Мова
Віктар Марціновіч
Выдавец: Кнігазбор
Памер: 272с.
Мінск 2021
Ён націснуў на кнопку «перадача» ў рацыі.
- Сто восемдзесят чацвёрты, пяцьдзясят шосты, чакайце гасцей. Дзвесце дваццаты, дакладвай.
«Бедны той, хто, апрача грошы, апрача багацця, каторае пры першым няшчасці счэзне дазвання, не мае скарбаў вечных скарбаў душы. Такі скарб, каторы ніхто і ніколі адабраць ад нас не здалее, гэта любоў да бацькаўшчыны, да свайго народа, да роднай мовы, гэта вялікае мілаванне чалавека слабога, пакрыўджанага», неслася з дынамікаў.
- Дзвесце дваццаты, паўтарыў Сварог. Дакладвай!
Дзве, тры, чатыры «каробачкі» па дваццаць чалавек. Разгортваюцца. Аўтаматычная зброя, кулямёт 7,62, два гранатамёты «Муха». Яшчэ кулямёт, ідуць да мяне, тут прыбіраюць усе машыны, я вымушаны ехаць, як зразумеў?
Зразумеў цябе, дзвесце дваццаты, перамяшчайся да пункту эвакуацыі, чакай там пятнаццаць хвілін, пры адсутнасці камандаў і кантакту пасля гэтага часу адступай на пазіцыю старту, як зразумеў?
Зразумеў, першы, працую.
«Але поруч з любоўю да сваіх братоў патрэбна яшчэ нешта, што злучае людзей у суцэльны народ, гэта родная мова, тут голас змяніўся на лагодны матулін тэмбр, мне болей за ўсё падабаўся гэты фрагмент. Яна, быццам цэмент, звязывае людзей. Яна дае ім найлепшы спосаб разумець адзін аднаго, адной думкай жыць, адной долі шукаць. Хто адрокся мовы бацькоў сваіх, хто ўздзеў чужую апратку той адышоў ад народа далёка-далёка. I на яго браты глядзяць, як на чужынца...».
3 боку ўвахода грымнула. Сто восемдзесят чацвёрты і пяцьдзясят шосты ўвайшлі ў бой. Запрацаваў цяжкі кулямёт М-60. Пакуль ён гучыць, нам нічога не пагражае хлопцы з прыкрыцця трымаюць выхад. «Да нашай моладзі звяртаемся мы з гэтымі словамі, вяшчаў матулін голас. Вы, маладыя, найчасцей пападаеце між чужых людзей, што вашай мовы не шануюць, “простай”, “мужыцкай” завуць. 3 вас часта насміхаюцца, калі гаворыце па-свойму. I вы, чуючы гэта, пачынаеце саромецца матчынай мовы, свайго народа, сваёй радні. Так разрываецца тая жывая звязь, што злучае вас з беларускім народам. Аб ім вы забываеце. Чужых багоў прымаеце: чужую гутарку, звычаі, чужое імя».
Увесь запісаны намі выступ быў разлічаны на шэсць хвілін. У канцы паведамлялася, што словы належаць Алаізе Пашкевіч, галасы дыктараў заклікалі цікавіцца каранямі. Але запіс быў пабудаваны такім чынам, што ў прынцыпе яго можна было абрываць і пасля першага абзацу, бо мы былі рэалістамі і разумелі, што шэсць хвілін нам пратрымацца не ўдасца.
- Пяцьдзясят шосты забіты, паведаміла рацыя ў кароткай паўзе, якая ўзнікла ў працы М-60. Працягваю працаваць.
- Увага! даў каманду Сварог. Мы занялі кожны сваю пазіцыю, арганізавалі перыметр.
«Быў у нас пясняр, што ў час спячкі народнай першы адважыўся клікаць беларусаў, каб шанавалі мову бацькоў і дзедаў сваіх. “He кідайце мовы сваёй, каб не ўмёрлі”, пісаў Мацей Бурачок да беларусаў. Ігэты вокліч збудзіў прыспаныя сэрцы. Народ прачнуўся. Ён пазнаў, хто ён. Родная мова яго загнаная, пагарджаная паднялася высока і стае ўжо поруч з “панскімі”мовамі. I здабывае...» у гэты момант рубанулі святло. Яны наважыліся абясточыць увесь Цэнтральны раён Мінска дзеля таго, каб нас спыніць. Праз чатыры з паловай секунды мусіў запрацаваць аварыйны генератар, але, замест гэтага, мы пачулі прыглушаны выбух няма болей аварыйнага генератара. Ён знаходзіўся на вуліцы, на пляцоўцы, якая добра прастрэльвалася. Арганізаваць ягоную бяспеку сіламі васямнаццаці чалавек было нерэальна.
Запалілася бледнае святло, якое сілкавалася ад акумулятараў. Яго ледзь ставала на тое, каб бачыць сілуэты, эфектыўна працаваць у такіх умовах будзе цяжка. Моцна грымнула, кулямёт сціх. Па калідоры ад увахода пратупалі дзясяткі ног. Было чуваць, як яны цяжка дыхаюць за дзвярыма, што вядуць у студыю.
He стреляйте, тут заложнпк! раптам віскнуў Пясецкі! Я Сергей Песецкнй! He стреляйте! нехта з нашых даў яму поўху, каб сціх.
У прынцыпе, нашая місія была выкананая. Нам заставалася толькі годна загінуць. Бо на EZ, пункт эвакуацыі, вялі дзверы чорнага выхаду ад таго самага скразнога калідора, які цяпер кантраляваўся «Альфай». Каб кулямёт пратрымаўся на тры хвіліны даўжэй, мы б пад яго прыкрыццём пасгірабавалі сысці, хоць шанцы, вядома, былі мізэрныя. Ніхто не ішоў сюды ў спадзяванні застацца жывым.
Мне трохі тужліва было, што жыццё канчаецца. Бо мне толькі дваццаць чатыры, я не шмат чаго бачыў, акрамя трэ-
ніровак і зброі. Але мы зрабілі годную, мілую Богу справу, з намі нашы мёртвыя продкі.
Дзверы вылецелі, і адразу агонь пайшоў па некалькіх вектарах. Праз секунду ці дзве я цалкам страціў разуменне таго, хто дзе знаходзіцца. Прыцемкі, бледнае святло з акумулятарных свяцільняў і сполахі прыглушаных полымярэзамі стрэлаў. Аглушыла, бо працавалі ў зачыненым памяшканні, фактычна у бетонным мяшку. Цоканне рыкашэту было ці не гучнейшым за стрэлы. He, тут не ў тым рэч, што гучна, проста гук непрыемны, як ад мінамёта, б’е рэзка па вушах. Ды і потым: памячаеш вектар, «чысціш» яго, і бачыш, як бліскавіцы ляцяць ад куляў па сценах. Куды яны скіруюцца пасля таго, як адскочаць ад бетону? Ці не ў тваіх таварышаў?
А гэтыя яшчэ кінулі дымавую шашку зусім стала добра. Мы ў форме «Альфы», яны ў форме «Альфы», цёмна, дымна, і ўсе страляюць. Мая пазіцыя была за бетоннай тумбай-распоркай, вектар адзінаццаць гадзін* дзве гадзіны. Страляў ці то ў тых, хто занадта ля дзвярэй былі, бо наш перыметр меў форму ўвагнутага карэ з самай нізкай кропкай акурат насупраць уваходу. Таксама адказваў тым, хто відавочна і мэтанакіравана апрацоўваў маю пазіцыю: калі страляе ў мяне значыць, вораг. Але праз дзесяць секундаў і яны, і мы цалкам заблыталіся і проста нішчылі свой боезапас. Я спакойна так працаваў, калі адчуў, што тумбы ўжо няма, яе раскрышыла кулямі, бы спарахнелае бервяно.
Мяняю пазіцыю, паведаміў я па рацыі, якой ніхто ўсё роўна не чуў у гэтым гармідары.
Я намеціў жалезную мачту асвятлення за чатыры метры на дзевяць гадзін і паспеў зрабіць два крокі ў той бок. Мая памылка была ў тым, што я бег прама думаў, праслізну хутчэй. А ў гэтым вэрхале з куляў і рыкашэтаў праслізнуць было немагчыма. Таму мяне зачапіла, плазам кульнула на зямлю, так што я храбуснуўся патыліцай аб бетон падло-
* Ваенная сістэма пазначэння кфункаў, што супадае з цыферблатам гадзінніка. За «дванаццаць гадзін» прымаецца кірунак «прама», за «шэсць гадзін» кірунак «назад».
гі. У вачах пачало павольна цямнець, і перад канчатковым выключэннем я паспеў пабачыць, як наш агонь, агонь групы, што абаранялася ля сцяны, пачынае перамяшчацца да выхаду гэта значыць, Рог усё ж спрабуе вывесці людзей. Добра. Яны, можа, застануцца жывыя. Я памёр шчаслівым.
Ачомаўся я праз нейкі час, які дакладна сказаць не магу. Побач, за сцяной, яшчэ ішла страляніна, я чуў яе так, быццам у вушы мне напхалі ваты. Я асцярожна прыўстаў, абмацаў усё цела. Ногі-рукі рухаліся, але ў галаве гуло, шыя і спіна былі ў крыві. На патыліцы намацаў здаравезны гузак. Зрабіў крок, і раптам зноў ледзь не заваліўся назад. Уся падлога была ў адпрацаваных гільзах ад аўтаматычнай зброі. Што не дзіўна, бо толькі я за час бою спустошыў два ражкі. Пльзы коўзаліся пад нагамі, вельмі лёгка было паслізнуцца. Мяне не паранілі проста падэшва берцаў пайшла рэзка наперад, натрапіўшы на гільзу. Я ўсё не мог знайсці свой караткарульны «калаш». Выглядае, што пасля таго, як мяне вырубіла, нехта з бакоў скарыстаўся наступальнай гранатай, і выбуховая хваля раскідала ўсё па зямлі.
Тут я пабачыў шмат скруткаў адзення на падлозе. Іх было каля трыццаці, а можа і болей. Хлопцы чамусьці пакідалі ўсё, што на іх было. I ляжалі такія кучы з блакітнага камуфляжу. Цікава, у чым яны адыходзілі? У майтках, ці што? Я, хістаючыся, падышоў да адной з такіх кучаў, і раптам зразумеў, што гэта Сярожка Цмок, наш другі хакер. Ён ляжаў, а ад твару была толькі палова праз прарэх у чэрапе вышчарыліся верхнія зубы. Я не адразу зразумеў, што гэта ўсё двухсотыя, проста ніколі такой колькасці двухсотых не бачыў. Побач з Сярожкам з падагнутымі каленямі ляжаў Сяргей Пясецкі. Ён памёр кінематаграфічна куля трапіла амаль роўна ў лоб. Рот у яго быў разяўлены так, нібыта ён не мог паверыць, што яго, такую зорку, наважыліся забіць.
Давай, давай, дожнмай нх! працавала рацыя на адным з нянашых мерцвякоў.
Тры два восемь загінуў, два два шэсць паранены. Прымаю камандаванне, праз памехі неслася з Цмокавай рацыі.
Четыре огневые точкн, на двенадцаць н четыре. Разрешнте осколочную!
Осколочную не разрешаю нашнх посечёшь!
Чатыры восем, адыходзім за рог, адыходзім. Два два шэсць цягніце за сабой, цягніце, ёб тваю! I іншы голас: Чатыры восем страчаны. Прымаю камандаванне.
Давай, чнстй нх, чнстн!
Павленков, онн отступают к задней дверп, готовь бойцов на фланговый удар.
3 гэтых блытаных перамоваў на двух варожых адна да адной рацыях я зразумеў карціну бою, як быццам назіраў яе сваімі вачыма. Яны адступаюць, але нясуць цяжкія страты, і зараз іх сустрэнуць са спіны. Праўда, я магу ўдарыць з тылу гэта створыць эфект нечаканасці і адцягне ўвагу на мяне. Я падняў з зямлі «Беркут» найноўшая мадыфікацыя «калаша», якім узброена «Альфа», уставіў ражок з заплечнай сумкі і адцягнуў скабу, дасылаючы патрон у рулю. Выйшаў на калідор, у якім луналі аблокі дымавых выхлапаў. Тое, чым адрозніваецца рэальны бой ад любога сімулятара: усяго толькі дзве чаргі дай у памяшканні і ўжо не прадыхнуць, ужо шчыпле вочы і дзярэ hoc. I не відаць нічога ніякай дымавой шашкі не трэба. Прайпюў колькі метраў у бок бою, і раптам натыкнуўся яшчэ на цела. На баку, з задуменным тварам і расплюшчанымі вачыма, ляжаў Рог. Ён пасміхаўся сваёй знакамітай людажэрнай усмешкай. Я прыціснуў палец да ягонай шыі. Пульсу не было. Марыў загінуць у баі, чарцяка.
Раптам зрабілася ціха.
Последній остался, данеслася з варожай рацыі на суседнім двухсотым. Давай, без потерь его, без потерь!
I тут адбылося тое, за што я прашу прабачэння ў Бога і ў маіх палеглых братоў. Ці то падзейнічаў так выгляд мёртвага Рога. Ці разуменне таго, што бой мы ўжо прасралі. Але я засумняваўся. Усяго толькі на секунду. Сумнеў апанаваў мяне на адну секунду. У якую, пры добрым раскладзе, нічога б і не вырашылася. Але ж я ведаю. Гэтага можа не ведаць нават Бог. А я ведаю. Што я спужаўся і засумняваўся.
КНІГІ ОНЛАЙН
