Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
пываньне, ахапаньне. ахопісты, ахапка. Усягоў ахапку не забярэш. Хату ды сямью ў ахапку ня возьмеш.
ОБХЛЕСТАТЬ пугу, абляскаць, ахлыстаць.
ОБЦАРАПАТЬ што, абдзерці, абдз^рстаць.
ОБЧЯНЯТЬ алувок, абразаць борк алуўка; астругаць.
ОБШАРКВВАТЬ што, асмаргаць, ашмаргдць; абшмыгаць, абшмыгтаць локці ў вопратцы.
ОБШНВКА на вопратцы, аблямоўка; на сьценах хаты: ашалёўка.
ОБШПВНН, шырокія сані; розвальні.
ОБШЛАГ м. ням. адварот на рукаве ці на грудзех, закарвлш, закарвашы.
ОБШ.ЕШЕ ср. лучнасьць. Лучнасьць людзей.
ОБІЦАТЬ, ОБІДАТЬСЯ, лучыць, злучаць. He лучы гэтых людзей разам. Нязлучай маіх спраў са сваімі. He прылучай чужога. Дзьве палавіцы гораду разлучаны ракой.
ОБІЦЕЕ ср. агульнае, супольнае. Агульная міса.
ОБІЦНО з кім, лучна, супольна.
ОБІЦНОСТЬ, агульнасьць, сумеснасць, супольнасьць.
ОБІЦНТЕЛЬНЫЙ чалавек, тавлрыскі, дружацкі.
ОБШ.ННА ж. злучнасьць людзей як нешта аддзельная цэлае( грамада, грамадзкі.
ОБІЦЕСТВО ер. сабраньне людзей злучаных якімі колечы варункамі, умовамі; суполкаі таварыства. Суполка, таварыства дамаўласьнікоў, шаўцоў, краўцоў, выдаўцоў.
ОБІЦЕСТВЕННЫЙ,й грамадзкі.
ОБШ.ЕНЗВ'БСТНЫЙ, агульнаведамы
ОБІЦЕДОСТУПНОЕ відовійіча, агульнадаступнае.
ОБШ.ЕЖНТІЕ, сужывецтва; інтарнат.
ОБІЦЕНАРОДНЫЙ. ўсенародны.
ОБІЦЕПОЛЕЗНОЕ, агульнакарыснае.
Обвдепон—Обышнк
400
ОБІЦЕПОНЯТНОЕ, агульназразумглае.
ОБІЦЕУПОТРЕБНТЕЛНОЕ, агульнаўжытнае.
ОБІЦЕЛКАТЬ, аблузгаць.
ОБІЦШІЫВАТЬ гусю, скубаць, аскубываць.
ОБ1>ЕД14НЯТЬ што, спалучаць, злучаць; садначываць; аб’еднываць.
OBbEKT м. лац. знадабень, знадбгнь; самасьць.
ОБЕКТМВ м. шкло падзорнай трубы, зьвернутае да рэчы.
ОБ-ЬЕКТНВНЫЯ азнакі, якія могуць быць спаціканы глядачомі суб'ектывные, чуюцца самім аб’ектам.
ОБЬЕКТНВНОСТЬ погляду, апісаньня; праўдная, безстаронная перадача, без асабістага удзелу, OBbEMMCTblA, абоймісты, абоймістасьць.
ОБ"ЬЕМ чаго, абойм, абойма, абоймы.
ОБ'Ь’ЬЗЖАТЬ што, аб’язджяць.
ОБЬЮНІзТЬ на вясну, амаладзець
ОБ'ЬЯВЛЯТЬ што, апавяшчаць, аглашаць.
ОБ1>ЯВЛЕН1Е ср. апавешчаньне, агалошаньне.
ОБ"ЬЯСНЯТЬ што, каму\ тлумачыць.
ОБТ>ЯСНЕН1Е ср. тлумачэньне.
ОБ’ЯТЬ, абнять; ахлынуць.
ОБЫВАТЕЛЬНМЦА, абывдталь-тал: ка.
ОБЫКАТЬ да чаго, абвыкаць.
ОБЫКНОВЕНЬЕ ср. звычай, звычны; навык ОБЫКНОВЕННЫЙ, звычайны.
ОБЫСКНВАТЬ каго, шукаць чаго ў каго; трасьц/.
ОБЫСК м. потрус, пяротрус, пяротрусы, пяротрусны
ОБЫЧАЙ, звычай, звычаі, звычайны.
ОБЫШ.НК м. пяротрусьнік, ператрусьнік.
ОБ"ЬДАТЬ, абедаць, абгданьне, абед; палуднаваць, палуднік.
ОБ"БДНЯ, царкоўная служба, літургія; палудня, палудніна; палудзенка, малая палудніца.
ОБ'ЬДНЕНЬЕ, абядненьне, абяднець.
ОБ'ЬЖАТЬ што, абгтчы.
ОБ'ЬЛНВАТЬ сьцены, абяляць, пабяляць.
ОБ-ЬЛЬНЫЕ селяне, вольныя, звольненыя ад усякіх паслуг і падаткаў.
ОБ1>РУЧЬ прысл. абару/ч, абаручны.
OBbTOBATb што, ахвяраваць, азарочыць, прыракаць, прырачоны.
ОБ"БТ м, ахвяра; зарок, зарочны, заракацца. Даў зарок ня піць гарэлкі. Зарочнага барана павёз у царкву на ахвяру. Заракалася сьвіньня бруды есьці.
ОБ"ЫЦАТЬ што каму, абяцаць, абяцаньне, абяцацца, абяцанка.
ОБЯЗЫВАТЬ каго, чым; абавязываць.
ОБЯЗАННОСТЬ, абавязак, абавязковы; пав/ннасьць.
ОБЯЗАТЕЛЬСТВО ср. забавязаньне.
ОВАЦІЯ ж. лац. выяўленьне каму ад грамады ўдзячнасьці; авація.
ОВДОВ"ЬТЬ, аўдавець, удовы-вая.
ОВЕН м. баран, барашак, баранчык.
ОВЕРШЕК, узвершак.
ОВЕС м. авес, аўсяны, аўсянік (блін), аўсюг.
ОВНН м. будоўля да сушэньня збожжа; еўня, асгць, стадола (смл.), клуня. Вось ўжо для вавашэці гатова жыта ў асеці.
ОВЛАД'ЬВАТЬ чым, аваладзець, аваладзеваць, аваладзежа.
ОВОД м. муха Oestrus; авадзгнь, аваднг: гіз, гізы. Трэба разрожніваць авадня, гіза і сляпня якіх зазвычай зьмешываюць. Авадзень большы і сьвят-
14. Зак. 923
25
Овот—Оговарнв
402
лейшы за сьляпня, а гіз—меншы, касматы і цямнейшы за сьляпня.
овош, ОВОШН, ядомые націвы і карэньні: цыбуля, капуста, буракі, морква, рэпа, агуркі, гарбузы: гардавіна, гардовіца; сьлеціва, сьлеціўя; зелянгна. Сьлеціўя сёлета неўрадзіла (Слонім).
У гаробзе гардовіца,
Цяжка дзяцюком Пятровіца: Ідзіце, дзеткі, гарду рваці, Лягчэй будзе Пятра ждаці.
(Крачк. 139).
ОВОШ.НЙК м. чалавек які прадае сьлеціўя, гардавіну; сьлгтнік, гардаўшчык.
ОВРАГ м. прытнабокая рытвіна, расточына ад веснавых вод; яр, яруга; растока; сухадол.
ОВЦА ж. авечка, авечы; авечнік, аўччарнік, хлявец для авечак.
ОГАРОК м. агарак, агаркі.
ОГВОЗДНТЬ скрыню, абіць цьвяка.мі; ацьвякаваць.
ОГНБАТЬ што, агібаць, агінаць, ахінаць.
ОГЛАВЛЯТЬ што, азгаллўліваць, азгалоўлены.
ОГЛАВЛЕНІЕ ср. агаловак, азагаловак, азагалоўны, азагалоўлівы.
ОГОНЬ м. агульн. слав.: агонь, агн/сты, агнявы; агняв/к, камень які дае агонь; агнявіца, гарачка; вогнік, запаленьне, гангрэна) агніво, зьвяно у ланцугу, крэсіва; вогнішча, разложаны агонь, сьлед, мейсца дзе быў разложаны агонь.
ОГНЕДЫШУІЦАЯ гара, агнезейчая.
ОГНЕСТОЙКІЙ, ОГНЕУПОРНЫЙ, агнеадпорны. Агнеатпорная цэгла, будоўля.
ОГНЕСТР'ЬЛЬНЫЙ, агнястрзльчы.
ОГНЕННЫЙ, агн/сты.
ОГОВАРНВАТЬ што, дапускаць што умоўна, ставінь варункі; варункаваць, засьцярагаць; ра-
біць увагу, ссылку амаўляць; асуджаць каго завочна, абмаўляць.
ОГОВОРКА ж. засьцярога. Трэба зрабіць засьцярогу, што падмочанага тавару ня прыймем.
ОГОЛАЖНВАТЬ каго, агаладжаць.
ОГОРОД л. агароджанае меіісца, дзе садзяць гардавіну, сьлеціва; гарод, гародны; садок.
ОГОРОДННК м. агр(>днік. агродніцкі, агродніцтва.
ОГРАЖДАТЬ што. каго; асланяць. Ад ворага аслонішся, а ад прыяцеля не аслонішся. Аслані сябе крыжом і малітвай.
ОГРАДА ж. агарода, агароджа.
ОГРАДНТЕЛЬ засту'пнік.
ОГОРЧАТЬ каго, зажаляць, засмучаць, згрызьЦг.
ОГОРЧЕНІЕ ср. сму/так, згрызота.
ОГОРОШНТЬ каго, агалошыць.
ОГОРСТАТЬ што, агартаць.
ОГРАБНТЬ каго, аграбаваць, абрабаваць, аблушць.
ОГРАННВАТЬ што, аграняць, агрднка.
ОГРАННЧМВАТЬ шшо, аграніч<7ц.ь, абмяжаць, ОГРЕСТН йіто, абграбсьц/.
ОГУРЕЦ м. расьціна і плод Cucuniis sativus; агурок, агурк/, агурзчнік; хрустак (Гродзенск.). Націва агурэчніка, таксама як гарбузоў і іншых паўзучых называюць—гічы. Агурнік, расц. Borago oftic.
ОДЕЖДА ж. ўсё чым чалавек адзяваецца; адзевьне, адзежа, адзежка, адзежыпа; всшратка. Усей адзежы -шапка ды анучы. Без адзежы, бяз ежы, сядзелі на вежы (пабрахушка). Адзежа падзяляецца на сподню—бялізну і верхнюю— адзеньне, або вопратку. Слова „хусьцё" літэральна тое-ж самае, што і рас. „платье”. 3 чужаземных пісьменнікаў даведываемся, што вопратка нашых прапрашчураў (X—XII ет.) складалася з сьвіты, бо-
таў і пушыстай шапкі. Гэты весткі пацьвярджаюцца нашымі народнымі абрадовымі песьнямі (Вялікоднымі і КалядвымО. Пяецца ў несьнях: „Надзень сьвіту, шоўкам шыту'. „Надзень боты Казловыя“ (адмена „хазовыя"). .Надзень шапку бабровую". 3 летапісаў можна устанавіць даволі падробна склад вопраткі нашых прашчураў. Насілі „сарочкі", ,кашулі“, „сьвіты”, сьвіты падпаясывалі паясамі з мэта'лю або тканіны. У баганейшых паверх сьвіты плашч „корзна", ,керэя“. На нагах „боты“, „прабашні“, „чэрэвіі"; бяднейшыя насілі „лычакі", „назутні". На галаве “клобук“ (шапка) з пўшыстым аколкам. На шыі у багатых—залатыя ланцугі, „грыўні"; у жанок у вушах „кольцы" (завушніцы").
ОДЕРЕВЯНЫЬ, адрывець, адрывянець; адубі?ць, адубслы. Адубелі рукі ад работы, ногі ад хадоты.
ОДЕРЖНМЫМ, аплнтаны, агалцелы.
ОДЕСНУЮ чаго, правару/ч.
ОДНН м. адз/н, адна, адзіны, адзінюсенькі, адз/на, аднойчы; адзінг’Ц, адзінокі, адзінакі, адзінака, адзінакавы; адзіняк, адзінлчка, адзінком, адз/нка, адзіночна.
ОДНОВРЕМЕННО, адначасна, адначасова. ОДНОГЛАСНЫЙ, аднагалосны.
ОДНОДВОРЕЦ, аднахйтнік, засьцянковец.
ОДНОЗВУЧНЫН, адназгучны.
ОДНОЗНАЧНЫН, сузначны.
ОДНОЛНЧНО, аднаасобна ОДВНАКОВЫЙ, аднолькавы.
ОДНАЖДЫ, аднакрот, аднакротны. ОДНОНМЕННЫЙ, суіменны.
0НООБРАЗНЫН, аднастяйны. ОДНОРОДНЫЙ, адна/сты аднаякі. ОДНОЦВ'ЫНЫЙ, аднаколерны, аднабарвісты. ОДНАКО прысл. аднлча. Усё добра, аднача KaHeu благі.
ОДОБРЯТЬ што, пахватяць, пахвдла, пахвальнік.
ОДОЛЖАТЬ каму што, даваць у доўг; пазы чаць, пазыка; абавязываць, рабіць каму услугу, ласку. Пазыч мне грошы. Апазычыўся, запазычыўся кругом. Узяў пазыку пад застаў. Зрабі ласку, падай мне кнігу. He хадзі, не прасі чужоіі ласкі.
А я маю курыцу, Для васпана няўзычу. (Беліца, Могіл.).
ОДОЛ'ЬТЬ каго, што; (,доля*, часьць), ас/ліць, перас/ліць, перамагчы, перамагаць, перамога, пераможлівы; адужыць.
ОДОНЬЯ, ападкі, астаткі, гушча на дне; падонкі.
ОДР м. ложа, л^жа; пасьцгль; памост пры дрэве ў лесе, на які стаўляюць вульлі пшчол; сядлаватае разьвільле на дрэве; адро.
ОДРЯБЛ"БТЬ, ОДРЯБНУТЬ, разкіснуць, зьвянуць і падыйсьці вадой як мёрзлая рэпа; ахізнуць, ах/злы.
ОДРЯХЛ'ЬТЬ, счацца трухлым; атрухлгць, атрухлелы, атрухнуць; авехнуць.
ОДТЯЖКА, адвалочка, адвалока.
ОДУБЙТЬ скуры, агарбаваць.
ОДУВАНЧНК расціна Leontodon taraxacum, якога пухавістае насеньне разносіцца ветрам; кульбаба, багатка.
ОДУТЛЫЙ, адутлаваты; азызлы, азызлаваты.
ОДУРМАНЙТЬ, ачмуц/ць, ачмуга; ачмарыць, ачмара, ачмурэлы.
ОДУХОТВОРЯТЬ што, надаць чаму духоўны зьмест, значэньне, ажывіць духам; адухаўляць, адухоўлены, адухоўленьне.
ОДУШЕВЛЕНІЕ, ажыўлгньне, ажыўляць.
ОДЫШКА, труднае прыгнеценае дыханьнеі удушша, удушлівы, удушлівец.
ОДЬВАТЬ Kazo ў штО) апрандць, апрандцца.
ОД'ЬЯЛО, палотнішча якім акрываюцца кладучы-
ся спдць; суконная або ватная: коўдра, ватола; палаіпняная: клгіа.
ОД'ЬЯЛЬНЙК, посьнілка падшываная пад коўдру; пакрыврц, прасьцірядла.
ОЖЕРЕЛЬЕ ср. нашыйная аздоба з каменяў ці манэт; нашыйнік, ашыйнік.
ОЖЕСТОЧАТЬ каго, пазбавіць спачуцьця і жаласьці; акамгвіць, акамглы, акастырыцца, ачарсцьвець сэрцам. Акамеў сэрца.я, акамелае сумленьне. Закамеў ў злосьці сваей.
ОЖЕСТІзВАТЬ, каржэнь, калянгць, дубець, кар.эць, скорбнуць,
ОЖЕЧЬ, апаліць.
ОЖЙВЛЯТЬ каго, ажыўляць.
ОЖЙВОТВОРЯТЬ, ажыцяўляць, ажыцёўлены.
ОЖНДАТЬ каго, ждяць, чакяць, чакдны.
ОЖНРІіТЬ, разсыц
КНІГІ ОНЛАЙН
