КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
totus, a, um —увесь, цэлы; ullus, a, um —які-небудзь, нейкі; nullus, a, um — ніякі, ніводзін; solus, a, um — адзіны; самотны; alius, a, um — іншы, другі (з многіх); alter, era, erum — другі / адзін (з двух)', uter, utra, utrum — каторы з двух', neuter, tra, trum — ніхто з двух, ніякі. Родны і давальны склоны да alius утвараюцца ад alter: gen. sing, alterius, dat. sing, alteri. Суадносныя займеннікі Pronomina correlativa У гэты шэраг вылучаюць часам тыя займеннікі, якія могуць суадносіцца адзін з адным у адным альбо некалькіх, блізка пастаўленых сказах. Так, на пытанне Quem vides? — Каго (пытальны займеннік) ты бачыш? можна адказаць, ужываючы розныя па значэнню займеннікі: Quemdam. — Кагосьці (неазначальны займеннік). Eum. —Яго (азначальны займеннік). Quem amas. — (Таго,) каго (адносны займеннік) ты любіш. Пытальныя Неазначальныя Указальныя Адносныя прыватныя агульныя quis? (qui?) — хто? quis, aliquis, quisquam — хтонебудзь; quispiam, quidam — хтосьці; quisque — кожны; quivis — хто хочаш', quilibet — хтозаўгодна', nemo — ніхто hic — гэты; iste — гэпгы (твой), той (твой); ille — той (ягоныў, is гэты /той (які), ён; idem — гэты ж, той жа, ён жа qui — хто quicunque, quisquis — хто б ні uter? — хто з двух? utervis — хто хочаш з двух', uterlibet — хто заўгодна з двух alter — другі / адзін з двух; uterque — кожны з двух, той і другі uter — хто з двух uter — хто б ні з двух quantus? — які вялікі? aliquantus — якойнебудзь велічыні, даволі вялікі tantus — такі вялікі, такі quantus — які вялікі quantuscunque — які б ні вялікі qualis? — які па якасці? — talis — гэткай якасці, гэткі qualis — які па якасці quaecunque — які б ні па якасці, які б ні quot? (нескл.) — колькі? як шмат? aliquot (нескл.) — некалькі tot (нескл.) — столькі, так шмат; totidem — столькі ж quot (нескл.) — колькі quotquot (нескл.), quotcunque — як бы ні шмат, колькі б ні Іншым разам да суадносных займеннікаў адносяць толькі пары, якія складаюцца з указальных і адносных займеннікаў, найчасцей гэта: is... qui — той... які; talis... qualis — такі... які (па якасці); tantus... quantus — такі... які (па велічыні); tot... quot — столькі... колькі. Да суадносных займеннікаў блізка стаіць таксама група генетычна і сэнсава злучаных з імі суадносных займеннікавых прыслоўяў: Пытальныя Неазначальныя Указальныя Адносныя прыватныя агульныя ubi? — дзе? alicubi, usquam, uspiam — дзенебудь; ubique, ubivis — паўсюль, дзе хочаш; nusquam — нідзе Ыс — тут; istic — тут / там (ля цябе), illic, ibi — там; ibidem — там жа ubi — дзе ubicunque — дзе б ні unde? — адкуль? alicunde — адкульнебудзь hinc — адсюль; istinc — адсюль / адтуль (ад цябе); illinc, inde — адтуль', indidem — адтуль жа unde — адкуль undecunque — адкуль бы ні quo? — куды? aliquo — кудынебудзь huc — сюдьг, istuc — сюды / туды (да цябе), illuc, еб — туды', eodem — туды ж quo — куды quocunque, quoquo — куды б ні qua? — кудою? дзе? як? aliqua — кудойнебудзь, дзенебудзь hac — сюдою, тут', istac — тудою / сюдою (ля цябе); illae еа — тудою, там; eadem — тудою ж, там жа qua — кудою, дзе quacunque — кудой бы ні, дзе б ні quando? — калі? aliquando, unquam — калі-небудзь', quondam — калісьці; nunquam — ніколі nunc — цяпер’, tum, tunc — тады quum, quando — калі quandocunque — каліб ні quotiens? — колькі разоў? aliquotiens — некалькі разоў totiens — столькі разоў quotiens — сколькі разоў quotienscunque — кожны раз як quomodo? — як? — ita, sic — так, гэтак ut — як utcunque, quomodocunque — як бы ні quam? — як? наколькі? — tam — так, нагэтулькі — — ЛІЧЭБНІК NUMERALE Лацінскія лічэбнікі падзяляюцца на колькасныя, парадкавыя, падзяляльныя, лічэбныя прыслоўі. Лічэбныя прыслоўі Adverbia numeralia Quotiens? — Колькі разоў? 3 O ’n 3 a 5 y >5 >a I 8 1 .2 u .5 I £ ? u .2 s « u S 'S s § « Q -O *2 C O' » « O C 15 undecies duodecies ter decies quater decies Падзяляльныя лічэбнікі Numeralia distributiva Quoteni? — Па колькі? 1 § S S c 'С S. й * 1 ! « , * * * 8 S * “s 5 > s g S “ ._r £ o § 1 c ce • ES-pSgwSsS&OoS « R i a: CT CT 35 tn O Й "O undeni, ae, a duodeni, ae, a terni deni, ae, a quaterni deni Парадкавыя лічэбнікі Numeralia ordinalia — Quotus? Які na парадку? ■ф 1 E cc С/ E c 2 'S- * S. '3 r - = 1 S ■X -ri cz>«J 2 2 3 S o t « -S K !S й o t. c Й 2 O' O' S S O й -S undecimus duodecimus tertius decimus quartus decimus Колькасныя лічэбнікі Numeralia cardinalia Quot? — Колькі? 1 g GS ri O Q СЛ OS .й S. S > Q 13.5® E s 3 o u o o o <3 "O 'О й СГІТслслОЙ'О undecim duodecim tredecim quattuordecim Лічбы рымскія ri * * >< X арабскія — eO TfV) \O Г' X O\ 2 r(N n »—« ^—< r—1 < quindecies sedecies septies decies duodevicies undevicies vicies semel et vicies ці vicies semel bis et vicies ці vicies bis ter et vicies ці vicies ter duodetricies undetricies tricies quadragies quinquagies sexagies septuagies octogies nonagies centies ducenties quini deni seni deni septeni deni duodeviceni undeviceni viceni singuli et viceni ці viceni singuli bini et viceni ці viceni bini terni et viceni ці viceni terni duodetriceni undetriceni triceni quadrageni quinquageni sexageni septuageni octogeni nonageni centeni duceni quintus decimus sextus decimus septimus decimus duodevicesimus undevicesimus vicesimus unus et vicesimus ці vicesimus primus alter et vicesimus ці vicesimus alter tertius et vicesimus ці vicesimus tertius duodetricesimus undetricesimus tricesimus quadragesimus quinquagesimus sexagesimus septuagesimus octogesimus nonagesimus centesimus ducentesimus quindecim sedecim septendecim duodeviginti undeviginti viginti unus et viginti ці viginti unus duo et viginti ці viginti duo tres et viginti ці viginti tres duodetriginta undetriginta triginta quadraginta quinquaginta sexaginta septuaginta octoginta nonaginta centum ducenti, ae, a > > > § * x X X g > X X „ = g 5 x x X 8 X g X X * x X g X X X H i X X y rj x-j 2 x x" O u in 40 roc o o — — — — — 04 — 04 co oo o\ o 04 04 04 04 04 CO o o o o o o 2 ю 40 O 00 o\ 200 | co сл .й сл сл ° — сл сл -м * О С « 2Р с •— § с ’Д = '5 -S 8 ■£ ы> & с — § 45 • S & v £ 5 '5 Ь сг сг z Z; о a е bis milies quinquies milies decies milies ; vices milies quinquagies milies centies milies ducenties milies quingenties milies Q s CO .° C (D O СЛ .3? O o • — 03 ’с s Ю r- С 5Р С ,§ С - = с .75 • — Ы) Ю с сз £ ■£ Ilf 1 g Г5 ” СГ О(Л сл О С сл bina milia quina milia dena milia vicena milia quinquagena milia centena milia ducena milia quingena milia decies centena milia trecentesimus quadringentesimus quingentesimus sescentesimus septingentesimus octingentesimus nongentesimus millesimus bis millesimus quinquies millesimus decies millesimus vicies millesimus quinquagies millesimus centies millesimus 1 ducenties millesimus quingenties millesimus decies centies millesimus trecenti, ae, a quadringenti, ae, a quingenti, ae, a sescenti, ae, a septingenti, ae, a octingenti, ae, e nongenti, ae, a mille duo milia 1 millia quinque milia decem milia viginti milia quinquaginta milia centum milia ducenta milia quingenta milia decies centena milia Г) O o u u Q Q q з u 0 | MM ці II l> IX XX 1 |J 1*—< g |V| 300 400 500 600 700 800 900 1000 2 000 5 000 10 000 20 000 50 000 100 000 1 200 000 500 000 1000000 Колькасныя лічэбнікі Numeralia cardinalia Колькасныя лічэбнікі пераважна нескланяльныя. Скланяюцца толькі unus, duo, tres, сотні ад двухсот (ducenti і наступныя да nonagenti ўключна) i milia — тысячы (мн. л. ад mille). Лічэбнік unus скланяецца на ўзор займеннікавых прыметнікаў, tres як прыметнікі III скланення двух канчаткаў; duo у адных склонах мае канчаткі I II скланенняў, у другіх III скланення. unus, a, um — адзін, адна, адно duo, duae — два, дзве tres, tria — тры т f n m f n m f n Nom. unus una unum duo duae duo tres tres tria Gen. umus unius unius duorum duarum duorum trium trium trium Dat. um uni uni duobus duabus duobus tribus tribus tribus Асс. unum unam unum duos duas duo tres tres tria Abi. uno una uno duobus duabus duobus tribus tribus tribus Unus можа абазначаць таксама толькі адзін, адзіны. Ужываецца таксама і ў множным ліку: — калі абазначае толькі адньг. uni reges — толькі адны каралі', — пры супрацьпастаўленні: uni... alteri — адны... другія', у sing.: unus... alter (альбо таксама alter... alter) — адзін... другі; — з pluralia tantum: unae cunae — адна калыска. Ha ўзор duo скланяецца таксама ambo, ambae, ambo — абодва, абедзьве. Сотні, пачынаючы ад ducenti, ае, а скланяюцца, як прыметнікі I II скланенняў у множным ліку. Лічэбнік mille ў адзіночным ліку не скланяецца, а множны лік milia з'яўляецца назоўнікам і скланяецца паводле III галоснага скланення ды згодна са сваім значэннем “тысячы” патрабуе пасля сябе роднага склону. Параўнайце: mille — тысяча milia — тысячы Norn. mille milites duo milia militum Gen. mille militum duorum milium militum Dat. mille militibus duobus milibus militum Асс. mille milites duo milia militum Abi. mille militibus duobus milibus militum Лікі большыя за 10, якія заканчваюцца на 8 і 9, звычайна перадаюцца праз адыманне 2 i 1 ад наступнага дзесятка: duo-de-viginti (літаральна: два ад дваццаці) — васемнаццаць, undeviginti (адзін ад дваццаці) — дзевятнаццаць, duodetriginta — дваццаць восем і г.д. Парадак, у якім стаяць часткі колькаснага лічэбніка, можа быць: а) як у беларускай мове, ад большага да меншага і без злучніка: viginti quinque — дваццаць пяць; б) ад меншага да большага (як напрыклад у нямецкай мове), і тады паміж часткамі лічэбніка ставіцца злучнік et альбо ac: quinque et (альбо ac) viginti (параўн. ням.: fiinf und zwanzig) — дваццаць пяць. Гэты парадак амаль ніколі не ўжываецца ў лічбах большых за 100. Аднак калі лічэбнік складаецца толькі з тысячаў і сотняў, тады звычайным з'яўляецца ўжыванне злучніка et ці ac: mille et ducenti milites, duo milia et ducenti milites.