Гісторыя з паштовай скрыні
Зборнік матэрыялаў і конкурсных прац
Выдавец:
Памер: 220с.
Мінск 2003
Першы горад, у якім усталявалася ўлада саветаў, быў Мінск. Мінскі Савет, у якім пераважалі бальшавікі, узяў на сябе кіраўніцтва рэвалюцыяй у Мінску. Ён абвясціў сябе ўладай і на важнейшыя аб’екты горада паслаў сваіх камісараў. 3 салдат быў арганізаваны Першы рэвалюцыйны полк імя Мінскага Савета. 2 лістапада была абвешчана перамога савецкай улады ў Мінску. Да гэтага часу рэвалюцыя ўжо перамагла ў Віцебску, Гомелі і іншых гарадах. Непасрэднае кіраўніцтва пераходам улады да саветаў ажыццяўляў ВРК (ваенна-рэвалюцыйны камітэт) Заходняй вобласці і фронту на чале з К. Ландэрам. Пазней за ўсе гарады савецкая ўлада ўстанавілася ў Магілёве. Тут знаходзілася Стаўка Вярхоўнага галоўнакамандуючага генерала Духоніна. Бальшавікі накіравалі сюды ўзброеныя сілы. 27 лістапада Стаўка была ліквідавана. Улада перайшла ўрукі ВРК. Такім чынам, з 25 кастрычніка па 27 лістапада рэвалюцыя перамагла па ўсёй Беларусі. Была абвешчана ўлада саветаў. Вышэйшымі органамі савецкай улады сталі аблвыкамзах (абласны выканаўчы камітэт Заходняй вобласці і фронту на чале з А. Мяснікянам) і СНК (Савет Народных камісараў) на чале з К. Ландэрам.
Але і праз 70 гадоў улада саветаў захавалася. 2 лістапада 1987 г. ў Маскве адкрылася сумеснае ўрачыстае паседжанне Цэнтральнага Камітэта КПСС, Вярхоўнага Савета СССР і Вярхоўнага Савета
РСФСР. У
Крамлёўскім Палацы з’ездаў сабраліся члены і кандыдаты ў члены ЦК КПСС, члены Цэнтральнай рэвізійнай камісіі КПСС, дэпутаты Вярхоўных Саветаў Саюза ССР і Расійскай Федэрацыі, удзельнікі
Вялікай Айчыннай вайны, ударнікі дванаццатай пяцігодкі, шматлікія замежныя госці, якія прыбылі ў
СССР на юбілейныя ўрачыстасці, дыпламатычны корпус і прадстаўнікі прэсы.
Першым на гэтым паседжанні сказаў сваё ўступнае слова таварьпп Грамыка:
«Дорогйе товаршцй!
Уважаемые зарубежные гостй!
Сегодня здесь, в этом кремлевском зале, мы собралйсь в связй co славным празднйком советского народа й трудяіцйхся всего мйра — семйдесятой годовіцйной Велйкой Октябрьской соцйалйстйческой революцйй.
С волненйем мы обраіцаем нашу память e morn октябрьскйй день 1917 года, когда партйя болыйевйков во главе с Ленйным всталау руля е огромной стране. Она смогла это сделать потому, что за нею шлйрабочйй класс, трудовое крестьянство, трудяіцйеся всех нацйй й народностей Poccuu, me массы, которые непосредственно сотворйлй революцйю...»
3 гэтых слоў мы бачым, што Грамыка ўслаўляе Кастрычніцкую рэвалюцыю, якая была вялікім святам у той час для ўсяго савецкага народа. Але колькі крыві пралілося з-за яе, ён не гаворыць, ён не раскрывае ўсю праўду, а гэта вельмі важна.
Майго дзеда, які быў ветэранам Вялікай Айчыннай вайны, нават віншавалі з гэтай «вялікай» датай. Яго павіншаваў маскоўскі раённы камітэт Кампартыі Беларусі горада Мінска паштоўкай. Я аднойчы запытаў у дзядулі, як ён ставіцца да камунізму. Той мне адказаў, што не жадаў бы нікому таго часу, бо прыходзілася ўсім многа працаваць, каб выканаць пяцігодкі, якія прызначала ўлада. Ён адказаў мне, што ў яго вельмі шмат прычын, каб ненавідзець КПСС і камунізм.
На гэтым паседжанні таксама выступіў і М. Гарбачоў, імя якога ведае кожны з нас. Ён чытаў даклад «Кастрычнік і перабудова: рэвалюцыя працягваецца». Гэты даклад ён падзяліў на тры часткі: «Шлях Кастрычніка — шлях першапраходца», «Сацыялізм, які развіваецца, і перабудова», «Вялікі Кастрычнік і сучасны свет». (...)
Як мы ведаем з гісторыі, Гарбачоў з часам абвясціў курс на перабудову, якая прывяла да дэмакратызацыі грамадства і фарміравання шматпартыйнасці. Працэс фарміравання палітычных партый на Беларусі праходзіў вельмі млява, яны былі нешматлікія. Але сам факт складвання шматпартыйнасці азначаў канец манаполіі КПСС-КПБ на ўладу і быў адной з праяў дэмакратызацыі грамадства. Разваліўся СССР і КПСС. A дзе ж падзеўся камунізм? Куды ён знік? А яго нават і не было... Людзям толькі дурылі мазгі, што пабудуюць камунізм, але яго такі не пабудавалі,яго так ніхто і не ўбачыў... А людзівыконвалі пяцігодкі, працавалі як маглі. А навошта? Дзеля чаго? Самі не ведалі. Вось чаму, на маю думку, усе прыгожыя словы пра камунізм — гэта адна пустата, а Вялікі Кастрычнік — гэта не свята ў наш час.
Кацярына Осіпава
Мінскі машынабудаўнічы каледж, група 331-Б куратар Уладзімір Сурмянкоў
ЖЫЦЦЁ СУПРАЦЬ ВАЙНЫ
«Лёс не быў літасцівы да нас...»
3 мінулага народ чэрпае ўласныя прыклады. Прыклады таго, што яго натхняе, і таго, што засцерагае ад паўтарэння памылак. Гэта добра ведалі розныя заваёўнікі, якія, падначаліўшы іншы народ, найперш адбівалі яму памяць, імкнуліся задушыць яго жаданні да волі і свабоды. На жаль, мы дрэнна ведаем сваю гісторыю, хоць яна мае тысячагадовую даўнасць. Гісторыя нашага народа — гэта гісторыя аднаго з самых жыццястойкіх народаў, якому нішто не давалася лёгка, а ўсё здабывалася ў паўсядзённай фізічнай працы за выжыванне і ў цяжкай барацьбе з заваёўнікамі. Лёс не быў літасцівы да нас.
Мікола Ермаловіч
Тысячы, дзесяткі тысяч, сотні тысяч і нават мільёны людзей павінны былі змагацца за сваё шчасце ў час Другой сусветнай вайны. Гэтая работа прымусіла мяне больш ганарыцца сваёй краінай, a таксама сваімі продкамі, якія сталі часткай гісторыі нашага народа. Пра некаторых з іх я паспрабую расказаць, расказаць пра тое, як жылося ў вайну, як і якімі сіламі людзі змагаліся за сям’ю, за шчасце, за краіну, за каханне. Як маці, жонка і нават маленькая дачка чакалі днямі, тыднямі, а часам і гадамі хоць нейкай вестачкі з фронту ад сваіх кармільцаў.
Найчасцей гэта была нейкая тэлеграма, лісток з пажаданнямі, a мабыць, і паштоўка. I самае дарагое, што магло прыйсці з вайны ад самага дарагога табе чалавека, — гэта яго здымак, а на адвароце словы пра тое, што ўсё ідзе добра і са здароўем усё ў парадку.
3 такіх доўгіх чаканняў складалася жыццё маёй бабулі — Веры Авакумаўны Варфаламеевай, а таксама яе дачкі Элы Васільеўны Варфаламеевай у 1941-1943 гт.
За гэтыя гады ім давялося перажыць самае страшнае, што толькі магчыма. Яны перажылі вайну. He абмінулі іх ні хвіліны гора, ні хвіліны радасці. На вайне ў гэтых людзей было шмат родных, але вярталіся далёка не ўсе...
1941
Маёй цётцы тады было ўсяго некалькі год. Бабуля выйшла за Васіля Варфаламеева ў 1939 г., пасведчанне пра гэта захавалася да нашых дзён. Былі два вельмі шчаслівыя гады ў жыцці маёй бабулі, Маладыя Васіль і Вера кахаюць адно аднаго, разам працуюць, у іх
нараджаецца прыгожая дачка — Элачка. Усім траім разам вельмі цудоўна, усе шчаслівыя... Але ўсё абрываецца. Наступае 22 чэрвеня 1941 г.
Пачынаецца тое, што немагчыма апісаць звычайнымі словамі, — пачынаецца сусветная вайна. Да таго месца, дзе жылі трое шчаслівых людзей, вайна дайшла не адразу.
«Васйлйя уволылй только 8 августа 1941 года, еіце 18 йюня мы с Эллой уехалй в город Ошь к мойм родйтелям в гостй. Но наступйло 22 йюня, й обьявйлй войну. Мне мама так й сказала: «Что, Васю заберут, а ты будешь здесь сйдеть, даже не проводйшь?» Ну, я поехала домой. Повестку с военкомата прйслалй только 7 августа, ауже 8 августа онуволйлся с работы. Мх сначала отвезлй в какой-то технйкум йлй йнстйтут й трй дня держалй там. М я каждый день ходйла к нему. Все трй дня проплакала, особенно в последнйй. Хотя до этого, глупая была, говорйла ему, что когда тебя забйрать будут, то я плакать не буду. Об этом мне он й говорйл, когда успокайвал. Яему говорйла, чпго болыйе мьі не увйдймся, а он обеіцал, что во что бы то нй стало вернется к нам с дочкой. Товарный поезд, в котором йх должны везтй, был очень длйнным — 110 еагонов. Ночью йх всехувезлй на вокзал й распределйлй no вагонам, а я об этом даже нйчего й не знала, но no дороге, когда я шла к нему в технйкум, то встретыла нашего обйіего знакомого, который какраз й шел с вокзала й сказал мне, что Вася очень обйделся, что я его не проводйла. Я спросйла, стойт лй поезд, й когда он сказал, что стойт, то я сразу же бросйлась домой — взяла ему поесть в дорогу й маленькую подушечку й что есть сйлы побежала на вокзал. Я нйкогда не вйдела такйх длйнных поездов, он казался мне бесконечным. А между тем до его отправленйя оставалось только десять мйнут. Вокруг мйллйон людей, почтй все узбечкй, й все плачут й крйчат «караул!» на своем языке, суматоха, крйкй, все друг друга толкают, я даже где-то в глубйне сердца й смйрйлась с тем, чтоуже не провожу его. 11 что йнтересно, какая-то сйла меня прйнесла к первому попавшемуся вагону, й я стала крйчать: «Вася, Вася», — не no фамйлйй, a просто — Вася. Какой-то мужчйна в вагоне спросйл: «Кто тут Вася? Ввіходй!», й вдруг он выходйт. Вот так я его u проводйла», — вось што расказала мая бабуля пра тыя дні.
1942
Кожны ліст з фронту сустракаўся з радасцю і надзеяй на будучыню. Разам з лістом аднойчы Васіль прыслаў і маленькую нямецкую марку, але адкуль ён яе ўзяў, не напісаў, мабыць, знайшоў дзе. Але ці магла нейкая нямецкая марка замяніць фатаграфію дарагога чалавека?!
«Мне было тогда, наверное, всего четыре года, но спустя 20лет — это уже в 1962-1963 годах — я, когда перебйрала старые фотографйй й пйсьма, увйдее в самом углу коробкй маленькую марочку, все сразу вспомнйла: в тот день мама прйнесла пйсьмо, а на ее лйце было волненйе. Тогда я егце почтй нйчего не понймала, но хорошо помню, что мы обе плакалй. Конверты тогда былй йз простпой бумагй, свернутые в
треугольнйк, а на самом дне й была эта марка, но в пйсьме о ней не было нй слова. Мне кажется, потому, что он нас так сйльно любйл, его пйсьма обычно представлялй йз себя слова любвй, внйманйя й пережйеанйй за нас. В me годы (1962-1963) мы переселялйсь в другую страну на постоянное место жйтельства. Нменно с этого еременй, где бы я нй жйла — в отдельной коробочке всегда co мной лежйт все то, что осталось в память от моего папы: немецкая марка й несколько фотографйй с фронта с подпйсямй», — узгадвае мая цётка праз столькі год пасля вайны, але перад яе вачыма, калі яна ўсё гэта расказвае, нібыта праходзіць усё жыццё.
Лісты ад Васіля прыходзілі ўсё радзей і радзей. Гэта значыла толькі адно: ён усё далей і далей ад дому, ён на самай страшэннай вайне ў гісторыі чалавецтва:
«Его отправйлй сначала на ученйя на Восток, где он пробыл шесть месяцев. Пйсьма оттуда прйходйлй часто, но без фотокарточек. Онй былй очень йнтересные, тогда мне еіце было как-то несйльно страшно за него. Но однажды пйсьма долго не было: его отправйлй на фронт. Первое же пйсьмо с фронта было не похоже на me, что былй с учебы. В нем была й фотографйя, й
КНІГІ ОНЛАЙН
