КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Марыя Кіпель 264 Янка Шутовіч 266 Алесь Дудар 268 Паўлюк Шукайла 270 Нічыпар Мяцельскі 272 Стэфанія Станюта 274 Юрка Віцьбіч 276 Мікола ўлашчык 278 Сяргей Новік-Пяюн 280 Аляксандра Саковіч 282 Станіслаў Станкевіч 284 Натальля Вішнеўская 286 Барыс Кавэрда 288 Міхал Вітушка 290 Рыгор Крушына 292 Мікалай Лапіцкі 294 Апалёнія Пяткун 296 Яўгенія Пфляўмбаўм 298 Валеры Маракоў 300 Антон Адамовіч 302 Лукаш Калюга „304 Сяргей Ракіта 306 Яніна Каханоўская 308 Пятро Конюх 310 Ларыса Геніюш 312 Зьмітрок Астапенка 314 Вітаўт Тумаш 316 Уладзімер Дудзіцкі 318 Леў Гарошка 320 Пётра Сыч 322 Аўген Калубовіч 324 Пятро Бітэль 326 Вячаслаў Шыдлоўскі 328 Тодар Лебяда 330 Лявон Случанін 332 Казімір Сьвёнтак 334 Часлаў Сіповіч 336 Уладзіслаў Чарняўскі 338 Янка Брыль 340 Вячаслаў Зайцаў 342 Франціш Бартуль 344 Мікалай Пятрэнка 346 Леся Беларуска 348 Мікола Дэмух 350 Барыс Рагуля 352 Аляксей Карпюк „354 Язэп Юхо 356 Мікола Ермаловіч 358 Янка Юхнавец 360 Лявон Луцкевіч 362 Леанід Карась 364 Васіль Быкаў 366 Артур Вольскі „...368 Рыгор Клімовіч 370 Уладзімер Салавей 372 Алесь Усюкевіч 374 Янка Сурвіла 376 Кастусь Акула 378 Янка Філістовіч 380 Лідзія Вакулоўская 382 Уладзімер Кулажанка 384 Вольга Церашчатава 386 Алесь Адамовіч 388 Мікола Канаш 390 Кастусь Рамановіч 392 Міхал Дубянецкі 394 Зора Кіпель 396 Міхась Ракевіч 398 Міхась Лічко 400 Васіль Мядзелец 402 Алесь Юршэвіч 404 Уладзімер Дамашэвіч 406 Павал Жук 408 Расьціслаў Лапіцкі 410 Анатоль Грыцкевіч 412 Лявон Баразна 414 Уладзімер Шатон 416 Алег Табола 418 Яўген Глебаў 420 Арлен Кашкурэвіч 422 Ніна Асіненка 424 Валянцін Тарас 426 Алесь Петрашкевіч 428 Галіна Русак 430 Вера Бартуль 432 Уладзімер Караткевіч .434 Ангеліна Бароўка 436 Генадзь Кісялёў 438 Юры Карачун 440 Мікола Прашковіч 442 Вячаслаў Адамчык 444 Уладзімер Кармілкін 446 Аляксей Логвін 448 Уладзімер Конан .450 Васіль Мельяновіч 452 Карлас Шэрман 454 Яўген Лугін 456 Рыгор Барадулін 458 Юрка Геніюш 460 Генадзь Каханоўскі 462 Барыс Сачанка 464 Генадзь Бураўкін 466 Віктар Тураў 468 Яўген Шабан 470 Міхась Стральцоў 472 Мікола Купрэеў 474 Пятро Драчоў 476 Георгі Таразевіч 478 Яўген Кулік 480 Валянцін Ждановіч 482 Васіль Гроднікаў 484 Міхась Чарняўскі 486 Барыс Родзіч 488 Анатоль Канапелька 490 Алесь Каралёў 492 Кастусь Тарасаў 494 Уладзімер Мулявін 496 Анатоль Сербантовіч 498 Іван Ласкоў 500 Вера Церлюкевіч .......502 Вячаслаў Дубінка 504 Міхась Ткачоў 506 Ніна Мацяш 508 Міхась Раманюк 510 Яўген Будзінас 512 Алесь Лабанок 514 Валеры Сьлюнчанка 516 Кастусь Мысьлівец 518 Яўген Шатохін 520 Галіна Сямдзянава 522 Мікола Селяшчук 524 Віталь Скалабан 526 Мікола Трухан 528 Уладзімер Плешчанка 530 Мікалай Ільніцкі 532 Уладзімер Пузыня 534 Ібрагім Канапацкі 536 Марыя Мацюкевіч 538 Генадзь Карпенка 540 Аляксей Філіпчанка 542 Генадзь Грушавы 544 Віталь Гарановіч 546 Алесь Емяльянаў 548 Генадзь Кулажанка 550 Уладзіслаў Рубанаў 552 Валеры Масьлюк 554 Сяргей Кавалёў 556 Валеры Шаблюк 558 Алесь Асташонак 560 Уладзіслаў Пятрайціс 562 Уладзімер Емяльянчык 564 Сяргей Войчанка 566 Андрэй Грабаў 568 Анатоль Майсеня 570 Вераніка Чаркасава 572 Віктар Івашкевіч 574 Анатоль Сыс 576 Сяржук Цімохаў 578 Ігар Гермянчук 580 Арына Вячорка 582 Юры Завадзкі 584 Пётар Марцаў 586 Тацяна Сапач 588 Аляксей Мельнікаў 590 Сяржук Вітушка 592 Зьміцер Сідаровіч 594 Андрэй Пяткевіч 596 Юры Гумянкж - 598 Віталь Сіліцкі 600 Юрась Бушлякоў 602 Дзяніс Хвастоўскі 604 Уладзімер Каткоўскі 606 Міхал Шарамет 608 Ганна ўланава 610 Міхал Жызьнеўскі 612 Аўгіньня Дзянісава 614 Паказьнік асобаў 616 Summary 650 Пра аўтара 651 Энцыкляпэдыя любові Прадмова да першага выданьня Гэта не дапаможнік у перайменаваньні беларускіх вуліцаў, плошчаў і гарадоў, хоць, безумоўна, гэтыя імёны заменяць на шыльдах прозьвішчы камуністычных вампіраў і імпэрскіх пярэваратняў. Гэта не храналягічны даведнік, хоць на хвалях «Свабоды» ад 1 студзеня 2006-га да 25 сакавіка 2007-га прагучалі сотні імёнаў, абраных аўтарам з нацыянальнага пантэону XVIII—XXI стагодзьдзяў (далёка ня ўсіх удалося згадаць у этэры, тым больш зьмясьціць пад адной вокладкай). Гэта не манаграфія, хоць тут уводзіцца новая пэрыядызацыя нацыянальна-вызвольнага руху, распрацаваныя крытэры, зробленая клясыфікацыя. Гэта не дакумэнтальна-архіўнае дасьледаваньне, хоць даты, месцы і падзеі вывераныя, а многія факты знойдзеныя й апублікаваныя ўпершыню. Гэта не мастацкая проза і не гістарычная эсэістыка, хоць кожны разьдзел чытаецца як маланка і ўражвае як раман. Гэта ня кніга мёртвых, хоць яе складаюць лёсы людзей, якіх ужо няма сярод жывых. Гэта аўтарская энцыкляпэдыя любові да радзімы, волі й незалежнасьці. Гэта імёны, якія будуць жыць, пакуль жыве Беларусь. Гэта вянок нашай свабоды. Працяг будзе. Аляксандар Кукашук, Радыё Свабода імёны свабоды У лёсавызначальныя для дзяржавы моманты заўсёды знаходзяцца асобы, якія не скараюцца й у самых безнадзейных абставінах. Няхай іх змаганьне ня мае шанцаў на посыіех. Але яно заўсёды мае ша- нец стаць прыкладам —• дзеля працягу. Галоўныя рысы характару Тадэвуша — гарачы патрыятызм і надзвычай высокае пачуцьцё ліцьвінскага гонару — на ўсю поўніцу выявіліся яшчэ ў раньнім юнацтве ў Віленскім калегіюме айцоў-езуітаў. Калі шкаляры, падзяліўшыся на «ліцьвінаў» ды «маскалёў», гулялі ў вайну і Рэйтану выпадала быць «ліцьвінам», Тадэвуш Рэйтан ён заўсёды апынаўся ў ліку пераможцаў. Праз колькі гадоў ён убачыць у доме сваёй нарачонай партрэт расейскага імпэратара Пятра I і адразу абвесьціць пра намер адмовіцца ад шлюбу. Тым часам дзяржаўны лёс Радзімы нашых продкаў апынуўся пад пагрозаю. Патрыятычныя сілы стварылі ў 1768-м узброенае аб’яднаньне, вядомае як Барская канфэдэрацыя. Цягам чатырох гадоў Рэйтан ваяваў у шэрагах тых, хто імкнуўся пазбавіць Вялікае Княства Літоўскае ад ганебнага расейскага пратэктарату. 1772 год стаўся для дзяржавы чорным. Расея, Аўстрыя і Прусія ўчынілі першы падзел Рэчы Паспалітай. Усходнія беларускія землі апынуліся ў кіпцюрах дзьвюхгаловага арла. Пад ціскам Расеі вялікі князь і кароль Станіслаў Аўгуст даў згоду сабраць Сойм, каб узаконіць падзел. Дэпутат (пасол) ад Наваградзкага павету Рэйтан атрымаў катэгарычную інструкцыю: патрабаваць безумоўнай эвакуацыі расейскіх войскаў з абшару Вялікага Княства. На Сойме Тадэвуша падтрымліваюць адзінкі. Толькі за згоду пакінуць залю яму прапануюць дзьве тысячы дукатаў. У адказ Тадэвуш выхоплівае шаблю. Асабліва драматычны характар падзеі набываюць у часе патрыятычнай прамовы другога наваградзкага пасла Самуэля Корсака. Каді дэпутаты-здраднікі пачалі выходзіць з залі, Рэйтан лёг крыжам перад дзьвярыма і закрычаў: «Забіце мяне, але не забівайце Бацькаўшчыны!» Назаўтра расейскі пасланьнік выставіў вялікаму князю і каралю ўльтыматум: альбо падпарадкаваньне, альбо ўвядзеньне ў Варшаву 50-тысячнага войска. Даведаўшыся пра здраду караля, залю пакінулі апошнія абаронцы незалежнасьці, апрача Рэйтана, Корсака і менскага дэпутата Станіслава Багушэвіча. Тадэвуш адмовіўся ад ежы, або, кажучы сучаснай моваю, абвясьціў галадоўку... Неверагоднае напружаньне тых дзён не мінулася бясьсьледна. Рэйтан апынуўся ва ўладзе цяжкай хваробы. Рэшту жыцьця яму было наканавана бавіць у роднай Грушаўцы. Сучасьнікі лічылі Рэйтана нацыянальным героем. Вяртаньне яго постаці ў нашую гістарычную сьвядомасьць адбылося толькі ў 1990-я. Штогод у Грушаўцы ладзіцца фэст памяці героя. Людзей з палаты прадстаўнікоў ці з савету рэспублікі там не заўважалі. Тадэвуш Рэйтан Ахрышчаны 20 8.1742, в. Грушаўка, цяпер Ляхавіцкі раён — 8.8.1780, в. Грушеужк Тадэвуш Касьцюшка Мы звыклі ўспрымаць яго забранзавелым і кананізаваным. А мне Касьцюшка падабаецца як рамантычны каханак і авантурнік. Каб ня гэтыя якасьці, хто ведае, ці стаў бы ён нацыянальным героем Беларусі, Польшчы й ЗША і ганаровым грамадзянінам Францыі... Яе звалі Людвіка Сасноўская. Ейны бацька ня даў згоды на шлюб зь сьціплым хатнім настаўнікам, і маладыя закаханыя рыхтаваліся да ўцёкаў. Чамусьці такія пляны заўсёды раскрываюцца занадта рана... Так Тадэвуш з 80 дукатамі ў кішэні апынуўся на шляху зь Беларусі ў Францыю, а затым у Новы Сьвет. У 1777 годзе змагары за незалежнасьць паўночнаамэрыканскіх калёніяў атрымалі над ангельцамі бліскучую перамогу пад Саратогай, у выніку чаго было дасягнутае афіцыйнае прызнаньне Злучаных Штатаў Амэрыкі. Ваенныя гісторыкі ЗША сьцьвярджаюць, што зарукаю гэтага трыюмфу сталіся якраз непрыступныя фартыфікацыі, збудаваныя палкоўнікам-інжынэрам Касьцюшкам... Яго заслугі ў барацьбе за свабоду Злучаных Штатаў былі ацэненыя надзвычай высока: званьне генэрала, найвышэйшая баявая ўзнагарода краіны — ордэн Цынцыната, амэрыканскае грамадзянства, пажыцьцёвая пэнсія й зямельны надзел. (Пазьней, у тэстамэнце, ён перадасьць усю маёмасьць свайму добраму сябру, аўтару Дэклярацыі незалежнасьці ЗША Томасу Джэфэрсану, даручыўшы выкарыстаць грошы на выкуп нэграў-рабоў.) Уразіўшы нядаўніх баявых таварышаў, поплеч зь якімі ваяваў сем гадоў, Касьцюшка адмаўляецца ад кар’еры ў маладой амэрыканскай дзяржаве і сядае на карабель, каб вярнуцца на радзіму, у Літву-Беларусь. На календары — 1784-ы. Празь дзесяць гадоўрэспубліканскія ідэалы запаляць сэрца генэрала — і ён стане на чале антыцарскага вызвольнага паўстаньня... У нашых беларускіх шыротах час рухаецца сваім, пакручастым шляхам. I ўсё ж, і ўсё ж... У 1970-я, гады майго студэнцтва, мы мусілі ведаць, што Касьцюшка — паляк і герой зусім ня нашай гісторыі. (Дарэчы, сам ён у жыцьцяпісе адназнач- на засьведчыў: «Нарадзіўся я ліцьвінам».) «Нашым» быў Сувораў, войскі якога патапілі паўстаньне 1794 гоДУ Ў крыві. Да 260-годзьдзя Андрэя Тадэвуша ў Мерачоўшчыне — адноўленай сядзібе Касьцюшкаў каля Косава —• адчынены музэй. Магчыма, мы дажывем да таго дня, калі ў гонар Касьцюшкі будзе пераназваная менская сувораўская вучэльня. Здавалася б, нейкае спадзяваньне на гэта дае зьяўленьне ў сталіцы помніка паўстанцкаму правадыру, створанага скульптарам Алесем Шатэрнікам. Праўда, помнік знаходзіцца на тэрыторыі амэрыканскай амбасады...