На скрыжаваннях лёсу
Вольга Казлова
Выдавец: Выдавецтва БДУ
Памер: 255с.
Мінск 2009
Бацька захапляўся творчасцю Кандрата Крапівы і не адзін раз з драматургам прысутнічаў у тэатры імя Янкі Купалы на спектаклях па яго п'есах. Уважліва сачыў за станаўленнем творчасці Івана Шамякіна, высока цаніў яго ўклад у распрацоўку тэмы ўсенароднай барацьбы з нямецкафашысцкімі захопнікамі. У творах Янкі Брыля ён тонка ўлавіў мастацкую індывідуальнасць празаіка і мне дапамог засяродзіцца на даследаванні яго творчасці.
3 Максімам Танкам В. Казлоў працаваў поплеч. Абодва яны ўзначальвалі кіруючыя органы Вярхоўнага Савета рэспублікі. Яднала іх не толькі дзяржаўная служба, але і адзін погляд на развіццё нацыянальнай культуры, творчы рост маладых талентаў.
Народны паэт Максім Танк пры апошнім развітанні з В. Казловым сказаў: «Жыццё Васіля Іванавіча было цесна звязана з жыццём народа, з яго надзеямі і марамі, з яго барацьбой і працоўнымі подзвігамі...». Сваю родную Беларусь «...ён любіў любоўю сейбіта, рабочага, воінагероя і нястомнага рупліўцагаспадара... Наша жывая памяць і ўдзячнасць за ўсё, што ён зрабіўдля свайго народа і Радзімы, будзе трывалым помнікам яму».
Народная ўдзячная памяць сыну беларускай зямлі Герою Савецкага Саюза Казлову Васілю Іванавічу выяўлена ў палотнах мастакоў — Фёдара Мадорава, Мікалая Гусева, Яўтена Ражкова, у скульптурных
224
працах Заіра Азгура, Аляксея Глебава, у літаратурных творах Міхася Лынькова, Аляксея Кулакоўскага, Анатоля Астрэйкі, Рыгора Барадуліна, Міколы Мятліцкага. Яго імя носяць школы і вуліцы Мінска, Салігорска, Жлобіна. А я з сям'ёй жыву ў доме, на якім месціцца барэльеф майго бацькі, палітыка і дзяржаўнага дзеяча. Каля яго заўсёды ляжаць жывыя кветкі. Памяць пра бацьку і ёсць самая высокая яму ўзнагарода. А нам, дзецям, ён перадаў у спадчыну сваё годнае імя. Гэтым сённяшні род Казловых асабліва даражыць.
ДАКУМЕНТЫ АРХІВА
Глубокоуважаемая Ефросннья Ефнмовна!
Судьба дала гастелловцам счастлнвую возможность блнзко познакомнться с Васнлнем йвановнчем Козловым. Его нмя шнроко нзвестно н добрая память о нем жнвет не только в Белорусснн, но н далеко за ее пределамн.
Но мы высоко ценнм также нашу дружбу с прекрасной семьей Васнлня Нвановнча — с Вамн, дорогая Ефросннья Ефнмовна н Вашнмн дочерьмн Ольгой Васнльевной, Тамарой Васмльевной, которых Вы воспнталн вместе с Васнлнем Нвановнчем, передав нм прекрасные Вашн н Васнлня йвановнча черты характера н высокую человечность.
Мы co всей нскренностью говорнм Вам об этом, дорогая Ефросннья Ефнмовна, в день Вашего семндесятнлетня.
Сердечно поздравляем Вас, дорогая Ефросннья Ефнмовна, с днем рождення.
Желаем Вам всего самого доброго — здоровья, успехов н долгнх, долгнх лет жнзнн,
По порученйю гастелловцев, бывшйе партйзаны Московского комсомольского отряда йм. Гастелло — Павловйч Э. В., Кйрова Г. Л., Клймков В. Г., Макарова Н. С., Сймонов Н. Н.
Уважаемые Ольга Васнльевна й Тамара Васнльевна!
Прнмнте нскреннне н теплые поздравлення с прекрасным весенннм праздннком — Днем 8 Марта.
Жнзненная познцня каждой женіцнны отлячается преданностью семье, трудолюбнем, терпнмостью н мудростью. Благодаря этому в нашнх домах уютно н тепло — в ннх жнвут Вера, Надежда н Любовь.
225
Заслужнвает глубокого уваження Ваше актавное участне в делах страны, воспнтаннн подрастаюіцего поколення, сохраненнн нравственных ценностей обхцества.
Пусть этот день прннесет Вам добро н благополучне, нсполненне самых сокровенных желаннй п задумок, успех н удачу, сопутствуюіцнх во всех Вашнх начннаннях!
Пусть первые весеннне лучн согревают Ваш дом теплом, нежностью н лаской.
С уваженйем председатель Любанского районного йсполнйтельного комйтета В. Н. Грйбанов
Уважаемые Ольга Васнльевна н Тамара Васнльевна Козловы!
От нменн Солнгорского городского нсполннтельного комнтета прнмнте слова нскренней благодарностн за большую поддержку, актнвную обіцественную работу н лнчный вклад в созданне н сохраненне геронкопатрнотнческого наследня, связанного с жнзнью н деятельностью в пернод Велнкой Отечественной войны Героя Советского Союза Васнлня Нвановнча Козлова.
Благодаря вам былн собраны уннкальные матерналы, отражаюш,не непобеднмый дух поколення нашнх дедов н отцов, нх убежденность н самоотверженный труд на благо родного Отечества. Вы с достоннством осуіцествляете свою мнссню, являясь жнвым нсточннком воспомннаннй н соеднняюіцнм звеном между двумя эпохамн. Благодаря созданному 24 года назад военнопатрнотнческому музею нменн В. М. Козлова, была воспнтана не одна достойная смена подрастаюіцего поколення. В год 60летня освобождення Республнкн Беларусь от немецкофашнстскнх захватчнков нсторнческая летопнсь Солнгорска пополннлась еіце одннм значнмым событнем — прнсвоеннем средней школе № 5 нменк В. й. Козлова. Мы по праву горднмся, что нмя Велнкого Героя связано с нсторней Солнгорской землн. Спаснбо за Ваш неоценнмый вклад, за ненссякаемую энергню н оптнмнзм в утвержденнн прннцнпов честн н долга, ндеалов добра н справедлнвостн.
Желаю вам крепкого здоровья, бодростн н благополучня, мнра, счастья н жнзненных снл для осуіцествлення всех свонх замыслов.
Председателв Солйгорского городского йсполнйтельного комйтета М. М. Омелвянчук
226
ГОСУДАРСТВЕННЫЙ
ОРДЕНА ОКТЯБРЬСКОЙ РЕВОЛЮЦЙН
МУЗЕЙ ВЕЛЙКОЙ ОКТЯБРЬСКОЙ
СОЦМАЛНСТНЧЕСКОЙ РЕВОЛЮЦйй
Ленннград, ул. Куйбышева, д. 4
Благодарственное пнсьмо
г. Мйнск, пр. Ленйна, дом 28, кв. 24
О. В. Козловой
Уважаемая товаршц! Ольга Васнльевна!
Днрекцня прнноснт Вам нскреннюю благодарность за любезно Вамн переданные в дар музею ценнейшне релнквнн, связанные с жнзнью н деятельностью Вашего отца, вндного партнйного н государственного деятеля, Героя Советского Союза Козлова Васнлня йвановнча.
Ученый совет музея рассмотрел все матерналы, прннял решенне включнть нх в основной фонд музея. Одновременно сообіцаем Вам, что фотографнн, документы, вегцн, отражаюіцне партнйную, государственную деятельность н участае Васнлпя Нвановнча Козлова в Велнкой Отечественной войне экспонпруются в большом мраморном зале / Зал № 2 / музея. Желаем Вам, Ольга Васнльевна, н Вашей семье доброго здоровья, благополучня н творческнх успехов в Вашем благородном труде по подготовке советскнх спецналнстов.
Дйректор музея (A. А. Швецов)
18 авг. 1982 года
ПАЭТЫЧНЫЯ ТВОРЫ, ПРЫСВЕЧАНЫЯ В. В. КАЗЛОВАЙ
РЫГОР БАРАДУЛІН
ВУЛІЦА БАЦЬКІ
Вольга, дачка Васілёва, Па Салігорску ідзе Новай вуліцаю Казлова, Нібыта школьніцай кагадзе.
227
Вуліца генерала ляснога
Брала пачатак
3 патайных, лясных Сцежак, Дзе Перамога Гаварыць прывыкла ўслых. Там,
Дзе драбінка солі Пераважвала пуды.
Як маладзела тады Наваколле
Ад партызанскай хады!
Вуліца прэзідэнта Рэспублікіпартызанкі Тут,
Дзе вырывала цярплівасць дэнка У таўстарэбрай кадзі пакут.
Маем сёння соль і да солі, Як у газетах пішуць.
Зірні —
Вольга Казлова
Ідзе паволі
Вуліцай бацькі У лепшыя дні.
Горад узнік,
Каб мог і мурожна,
I намалотна
Штодзень наш расці.
Гэта адказна, Гэта трывожна — Вуліцай бацькі Ісці па жыцці.
Шчырніцай рупнай роднага слова, Што не загіне нідзе, Вольга, дачка Васілёва, Вуліцай Васіля Казлова, Вуліцай бацькі ідзе.
228
АЛЕГ ЛОЙКА
ПЕРШЫ КАФЕДРЫ НАШАЙ СВІТАНАК...
Вользе Васільеўне Казловай
Агульнага ў нас — дастаткова: Мы — з Ларчанкі, мы — з Пшыркова, Мы — з БДУ, мы — з філфаку, I лёс нас лучыў аднакаў...
Дзянькі ж маладыя, дзе вы, Дзе Вы — адной каралевай, Дзе кожны з нас — каралевіч — Навуменка, Лойка, Гілевіч — Званчэй спяваў салаўёў, Што крытык нат Бугаёў I знаўца піітык Рагойша
Тых спеваў не бачылі ў горшах!..
А час бег, і больш — без калізій —
3 Яфімавай, пры Алісе,
I Люб ужо дзве, Тані — ў пары,
I Люд дзве, як квет на папары,
I віціем ходзіць Віця,
Вус думны стаў Хромчанка віці, Іванавічам стаў Павел, — Філфак не пазнаць ласкавы! — Ды ўсім Вы ўсё Аз’ь, Букі, Ведзі, Як маці і першая лэдзі У рэі, у рэі, у рэі
Першы кафедры нашай світанку, А любоў першая — не старэе, He йржавее да дзён астанку!..
23 верасня 1995 г.
* * *
О, Дэкане, дай заданне, — Адказаць Лойка — у стане!.. Ларыса Аляксандраўна:
— Знайдзіце ў «Слоўніку філфака» Ключавыя словы!..
229
Лойка:
— Студэнт... Прэзідэнт... Дачка...
Знак Рака...
Любоў... Пашана... Вольга...
Казлова...
Самыя ключавыя словы!..
МІКОЛА МЯТЛІЦКІ
БОЛЬ РАДЗІМЫ
Вользе Васільеўне Казловай
He табе, а радзіме баліць.
Боль яе непамерна вялікі. Спрабавалі яе спапяліць. Чула ў сечах варожыя гікі.
Руйнавалі — ступалажыла, Несла сэрца, адчаем сцятае, Як па міннаму полю, прайшла Праз стагоддзе дваццатае.
Колькі кінута болю пазнак — Мінамётамі, дзідамі, стрэламі.
Ды ўваскросшая з сечаў, аднак, Ім на згубу, з нашчадкамі стрэлася.
Глянь у неба жывое яе,
ТІТто блакіту дасветнага поўнае, — Жаўруком непрыкметным пяе Памяць болю таго безназоўнага.
I схіліся парой у журбе
Над пазнакамі прошласці скутае.
Знай адно, што сягоння ў цябе Зло планеты нацэлена лютае.
Прамаўляе драпежнае зло — Чорнай кнігі старонкі адгортвае —
230
Каб радзімы ў цябе не было, Каб ляжала ў пажарышчы мёртвая.
Кожным мігам быцця даражы — Над радзімай злу зубы не выскаліць.
Перш у сэрцы яе зберажы, — I яна для наступнасці выстаіць.
Болем гойным душу наталіць, Продкаў бачачы светлыя лікі. He табе, а Радзіме баліць.
Боль яе непамерна вялікі.
11 верасня 2007 г.
ННЕССА КРЮК
ОЛЬГА
Козловой Ольге Васйльевне
Она шла по дорогам столетья Co своею родною страной — Пахло снегом н летом, Пахло грозной войной.
А ндтн помогалн прнмеры Геронческой жнзнн отца, Прнбавляя к надежде н вере Снлу упорно ндтн до конца.
Педагогом от бога, — Называют коллегн тебя.
Красоту матерннского слога Навсегда завеіцала судьба.
...Н служнт прнзванню Шестьдесят долгнх лет... Сколько нх, дарованнй, Ольга вывела в свет.
231
Внушала языком свонм горднться, Беречь слова родного языка, Чтоб чнстота могла нх сохраннться, Как вода жнвая с родннка.
14 мова Ольгнна плывет
На белорусском радно, В воспомннаннях жнвет 14 красотой всех радует.
Жмл бы отец твой герой, От врагов заіцшцавшнй Отчнзну. Горд он был бы тобой — Ммя достойно несешь по жнзнн.
г. Мйнск, 2009 г.
Раздзел VI
СЛОВЫ ПАШАНЫ I ЎДЗЯЧНАСЦІ
ТАЦЦЯНА ШАМЯКІНА
ЧАЛАВЕК ГІСТАРЫЧНАГА ВОПЫТУ ЖЫЦЦЯ
Біяграфія Вольгі Васільеўны Казловай небанальная ўжо таму, што расла яна ў знакамітай сям'і. Бацькі — простыя беларусы сялянскага паходжання — толькі дзякуючы волі, працавітасці, таленту ўзняліся да вяршынь улады ў рэспубліцы.
КНІГІ ОНЛАЙН
