Пачынальнікі
З гіст.-літар. матэрыялаў XIX ст.
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 549с.
Мінск 2003
№ 38
Chcesz, bym pisal do albumu?
O czem mam Ci pisac przecie?.. Czy tez w tym naszym swiecie — Co bez czucia i rozumu:
Wielkosc na stowie zasadza, A od czynu m^drze stroni, Sofizmu z powag^broni; Nic — niczemu niezawadza.
A wi?c daruj, pioro lami?, Po jakiego pisab licha? Jeno wzdychab — i to zcicha. Bo — mysl w wi?zach, w wi?zach... rami?
Gdziez nadzieja? gdziez przedswity?..
Gdzie proroctwa si? podzialy?.. Slowa marne: toz przebrzmiaty W ustach wieszcza-sybaryty.
Znikty mary!!. toz zw^tpiaty, Wlocz? kilka chwil ostatnich, Srod tysi^cznych spodlen bratnich, A niech zginie juz Swiat caty!..
A gdy kropla rosy spadnie, I na chwil? wznieci zycie, Spojrz? w gl?bie przyszle... skrycie, — Same m?ty widz? na dnie...
A wi?c o czem mam Ci spiewac?
W ponizeniu widz? czteka; Swiat ten warto li zdaleka Oplakiwac, lub wysmiewac.
Dosd Spiewali wieszcze nasi, Dose tych piesni i wierszydel, Do^c nadzei i mamidel — Gdy ich zaden czyn nie krasi...
Nam nie wieszczow, ani piesni, Ale zbrojnej woli trzeba. M?za — poslannika nieba Co by otrzec mogl lud z piesni.
Магілёў н[ад] Дняпром, 1860 [г.] мая 25 Панталеон [?] Стар. 49
№ 39
Ze Mazur pokochal Biaio-Rusina, Niech mu ta kartka zawsze przypomina. Ze Mazur znowu darmo nie nie daje, A dane nawet rad z lichw^ odbierad, Kiedyz juZ w wasze гаЬЦкаі si? Kraje Racz go braterstwem i przyjazni^ wspierac.
Магілёў, 27 мая 1860 г.
Плавінскі Стар. 17
№ 40
Любаму Арцёму ўрывак падслуханай песенькі сумленнага і заўсёды беднага селяніна.
Магілеў над Дняпром, д[ня] 29 мая 1860 [г.]
Леан Скрабецкі Стар. 49
№ 41-42
Ганарата Вяржбоўская. Софія Міхалоўская. Віцебск. 8чэрвеня 1860г. Стар. 44.
№ 43
Pracuj dalej, chlubo rodu Dia szcz^scia swoich wspolbraci, Na korzysc swego Narodu, A bog Ci niebem zaptaci.
1860 г. дня 15 чэрвеня
Мікалай Манцэвіч, брат1 Стар. 52
1 Манцэвіч Мікапай — сваяк (муж сястры?) А. Вярыгі-Дарэўскага, жыў у маёнтку Варкляны Рэжыцкага пав.
№ 44
Будзь заўсёды шчаслівы — гэтага табе жадае сястра
Флёрыя Манцэвічава [Каля 15 чэрвеня 1860 г.]1
Стар. 52
1 Датуецца па аналогіі з запісам № 43.
№ 45
Хай наша святая апякунка багародзіца клапоціцца аб табе, мой брат! Хай яна дадае табе сілы ў тваёй справе, ахінае сваёй святой апекай у пакутах і ў цяжкія хвіліны жыцця, здзяйсняе твае пажаданні, ажыццяўляе твае мары і благаслаўляе твае імкненні, якія маюць мэтай дабро краю і сабратоў. Аб гэтым яе моліць і маліць не перастане сястра твая
Тарэса Верыжанка
1860 г. дня 17 чэрвеня
Варкляны Стар. 52
№ 46
Благаслаўляю цябе, дарагі мой сын, імем маткі боскай на дабрачыннасць, шчырую працу для краю і настойлівасць у добрым.
Багуміла Вярыжына, любячая матка'
Д[ня] 19чэрвеня 1860 г. Стар. 52
1 Рукою А. Вярыгі-Дарзўскага (?) прыпісана: на 70 г. жыцця. Багуміла з Буйніцкіх Вярыжына (Вярыга) — мачыха А. Вярыгі-Дарэўскага.
№ 47
Арцемія Верыжанка, дванаццацігадовая пляменніца Арцёма. 20 чэрвеня 1860 г. Стар. 52.
№ 48-51
Бярнард Вярыга [відаць, сын старэйшага брата Арцёма Івана]. Надзея Вярыжына. Відаць, іх дочкі Баська і Гэлька. 26 чэрвеня 1860 г. Стар. 53.
№ 52
Натрапіўшы на гэты сціплы лісток, успомні, любы Арцёме, што калі заслужаныя, шаноўныя і больш далёкія ад нашай краіны мужы ўмелі цябе пазнаць, ушанаваць і палюбіць сэрцам,
to i мы, найбліжэйшыя твае суайчыннікі, умелі ацаніць у табе тую шчодрую крыніцу, з якой мы ў першую чаргу чэрпалі і ўзнёслыя і прыгожыя прынцыпы, і сумленныя пачуцці. Сэрцам адданы
Браніслаў Падэрня* Слёшчыніцы1
1860 г. лістапада 3 д[ня]
Стар. 87
1 Маёнтак Ульскай вол. Лепельскага пав.
№ 53а
Для Арцёма Вярыгі ў альбоме
«Spiewac w Litewskich piewcdw orszaku, To znaczy Spiewac dla dobrych ludzi!» Кандратовіч (y прадмове da песень Каратынскага)'
I
Gdym twoj^ рі?кпд ksi?g? pami^tek, Gdzie Syrokomla zrobil zacz^tek:
Wzi^l do гдк, i wertal karty — Mysl^c — «i mnie w niej szranek otwarty! A piosnka znajdzie si? sama!..» Patrz? — az wszystkie wielkie imiona, Ktdremi tylko Litwa wslawiona, Piej^ci tonem Adama!!.2
«Ha! rzeklem zaraz, po pierwszych wgorze, Zapiad w ich ch6rze;
Nie zarty, brachu, nie zarty!!!»
I, odrzuciwszy zardzale pioro,
I тоДІіг? niestrojn^, Powyszczerbian^, to wojn^ — To kolataniem dlugiem po swiecie W tulaczych przygodach zycia: — — «Nie, Nie!» krzykn^lem — «jakze wy chcecie? Glos moj podobien do wycia! Piers chrypie: dziko, ponuro! Jezelim spiewal — to w obcej kniei Bez pociechy i nadziei!..
A glosnym, — jak wilk za gor^!!!»
Przepraszam — mocno przepraszam ciebie M6j przyjacielu Artemi!
Mnie si? zdawalo: zem by! juz w niebie;
A, ocykam si? — na ziemi!..
Nie, niechc?!.. niechc?!.. nie b?d? gpiewal!
Darmobys prosit — nukal — zagrzewal — Ja warn nie, wy mnie nie winni!..
Pojd?, i zasn? — jak inni!!!...
II
Ledwom to wyrzek! — jakas postac w bieli, Stan?la w drzwi mej celi!..
Czolo niewinnej dziewicy, Chrobrego3 szczerbiec w prawicy;
Barki gniotq ci?zkie krzyze;
Na glowie korona w strzyze; Po skroniach, koto korony, Sobieskiego laur zielony!.. A spod starozytnej szaty: Wisi mapa zdarta w szmaty!!!... Po ciele rany; to blizny;
Poznalem zarys Ojczyzny!.. —
«Leniwcze!» — glosem aniola, Po polsku do mnie zawola!..
«Tegoz od ci? w niebie chcemy, Abys tu milczal, jak niemy?!
Spiewales na obcej ziemi, A nie umiesz mi?dzy swemi?
Glos twoj nam wszystkim juz znany. Milczec umiejq i sciany!
Wiedz, zes poto tylko wrocil:
Abys nam nocil a nocil.
Na Bialoruskiej tu ziemi: Sluz mi, jak sluzy Artemi;
I bqdz mi synem:
Usque ad finem!..4»
Chcqc niechcqc tedy, moj bracie, Wyspiewalem co tu macie!..
Ты ж сам, суседзька, хацеў, Штоб і я табе запеў;
Ну, я табе і паю —
Прымі песіньку маю!!.
Можа, ета ня песнь ? Каша! 2
Да ўсё ж дыкі свая — наша!!!
Аляксандр Рыпінскі Кукавячын. 1860
Стар. 61—63
1 Верш У. Сыракомлі «Вінцэнту Каратынскаму», напісаны ў якасці прадмовы для паэтычнага зборніка Каратынскага «Чым хата багата, тым рада» (Вільня, 1857). Пераклад верша на беларускую мову (У. Дубоўкі) гл.у кн.: У. Сыракомля. Выбраныя творы. Мінск, 1966, стар. 55—58.
2 Адама Міцкевіча.
3 Баляслаў I Храбры (967—1025) — польскі князь, аб’яднальнік польскіх зямель.
4 Аж да канца (лац.).
№ 536
Іду, брат, na-твойму на мужыцкую свадзьбу аж у Бытрымова, так грошы табе после сам прывязу, а цяпер ня маю часу. Гутаркі адсылаю, але после мне дасі.
Сусед Рыпінскі
Стар. 71. Аўтограф на асобным лістку, падклееным у альбом
№ 54
Канстанцін Вярыга [відаць, сын старэйшага брата Арцёма Івана\ і Агата Вярыжына. Людвінова [маёнтак Вярыгаўу Дзісенскім пае.]. 4 студзеня 1861 г. Стар. 54.
№ 55
W domu Twym Panie przep?dzona chwilka Wyrwala z duszy smutnych nutek kilka, Lecz gdy bog zEci, co w mej duszy slysz?
W 6w czas weselej i reszt? dopisz?.
I. Ляўданскі
1861 го[да] снежня 1 д[ня]
Віцебск
Стар. 57
№ 56
W pierwszy dzien grudnia
Gdy bol glow? utrudnia
Nios? do albumu kilka slow.
B^dz moralnie i fizycznie zdrow
A nadto bys w dalszej dobie zycia twego D^zyl jak dot^d [d]o szcz?$cia wspolnego. Tez s^zyczeniem serca i glowy, Uczuc i mowy
Маўрыкія Корбута1 1861 года [1 снежня]2 з поўначы a 1 гадзіне
Стар. 90
1 Корбут (Карафа-Корбут) Маўрыкій — дробны віцебскі чыноўнік, бацька беларускага паэта Вуля. За ўдзел у падзеях 1863 г. сасланы ў Сібір.
2 Дзень названы ў тэксце верша.
№ 57
Пры расставанні, запісваючы сваё прозвішча ў твой альбом, дзякую табе за сардэчны і братэрскі прыём, за хвіліны, прыемна праведзеныя ў сяброўскім коле. Выступаю ў свет! Благаславі мяне, каб у выбранай прафесіі я верна служыў радзіме, у вызваленне і вялікую будучыню якой свята веру.
Можа, не дачакаюся гэтай цудоўнай гадзіны. Можа, толькі зазнаю шчасце памерці ў змаганні за радзіму. Тады ўспомні аб тым, хто шануе цябе і любіць усёй душой.
Аўгуст Кусцінскі 1861 г. у снежні
Віцебск
Стар. 54
№ 58
Добры Арцёме! Некалькі мілых хвілін, праведзеных у тваім доме, засталіся вечнай памяццю ў маім сэрцы; прашу ўспомніць некалі і мяне, і прымі на развітанне гэтыя некалькі нотак з маёй душы; хай гэта мелодыя будзе тлумачэннем маёй шчырай да цябе прыязні.
Музыкант з-над Дзвіны Леапольд Кандыба*
г. 1862 д[ня] Злютага Віцебск
Стар. 74
№ 59
Людвік Карповіч. 29 сакавіка 1862 г. Стар. 89.
№ 60
Кароткі запіс з неразборлівым подпісам. Па аналогіі з суседнімі запісамі датуецца 29 ці 30 сакавіка 1862 г. Стар. 89.
№ 61
Запісваючы сваё імя ў гэтым альбоме, прашу цябе, дарагі Арцёме, захаваць мяне ў сваім сэрцы і памяці, бо сардэчна цябе палюбіў.
Браніслаў Кукель Магілёў над Дняпром
30 сакавіка 1862 года
Стар. 89
№ 62
Твой сябра
Ян Жукоўскі' 1862 г. 1 чэрвеня Магілёў
Стар. 56
1 Магчыма, Жукоўскі Ян Алаіз (псеўд. Каса; нар. у 1832 г.), удзельнік паўстання 1863 г., паўстанцкі ваенны начальнік Чэрыкаўскага пав., камандзір атрада. Напярэдадні паўстання паручнік 1-й зводнай артылерыйскай брыгады, якая размяшчалася на Смаленшчыне і Магілёўшчыне.
№ 63
Tys zafundowal nam Swi^tyni? pi?kn^, Gdzie wieszczdw naszych obrazy istniej^: Przed ktorych blaskiem radzi ci йкі^кпд, Co swiatlo — trudy — cnoty czcic umiej^.
A ze wejsc do niej dales i mnie prawo, To korzystaj^c z wzgl^dow tych w pokorze, Uderzam czolem przed Swi^tyni naw^, ATobie skladam wdzi^cznosc — Fundatorze!
B. Г. Рэут Канстантава1
1863 г. [6]2 студзеня
Стар. 18
1 Канстантава (Канстанцінава) — маёнтак Свентаржэцкіх у Сенненскім пав. 2 Край ліста абарваны. Адноўлена па ранейшай копіі.
№ 64
Do pami^tek twoich wienca Coz mam dodad. — Ot malutki Skromny kwiatek niezabudki,1 Ktory pami?c nam uswi^ca I z ni^kwitnie dlugie lata, I z під mysl i serca splata. Gdy spelnienie Twoich marzen I nadziei ujrzysz wkrdtce, — Wspomnisz moze znad tych zdarzen O Litewskiej niezabudce.
[Подпіс неразборлівы] 1863 [г.] 11 красавіка Канстантава
Стар. 65
1 У арыгінале вершу папярэднічае малюнак кветкі.
№ 65
Часлаў Горскі-Шпырка1
Стар. 54
1 Па месцы ў альбоме гэта можа быць трэці подпіс пад запісам № 54 ад 4 студзеня 1861 г. Горскі-Шпырка Часлаў — удзельнік вызваленчага руху. На пачатку 60-х гадоў вучыўся ў польскай ваеннай школе ў Генуі. Пасля паўстання знаходзіўся ў эміграцыі.
№ 66
Антаніна Жаба. Запіс знаходзіцца побач з запісамі № 70— 71. Стар. 55.
КНІГІ ОНЛАЙН
