Крынічка
Хрэстаматыя для дзяцей малодшага школьнага ўзросту
Для малодшага школьнага ўзросту
Выдавец: Радыёла-плюс
Памер: 432с.
Мінск 2012
Hi хвілінкі адпачынку: На патэльні сальца хлюпча.
I дзяўчынка безупынку Усё тупча, тупча, тупча.
Вось і снеданне паспела: Ды і добрае ж якое!
Гаспадынька з братам села, Смачна снедаюць абое.
А паснедаўшы, Мальвінка У начоўках хусткі мые.
Ой, ты, любая дзяўчынка, Ой, вы, ручкі залатыя!
3 неба сонейка прыгрэла
I бялізначка сухая! Гаспадынька паглядзела
I хутчэй яе здымае.
Пасушыла, паздымала, На качалачку скруціла.
На стале павалкавала
I ў парадачак злажыла.
Ўсюды дзеўчынцы работа. А Мальвіна гэта знае.
I глядзі, з якой ахвотай Свой каптанік зашывае.
А цяпер малюе кветкі, Птушак, коніка, хацінку. Вось якую знаў я, дзеткі, ПРАЦАВІТУЮ ДЗЯЎЧЫНКУ.
Іван Муравейка
МАЯ БУСАІНАЯ СЯМ’Я
Некалькі гадоў назад мой тата прымацаваў на вільчыку хлява старое кола з калёсаў. Яго заўважылі буслы — ён і яна — і абсталявалі на ім сваё жытло.
Гэтых паважаных, грацыёзных птушак ой як я люблю. Буслы мяне таксама любяць, зусім не баяцца — часам з хлява злятаюць на двор. Я гляджу на іх, а яны глядзяць на мяне, і нам усім так добра і прыемна.
Сёлета мая бусліная сям’я павялічылася ў тры разы — вывелася ажно чатыры птушаняці. Бусел-тата і бусліха-мама не маюць ніводнай хвілінкі для адпачынку: трэба даглядаць дзяцей.
Гляджу я на іх і не магу наглядзецца: якая дружная сямейка! Мама з татам стараюцца не абдзяліць ніводнага бусляняці: аднаму ў разяўлены рот паклалі жабяня, другому — рыбку, трэцяму — слімака, чацвёртаму — нейкую раслінку. I зноў паляцелі на луг, на балота ці да рэчкі.
— Трэба дапамагчы ім, — сказаў сам сабе я.
Узяў вуду, бітончык і пайшоў на рэчку: злавіў добры дзесятак печкуроў і плотачак. Злавіць-то злавіў, але як перадаць іх птушанятам? Пералажыў рыбу ў каструлю і паставіў недалёка ад хлява: а вось убачаць.
He ўбачылі. I я зрабіў так. Калі бусел з бусліхай паляцелі на пошукі ежы, залез на страху і ўладкаваў каструлю ля гнязда. Хацеў сам пачаставаць буслянят, але перадумаў: не возьмуць з маіх рук. Злез і пачаў чакаць. Першай прыляцела бусліха-мама: яна накарміла дваіх. За ёй неўзабаве прыляцеў бусел-тата: і ён накарміў дваіх. На каструлю — ніякай увагі. Язахваляваўся: няўжо маё старанне дарэмнае? He, бусліха зірнула ў каструлю і апусціла ў яе сваю доўгую дзюбу. Узяла рыбінку. Адразу ж адно бусляня разявіла рот. Потым другое, трэцяе, чацвёртае. Я аж падскочыў ад радасці. I бусліха з буслам узрадаваліся, бо весела заклекаталі. Абусляняты задаволена ківалі сваімі дзюбамі, бо яшчэ не ўмелі клекатаць.
Данута Бічэль
САМАЛЁТ
Я канструктар-авіятар. Самалёт складаю з татам.
Наш маленькі самалёт Прызямліўся раз на лёд. Коўзаецца на лядку, Як цяля на павадку.
Галіна Каржанеўская
ПАМОЧНІЦА
Ледзьве мама у кватэру — Да яе спяшае Вера I дакладвае ёй з ходу Пра вялікую работу.
— Я вячэру згатавала! (У муцэ чамусьці зала.)
— Стол я выцерла!
(Але
Пісягі на тым стале.)
— Я мяла, як ты вучыла!
(У куце мятлу забыла.)
— Я памыла сарафан!
(У ванне мора-акіян.)
— Вось якая я чысцюля!
... Разгубілася матуля.
Думу думае: як быць?
Ці хваліць, ці не хваліць?
Пятро Рунец
ЛЁНЕВА ТАПОЛЬКА
Цёплым веснавым надвячоркам Лёня з мамай ішлі з дзіцячага сада дахаты. Каля тратуара раслі маладыя тонкія таполі. Пажылы дзядзька ў сіняй спяцоўцы вялізнымі нажніцамі абразаў верхавіны галінак. Лёня спыніўся і трывожна спытаў:
— Дзядзя, нашто вы іх так калечыце?..
— Каб дрэвы раслі не ўгару, а ў бакі. Так прыгажэй, — адказаў той.
Лёня са смуткам пазіраў на галінкі, што ляжалі на тратуары. Потым падняў адну, досыць доўгую і роўную, і ціха сказаў:
— Мама, я вазьму яе дамоў.
— Што ты будзеш з ёю рабіць?
— Пасаджу ў бутэльку... На ёй вырастуць лісцікі.
— Хто табе гаварыў?
— Святлана Сямёнаўна.
— Вазьмі.
Дома маці дала Лёню бутэльку з-пад кефіру. Ён наліў у яе вады, усунуў галінку і паставіў на акно, на сонца. Потым падумаў і сказаў:
— Мама, я ўсыплю ў бутэльку крышку цукру.
— Навошта?
— Калі табе даць пусты чай, ты будзеш яго піць? He, таму што ён нясмачны. Так і галінцы. Піць голую ваду нікому не хочацца. Так казала выхавальніца.
— Ну што ж, усып, — усміхнулася маці.
Хлопчык дастаў крышку цукру і ўсыпаў у бутэльку. Стаіць галінка на акне. Грэецца на сонейку. П’е салодкую ваду. Набухаюць яе пупышкі. Павольна, непрыкметна для вока. Пільнуе яе Лёня, хоча паглядзець, як яны будуць распускацца.
Пільнаваў-пільнаваў Лёня і не ўпільнаваў. Аднойчы раніцай падышоў да галінкі і радасна здзівіўся. Самыя верхнія пупышкі лопнулі, і з іх паказаліся вострыя зялёныя лісцікі.
— Мама, распусціліся! — закрычаў ён, любуючыся чыстай яркай зелянінай.
А яшчэ праз некалькі дзён на канцы галінкі, што ў вадзе, паказаліся белыя тонкія нітачкі...
— Мама, што гэта? — спытаў узрушаны Лёня.
— Карэньчыкі.
У дзіцячым садзе Лёня расказаў пра гэта дзіва Святлане Сямёнаўне. Тая выслухала яго і спытала:
— А што ты будзеш рабіць са сваёй галінкай?
— He ведаю, — прызнаўся Лёня.
— Давай пасадзім на той вунь градцы, — паказала выхавальніца на свежаўскапаную клумбу.
— Там жа кветкі будзем садзіць!
— Ну і што? Месца хопіць і для кветак, і для тваёй галінкі.
— Добра, — згадзіўся Лёня.
Назаўтра Лёня прынёс галінку ў дзіцячы сад. Дзеці абступілі яго і пачалі дапытвацца, што ён будзе з ёю рабіць.
— Пасадзім на двары, — адказала за яго Святлана Сямёнаўна і загадала збірацца. Дзеці апрануліся і гуртам выйшлі на двор. Выхавальніца падвяла іх да градкі і пачала прымервацца.
— Пасадзім вось тут, — сказала яна і дала Лёню шуфлік. — На, капай.
— I я хачу капаць! — папрасіў Лёнеў сябар Валодзя.
I я!
— Калі ўсім капаць, вялікая яма атрымаецца, — заўважыла Святлана Сямёнаўна. — А наша галінка малая. Дык я думаю так: Лёня нёс, няхай ён і ямку капае. Згодны?
— Згодны! Добра! — загулі дзеці.
Лёня капануў раз, другі — ямка і гатова.
— А цяпер будзем садзіць, — сказала выхавальніца. — Лёня, падай бутэльку.
Лёня падаў. Святлана Сямёнаўна выняла галінку, расправіла карэньчыкі, акуратна ўставіла ў ямку і засыпала зямлёй. Прытаптала і паліла вадой з бутэлькі — каб было чым напіцца. Дзеці з цікавасцю глядзелі на пасаджаную галінку.
— Ці прымецца яна? — спытаўся нехта.
— Прымецца, — упэўнена адказала Святлана Сямёнаўна і дадала: — Толькі яе трэба даглядаць. Паліваць, размякчаць зямлю, не кратаць рукамі...
— Мы будзем глядзець, — паабяцалі дзеці...
— Але не ўсе разам, — растлумачыла выхавальніца. — Па чарзе. Заўтра яе палье Валодзя, паслязаўтра — Зіна...
Дзеці задаволены: усе яны будуць даглядаць таполевую галінку.
Мінула некалькі дзён. Галінка прынялася, выпусціла новы лісцік. Першы яго заўважыў, вядома, Лёня. Калі ён сказаў пра гэта, усе дзеці пабеглі паглядзець. Прыйшла і Святлана Сямёнаўна. Зірнула — праўда, на самым версе зелянее новы лісцік.
— Лёнева таполька будзе жыць, — радасна сказала яна.
Пачулі гэта дзеці. Спадабалася ім. 3 таго часу так і завуць яе: Лёнева таполька.
СЛАНЕЧНІК
Ранняй вясной Паўлік прастудзіўся і доўга хварэў. Калі паправіўся, доктар параіў адвезці яго ў вёску. «Там, — сказаў ён, — хлопчык хутчэй сіл набярэцца». Бацька паслухаўся парады і адвёз Паўліка да бабулі.
Вёска, у якой жыве бабуля, невялікая. Каля кожнай хаты — сад, грады. I бабуля з раніцы завіхалася ў агародзе, садзіла цыбулю, агуркі, моркву.
Неяк Паўлік падышоў да бабулі і здзівіўся:
— Ты садзіш чорныя семкі?
— Ага, семкі, — адказала бабуля і падала некалькі зярнятак. — На, пасадзі сам. Вырастуць твае сланечнікі.
Паўлік узяў лапатку, ускапаў пад акном градку і пасадзіў зярняткі. Кожны дзень паліваў, чакаў, калі яны ўзыдуць. I вось нарэшце з зямлі паказаліся тры тоненькія зялёныя сцяблінкі. Паўлік доўга глядзеў на іх, а затым спытаўся:
— Бабуля, ці вырастуць яны, такія маленькія?
— За лета вырастуць.
— Вялікія?
— Болыпыя за цябе.
А дні ішлі. Цёплыя, сонечныя. Паўлік паліваў свае сланечнікі, і яны хутка раслі. Асабліва адзін — рос як на дражджах, на цэлую галаву абагнаў Паўліка. «Цікава, як выглядае ён зверху?» — падумаў хлопчык. Асцярожна нахіліў сцябло і ўбачыў радочкі жоўтых кветачак. Сонечныя промні раптам асвяцілі сланечнік, і ён успыхнуў, як сонца.
Паўлік прыбег у хату з навіной:
— Бабуля, глянь, сонейка ў акне!
Бабуля падышла да акна, залюбавалася:
— Праўда, сланечнік падобен на маленькае сонца.
Паўлік не выцерпеў:
— А дзе ж семкі?
— Пачакай, кветачкі адцвітуць, асыплюцца і ты ўбачыш чорныя семкі.
Аднак Паўлік не дачакаўся, калі паспеюць сланечнікі. Прыехаў бацька, каб забраць яго дадому трэба было ісці ў школу.
— He бядуй, унучак, — сказала бабуля, — я прывязу табе семак.
Прыехала яна недзе праз месяц. Дастала з сумкі невялікую торбачку, падала Паўліку. Той хуценька развязаў яе і аж заскакаў ад радасці:
— Семкі! Ды якія вялікія!
— I смачныя! — запэўніла бабуля. — Еш сам, пачастуй маму з татам, сяброў. Гэта— твае семкі.
Рыгор Барадулін
РАСКІДАЧ
А да Ланы — Хоць ты плач! Часта ходзіць Раскідач. Нежаданы Гэты госць Раскідае ўсё Як ёсць.
На падлозе Мішкі, Кніжкі, На падлозе Міскі, Лыжкі.
Небарачка-качка Крача.
Пад канапу Скача мячык.
I злятае са стала Бедны певень Без крыла. Давядзецца Выгнаць з хаты Шкоднага Раскідача.
Каб на радасць Мамы, таты Мчаўся ён наўцекача!
АЙ! HE БУДУ! HE ХАЧУ!
Ёсць у Ланы тры сястрычкі: Ай!
He буду!
He хачу!
За сястрычкамі благімі Кожнай раніцы сачу.
Будзяць Лану: — Уставай!
А сястрычка цягне: — Ай!
— Ланачка, памый пасуду! А сястрычка зноў:
— He буду!
Узяла сястрычак Лана У дзіцячы сад з сабой. На пацешных хочуць глянуць Дзеці ўсе наперабой.
Цацкі лепшыя свае Кожны пагуляць дае.
Просяць:
— Ляльку палюляй, Ды бурчыць сястрычка: — Ай!
— Прынясі вады вярблюду. А сястрычка ім:
— He буду!
— Мішкам дай па калачу.
А сястрычка: — He хачу!
I сказалі деці Лане:
— Хто дружыць 3 такімі стане?
Хай капрызныя сястрычкі Кепскія забудуць звычкі I тады ідуць у сад, А пакуль — вядзі назад!
Барыс Сачанка
НАСЦЕЧКА
3 горада ў вёску да бабы і дзеда прыехала ўнучка Насцечка.
— Ну-ну, — казалі тата і мама. — Паглядзіце, у каго яна ўдалася?
I дзед і баба спадабаліся Насцечцы. Ды так, што, калі тата і мама пачалі збірацца ехаць назад у горад, Насцечка склала банцікам губкі, заплакала.
— He хачу нікуды ехаць. Хачу ў дзеда і бабы жыць.
КНІГІ ОНЛАЙН
