Мова
Віктар Марціновіч
Выдавец: Кнігазбор
Памер: 272с.
Мінск 2021
А чаго ён у скотчы? запытаўся я. Бо пытацца, чаму ён увесь фіялетавы, не выпадала. I так зразумела, чаму ён увесь фіялетавы.
Ды канваіры абгарнулі. Раздзелі для асабістага дагляду, потым рукі ў кайданкі, за спіну, а ўсё цела у скотч.
А што ён зрабіў такога?
Гэтае пытанне было вельмі прынцыповым. Бо яно паварочвала сітуацыю такім чынам, што для таго, каб цябе вось так адмудохалі, трэба ўсё ж такі нешта дрэннае зрабіць. Думка, што Пятровіча збілі на горкі яблык проста ні за што, для асалоды, была невыноснай. 3 Дыягена можна смяяцца, але біць яго не трэба.
Ды тэлефон у сраку засунуў перад даглядам. Думаў разумны!
А нашто яму тэлефон? У срацы? кожны адказ Філосафа спараджаў новыя пытанні.
He, у срацы яму тэлефон сапраўды ні на што, лагічна патлумачыў Філосаф. Але калі яго са сракі дастаць, можна пазваніць родным. I прадаць права пазваніць іншым падследным. Ha СІЗА тэлефон вельмі важная рэч. Бо адзін званок сведку можа выратаваць сітуацыю.
I што? па-ранейшаму не цяміў я.
Ну што, яны яго на рэнтген, тэлефон пабачылі, рукі ў кайданкі, за спіну, а ўсё цела у скотч.
Я ўсё яшчэ адчуваў сябе алігафрэнам. А здавалася б, маю добрую адукацыю, атрымануто ў прэстыжных ВНУ Кітая.
Слухай. Усё роўна не разумею. А навошта цела ў скотч замотваць?
Ну як навошта? здзівіўся Філосаф. Каб рукамі не закрываўся, як будуць біць. Хіба не зразумела?
Сапраўды, хіба такое можа быць незразумелым? Валасы зноў зварухнуліся на маёй галаве. Я прылёг на нары і заплюшчыў вочы. Прызнаюся honestly: мне было страшна. Я ўзняўся на локаць і зноў звярнуўся да сукамерніка:
Слухай, а чаго ты скотч не здымеш?
Ну як чаго, ён пачухаў галаву. Пятровіча ўчора прынеслі. 3 той пары не ачомаўся. Бачыш, які ён пурпурны, вусны пасінелі? Сёння ноччу можа аддупліцца. А калі з яго зараз скотч здымаць пачаць, скажуць потым, што я яго тым скотчам і прыдушыў. Дурных няма. Калі апрытомнее,
тады і будзем нашага Пятровіча «раздзяваць». А пакуль хай ляжыць, адпачывае.
Перспектыва правесці ноч у адным памяшканні з чалавекам, які да раніцы можа не дажыць, мяне яшчэ болей збянтэжыла. А пытанні ўсё не сканчаліся, мабыць, мая неспакойная падсвядомасць такім чынам, усімі гэтымі перапытваннямі, спрабавала абараніць сябе ад маўчапня і ўнутранага дыялогу.
- Слухай. Дык тэлефон, выходзіць, у яго ў срацы застаўся?
- He, усміхнуўся Філосаф. Тэлефон з ягонай сракі дасталі.
Тут ён пацягнуўся, павярнуўся да мяне спінай і захроп. Пакінуўшы мяне з пытаннем, як можна выцягнуць тэлефон з азадка чалавека, які зацягнуты ў скотч. Пра мой маральнапсіхалагічны стан шмат што скажа той просты факт, што палову ночы я слухаў ціхае пахрыпванне Пятровіча (якое падказвала, што ён пакуль яшчэ ўмоўна жывы), а палову думаў над гэтай невырашальнай загадкай.
БАРЫГА
Мы выбраліся з касцёла тым жа складаным шляхам, якім увайшлі ў будынак на далонях засталася іржа з металічных клямараў, за якія трэба было чапляцца пры карасканні. Наверсе Сварог размаўляў з Майстрам духмянасцяў. Пры маім з’яўленні Майстар зласліва бліснуў вачыма, а калі я схіліў галаву ў паважлівым вітанні, проста адвярнуўся. Нібы мы там з Цёткай бавіліся любошчамі і цешыліся пацалункамі. Некаторыя мужчыны ў сваіх пачуццях да жанчын дужа падобныя да малых дзяцей.
Цётка пры падначаленых зрабілася сухой, як экскурсаводка ў Музеі Кітая на вуліцы Карла Маркса.
Гэта ўсё, сказала яна мне. Як прыгадаеш яшчэ словы, выходзь на сувязь.
Яе забраў Чатырыста трыццаць другі, забраў і назаўсёды адвёў некуды ўглыб Чайна-таўна, у якім яна валадарыла. Мы
засталіся са Сварогам і ягонымі «штрыхамі». Ён медзведзявата паператоптваўся з нагі на нагу, а потым сказаў:
Хадзем, баец. Размова ёсць да цябе.
«Ну вось нарэшце мне і дадуць звездзюлёў за тое, што я шмат часу праводжу з Аляй», падумаў я. Мабыць, Майстар духмянасцяў біць мяне не можа паводле этыкету, відаць, у іх там кітайскае размеркаванне паўнамоцтваў і галін адказнасці.
Яна, бачыш ты, хрысціянка, Сварог кіўнуў на вежачку званіцы, з якой мы толькі што сышлі. А ў мяне іншыя погляды.
Іншыя погляды? паўтарыў я за ім.
Іншыя погляды. Я, можна сказаць, паганец. Лічу, што багоў шмат, а вечнасць трэба шукаць у мове. Але я не мастак гаварыць.
Мы праціскаліся з ім скрозь натоўп, падсвечаны наверсе чырвонымі кітайскімі ліхтарыкамі. Вакол стаяў тлум самае бяспечнае месца для самых небяспечных размоў. Чужыя зацікаўленыя вушы, калі раптам яны б тут з’явіліся, нічога не пачулі б.
Ёсць іншая тэма, ён спыніўся, стварыўшы затор з людзей, якія ішлі за ім. На кітайскай вуліцы калі ты ідзеш, ты стаіш, бо ўсе навакольныя рухаюцца з адной хуткасцю. Каб пачаць «ісці», трэба стаць, бо тады натоўп пачне бегчы паўз цябе і з’явіцца адчуванне руху. Так стаялі мы нібы камяні, якія залівала людскімі хвалямі.
Мёртвыя пакрыўджаны, сказаў ён.
Мёртвыя пакрыўджаны? зноўку перапытаў я.
Мёртвыя пакрыўджаны. Колькі гадоў ужо, колькі стагоддзяў тут сруць на магілы продкаў. Іх зневажаюць, іх, як яны кажуць, «учшыльняюць», будуючы на могілках жылыя кварталы. Іх крыўдзяць наўмысна, а мёртвыя бачаць, але трываюць. Бо мёртвыя пачынаюць гаварыць толькі ў самых выключных выпадках. I такі выключны выпадак настаў.
Што вы маеце на ўвазе? яго складана было зразумець.
Ёсць інфармацыя ад нашых ворагаў, бо ў нас працуюць свае агенты ў Дзяржнаркакантролі... Дык вось, ёсць інфармацыя, што яны рыхтуюць фінальны бой. Ён праходзіць пад назвай «Маўчанне». Мы пакуль не разумеем, што дакладна яны зробяць, але мовы пасля гэтай акцыі не будзе. Плануецца татальная зачыстка. He нас да нас я не маю жалю. Мовы.
Зачыстка мовы? Як такое можа быць? я не мог сабе такога ўявіць. У сэнсе, большая, чым ёсць цяпер?
«Поўная ампутацыя» так яны кажуць. Мы гэтага таксама не разумеем, ён паціснуў плячыма. Але крыніца надзейная. Таму трэба біць першымі. Сказаў «слава нацыі», кажы і «смерць ворагам».
Так, я падаўся наперад.
Ты беларус, Сяргей. I, я бачу, добры чалавек, што цікава, ён сказаў не «добры баец», а менавіта «добры чалавек». Нечаканым было тое, што «добры чалавек» для яго гэта добрае азначэнне. Ён дадаў: Добры чалавек, хай сабе і дохлы, як гліст. Але я хачу даць табе шанц. Я запрашаю цябе пайсці з намі ў апошні бой. Мы ўдарым праз тры тыдні. За гэты час я навучу цябе страляць.
Я спужана замоўк. «Апошні бой» не вельмі ўдалая назва для аперацыі, з якой прынамсі нехта плануе вярнуцца. Да таго ж у сваім жыцці я не быў ні ў адным баі, не тое што ў «апошнім».
He пужайся. Мёртвыя будуць з намі, будуць біцца на нашым баку, сказаў ён упэўнена. А таму мы пераможам.
Тут я хацеў спытацца, што за аперацыю яны плануюць, але ён апярэдзіў мяне.
Біць трэба па тэлебачанні, Сяргей. Любая рэвалюцыя сягоння гэта захоп Net-візара. Гэта шанц на размову з нацыяй. Шанц на абуджэнне мільёнаў. Усё астатняе неістотна. Мы плануем захапіць апаратную прамога эфіру ля плошчы Мёртвых.
Мне стала зразумела, як моцна ён мне давярае.
А Цётка ведае?
He, не ведае. I не будзе ведаць. Цётка супраць. Цётка лічыць, што трэба збіраць словы, як тых хрушчоў у каробачку. I іпто потым тыя, хто прыйдзе пасля нас, здолеюць па нашых запісах узнавіць мову.
Я задумаўся. Аля выглядала лепшым стратэгам, чым Сварог. Інакш не кіравала б трыядай як Намесніца Даглядчыка Гары. Мабыць, у маіх вачах бліснуў недавер, бо Рог паспяшаўся растлумачыць.
Слухай, я ў сваім праве. Я Чырвоны слуп, загадчык войска, маю права ўласным розумам планаваць баявыя аперацыі і трымаць іх у сакрэце ад братоў, якія сядзяць на грамадзянскіх пазіцыях.
Проста падобна да змовы, паціснуў я плячыма. Калі Цётка не ведае, гэта падобна да змовы.
Калі яна даведаецца, яна нас не пусціць. Бо ў яе галаве сантыменты і рамантыка, тут ён запнуўся.
Па тым, як ён запнуўся, я адчуў, што пад «сантыментамі» і «рамантыкай» Сварог меў на ўвазе не тыя негвалтоўныя метады барацьбы за мову, якіх прытрымліваецца Цётка, а тыя звычайныя і вытлумачальныя «сантыменты», якія слабая і разумная жанчына можа мець да абяздашанага асілка, які камандуе войскам. Мы ніколі не будзем разам. I зразумела, чаму Майстар духмянасцяў лютуе яму ў гэтым трохкутнічку мяне толькі не ставала.
Ты падумай, сказаў ён. Такія рашэнні хутка не прымаюцца. Я заўтра ўвечары цябе знайду, скажаш, што надумаў.
Ён кіўнуў і, здаецца, ужо збіраўся нырнуць у натоўп, але я паспеў запытацца.
Вы сказалі, што ў вас «іншыя погляды» на вечнасць. А што за погляды?
Сварог агледзеў мяне з галавы да ног, нібы вырашаючы, ці не пераўтварыць свой адказ у жарт, і адначасова ўзважваючы, ці не пачну з яго жартаваць я, калі ён адкажа сур’ёзна.
- Вечнасць у мове, паўтарыў ён тую думку, якую сказаў напачатку.
- Як гэта?
Вось так. Нездарма ж у хрысціянскіх кнігах напісана, што слова было спачатку і слова было Бог. Пасля смерці мы жывём у мове. Бессмяротнасць там.
Пачакайце. Як можна жыць у мове? усё не мог уцяміць я. Бо я казаў: я ад прыроды не вельмі разумны.
Душа чалавека гэта тое, як ён гаворыць. Сказаўшы, ён не знікае, бо ягонымі словамі, прымаўкамі пачынаюць казаць жывыя.
Гэта як сляды на снезе? паспрабаваў я падабраць метафару, згадаўшы, як зімой гуляў і пазнаваў свае ж сляды.
He, хутчэй як сцежка ў багне. Кожны з нас сваім маўленнем пратоптвае такую сцежку. Па якой ідуць іншыя. I пакуль сцежка трымаецца, душа таксама жыве. Але я не мастак гаварыць. Я мастак качацца. Бо нацык павінны быць здаровым. Ён драпежна ўсміхнуўся.
А што робіцца ў гэты час з намі? Пасля смерці? Словы жывуць а з намі што?
Якімі намі? запытаўся ён у мяне.
Ну, я паціснуў плячыма. Тым мной, які цяпер вось гаворыць і думае.
Дык а што ў цябе ёсць, акрамя мовы, з якой складаюцца твае думкі і твае словы? Ён зноў людажэрна ўсміхнуўся. 3 качкамі, дарэчы, спрачацца немагчыма. Іх можна толькі слухаць і пагаджацца.
Ты лепей не пра сябе падумай, загадаў ён. Косці нашых продкаў павыкідалі з зямлі. Там, дзе яны спачывалі, сёння рэстараны і начныя клубы. А цяпер іх пазбавяць яшчэ і неўміручасці. Вось з чым трэба змагацца. У нас мусіць застацца нашая вечнасць.
Тут ён кіўнуў і знік за спінамі мурашак, соцень і тысяч мурашак, што таўкліся навокал. Пакінуўшы мяне разважаць, што ёсць ува мне, акрамя думак, якія складзены з мовы, і пачуццяў, якія апісваюцца на мове, а таксама жаданняў, выказаць якія можна толькі мовай. Але не, ёсць, яшчэ нешта ёсць. Для чаго няма слова. Пакуль няма, прынамсі.
КНІГІ ОНЛАЙН
