Мой шлях да Беларусі
Зінаіда Бандарэнка
Выдавец: Медысонт
Памер: 236с.
Мінск 2020
На самым пачатку праблем з лячэннем дыябету было зашмат. I я, як маці, гэта адчувала. He было ачышчаных прэпаратаў. Было вырашана падключыць самыя высокія інстанцыі і замежныя арганізацыі. Разам са Святланай Аляксандраўнай і з сынам Сашам, які здымаў на відэакамеру, мы зрабілі некалькі сюжэтаў на гэтую тэму. Ніколі не забуду здымкі ў адной даволі абмежаванай матэрыяль-
на сям'і. Васямнаццацігадовая дзяўчына, такая прыгожая, што вачэй не адвесці, якая зусім страціла зрок, маючы дыябет, распавядала, што працуе на заводзе, дзе вырабляюць розныя разеткі, выключальнікі, і што прызвычаілася выконваць тыя працоўныя аперацыі. Яна казала, што дагэтуль памятае колеры, святло і марыць зноў убачыць усё гэта па-сапраўднаму: і сіняе неба, і белыя аблокі. Чула, што ў Амерыцы ўжо вырабляюць электронныя вочы. I раптам проста ў камеру сказала: «Дапамажыце...» I ў гэты момант я павярнулася да сына — у яго вачах стаялі слёзы. Гэта быў 1993 год...
Зараз гэтай дзяўчыны ўжо няма. А ў той час якраз стала вядома, што ў Беларусі запасу інсуліну засталося на тры дні, і я звярнулася да сваіх калег. Дыктары Беларускага тэлебачання на працягу некалькіх дзён чыталі аб'яву пра гэтую бяду і таксама заканчвалі словам: «Дапамажыце!» Дзякуй Богу, раптам знайшлі інсулін «на нейкім складзе». А потым была аб'яўлена сапраўдная барацьба супраць кітайскага інсуліну, які не даваў ніякай гарантыі. Святлана Аляксандраўна абвясціла SOS-праграму «Дапамажыце — інсулін». Арганізацыя «Дзіцячы дыябет» з'яўляецца сябрам Міжнароднай дыябетычнай федэрацыі, прымае ўдзел у самітах кіраўнікоў дыябетычных арганізацый краін СНД.
Тут, у Мінску, і Дні дыябету, і некаторыя ўрачыстасці мы праводзілі ў Доме ветэранаў, у Доме міласэрнасці, у Доме літаратараў, бо аўдыторыя наша вялікая. I, што цікава, раней можна было дамовіцца — і залы давалі без аплаты, a цяпер гэта каштуе вялікіх грошай. Праз некалькі гадоў мяне ўключылі ў савет арганізацыі, і я стала адказнай за мастацкую частку нашых мерапрыемстваў. Шчыра ўдзячная нашым артыстам, спевакам, якія працавалі за «дзякуй», і ніхто ніколі не адмовіў: Якаву Навуменку і Аляксандру Ціхановічу, светлая ім памяць, Ядзе Паплаўскай, Насце Ціхановіч,, Ларысе Грыбалёвай, Наталлі Тамела, Таццяне Молчан, Галіне Грамовіч, Уладзіміру Кап'ёву.
Святлане Аляксандраўне Захаравай жадаю заўсёды заставацца такой жа чулай і спагадлівай да людзей.
* * *
Пасля смерці сына для мяне наступілі вельмі цяжкія часы. Заўсёднае пытанне: чаму так здарылася? Лічыцца, што гэтае захворванне перадаецца ў спадчыну. Але ў нашым родзе з такім дыягназам нікога не было. У Беларусі цяпер колькасць хворых на дыябет усё павялічваецца.
Шмат людзей падтрымалі маю сям'ю ў тыя трагічныя гады. Здавалася, што боль гэты не сціхне ніколі.
Літаральна праз некалькі тыдняў прыехаў кіраўнік Аб'яднанай грамадзянскай партыі Анатоль Лябедзька і распавёў пра тое, што ў партыі ёсць магчымасць з дапамогай урада Літвы, які бярэ на сябе выдаткі, адпраўляць беларусаў, што пацярпелі ад рэжыму, на адпачынак. Выказала сумнеў: я нібы не пацярпела — не бітая, у турму мяне не кідалі, як іншых, на што атрымала тлумачэнне, што многія ўжо скарысталіся такой магчымасцю.
I вось пачалося наша падарожжа ў складзе Вольгі Рыгораўны Завадскай, маці зніклага аператара ЦТ Зміцера Завадскага, маці Генадзя Карпенкі Веры Міхайлаўны Розум і журналіста Аляксандра Тамковіча. А адвозіў нас у Літву сябра АГП і вельмі добры чалавек Ігар Шынкарык.
Гэтую акцыю дапамогі з боку Літвы праводзіла дэпутат парламента, па адукацыі доктар, якая пазней стала міністрам абароны Літвы Раса Юкнявічэне. Яна вельмі спрыяла партыі АГП і яе кіраўніку Анатолю Лябедзьку. I сапраўды, скарыстацца такой магчымасцю паправіць здароўе ў санаторыі «Драугістэ-Дружба» ў Друскінінкаі змаглі многія.
Нас размясцілі з Вольгай Рыгораўнай Завадскай у адным нумары. Мы перажывалі з ёю адзін мацярынскі боль, нашыя раны былі яшчэ свежыя, але боль Вольгі Рыгораўны быў невымерна большы, балюча было на яе глядзець: хаця знешне як быццам і не заўважна, але вочы... Іншым разам я проста выходзіла з пакоя, не магла стрымаць слёзы. Дзіма ўвесь час стаяў перад вачыма. Мы, тэлевізійшчыкі, яго вельмі любілі, любаваліся яго постаццю — ён поўнае падабенства сваёй прыгожай мамы.
He згаворваючыся, штодзень мы выходзілі з Вольгай Рыгораўнай з будынка санаторыя і накіроўваліся ў розныя бакі. Санаторый знаходзіцца ў прыгожым сасновым бары, іншым разам доўга ў час прагулкі не сустрэнеш ніводнага чалавека. Адзінота таксама лечыць. I калі вярталіся ў нумар — толькі адно пытанне: «Усё нармальна?» Так хацелася заплакаць, але трымаліся. Мая мужная, гераічная і вельмі сціплая суседка Вольга Рыгораўна... Колькі выпала гора на яе долю і долю іншых маці зніклых палітыкаў. Мацярок Юрыя Захаранкі, Віктара Ганчара, Анатоля Красоўскага, а таксама маці Генадзя Карпенкі, якія так і не дачакаліся сваіх сыноў. Пра ўсё гэта гаворана-перагаворана з Вольгай Рыгораўнай Завадскай.
Праз паўгода пасля сыходу Сашы — ралтам тэлефонны званок з Прагі: кіраўнік Беларускай службы «Радыё Свабода» Аляксандр Лукашук запрашае правесці майстар-клас з журналістамі «Свабоды». Божа! Разгубілася. He да гэтага зараз. He спраўлюся. He адразу дала згоду. Але муж пераканаў. Тым больш, што ён быў запрошаны таксама.
Прага ўразіла сваёй прыгажосцю, даўніной, нейкай казачнай архітэктурай. На заняткі, трэнінгі прыходзілі ўсе, нават сталага ўзросту журналісты. Некаторым патрабавалася проста прафесійная парада. Сама ўцягнулася ў тыя штодзённыя сустрэчы. Дзякуй Аляксандру Лукашуку. Ён дапамог мне перанакіравацца ў маім далейшым творчым жыцці. I цяпер, калі слухаю «Радыё Свабода» ці гляджу «Зону Свабоды» на «Белсаце», радуюся прафесіяналізму журналістаў «Радыё Свабода». Усе яны асобы — і гэта галоўнае. Цікава слухаць іх і сачыць, як яны робяць аналітыку палітычных сітуацый у Беларусі і ў свеце.
* * *
Няпросты лёс і ў майго малодшага сына Валодзі.
Скончыў мінскую школу № 64 з паглыбленым вывучэннем англійскай мовы, адзін курс Мінскага радыётэхнічнага інстытута, але зразумеў, што электроніка — гэта не яго. Два гады служыў у войску. За яго плячыма — філалагічны
факультэт БДУ і амальтрыццаць гадоў працы акцёрам і педагогам Тэатра-студыі юнацкай творчасці.
Акцёрская праца з выдатнымі творамі сусветнай літаратуры, як класічнай, так і сучаснай, сфарміравалі Валодзеў светапогляд. А шматлікія знаёмствы і сяброўства з цікавымі людзьмі творчых прафесій Беларусі, блізкага і далёкага замежжа дапамаглі яму сфарміравацца як асобе. Піша вершы і музыку да іх, выступае, як выканаўца, з музычным калектывам.
Амаль ва ўсіх справах і пачынаннях я падтрымліваю сына. Хаця мы часта з ім спрачаемся, і кожны з нас адстойвае свой погляд, сваю ідэю. Гэта не перашкода для таго, каб мы любілі і паважалі адзін аднаго. Наогул, пачуццё любві ў нашай сям'і адчувае кожны, і гэта — вялікае шчасце.
Аднакласнік і лепшы сябар Валодзі Гена Міхеткін служыў святаром у старадаўнім храме ў прыгожай вёсцы Лоск Валожынскага раёна. Прыхаджане яго вельмі любілі. Беларускае тэлебачанне не аднойчы здымала сюжэты пра тое, як сельскі святар дапамагае сялянам выкапаць бульбу альбо пакасіць траву.
Валодзя ездзіў да сябра, прымаў удзел у некалькіх місіянерскіх праектах айца Генадзя. Аднак раптоўна айца Генадзя не стала...
А Валодзя дыстанцыйна скончыў маскоўскі Праваслаўны Свята-Ціханаўскі гуманітарны ўніверсітэт, а цяпер, скончыўшы магістратуру, вучыцца ў аспірантуры Мінскай духоўнай акадэміі. Прыемна, што да расійскай духоўнай адукацыі можа яшчэ дадавацца і наша.
«У яе вочы, як спелая вішня, глядзіш у іх, і не хочацца адрывацца», — так напісала пра маю нявестку Ксенію Кап'ёву (у дзявоцтве Мінчанка) Эла Дзвінская ў газеце «Наша слова». Вельмі трапна, на мой погляд, падгледзела журналістка. Так бывае ў жыцці. Даволі доўгі час, каля дзесяці гадоў, і Уладзімір, і Ксенія працавалі побач, сустракаліся, віталіся. Але прафесійныя кірункі ў кожнага з іх былі свае. I калі час ад часу прыходзіла ў Нацыянальны цэнтр мастацкай творчасці дзяцей і моладзі, нават і не чакала, што будзе
такі шчаслівы фінал. Аднойчы, калі ўбачыла Ксенію на Валодзевым канцэрце, паслухала, як гучыць голас, як грае на скрыпцы гэтая хударлявая дзяўчына, запыталася ў сына: «Што за скрыпачка?» — Адказаў: «Хормайстар з ансамбля "Зорачка"». Потым дазналася, што яна з дзяцінства спявала ў Заслужаным ансамблі песні і танца «Зорачка», пасля заканчэння Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта культуры і мастацтваў вярнулася туды працаваць хормайстрам, грала і спявала ў гуртах: «Без Білета», «Happy3friends», «Кумалёнтрэ» і «WZ-Orchestra» Зміцера Вайцюшкевіча.
Уладзімір і Ксенія ўзялі шлюб і павянчаліся. У нашу сям'ю ўвайшла такая светлая і прыгожая асоба. Ксенія спявае ў царкоўным хоры, а Уладзімір — алтарнік у адным з мінскіх храмаў. Калі ёсць час, яны разам ладзяць канцэрты і выконваюць свае песні. У іх трое дзетак: Марыя і двайняткі Ціхан і Афанасій. Двайняткі нарадзіліся ў дзень памяці новапакутнікаў і вызнаўцаў зямлі Беларускай і названыя ў гонар беларускіх святых.
Адзін з першых маіх выхадаў у эфір у Мінску. 16 верасня 1962 г.
Пробы да фільма «Лявоніха на арбіце» на Беларусьфільме. 1963 г.
Масква. Дні Беларусі на ВДНГ.
3 Заслужаным артыстам БССР Іосіфам Лакштанавым. 1964 г.
Адзін з першых «Блакітных агеньчыкаў» на Маскву. 3 артыстамі маскоўскага тэатра імя Маякоўскага.
«Блакітны агеньчык» на Маскву. 3 народным артыстам СССР Зіновіем Бабіем. 1964 г.
Мінская эстафета навін на Маскву. Бераг Свіслачы. Амаль ноч. 3 каментатарамі ЦТ Леанідам Залатарэўскім, Юрыем Фокіным і каментатарам БТ Леанідам Ларуціным. 1964 г.
Інтэрв'ю з карэспандэнтам часопіса «Огонёк» Валянцінам Панамаровым
1964Г.
Чарговы мінскі «Блакітны агеньчык».
3 Уладзімірам Паначэўным.
«Блакітны агеньчык», прысвечаны Дню Савецкай арміі. Злева — дыктар беларускага тэлебачання Давенора Галкіна і пісьменнік Сяргей Смірноў. 1964 г.
Фрагмент гэтага ж «Блакітнага агеньчыка».
3 Народным паэтам БССР Максімам Танкам.
Гастролі Кіеўскай оперы ў Мінску.
Народныя артысты СССР
Лізавета Чаўдар і Юрый Гуляеў. 1965 г.
Музычная праграма «Эстрада ГДР». 1964 г.
КНІГІ ОНЛАЙН
