Мова
Віктар Марціновіч
Выдавец: Кнігазбор
Памер: 272с.
Мінск 2021
Цяпср не раздзеленых на старонкі і нс прададзеных па паперцы «друкаванак» ці не засталося наогул, ці засталіся лічаныя асобнікі. Нават у буйных бібліятэках свету, кшталту Бібліятэкі Капгрэсу ЗША, усё, што ўтрымлівалася на мовс, разрабавана ці выкрадзена па-ціхаму (у першыя гады пасля Забароны замежныя ўлады яшчэ не разумелі, што экзэмпляры на мове трэба трымаць пад узмоцненай аховай). А трыяды наладзілі псрапіс моўных фрагментаў з тых кніг, якія яшчэ нс знішчаныя. Перапісчыкі працуюць за мяжой у Варшаве і Вільні, з іх працы корміцца цэлая армія барыг і кантрабандыстаў. А з гэтай арміі корміцца вялікі і магутны Дзяржнаркакантроль. Бо калі б усіх джанкі заўтра пасадзілі, а ўсіх дылераў пакаралі смерцю, дык навошта краіне быў бы патрэбпы Дзяржнаркакантроль? Таму яны і трымаюць індустрыю ў паўпрыдушаным стане, нс знішчаючы дашчэнту.
Кажуць, мова не адзіны несубстанцыйны наркотык, які існуе ў свеце. Але гэта адзіны нематэрыяльны наркотык, які ўздзсйпічас на тутэйшых людзей.
ЧАСТКА ДРУГАЯ
ДЖАНКІ
Наступным разам я пакаштаваў мовы толькі праз год. Бо, voyez-vous*, наркотык, за які з ходу можна атрымаць дзесяць гадоў турмы, не тая рэч, якую будзеш шукаць у аддзеле экзатычных страў гіпсрмаркета «Карона».
Гэта адбылося на музычным фестывалі на Баравой. Баравая былы палявы аэрадром, які цяпср на коле забудаваны сямідзесяціпавярховымі хмарачосамі сацыяльнага жытла.
Стаяла на дзіва спякотнае лета пасля вельмі халоднай зімы, і ўвесь горад нібы з’ехаў з глузду тутэйшыя людзі, як вар’яты ці хранічныя тарчы, хадзілі па вуліцах почы навылёт, танчылі, ладзілі ў парках кінапрагляды і масавыя гульні ў ХВОХ5760, карацей, спрабавалі атрымаць сваю дольку цяпла перад тым, як хуткаплыннае рускае лета міне і запануе наша лютая, як прысуд наркаману, зіма. Здавалася, калі спёка пратрымаецца яшчэ пару месяцаў, тут адбудзецца культурная рэвалюцыя і масы ці то змятуць урад, ці то даведаюцца, хто такі Марсэль Дзюшап і перастануць запраўляць швэдар у джынсы. Што ў эстэтычным плане амаль адно і тое самае.
Электронная музыка заўсёды ішла поруч з паркотыкамі. Але на Баравой тым чэрвепем было добра і без псіхатропаў. Ёсць нешта дахазрывальнае ў тым, што дваццаць тысяч чалавек рухаюцца ў адным рытме, нібы абуджаючы старажытных багоў. Усе магічныя рытуалы абарыгенаў завязаныя на танец. Музыка, цемра, скокі наркотыкі як такія.
Але я ўсё ніяк не мог разысціся вы ведаеце гэтае адчуванне, калі ты літаральна за адзін крок ад моманту, каб
* Як вы разумееце (фр.).
падхапіць хвалю рытму і пачаць кілбасіцца, не зважаючы на тое, наколькі тэхнічна ці прыгожа ў цябе выходзіць. Але нешта перашкаджала, і я на начным халадку нават не здымаў смарагдавай байкі, у якой прыйшоў. Граў кітайскі micro trip trap, і, можа, рэч была ў гэтым паспрабуй разыдзіся, калі з калонак выцэджваецца па адным гуку за секунду пад аскстычныя барабаны і сінтэтычныя басы.
Але людзі навокал шпарылі так, нібыта FJ адпякаў dugout-funk. Час ад часу я адыходзіў ад dance floor, каб астыць. У паветры клубіўся чырвоны туман ён нават меў прысмак. Гэта была зямля, узбітая ў пену, у пыл, нагамі тых, хто танчыў. Я аблізваў губы і адчуваў на іх водар карыцы. А побач віліся і вар’яцелі ў скоках разгарачаныя целы дзяўчат. Ад іх нёсся п’янлівы пах палявых красак, нібы ў кожнай з іх унутры было расквітнелае поле. Ссушаныя, паўраскрытыя вусны, зрэнкі на ўсё вока, пашыраныя ці то дазволенымі прэпаратамі, ці то сэксам, піто лунаў у паветры. Я вяртаўся да танца, але даць волю целу ўсё не выходзіла.
I вось падчас аднаго са шпацыраў да мяне падышоў неспакойны вяртлявы чалавек, нечым падобны да казуркі. Ён з’явіўся побач па хвіліну, нічога не пытаўся, проста з маланкавай хуткасцю паказаў «знак мовы», які кожны ведае са школы, дзе нас вучылі, што, пабачыўшы такі знак, трэба адразу тэлефанаваць у міліцыю. Знак утвараецца так: сімвал «Victory» на правай руцэ (кулак з выцягнутымі ўказальным і сярэднім пальцамі), над ім, прыкрываючы «птушачку», вялікі палец з левай рукі. Так што ўсё разам утварае «у нескладовае». Я спужаўся, але кіўнуў. Бо ў мяне былі вельмі добрыя ўспаміны на першую пробу мовы, if you know what I mean*. Ён паказаў, зноў жэстамі: 500 юаняў проста выпрастаўшы пяцярню. Гэта была абіралаўка, але я тады не ведаў, што гэта абіралаўка, і хуценька дазволіў сябе абабраць. Ён уклаў мнс пешта ў кішэню байкі і праз імгненне знік.
Я ж, да макаўкі запоўнены адрэналінам, вярнуўся да сцэны, і там нарэшце злавіў хвалю танцавальнага кайфу.
* Калі вы разумееце, што я маю на ўвазе (анг.).
Падышоў да самых калонак, туды, дзе басы быццам варушылі сваімі далікатнымі пальцамі вантробы ў жываце, і там даў дусту нагам. Памятаю, даволі працяглы час я проста скакаў на месцы, з усяе сілы, адчуваючы чыстае, дэстылізаванае захапленне. Байку, наскрозь прамочаную потам, давялося зпяць: я застаўся ў чырвонай цішотцы. Па лбе сцякала салёпая вільгаць, я ўвесь набракнуў сокамі ўласнага цела, валасы прысталі да галавы, а джынсы ўліплі ў ногі. I вось я адпоўз, каб падыхаць, і стаяў, гледзячы на чароўнае зорнае нсба, якое яшчэ можна пабачыць тут, па Баравой, глыбока ўначы, калі ў вокнах хмарачосаў гасне святло. I тут я пачуў, што ўбраны ў slim-fit клубны пінжачок дзяцюк з падфарбаванымі вачыма засяроджана крычыць у паветра, прыціскаючы правай далонню дынамік да вуха і намагаючыся перакрыць гучную музыку:
Паўтараю арыенціроўку! Рост метр семдзесят метр семдзесят пяць, валасы даўжэйшыя за сярэдпія, апрануты ў шырокія джынсы і байку з капюшонам зялёнага ці цёмнасіняга колеру.
У мяне ўсё сціснулася ўнутры, але я працягваў разглядаць зоры, нібы да мяне гэта не мела ніякага дачынення. Раптам імклівы рух справа прыцягпуў маю ўвагу, я міжволі павярнуў галаву і пабачыў, як два хлопцы ў пухнатых масках белых зайцоў на галовах цягнулі некуды ўбок падлетка ў цёмнай байцы. Так, можна сказаць, што падлетак нечым няўлоўна нагадваў мяне.
Сёмы, сёмы, працягваем працаваць! Ты давай іх пакуй, а там мы нават у жопе тыя скруткі знойдзем! Пашырай кола падазраваных! Што? Месца скончылася? Месца ў цябе скончылася, дык другую каробачку падганяй! У цябе сітуацыя Дэльта Чаромха Восем! Ты разумееш? Мне цябе, бля, вучыць трэба ці што?
Ён яшчэ нейкі час паслухаў навушнік і загаварыў іншым голасам:
ГТаўтараю ўсім падраздзяленням, задзейнічаным у аперацыі «Баравая». У нас Дэльта Чаромха Восем! Было прададзена восем скруткаў дзвесце шэсцьдзясят ча-
тыры, знойдзена толькі сем. Восьмы знік, агульны пошук. Арыенціроўка. Рост метр семдзесят метр семдзесят пяць, валасы даўжэйшыя за сярэднія, адзеты ў шырокія джынсы і байку з капюшонам зялёнага ці цёмна-сіняга колеру.
Я болей пе мог гэта слухаць. Мпе вельмі хацелася пе проста пайсці пабегчы прэч, але я трымаўся. «Байка з капелюшом зялёнага ці цёмна-сіняга колеру» была накручаная ў мяпе па поясе, як патранташ. Цікава, калі яны зразумеюць, што падчас танца людзям уласціва распранацца? Калі япы зменяць крытэрый пошуку? Стараючыся капіяваць звычайную бесклапотную хаду бсзгаловага наведніка музычпага фсстывалю, я пайшоў проста на агепта. Ён нешта пільна слухаў у сваім навушніку, алс, пабачыўшы мяпе, на секунду літаральна на секунду насцярожыўся: ягоныя вочы прыжмурыліся. Япічэ трошкі, і ён бы мяне затрымаў.
Мабыць, яны, як тыя звяры, фізічна адчуваюць чалавечы страх. А страху ў мяне на твары, на спіне і пад каленямі было па-над усякую меру. I тут ёіі раптам абыякава павярпуўся да мяне спінай. Я разумею ягоную логіку: да яго дайшло, што я ў курсе, што ён агент Дзяржнаркакаптролю. Мой страх вытлумачальны, а таму на смарагдавую байку, накручаную на пояс, можна не звяртаць увагі.
Я прайшоў паўз каруселі, паўз будачку «Genes for Fun», дзе кожны мог набыць сабе 15 хвілінаў у скуры Эйнштэйна ці Прэслі, паўз актыватар добрых успамінаў, паўз памяншальную машыну карацей, паўз увесь гэты шарлатанскі хлам, якім забітая пляцоўка любога музычнага фсстывалю. Часам узнікае адчуванне, быццам адзінае, што вырабляе сучасная навука гэта вось такое камерцыйна прывабнае, але зусім не прыдатнае ні да чаго сур’ёзпага барахло: сотавыя тэлефоны, 3D, 5D, 7О-арамавізары, яшчэ трохі хутчэйшыя машыны, на якіх усё роўна можпа прыехаць толькі з панылага офіса ў панылы дом. Прычым па корках. Так. I рак япы, дарэчы, лячыць так і не навучыліся.
Тут з цемры заззяла брама аднаго з бакавых уваходаў: ліхтары, двос журботных мянтоў, ахоўнік, які, пабачыўшы мяне, ажывіўся:
Ужо сыходзіце, малады чалавек? Давайце я вам пастаўлю маркер на рагавіцу вока! Каб вы вярнуцца змаглі!
Дзякуй, не трэба! я ўсміхнуўся і махнуў рукой сыходжу я, сам сабе на зрэнкі маркеры стаў, ідыёт.
Я паспеў адысці літаральна некалькі метраў, калі пабачыў напсрадзе, у нізкім чэзлым ельніку, што аддзяляў аэрадром ад гмахаў, тузіп цьмяных постацяў. Першай думкаіі было: знайшлі і тут. Але постаці былі нейкія ііе такія хударлявыя, гарбаватыя. Мабыць, калі б я ішоў праз асноўную браму, гэтага не адбылося б, хоць, зрэшты, хто яго ведае, Мінск горад жорсткі. Карацей, я зразумеў, што мае быць весела, бо бегчы ўжо было позна.
Яны абступілі мяне колам як тыя агідныя шэрыя шматпавярховікі, у якіх яны жывуць, абступілі пляцоўку Баравой. Яны ўсё не наважваліся падысці, бо бандэрлогам наогул уласцівая баязлівасць. Вока, прызвычаіўшыся да цемры, разабрала іх прыхаваную красу: в’етнамскія правіслыя спартовыя штаны, кепкі-семкі, латунныя пярсцёпкі на пальцах усё тое, што ліхаманкава спрабавала пераймаць наклубэшапая маднявая моладзь, што танчыла літаралыіа за сто метраў адсюль. Але ў гэтых усё выглядала трушна, a таму страшна.
Нарэшце з групы вылучыўся адзін, трохі менш гарбаваты і хударлявы, і, сплюнуўшы на зямлю, нсшта спытаў у мяне. Астатнія пераступалі з нагі на нагу і чакалі. Я не пачуў, што ён спытаў, бо было вельмі гучна. Баравая заўсёды вызначалася тым, што пасля фестывальчыку рэзка ўзрастала наведванне лор-кабінетаў.
Тады ён стаў зусім побач, паклаў мне руку на ллячо і закрычаў, проста ў вуха, бо інакш, мабыць, ён сам бы сябе не лачуў:
I Іаійто вашы Белага пакацілі?
ІІДто? з гэтай фразы я зразумеў толькі слова «нашто». Ну і пыталыіік у канцы.
Бслага! Вашы! Белага! Пакацілі! Нашто? паўтарыў ён.
КНІГІ ОНЛАЙН
