КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
eram eras erat eramus eratis erant Plusquamperfectum coniunctivi я быў бы пахваліў, ты быў бы пахваліў і г.д. laudav-' monurexcepaudiv- -isse-m -isse-s -isse-t -isse-mus -isse-tis -isse-nt Plusquamperfectum coniunctivi я быў бы пахвалены (раней), ты быўбы пахвалены (раней) і г.д. laudatus (-a, -um), monitus, rectus, captus, auditus laudati (-ae, -a), moniti, recti, capti, auditi essem , esses esset essemus ” essetis essent Futurum II indicativi я пахвалю (перш чым), ты пахваліш (перш чым) і г.д. laudav' monuгёхсёрaudlv- -ёг-о -eri-s ^-eri-t -eri-mus -eri-tis -eri-nt Futurum II indicativi я буду пахвалены (перш чым), ты будзеш пахвалены (перш чым) і г.д. laudatus (-a, ' -um), monitus, rectus, captus, auditus laudati (-ae, ' -a), moniti, recti, capti, auditi ero eris erit erimus ►eritis erunt Infinitivus пахваліць, пераканаць і Г.д. laudav” monuгёхсёрaudlvJ ►-isse Infinitivus быць пахваленым, быць перакананым і Г.д. laudatum (-am,-um) monitum, rectum, captum, auditum ” esse Асаблівасці спражэння 1. У другой асобе адзіночнага ліку формаў залежнага стану замест канчатку -ris можа быць -ге. Напрыклад: laudaberis = laudabere, monereris = monerere ды інш. 2. У трэцяй асобе множнага ліку пэрфэкта замест канчатку -erunt можа быць -ёге. Напрыклад: laudaverunt = laudavere, monuerunt = monuere ды інш. 3. У дзеяслоўных формах сістэмы пэрфэкта на -avi, -evi, -Ivi i вытворных ад іх могуць выпадаць склады -vii -ve-, а перад ёг — зычны V. Такім чынам утвараюцца паралельныя скарочаныя формы, напрыклад: laudavisti = laudasti laudavistis = laudastis laudaverunt = laudarunt delevisse = delesse deleverim = delerim audiveram = audieram audivissem = audissem audivero = audiero ды інш 4. Некаторыя дзеясловы маюць participium perfecti passivi з актыўным значэннем. Напрыклад: pransus —які паснедаў, cenatus — які паабедаў, potus — які выпіў, iuratus — які прысягнуў, exosus — які зненавідзеў. Апісальнае спражэнне Coniugatio periphrastica Гэты від спражэння існуе ў двух станах: незалежным і залежным. Coniugatio periphrastica activa — апісальнае спражэнне незалежнага стану абазначае намер альбо абавязак нешта зрабіць і ўтвараецца спалучэннем participium futuri activi з асабовымі формамі дапаможнага дзеяслова sum. Coniugatio periphrastica passiva — апісальнае спражэнне залежнага стану абазначае, што хтосьці павінен быць паддадзены пэўнаму (уз)дзеянню, і ўтвараецца спалучэннем participium futuri passivi (gerundivum) з асабовымі формамі дапаможнага дзеяслова sum. Час, лад, асоба і лік вызначаюцца па форме дапаможнага дзеяслова sum. Умоўны лад апісальнага спражэння звычайна ўжываецца ў даданых сказах, а інфінітыў у зваротах accusativus cum infinitivo i nominativus cum infinitivo. Ix значэнне вызначаецца кантэкстам. Апісальнае спражэнне незалежнага стану Coniugatio periphrastica activa Indicativus Praesens: laudaturus, a, um sum (es, est i г.д.)—ямаю (ты маеш, ён мае і г.д j намер хваліць; збіраюся (збіраешся, збіраецца) хваліць Imperfectum: laudaturus, a, um eram — я меў намер, збіраўся хваліць Perfectum: laudaturus, a, um fui —я сабраўся хваліць Plusquamperfectum: laudaturus, a, um fueram — я сабраўся быў хваліць Futurum I: laudaturus, a, um ero — я буду мець намер хваліць Futurum II: laudaturus, a, um fuero — я буду мець намер хваліць (перш чым). Coniunctivus Praesens: laudaturus, a, um sim (sis, sit i г.д.) Imperfectum: laudaturus, a, um essem Perfectum: laudaturus, a, um fuerim Plusquamperfectum: laudaturus, a, um fuissem Infinitivus Praesens: laudaturus, a, um esse Perfectum: laudaturus, a, um fuisse Апісальнае спражэнне залежнага стану Coniugatio periphrastica passiva Апісальнае спражэнне залежнага стану можа быць асабовым і безасабовым. Асабовае ўтвараецца ад пераходных дзеясловаў спалучэннем герундыва з асабовымі формамі дапаможнага дзеяслова sum. Indicativus Praesens: laudandus, a, um sum (es, est i г.д.) — я (ты, ён і г.д j павінен быць хвалены, мяне (цябе, яго) трэба хваліць Imperfectum: laudandus, a, um eram — мяне трэба было хваліць Perfectum: laudandus, a, um fui —мяне трэба было пахваліць Plusquamperfectum: laudandus, a, um fueram — мяне трэба было пахваліць (раней) Futurum I: laudandus, a, um ero — мяне трэба будзе хваліць Futurum II: laudandus, a, um fuero — мяне трэба будзе пахваліць (перш чым) Coniunctivus Ужываецца пераважна ў даданых сказах (гл. вышэй). Praesens: laudandus, a, um sim (sis, sit i г.д.) Imperfectum: laudandus, a, um essem Perfectum: laudandus, a, um fuerim Plusquamperfectum: laudandus, a, um fuissem Infinitivus Praesens: laudandus, a, um esse Perfectum: laudandus, a, um fuisse Безасабовая форма апісальнага спражэння ўжываецца, калі дапаўненне не выражана, альбо калі дзеяслоў непераходны. Утвараецца спалучэннем герундыва ў ніякім родзе адзіночнага ліку з трэцяй асобаю дзеяслова sum. Напрыклад: Expectandum est — трэба чакаць. Moriendum fuit — трэба было памерці. Калі ўказаная асоба, якая робіць дзеянне, то яна і ў асабовай і ў безасабовай форме ставіцца ў давальным склоне. Асоба альбо прадмет, над якімі павінна рабіцца дзеянне, выражаецца назоўнікам, ставіцца ў асабовай форме і выступае як дзейнік у сказе. Напрыклад: Filius meus mihi laudandus est—мне трэба хваліць сына (літ. сын павінен быць мною пахвалены). Mihi veniendum est — мне трэба прыйсці. Адкладальныя дзеясловы Verba deponentia Гэта дзеясловы, якія маюць пасіўныя формы, але актыўнае значэнне. Яны падаюцца ў слоўніках у трох формах: hortor, hortatus sum, hortari (альбо скарочана hortor, atus sum, ari) — заахвочваю', vereor, veritus sum, vereri (vereor, itus sum, eri) — баюся; utor, usus sum, uti —ужываю, карыстаюся', patior, passus sum, pati — цярплю', partior, partitus sum, partiri (partior, Itus sum, iri) — дзялю. Яны з’яўляюццарэшткамі колішняга сярэднягастану, які абазначаў дзеянне, накіраванае на сам дзейнік. Блізкія да іх беларускія дзеясловы накшталт: смяюся, баюся. Паводле антычных граматыкаў, гэтыя дзеясловы нібы адклалі сваё пасіўнае значэнне, таму і называюцца verba deponentia (ад depono — адкладаю) адкладальнымі або дэпанэнтнымі. Але яны маюць таксама і некаторыя актыўныя формы з актыўным значэннем, а менавіта: participium praesentis: hortans —які заахвочвае', participium futuri: hortaturus — які мае намер заахвочваць; infinitivus futuri: hortaturum esse — заахвочваць (y будучым); gerundium: hortandi — заахвочвання. 3 іншага боку, яны маюць і адну пасіўную форму з пасіўным значэннем, а менавіта: hortatus, a, um л hortati, ae, a veritus, a, um sum, sim veriti, ae, a sumus, simus usus, a, um > eram, essem usi, ae, a > eramus, essemus passus, a, um ero passi, ae, a erimus partitus, a, um ' partiti, ae, a 2 parti-ens partit-us partit-(ir-us parti-ri partitus esse partiturus esse parti-endi parti-end-us partit-um partit-ii pati-ens pass-us pass-й r-us pat-I passus esse passurus esse pati-endi pati-end-us pass-um pass-ii ut-ens us-us us-Or-us ut-T usus esse usurus esse ut-endi, ut-end-us us-um us-0 vere-ns verit-us verit-ur-us vere-ri veritus esse veriturus esse vere-ndT vere-nd-us verit-um verit-u horta-ns hortat-us hortat-Or-us horta-ri hortatus esse hortaturus esse horta-ndT horta-nd-us hortat-um hortat-ii Сістэма пэрфэкта Part, praes. Part. perf. Part. fut. Inf. praes. Inf. perf. Inf. fut. Gerundium Gerundivum Supina gerundivum: hortandus — які павінен заахвочвацца, якога трэба заахвочваць. Некаторыя адкладальныя дзеясловы маюць participium perfecti з пасіўным значэннем (побач з актыўным): comitatus — суправоджаны, dimensus — адмераны, partitus — падзелены. Спрагаюцца адкладальныя дзеясловы гэтак жа, як і звычайныя дзеясловы ў залежным стане (гл. табліцу). Паўадкладальныя дзеясловы Verba semideponentia Да іх належаць некалькі дзеясловаў, у якіх адна частка формаў актыўная, а другая пасіўная. Паўадкладальныя дзеясловы можна падзяліць на дзве групы: 1) дзеясловы, якія паводзяць сябе як адкладальныя (гэта значыць маюць пасіўную форму і актыўнае значэнне) у формах сістэмы пэрфэкта: audeo, ausus sum, audere — наважвацца, асмельвацца', gaudeo, gavisus sum, gaudere — радавацца', soleo, solitus sum, solere —мець звычку, звыкаць', fido, fisus sum, fidere — верыць, давяраць; confido, confisus sum, confidere — цвёрда верыць, спадзявацца; diffido, diffisus sum, diffidere — не верыць, не давяраць', 2) дзеясловы, якія паводзяць сябе як адкладальныя ў формах сістэмы інфэкта. revertor, reverti, reverti — вяртацца. Няправільныя дзеясловы Verba anomala Няправільнымі называецца невялікая група дзеясловаў, якія адрозніваюцца пры спражэнні ў сістэме інфэкта ад дзеясловаў правільных. У сістэме пэрфэкта такога адрознення няма. Fero fero, tuli, latum, ferre — несці Сістэма інфэкта Activum Passivum Indicativus Coniunctivus Indicativus Coniunctivus Praesens Sing. 1. 2. 3. Plur. 1. 2. 3. fer-o fer-s fer-t fer-i-mus fer-tis fer-u-nt fer-a-m fer-a-s fer-a-t fer-a-mus fer-a-tis fer-a-nt fer-or fer-ris fer-tur fer-I-mur fer-i-mini fer-u-ntur fer-a-r fer-a-ris fer-a-tur fer-a-mur fer-a-mini fer-a-ntur Imperfectum Sing. 1. 2. 3. Plur. 1. 2. 3. fer-eba-m fer-eba-s fer-eba-t fer-eba-mus fer-eba-tis fer-eba-nt fer-re-m fer-re-s fer-re-t fer-re-mus fer-re-tis fer-re-nt fer-eba-r fer-eba-ris fer-eba-tur fer-eba-mus fer-eba-mini fer-eba-ntur fer-re-r fer-re-ris fer-re-tur fer-re-mur fer-re-mini fer-re-ntur Futurum I Sing. 1. 2. 3. Plur. 1. 2. 3. fer-a-m fer-e-s fer-e-t fer-e-mus fer-e-tis fer-e-nt fer-a-r fer-e-ris fer-e-tur fer-e-mur fer-e-mini fer-e-ntur Imperativus praesentis Sing. 2. Plur. 2. fer! fer-te! fer-re! (fer-i-mini!) Imperativus futflri Sing. 2. 3. Plur. 2. 3. fer-to! fer-to! fer-tote! fer-u-nto! Infinitivus Participium Gerundium Gerundivum Activum Passivum fer-re fer-ri ferens, entis ferendi ferendus, a, um Формы сістэмы інфэкта дзеяслова fero ўвогуле адпавядаюць формам Ша спражэння. Формы, якія адрозніваюцца, вылучаныя ў табліцы паўтлустым шрыфтом.