КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
спражэннях да нязменнай асновы дадаецца суфікс -а-. Напрыклад: laude-m, laude-s, laude-r, laude-ris, mone-a-m, monea-s, mone-a-r, mone-a-ris, reg-a-m, reg-a-s, reg-a-r, reg-a-ris i г.д. Imperativus praesentis загадны лад цяперашняга часу незалежнага і залежнага стану мае толькі другую асобу адзіночнага і множнага ліку. Адзіночны лік незалежнага стану для дзеясловаў I, II, IV спражэнняў супадае з асновай: lauda! — хвалі!, mone! — пераконвай!, audi! — слухай! У дзеясловаў Ша спражэння да асновы дадаецца кароткі галосны -ё. У дзеясловаў ІІІЬ спражэння канцавы кароткі галосны -I пераходзіць у кароткі -ё. Такім чынам, дзеясловы III спражэння ў гэтай форме будуць заўсёды заканчвацца аднолькава, на кароткі -ё: rege! — кіруй!, сарё! — бяры! Выключэннем з ’яўляюцца толькі чатыры дзеясловы: dico, dicere— казаць', duco, гійсёге — весці; facio, facere — рабіць', fero, ferre — несці, якія ў гэтай форме будуць без канчатку. Іх лягчэй запомніць у такім парадку: dic! — кажы! duc! — вядзі! fac! — рабі! fer! — нясі! Множны лік утвараецца праз дадаванне да асновы канчатка -te (параўн. бел. -це). У Ша спражэнні паміж асноваю і канчаткам устаўляецца тэматычны галосны. Напрыклад: lauda-te! —хваліце!, mone-te! — пераконвайце!, audite — слухайце!, reg-1-te! — кіруйце!, capi-te! — бярыце!, dic-i-te! — кажыце!, duc-1-te! — вядзіце!, fac-1-te! — рабіце! Адмоўная форма загаднага ладу ўтвараецца апісальна: з загаднага ладу неправільнага дзеяслова nolo (не жадаю) і інфінітыва сэнсавага дзеяслова. Напрыклад: noli laudare! — не хвалі (літ. не жадай хваліць!) noli сарёге! — не бяры! nolite regere! — не кіруйце! nolite audire! — не слухайце! Формы загаднага ладу залежнага стану амаль не ўжываюцца. Форма адзіночнага ліку ўтвараецца праз дадаванне да асновы канчатку -re, а форма множнага ліку праз дадаванне канчатку -mini. У Ша спражэнні паміж асновай і канчаткам устаўляецца тэматычны галосны. Напрыклад: lauda-re! — будзь пахвалены! lauda-mim! — будзьце пахваленыя! reg-ё-ге! — будзь кіраваны! reg-i-mim! — будзьце кіраваныя! і г.д. Прошлы няскончаны час Imperfectum Indicativus imperfecti абвесны лад імпэрфэкта незалежнага і залежнага стану ўтвараецца ад асновы дзеяслова праз дадаванне суфікса -Ьадля I II спражэнняў і суфікса -ёЬадля III—IV спражэнняў і асабовых канчаткаў. Напрыклад: lauda-ba-m, mone-ba-s, lauda-ba-r, mone-ba-ris, regёЬа-m, capi-eba-s, reg-eba-r, capi-eba-ris, audi-eba-t, audi-eba-tur i г.д. Coniunctlvus imperfecti — умоўны лад імпэрфэкта незалежнага і залежнага стану ўтвараецца ад асновы дзеяслова праз дадаванне суфікса -гёі асабовых канчаткаў. У Ша спражэнні паміж зычнымі асновы і канчатку ўстаўляецца тэматычны галосны. У ІІІЬ спражэнні канцавы галосны асновы -I перад г пераходзіць у -ё. Напрыклад: lauda-re-m, lauda-re-r, mone-re-s, топё-гё-ris, reg-ёre-t, reg-ё-rё-tur саре-гё-mus, саре-гё-mur i г.д. Будучы першы час Futurum I Indicativus futuri — абвесны лад будучага часу незалежнага і залежнага стану ўтвараецца ад асновы дзеяслова праз дадаванне адпаведнага суфікса і асабовых канчаткаў У I—II спражэннях да асновы дадаецца суфікс -Ь-, пасля якога ў неабходных выпадках ставіцца тэматычны суфікс. У III—IV спражэннях у першай асобе адзіночнага ліку дадаецца суфікс -a-, а ва ўсіх астатніх формах суфікс -ё-. Напрыклад: lauda-b-o, lauda-b-or, mone-b-i-s, mone-b-e-ris, rega-m, reg-a-r, capi-e-s, сарі-ё-ris, audi-e-t, audi-e-tur i г.д. ImperatTvus futiiri — загадны лад будучага часу незалежнага і залежнага стану менш пашыраны і ўжываецца ў другой і трэцяй асобах адзіночнага і множнага ліку. У абедзвюх асобах адзіночнага ліку да асновы дадаецца канчатак -to(-tor), у другой асобе множнага ліку канчатак -tote, а ў трэцяй канчатак -nto(-ntor). У Ша спражэнні дзе трэба ўстаўляецца тэматычны галосны. Ён устаўляецца таксама перад канчаткам -nto(-ntor) у ІІІЬ i IV спражэннях. Напрыклад: lauda-to! — хвалі! няхай ён — хваліць! reg-i-to! — кіруй! няхай ён кіруе! reg-i-tote! — кіруйце! reg-u-nto! — няхай яны кіруюць! audi-u-nto! — няхай яны слухаюць! lauda-tor! — няхай цябе (яго) хваляць! reg-u-ntor! — няхаіі імі кіруюць! Неасабовыя формы дзеяслова Verbum infinitum Infinitivus praesentis — інфінітыў цяперашняга часу незалежнага і залежнага стану. У незалежным стане да асновы дадаецца канчатак -гё. У дзеясловаў Ша спражэння паміж асноваю і канчаткам устаўляецца тэматычны галосны, у дзеясловаў ІІІЬ спражэння I перад г пераходзіць у ё. Такім чынам, ва ўсіх дзеясловаў III спражэння перад -гё заўсёды будзе кароткае ё. Напрыклад: lauda-re — хваліць, топё-ге — пераконваць, reg-ё-ге — кіраваць, сарё-ге — браць, audT-re — слухаць. У залежным стане да асновы дзеясловаў I, II, IV спражэнняў дадаецца канчатак -rl, а да асновы дзеясловаў III спражэння канчатак -I. У дзеясловаў ІІІЬ спражэння канцавое -I асновы злілося з канчаткам -I: сарі < саріі. Напрыклад: lauda-rl — быць хваленым, топё-гі — быць пераконваным, reg-T — быць кіраваным, сарі — быць атрымліваным, audi-rl — быць слуханым. Gerundium герундый, аддзеяслоўны назоўнік, які скланяецца паводле II скланення, але мае толькі формы ўскосных склонаў sing. У nom. і асс. ён падмяняецца інфінітывам (без прыназоўніка), які з паходжання таксама з’яўляецца аддзеяслоўным назоўнікам. Утвараецца праз дадаванне да асновы прэзэнса суфікса -nd(а для III-IV спражэнняў -end-) і склонавых канчаткаў II скланення: Gen. lauda-nd-T— хвалення, mone-nd-T — пераконвання, reg-end-I — кіравання, capi-end-I — атрымання, audT-end-i — слухання. Norn. laudare — хваліць, хваленне Gen. laudandi — хвалення Dat. laudando — хваленню Ace. laudare — хваліць, хваленне | ad laudandum — дзеля хвалення Abl. laudando — хваленнем Participium praesentis activi — дзеепрыметнік цяперашняга часу незалежнага стану ўтвараецца ад асновы прэзэнса праз дадаванне суфікса -nt(а для III-IV спражэнняў ent-) і канчатка -s. У назоўным склоне -ntз канчаткам -s дае -ns (< -nt + s): lauda-ns (gen. lauda-nt-is) —які (якая, якое) хваліць (хвалячы, хвалячая, хвалячае)', mone-ns (mone-nt-is) — які пераконвае', reg-ens (reg-ent-is) — які кіруе', capi-ens (capi-ent-is) — які бярэ; audi-ens (audi-ent-is) — які слухае. Паводле формы дзеепрыметнік цяперашняга часу незалежнага стану адносіцца да прыметнікаў аднаго канчатку III скланення, але, у адрозненне ад іх, у abl. sing, мае канчатак -ё. Participium futuri passivi seu gerundivum — дзеепрыметнік будучага часу залежнага стану, ці герундыў, паводле формы адносіцца да прыметнікаў І-ІІ скланенняў. Утвараецца ад асновы прэзэнса праз дадаванне суфікса -nd(для III-IV спражэнняў —-end-) і канчаткаў прыметнікаў І-ІІ скланенняў: lauda-nd-us, a, um — які (якая, якое) мае быць хвалены (хваленая, хваленае)', mone-nd-us, a, um —які мае быць пераконваны; reg-end-us, a, um — які мае быць кіраваны', саріend-us, a, um — які мае быць узятьг, audi-end-us, a, um — які мае быць слуханы. Формы сістэмы інфэкта Activum Coniugatio IV audi — слухаць CM — § 2 “ C г _ C = д .Д .Л Д Д .д "O ©3 "3 "O "O © © 3 © © © © S d Я й c3 CM E « w £ з c 1 1 1 1 1 1 © © © I© 1© © 1 1 1 1 1 1 "O ©3 "О ”О d d d d d d audi! audi-te! CM e e - *■ E « — E X! c 1 1 1 1 1 1 C3 © © 1© IC5 © X! Xi X! Л Xi ID ID ID D Q ID i i i i i i - © © © © © © ©©©©©© Coniugatio ІІІЬ cap! — браць CM = 2 ? 1© cm чC 3 i i i i i i X CX X X X X d d d d o3 d o o o o d d CM E « — Ё 5 e 1 1 1 I 1 1 © © © i© i© © Д 1 1 1 1 1 Q. Q. O. Q. CX. D. d d d d d d o o o d d d cape! capl-te! CM E — E ‘z c 1 1 1 1 1 1 © © © 1© 1© © X X X X X X ID ID ID D D ID l l i l l l Q. cL X. CX Q. H. ©©©©©© O O O O O O Coniugatio Illa reg — кіраваць reg-6 reg-i-s reg-i-t reg-I-mus reg-i-tis reg-u-nt reg-a-m reg-a-s reg-a-t reg-a-mus reg-a-tis reg-a-nt reg-e! reg-I-te! CM E v> E 'Z e । । । । । । © © © 1© 1© © X X X X X X ID ID ID D D ID l i i i i i 0Л ©) 3IJ CD СП ©) D D D D D D Coniugatio II mone — перакочваць CM 2 CM i© <л -ы IS © fl i i i i ■ i D D D ID ID D © a a c a c o o o o o o S £ S s e S CM — © E & 4- E X c । । । । । । © © © ICS i© © 1 1 1 1 1 1 D D D D D D © © © © © © o o o o o o E E E E E E mone! mone-te! CM E . « E -z 1 1 1 1 1 1 © © © 1© 1© © X X X X X X 1 1 1 1 1 1 ID ID ID D D ID © © c c c c o o o o o o E E E E E E Coniugatio I lauda — хваліць laud-6 lauda-s lauda-t lauda-mus lauda-tis lauda-nt CM E cm мE X E i i i i i i D D D ID ID D 'RO "O ТЗ ТЗ "O "O © © © © © © © © cd cd © © > « । । — । ■■ * । ■ » ■ < lauda! lauda-te! CM E v, — E 'z s 1 1 1 1 1 1 © © © 1© 1© © X X X X X X 1 1 1 1 1 1 icd © icd cd cd cd "O T3 ©3 *T3 ""O ’О © © © © © © ©©©©©© 1 1 * ■■ ■ * ■ < ■ - I < Persona N N СЛ ft- rq гз r— гч ,E 1 СЛ ft- Sing. 2. Plur. 2. N n N Г) oi e 3 СЛ Modus Indicativus я хвалю, ты хваліш і г.д. Coniunctlvus я хваліў бы, ты хваліў бы і Г.д. Imperativus хвалі! хваліце! Indicativus я хваліў, ты хваліў i г.д. suasaujj tunpapadiui сл с с 2 ** Е сл Ч- С Z- S 1 1 1 1 1 1 © t^ ю o « |Л |Д .Л ,Д |Д ’О ’О "О TJ 00 ”70 □ 2 □ 3 й 3 оЗ сЗ ?3 Я d Я СЛ S » - 6 s S 1 1 1 1 1 1 Я о О Ю Ю Q 1 I i 1 I 1 'О ’О ’О ’О 73 "□ сз □ 3 □ □ □ о о о я о о audl-to audi-to audi-tote audi-u-nto audi-re audi-endi audi-ens GO S С S * Е ж « E '-S е 1 1 1 1 1 1 О О О Ю Ю О 1 1 1 1 1 1 >О >О>ООО >о Q. Ct Ct Ct Ct СХ оЗ 03 03 03 03 03 о о о о о о сл 8 » « g ® e 1 1 1 1 1 1 я о о ю ю о 1 1 I I 1 1 Q- Ct Ct QCt Cl- cS 03 03 03 03 03 o o o o o o capl-to capl-to capi-tote capi-u-nto сарё-ге capi-endi capi-ens сл Е „ Е £ с 1 1 1 1 1 1 о О О IW ю о 1 1 1 1 1 1 )О >о >о о о >о on on on on on on o o o o o o СЛ E « E c • 1 1 1 1 i 03 O O Ю Ю o 1 1 1 1 1 1 on on on on on on o o o o o o O o Ю Ю Ю © Д > Д . Л s on on on on o o o o reg-e-re reg-endl reg-ens сл Е ч- С С i i i i i і « о ІО ІО о 1 1 1 1 1 1 ІО IO IO O О ІО с с с й с е о о о о о о E E E E E Е СЛ g B ю Jf V V i t 2 Z 2 2 -a 1 1 1 1 1 1 IO IO IO IO IO IO й c c c д e o o o o o o E E E E E E mone-to mone-to mone-tote mone-nto mone-re mone-ndi mone-ns — 2 5/5 w