КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
3) Калі будучае дзеянне ўтвараецца з дапамогаю дзеяслова kommer, яно нясе значэнне прагнозу, напрыклад: Jag hoppas att de kommer att bli nöjda. — Я спадзяюся, яны будуць задаволеныя. Звярніце ўвагу на тое, што пасля дапаможнага дзеяслова kommer абавязкова ставіцца інфінітыўная часціца att, а пасля ska(ll) ці tänker яе няма. 4) Будучае дзеянне таксама можа перадавацца дзеясловам у цяперашнім часе, кал і на момант дзеяння ў будучым указвае адпаведная акалічнасць ці момант дзеяння зразумелы з кантэксту: Eva flyttar till Lund på torsdag. — Эва пераязджае ў Люнд у чацвер. Будучы ў мінулым Часавая форма futurum preteritum (будучы ў мінулым) утвараецца шляхам злучэння дапаможнага дзеяслова skola (у форме skulle) і інфінітыва сэнсавага дзеяслова, напрыклад: Jag skulle träffa. — Я сустрэну. Будучы ў мінулым абазначае дзеянне, якое павінна адбыцца пасля нейкага моманту ці дзеяння ў мінулым: I morse var Ulla nervös, för hon skulle ha ett test klockan tolv. — Раніцай Ула нервавалася, бо яна павінна была пісаць тэст а 12-й. Дапасаванне часоў Дапасаванне часоў азначае, што мы пазбягаем пераходаў з адной часавай сістэмы ў другую. Калі ў галоўным сказе выкарыстоўваецца дзеяслоў у форме, якая належыць да адной часавай сістэмы, тады ў даданым сказе рэкамендуецца выкарыстоўваць тую ж часавую сістэму. Выкарыстоўванне аднолькавых часоў у галоўным і даданым сказах паказвае на адначасовасць дзеянняў: Jag läser tidningen, när jag äter frukost. — Я чытаю газету, калі снедаю. När jag kom till Borås, ringde jag Peter. — Калі я прыехаў y Бурос, я патэлефанаваў Петэру. Заўвага! У перакладзе на беларускую мову часы дзеясловаў не абавязкова будуць належаць да адной часавай сістэмы, напрыклад: Pia sade att hon mådde illa (preteritum + preteritum). — Пія сказала, што дрэнна сябе адчувае • (прошлы час + цяперашні час). Калі адно дзеянне адбываецца раней за другое, выкарыстоўваюцца розныя часы адной часавай сістэмы: Vi diskuterar problemet, när Monika har kommit. — Мы абмяркуем праблему, калі прыйдзе Моніка. Vi diskuterade problemet, när Monika hade kommit. — Мы абмеркавалі праблему, калі прыйшла Моніка. Vi har bestämt att vi ska köpa en billig bil. — Мы вырашылі, што купім танную машыну. Föräldrarna sade att de skulle bo kvar på landet. — Бацькі сказалі, што застануцца ў вёсцы. Тым не менш пераход з адной часавай сістэмы ў другую магчымы. Дапаможную ролю тут адыгрывае акалічнасць часу, якая з’яўляецца паказальнікам такога пераходу. Mårten säger att han läste grekiska på gymnasiet. — Мортан кажа, што вывучаў у гімназіі грэцкую мову. Herman undrar om Ulla var på semestern förra året. — Герман цікавіцца, ці была Ула летась у адпачынку. Мадальныя і дапаможныя дзеясловы Мадальнымі называюцца такія дзеясловы, якія выяўляюць не дзеянне, а стаўленне да дзеяння з боку таго, хто гаворыць; напрыклад: Я магу (жадаю, павінен ...) штосьці зрабіць. Дзеяслоў (інфінітыў), які ідзе за мадальным дзеясловам, ужываецца звычайна без часціцы att, напрыклад: Han kan läsa. — Ён умее чытаць. Ніжэй прыводзіцца спіс асноўных мадальных дзеясловаў з каментаром. Мадальны дзеяслоў Прыклад Значэнне Skola — skall (ska) / skulle / skolat Eva ska åka till Luleå idag. — Эва паедзе сёння ў Лулеа. Du ska borsta tänderna innan du lägger dig. — Ты павінен пачысціць зубы, перш чым пойдзеш спаць. Man ska inte stjäla. — Красці нельга. Skulle du vilja hjälpa mig? — He маглі б Вы мне дапамагчы? Будучае дзеянне, план, намер. «Павінен»; парада, патрабаванне (мяккая форма), неабходнасць штосьці зрабіць. 3 адмоўнай часціцай — забарона. Ветлівая форма просьбы. Måste (ц. ч.) / måste (пр. час) Jag måste stiga upp nu. — Мне трэба падымацца. Igår måste jag jobba över. — Учора я быў павінен затрымацца на працы. Ni måste vara tysta nu! — Змоўкніце зараз жа! Varför kommer de inte? Det måste ha hänt något. — Чаму яны не прыйшлі? Heшта, відаць, здарылася. «Неабходна, павінен, абавязаны», выяўляе маральна-этычную неабходнасць штосьці зрабіць. Патрабаванне. Верагоднасць. Böra — bör/ borde Du bör läsa lite mer om du vill ha bra betyg. — Табе трэба болын займацца, калі ты хочаш атрымліваць добрыя адзнакі. Klockan bör vara tio nu. — Ужо, напэўна, дзесяць. Det borde du nog förstå! — Табе трэба было б гэта зразумець! Парада. Верагоднасць. Форма прошлага часу выяўляе неабходнасць нерэалізаванага дзеяння. Kunna — kan / kunde/kunnat Jag kan simma 1000 meter. — Я магу праплыць 1000 метраў. Jag kunde inte ringa dig igår. — Я не магла табе ўчора патэлефанаваць. Kan jag hjälpa dig? — Я магу Вам дапамагчы? Здольнасці, уменні. Магчымасць. Прапанова. Vilja — vill / ville / velat Jag vill gå hem nu. — Я хачу пайсці дамоў. «Хацець, жадаць». Få —får / fick /fått Du får ta bilen idag! — Moжаш узяць сёння машыну. Man får inte röka här. — Тут забаронена паліць. Igår hade jag glömt nyckeln, så jag fick sitta ute och vänta i två timmar. — Я забыў учора ключы i быў вымушаны прасядзець дзве гадзіны звонку. Får jag bjuda på en kopp kaffe? — Mary я пачаставаць Bac кавай? Få se, få veta, etc. — убачыць, даведацца (параўнайце: se — бачыць, veta — ведаць) Дазвол. 3 адмоўнай часціцай — забарона. Вымушанасць. Магчымасць, ветлівая форма прапановы. 3 некаторымі дзеясловамі — закончанае трыван- не. Lär (толькі цяперашні час) Den nya filmen lär vara mycket bra. — Кажуць, новы фільм вельмі неблагі. Det lär ingen tvivla. — Ніхто, пэўна, y гэтым не ўсумніцца. Здагадка, заснаваная на інфармацыі з нейкай крыніцы. «Змякчальнае» сцвярджэнне. Behöv/a -er, -te, -t Vi behöver öva mycket på verben. — Нам трэба шмат працаваць над дзеясловамі. Mamma, behöver jag äta upp allt? — Мама, ці я павінен з’есці ўсё? Неабходнасць. Патрабаванне, неабходнасць. Ork/a -ar, -ade, -at Jag orkar inte jobba mer nu. — Я больш не магу працаваць. Jag orkar inte se dig mer! —Я больш не магу цябе бачыць! Фізічная ці псіхічная магчымасць нешта рабіць. Дапаможныя дзеясловы Дапаможны дзеяслоў Прыклад Значэнне Låta -låter, lät, låtit Jag lät honom låna min bil. — Я дазволіла яму ўзяць машыну. Дазвол. Bruk/a -ar, -ade, -at Helena brukar stiga upp klockan sju. — Хелена падымаецца звычайна a 7-й. Звычка. Våg/a -ar, -ade, -at Annika vågate starta en dansskol. — Аніка наважылася / рызыкнула адкрыць танцавальную школу. Прыняцце рызыкоўнага рашэння. Töras -törs, tordes, torts Ni torde vända er till herr Berg. — Звярніцеся, мабыць, да спадара Берга. Здагадка або ветлівае сцвярджэнне. Börj/a -ar, -ade, -at Vi börjar arbeta kl. 8. — Мы пачынаем працаваць а 8-й. Пачынанне. Slut/a -ar, -ade, -at De slutar jobba efter kl. 17. — Яны сканчваюць працаваць пасля 17:00. Заканчэнне. Hinna — hinner, hann, hunnit Jag hann inte ringa dig igår. — Я не паспела табе ўчора патэлефанаваць. Своечасовасць выканання дзеяння. Tänk/a -er, -te, -t Vad tänker du göra imorgon? — UIto ты збіраешся рабіць заўтра? Намер. Försök/a -er, -te, -t Jag försöker alltid komma i tid. — Я імкнуся заўсёды прыходзіць своечасова. Імкненне. Slippa — slipper, slapp, sluppit Du slipper diska idag. — Сёння табе не давядзецца мыць посуд. Пазбяганне або адсутнасць неабходнасці нешта рабіць. Råk/a -ar, -ade, -at Jag råkade köra på en fågel. — Так здарылася, што я наехаў на птушку. Выпадковы характар зробленага. Hålla på — håller på, höll på, hållit på Samhället höll på att förändras. — Грамадства знаходзілася ў працэсе змен. Працягласць дзеяння. Зваротныя і дэпанентныя дзеясловы У шведскай мове існуе клас зваротных дзеясловаў. Гэтыя дзеясловы размеркаваныя па ўсіх чатырох відах змянення. У беларускай мове гэта дзеясловы з суфіксам -ся (цца); напрыклад: падымацца, збіраюся, імкнецца. Зваротныя дзеясловы заўсёды маюць пры сабе зваротную часціцу sig у інфінітыве і ў 3 асобе ці асабовы займеннік у аб’ектным склоне ў 1-2 асобах, напрыклад: tvätta sig — мыцца: jag tvättar mig — я мыюся, du tvättar dig — ты мыешся, han tvättar sig — ён мыецца. Іншыя прыклады: gifta sig — жаніцца, resa sig — падымацца, raka sig — галіцца, lära sig — вучыцца. У дэпанентных дзеясловаў усе формы заканчваюцца на -s. 1х нельга блытаць з іншымі дзеясловамі, у якіх -s можа быць паказчыкам залежнага стану. Вось як выглядаюць асноўныя формы гэтых дзеясловаў: 1 спр.: lyckas / lyckas / lyckades / lyckats (атрымоўвацца) 2 cnp.: trivas / trivs / trivdes / trivts (ладзіць) 3 cnp.: brås (på)/ brås / bråddes / bråtts (быць падобным) 4 cnp.: finnas / finns / fanns / funnits (знаходзіцца) У загадным ладзе -s далучаецца да асновы дзеяслова, напрыклад: Hoppas på det bästa! — Спадзявайся на лепшае! Стан дзеяслова У шведскай мове, як і ў беларускай, дзеяслоў можа мець форму незалежнага і залежнага стану. У сказах, дзе дзеянне накіраванае ад дзейніка, гэта значыць дзейнік з’яўляецца суб’ектам дзеяння, дзеяслоў стаіць у форме незалежнага стану: Vi vill hyra ut vår lägenhet. — Мы хочам здаваць кватэру. У сказах, дзе дзеянне накіраванае на дзейнік, гэта значыць дзейнік з’яўляецца аб’ектам дзеяння, дзеяслоў стаіць у форме залежнага стану: Lägenheten uthyrs. — Кватэра здаецца. У шведскай мове існуе некалькі фармальных тыпаў залежнага стану. 1. Флектыўны залежны стан утвараецца пры дапамозе флексіі -s, якая далучаецца да простых формаў незалежнага стану (да інфінітыва, цяперашняга і прошлага часу, да формы супіну). Пры гэтым у цяперашнім часе адсутнічае характэрнае -r, а для дзеясловаў 2-га спражэння можа знікаць -е-. Напрыклад: Jag frågar (я запытваю) —jag frågas (мяне запытваюць); jag anställer (я наймаю) —jag anställ(e)s (мяне наймаюць). У дзеясловаў з асновай на -s канчатак цяперашняга часу залежнага стану заўсёды -es: lyser — lyses. Выканаўца дзеяння ў сказе з залежным станам уводзіцца прыназоўнікам av: «Hamlet» skrevs av Шэкспірам. Shakespeare. — «Гамлет» быў напісаны Ніжэй прыводзяцца прыклады флектыўнага залежнага стану дзеясловаў чатырох спражэнняў: Спражэнне Інфінітыў Цяп. час Прошлы час Супін Пераклад 1 öppnas öppnas öppnades öppnats адчыняцца 2 införas inför(e)s infördes införts уводзіцца