КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
3) роўнаскладовыя назвы рэк і гарадоў, напрыклад: Tiberis, is т — Тыбр', Neapolis, is/—Нэапаль. Можна запомніць як верш: Classis vocalis на -is: Neutri generis yce nomina на -al, -ar, -e. Feminini generis — puppis, turris, securis, febris, tussis, sitis, vis. Рэкі й гарады на -is: (Tiberis, Neapolis). Асаблівасць назоўнікаў жаночага і мужчынскага роду гэтага тыпу скланення — канчатак -Im у асс. sing. Параўнайце: mare, is n — мора animal, alis n — жывая icmoma Sing. Plur. Sing. Plur. Nom. mare mar-ia animal animal-ia Gen. mar-is таг-ійт animal-is animal-iflm Dat. mar-T mar-ibiis animal-T animal-ibtis Асс mare mar-ia animal animal-ia Abi. mar-T mar-ibus animal-T animal-ibtis Voc. mare mar-ia animal animal-ia turris, is f— вежа Sing. Plur. Nom. turris turr-es Gen. turr-is turr-ійт Dat. turr-T turr-Ibus Ace. turr-im turr-es Abi turr-i turr-Ibds Voc. turris turr-es Назоўнік vis належыць да так званых няпоўных назоўнікаў nomina defectiva, якія маюць не ўсе склонавыя формы. Так, у sing, гэты назоўнік мае толькі nom., асс. i abi. Апрача таго, у plur. у яго мяняецца аснова. vis, is/—моц, etna Sing. Plur. Nom. vis vir-es Gen. няма vir-ійт Dat. няма vir-Ibus Acc. vim vir-es Abi. vT vir-Ibus Змешанае скланенне Classis mixta (-e, -ium, -a) Да яго належаць: 1) няроўнаскладовыя назоўнікі з асноваю на дзве альбо больш зычных, напрыклад: pars, part-is f — частка', nox, noct-is f— ноч; os, oss-is n — костка', 2) роўнаскладовыя назоўнікі з канчаткамі ў nom. sing, на -is, -es, напрыклад: avis, avisf — птушка\ vulpes, vulpis f— ліса. pars, partis f — частка avis, is/ — птушка Sing. Plur. Sing. Plur. Nom. pars part-es avis av-es Gen. part-is part-ifim av-is av-iiim Dat. part-i part-ibus av-T av-ibus Ace. part-em part-es av-em av-es Abi. part-e part-ibus av-e av-ibus Voc. pars part-es avis av-es os, ossis n — костка Sing. Plur. Nom. os oss-a Gen. oss-Is oss-iiim Dat. oss-i oss-Ibus Ace. OS oss-a Abi. oss-e oss-ibiis Voc. os oss-a Асаблівасці трэцяга скланення 1. У некаторых назоўнікаў аснова ў nom. sing, моцна і непрадказальна змяняецца ў параўнанні з астатнімі склонамі: luppiter, lov-is т — Юпіпгэр', bos, bov-is m,f— бык, карова; caro, carn-is f — мяса', iter, itiner-is n — шлях; senex, sen-is m — старьг, supellex, supellectil-is f— начынне, nocyd; nix, niv-is/— снег. Назоўнік bos, апрача таго, y некаторых склонах мае адмысловыя няправільныя ці паралельныя формы: bos, bovis tr ,f— бык, карова Sing. Plur. Nom. bos bov-es Gen. bov-is Ьойт Dat. bov-T bobus 1 bubus Acc. bov-em bov-es Abl. bov-e bobus|bubus Voc. bos bov-es Назоўнік vas, vasis n y множным ліку скланяецца на ўзор другога скланення: vas, vasis n — чара, пасудзіна Sing. Plur. Nom. vas vas-a Gen. vas-is vas-orum Dat. vas-i vas-is Acc. vas vas-a Abl. vas-e vas-is Voc. vas vas-a 2. Няпоўныя назоўнікі nomina defectiva. Апрача vis, гэта: opis (gen.), opem (ace.), ope (abi.) /— моц, дапамога, улада, cpoдак. Але ў plur. ён мае ўсе формы: opes, opum і г.д.; vicis (gen.), vicem (ace.), vice (abl.) f— перамена, чаргаванне, vices (nom., acc.), vicibus (dat., abl.); preci (dat.), precem (acc.), prece (abl.)/— просьба, малітва. У plur. — yce формы: preces, precum i г.д.; frugis (gen.), frugi (dat.), frugem (acc.) fruge (abl.) f — плод, плён. У plur. — yce формы: fruges, frugum i г.д.; fors (nom.)/— выпадак, forte (abl.) — выпадкам, выпадкова. sponte (abl.)/— na волі, добраахвотна: (mea, tua, sua) sponte. 3. Нескланяльныя назоўнікі, якія маюць толькі адну форму: fas — (боскае) права, (боскі) закон, воля (багоў), (вышняя) праўда, дазволенае; nefas — недазволенае, беззаконне, крыўда, грэх; instar — раўнавага, вобраз, від, кшталт. Род назоўнікаў трэцяга скланення Назоўнікі трэцяга скланення маюць розныя канчаткі ў nom. sing, і могуць быць мужчынскага, жаночага альбо ніякага роду. Калі немагчыма вызначыць род паводле значэння (гл. вышэй), дык яго ў большасці выпадкаў можна пазнаць па канчатку nom. sing. У астатніх выпадках неабходна звяртацца да слоўніка. Назоўнікі мужчынскага роду заканчваюцца ў nom. sing, на: - о (sermo, onis т — мова; mucro, onis т — вастрыёў выключэнне: caro, carnis/—мяса. - or (amor, oris m — каханне; labor, oris m — працаў, выключэнні: arbor, oris f— дрэва; cor, cordis n — сэрца; aequor, oris n — роўнядзь; marmor, oris n — мармур. - os (flos, floris m — кветка; sacerdos, otis m — святарў, выключэнні: cos, cotis f— тачыла; dos, dotis f— пасаг; os, oris n — pom; os, ossis n — костка; - er (aer, aeris m — naeempcp imber, bris m — дожджў выключэнні: cadaver, eris n —мярцвяк, mpyn; iter, itineris n — шлях; ver, veris n — вясна; - es (няроўнаскладовыя) (pes, pedis m — нага\ limes, itis m — мяжаў, выключэнні: merces, mercedis f— плата; seges, etis f — пасеў, збожжа; quies, etis f— спакой; aes, aeris n — медзь; - ex (index, Icis m — паказны палец; cortex, Icis m — кара, корак\, выключэнне: lex, legis f—закон. Назоўнікі жаночага роду ў nom. sing, заканчваюцца на: - do (valetudo, Inis f— здароўе; cupido, Inis f— прагаў, выключэнні: cardo, inis m — вось; ordo, inis m — шэраг, парадак; - go (origo, inis/— пачатак-, imago, inis/— выява); выключэнне: margo, inis m -— край, мяжа; - io (regio, onis/— кірунак, краіна', quaestio, onis/ — пытанне)', выключэнні: pugio, onis m — кінжал; septentrio, onis m — поўнач; scipio, onis m — кій; - as (aetas, atis/— век; veritas, atis/— праўдаў выключэнні: as, assis m — ac, дробная рымская манета; vas, vasis n — чара, пасудзіна', - es (роўнаскладовыя) (rupes, is/— скала', sedes, is/— сядзеннеў -is (navis, is/— карабель', cuspis, idis/ — вастрыёў, выключэнне: назоўнікі мужчынскага роду на -cis, -nis, -guis, напрыклад: piscis, is m—рыба', ignis, is m — агонь', sanguis, inis m — кроў', a таксама наступныя: collis, is m — пагорак; fascis, is m — звязка; mensis, is m — месяц; orbis, is m — круг, кола; lapis, idis m — камень; pulvis, eris m — пыл; -us (з gen. sing, на -udis, -utis) (palus, Qdis/— балота; laus, laudis f — хвала; senectus, utis/ — старасцьў -s (з папярэднім зычным, y тым ліку назоўнікі на -х (х = ks, gs): (urbs, urbis/—места, горад; gens, gentis f—род', pax, pacis f—cnaKoii; crux, crucis/ — крыжў выключэнні: dens, dentis m — зуб; fons, fontis m — крыніца; mons, montis m — гара; pons, pontis m — мост; calix, icis m — келіх. Назоўнікі ніякага роду ў nom. sing, заканчваюцца на: - с (lac, lactis п —малакоў, - е (mare, is п — мора', rete, is п — сець); - п (nomen, inis п — імя; flumen, inis n —рака); выключэнне: pecten, inis m — грабянец; - t (caput, itis n — галава)-, - a (gramma, atis n —рыса, літарст, aenigma, atis n — загадка); - ur (guttur, iiris n — горла', robur, oris n — дубовая драўніна, моцў - us (з gen. sing, на -eris, -oris; -uris) (vulnus, eris n — pancr, corpus, oris n — цела', crus, cruris n — галёнкаў, выключэнні: tellus, Oris f— зямля, глеба; mus, muris m — мыш; lepus, oris m — заяц. - 1 (mei, mellis n мёд; animal, alis n — жывая icmoma, жывёла); выключэнні: sal, salis m ■— соль; sol, solis m — сонца; - ar (exemplar, aris n —узор', laquear, aris n — столь). Запомніць гэтыя канчаткі можна як два словы: C-e-n-t-a-urus — Кентаўр (міфічная icmoma) і 1-аг — ляр (хатняе божышча, дамавік). Чацвёртае скланенне Declinatio quarta (-u-скланенне) Да чацвёртага скланення належаць назоўнікі мужчынскага і ніякага роду, якія ў gen. sing, маюць канчатак -0s. У nom. sing, назоўнікі мужчынскага роду заканчваюцца на -Os, а ніякага — на -0. fructus, us m — плод genu, us n — калена Sing. Plur. Sing. Plur. Norn. fruct-us fruct-us gen-u gen-ua Gen. fruct-us fruct-ййт gen-us gen-uiim Dat. fruct-ui fruct-ibus gen-й gen-ibtis Ace. fruct-iim fruct-us gen-u gen-ua Abi. fruct-u fruct-ibus gen-u gen-ibus Vbc. fruct-us fruct-us gen-й gen-ua Асаблівасці: 1) Назоўнікі мужчынскага роду часам могуць мець у dat. sing, паралельныя формы на -й і на -ш: usu | usui; senatu | senatui. 2) Назоўнікі arcus —лук, выгін, artus —сустаў, lacus —возера, quercus — дуб, tribus — трыба (абшчынная акруга) маюць dat. i abi. рійг. на -tibiis: arc-iibus, art-ubus, lac-iibus, querc-ubus, trib-iibus. 3) Назоўнік domus (дом) мае некаторыя формы паводле другога скланення: domus, us/ — дом Sing. Plur. Nom. dom-us dom-us Gen. dom-us dom-ййт | dom-orum Dat. dom-ui dom-ibus Acc. dom-um dom-os | dom-Qs Abi. dom-o dom-ibus Vbc. dom-iis dom-us Некаторыя формы ад гэтага назоўніка ўжываюцца як прыслоўі: domi — дома (з колішняга меснага склону), domum — дадому, domd — з дому, domos — па дамах. Выключэнні: назоўнікі acus — іголка, manus — рука, domus — дом, porticus — порцік (крытая галерэя), tribus — трыба, Idus — іды (13-ы ці 15-ы дзень месяца ў рымскім календары) — жаночага роду (feminina). Можна запомніць як верш: Feminina ўсе на -us: tribus, domus, porticus, Idus, manus et acus. Пятае скланенне Declinatio quinta (-ё-скланенне) Да пятага скланення належаць імёны жаночага роду, якія ў gen. sing, заканчваюцца на -еі. У nom. sing, яны маюць канчатак -es. Галосная -еў канчатку gen. і dat. sing, -еі, калі стаіць пасля галоснай, як выключэнне, будзе доўгай і пад націскам, нягледзячы на тое, што пасля яе ідзе другая галосная -і. Пасля зычнай яна будзе падпарадкоўвацца агульнаму правілу: галосная перад галоснай скарачаецца (гл. раздзел Фанетыка), гэта значыць будзе кароткаю і без націску. Напрыклад: series, seriei f— шэраг, але fides, fidei f— вера. dies, diei m , f — дзень res, rei / — рэч Sing. Sing. Plur. Plur. Nom. di-es di-es r-es r-es Gen. di-ei di-erum r-ei r-erum Dat. di-ei di-ebus r-ei r-ebus Acc. di-em di-es r-em r-es Abi. di-e di-ebus r-e r-ebus Voc di-es di-es r-es r-es Назоўнік dies — дзень, як выключэнне, часцей мужчынскага роду, але ў тых выпадках, калі абазначае тэрмін, час, — жаночага. Напрыклад: dies festus — святочны дзень, але: dies certa — пэўны дзень (тэрмін), dies constituta — прызначаны дзень (час, тэрмін).