КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Я ўбачыў тры агеньчыкі — зусім выразна, вось як вас зараз бачу, і тут не можа быць ніякай памылкі... Паверце, Прэво, я бачыў іх! Прэво доўга маўчыць. — Ну вось,— прызнаецца ён нарэшце,— справы дрэнь. У пустыні, дзе паветра не мае вадзяной пары, зямля хутка астывае. Робіцца вельмі холадна. Я ўстаю і пачынаю хадзіць. Але неўзабаве мяне ахопліваюць невыносныя дрыжыкі. Мая абязводжаная кроў ледзьво цячэ па жылах, мяне працінае ледзяны холад,— і гэта ўжо не проста холад ночы. Мяне ўсяго калоціць, зуб на луб не пападае. Я ўжо не магу ўтрымаць ліхтарык, так трасуцца рукі. Ніколі не быў адчувалыіы да холаду, а сканаю ад холаду — д.зіўна, што толькі вытварае з чалавекам смага! Я кінуў недзе свой плашч, стаміўся несці яго ў спёцы. А прастору спакваля заііаўняе вецер. I я раблю адкрыццё, што ў пустыні няма жаднага прытулку. Пустыня гладкая, як мармур. Удзень тут не знойдзеіп ні пасмачкі ценю, а ноччу яна аддае вас ва ўладу ветру. Hi дрэўца, ні кусціка, ні камепя, дзе можна было б схавацца. Вецер налятае на мяне, як кавалерыя ў чыстым полі. Я кручуся, як ваўчок, каб уцячы ад яго. Кладуся на зямлю і зноў падымаюся, але ці ляжу я, ці стаю, мяне ўсё роўна сячэ гэтая ледзяпая пуга. Я не магу бегаць, я не маю сілы, я не магу ўцячы ад гэтых катаў,— і я падаю на калені, ашчаперваю галаву рукамі і чакаю — зараз апусціцца меч забойцы! Трошкі пазней лаўлю сябе на тым, што я падняўся і, нібы ў ліхаманцы, зноў іду, сам не ведаю куды! Дзе гэта я? Вось яно што — я пайшоў, і Прэво мяне кліча! Гэта яго воклічы прывялі мяне ў прытомнасць... Вяртаюся да яго, трасуся ўсім целам, сутаргава ўздрыгваю. I разважаю: «Гэта не ад холаду. Гэта нешта іншае. Гэта канец». Усё маё цела высахла, у ім не засталося вільгаці. Я гэтулькі хадзіў учора і пазаўчора, калі адправіўся на разведку адзін. Крыўдна паміраць ад холаду. Я ахвотней рушыў бы ў свае выдуманыя міражы. Гэты крыж, гэтыя арабы, гэтыя ліхтары. У рэшце рэшт, гэта рабілася нават цікава. Я не хачу, каб мяне лупцавалі, як раба... Але вось я зноў на каленях... Мы захапілі з сабой сёе-тое з аптэчкі. Сто грамаў чыстага эфіру, сто грамаў дзевяностаградуснага спірту і бутэлечку з ёдам. Спрабую выпіць два-тры глыткі эфіру. Такое ўражанне, быццам я глытаю нажы. Бяру спірт — не, адразу перацяло горла. Выграбаю ў пяску ямку, кладуся ў яе і засыпаю сябе пяском. Наверсе толькі твар. Прэво адшукаў нейкія кусцікі і раскладвае цяпельца, якое адразу ж гасне. Прэво адмаўляецца закопвацца ў пясок. Лічыць за лепшае прытанцоўваць. А што толку? Горла ў мяне па-ранейшаму пераціснута, гэта кепская прыкмета, аднак я чуюся лепей. Я спакойны. Надзеі больш няма, а я спакойны. Звязанага па руках і нагах, нясе мяне пірацкі карабель, плыву пад зоркамі, і спыніцца — не ў маёй уладзе. Але, бадай, я не гэткі ўжо й няшчасны... Калі зусім не варушыцца, холаду ўжо не адчуваeiu. I я нерухома драмлю ў пяску. Болей я не варухнуся, а значыць, і пакутаваць не буду. Дарэчы, калі шчыра, пакут амаль няма... Пакуты зліваюцца ў суладдзі стомы і гарачкі. I ўсё абарочваецца кнігай з малюнкамі, цудоўнай, трошкі жорсткай казкай... Толькі што вецер цкаваў мяне сабакамі, і, каб уцячы ад яго, я круціўся ваўчком, як загнаны звер. Потым стала балюча дыхаць. Нехта наваліўся мне на грудзі каленам. Калена душыла. I я намагаўся скінуць гэты цяжар, я адбіваўся ад анёла смерці. Ніколі я не быў у пустыні адзін. Цяпер я ўжо не веру ў рэальнасць наваколля — і занурваюся ў сябе, заплюшчваю вочы, болей я і павейкаю не варухну. I плынь уяўлення адносіць мяне — я адчуваю гэта — у забыццё: рэкі супакойваюцца ў бязмежжы мора. Бывайце ўсе, каго я любіў. He мая віна, што чалавечае цела не можа змагацца са смагай болей трох сутак. He думаў я, што мы ажно гэткія вязні крыніц. He падазраваў, што наша незалежнасць такая абмежаваная. Мяркуецца, што чалавек можа ісці куды вочы глядзяць. I ніхто не бачыць, што мы на прывязі ў калодзежаў, мы прымацаваны, быццам пупавінай, да ўлоння зямлі. Зробіш лішні крок — і паміраеш. Мне нічога не шкода, шкода толькі, што вы перажываеце. У рэшце рэшт, мая доля — найлепшая доля. Калі б я вярнуўся, я пачаў бы ўсё спачатку. Я хачу сапраўднага жыцця. А ў гарадах людзі пра яго забылі. I справа зусім не ў авіяцыі. Самалёт — не мэта, a сродак. Зусім не дзеля самалёта рызыкуеш жыццём. Як не дзеля плуга плужыць зямлю селянін. Але самалёт памагае вырвацца з горада, ад пісцоў і рахункаводаў і зноў набыць тую ісціну, якою жыве селянін. Вяртаешся да людской працы і людскіх турбот. Сутыкаешся твар у твар з ветрам, з зорамі, з ноччу, з пяскамі і морам. Намагаешся перахітрыць стыхіі. Чакаеш світання, як садоўнік чакае вясны. Чакаеш аэрадрома, як зямлі абяцанай, і шукаеш сваю ісціну па зорах. He стану наракаць на лёс. Тры дні я ішоў, пакутаваў ад смагі, трымаўся слядоў на пяску і ўсю надзею ўкладаў у расу. Я забыўся, дзе жывуць мае сабраты, і намагаўся зноў адшукаць іх на зямлі. Гэткія турботы жывых. I, мяркую, гэта куды важней, чым выбіраць — у якім бы мюзік-холе змарнаваць вечар. Я перастаю разумець тлум прыгарадных цягнікоў, гэтых людзей, якія лічаць сябе людзьмі, аднак яны ўжо так змізарнелі пад прывычным прыгнётам, што прыпадобніліся мурашам, каго яны і бяруць сабе за ўзор. Чым запаўняюць яны свой вольны час, свае нікчэмныя нядзелькі? Неяк у Расіі мне давялося чуць на адным заводзе, як ігралі Моцарта. Я напісаў пра гэта. А потым атрымаў дзвесце зневажалыіых лістоў. Я нічога не маю проці тых, хто аддае перавагу корчмам. Яны проста не ведаюць іншай музыкі. Мне непрыемны тыя, хто трымае корчмы. He пераношу, калі калечаць людзей. Асабіста я знайшоў сваё шчасце ў сваім рамястве. Адчуваю сябе ратаем, аэрадром — маё поле. У прыгарадным цягніку мяне даканала б задуха куды болей цяжкая, чьім тут! Тут, што б там ні было, такая раскоша!.. Я ні аб чым не шкадую. Я іграў — і прайграў. Такое ў мяне рамяство. Але ўсё-такі я дыхаў ім, вольным ветрам, ветрам неаглядных прастораў! Той, хто хоць аднойчы глынуў яго, ужо ніколі не забудзе яго смаку. Ці ж не так, таварышы мае? I справа не ў тым, каб жыць сярод небяспек. Гэта ўсё толькі гучная фраза. Мне не падабаюцца тарэадоры. He рызыку я люблю. Я ведаю, што я люблю. Я люблю жыццё. Здаецца, неба пачынае святлець. Выцягваю руку з пяску. Побач ляжыць кавалак парашута, я абмацваю яго: ён сухі. Пачакаем. Раса выпадае на зары. Але вось і зара зблякла, а парашутнае палатно так і не звільготнела. Думкі мае трошкі блытаюцца, і знекуль да мяне даносіцца ўласны голас: «Сэрца высмягла... сэрца высмягла... сэрца, як камень, не выціснеш ні слязінкі!» — У дарогу, Прэво! Пакуль яшчэ не спяклася глотка, трэба ісці. Дзьме заходні вецер — той самы, які высушвае чалавека за дзевятнаццаць гадзін. Гартань яшчэ не спяклася, але перасохла і баліць. Унутры ўжо нешта дзярэ. Хутка пачнецца той кашаль, пра які мне расказвалі, і я чакаю. Язык мой распух. Але самае сур’ёзнае — перад вачыма ўжо мігцяць зіхоткія кропкі. Калі яны ператворацца ў бліскаўкі, я засну павекі. Ідзём хутка. Карыстаемся іірахалодай досвітку. Мы выдатна разумеем, што апоўдні ўжо не здолеем ісці. Апоўдні... Мы не маем права ўспацець. I перапачыць не маем права. У прахалодзе гэтага ранку ўсяго толькі васемнаццаць працэнтаў вільгаці. Вецер дзьме з нетраў пустыні. I пад гэтай пяшчотнай вераломнай ласкай выпарваецца наша кроў. У першы дзень мы з’елі трошкі вінаграду. За тры дні — палавінка апельсіна і палавінка вінаграднай гронкі. Есці мы ўсё роўна не змаглі б, у нас прапала сліна. Але голаду я і не адчуваю, толькі смагу. Цяпер жа мне здаецца, што мацней, чым смага, мяне мучаць яе вынікі. Гэтае перасохлае горла. Гэты драўляньі язык. Гэты хрып і гэты гідотны прысмак у роце. Нязвыкла і дзіка. Безумоўна, вада б усё загаіла, але ўва мне не засталося ніводнага ўспаміну, звязанага з ёю як з лекам. Смага ўсё болей і болей робіцца хваробай і ўсё меней і меней — жаданнем піць. Мне здаецца, крыніцы і садавіна абуджаюць ува мне ўжо меней пакутлівыя вобразы. Я забываю сакоўнасць апельсіна, як, здаецца, забываю ўсё, што мне дорага. Я ўжо, мабыць, забыў усё чыста. Мы сядзім, але трэба ісці далей. Ыам ужо не пад сілу доўгія пераходы. Адолеўшы з паўкіламетра, мы падаем ад стомы. I такая асалода расцягнуцца на пяску. Але трэба ісці далей. Краявід мяняецца. Каменне трапляецца ўсё радзей. Цяпер пад нагамі пясок. Наперадзе, за два кіламетры ад нас — дзюны. На гэтых дзюнах сям-там цямнеюць дробныя кусцікі. Гэты пясок мне падабаецца болып, чым сталёвы панцыр. Гэтая пустыня — светлая. Гэта Сахара. Мне здаецца, я пазнаю яе... Цяпер мы адпачываем ужо праз кожныя дзвесце метраў. — Мы ўсё-такі будзем ісці, прынамсі, дойдзем хоць да тых кусцікаў. Гэта наш крайні рубеж. Праз тыдзень, калі мы на машыне вернемся за рэшткамі нашага «сімуна», выявіцца, што ў гэты апошні паход мы адолелі восемдзесят кіламетраў. А я ўжо прайшоў каля двухсот. Дзе ж было ўзяць сілы ісці далей? Учора я брыў без ніякай надзеі. Сёння самое слова «надзея» страціла сэнс. Сёння мы ідзём таму, што ідзём. Гэтак, мабыць, брыдуць валы ў сваіх ёрмах. Учора я марыў пра райскія апельсінавыя гаі. Але сёння для мяне ўжо не існуе ніякага раю. Я ўжо не веру ў існаванпе апельсінавых гаёў. Я ўжо нічога не адчуваю, сэрца ўва мне высмагла. Я вось-вось упаду, але роспачы няма. Я нават не смуткую. А шкада: смутак здаўся б мне салодкім, як вада. Калі шкода сябе — плачашся самому сабе, як сябру. Але ў мяне няма болей ніводнага сябра на свеце. Калі мяне знойдуць, убачаць мае выпаленыя вочы, то падумаюць: як ён пакутаваў, як ён клікаў на дапамогу! Але нашы парыванні, шкадаванні, пакуты душы — гэта ж таксама скарбы. А ў мяне ўжо не засталося ніякіх скарбаў. Юныя нявесты ў першую шлюбную ноч спазнаюць смутак і плачуць. Смутак неаддзельны ад трапятання жыцця. А я ўжо не смуткую... Я сам — пустыня. Ува мне не ўтвараецца не толькі сліна, ува мне ўжо не ўтвараюцца і мілыя вобразы, якія мог бы я аплакваць. Сонца выпетрыла ўва мне крыніцу слёз. Але — што гэта? Подых надзеі слізгануў па мне, як лёгкі зыб па моры. Што так раптоўна ўсхвалявала ўсю маю істоту, хоць свядомасць яшчэ нічога не ўлавіла? Нічога ж не змянілася, і ўсё-такі змянілася ўсё. Гэты пясчаны абрус, гэтыя пагоркі і рэдкія плямкі зяленіва — усё гэта ўжо не краявід, а сцэна. Сцэна яшчэ пустая, але яна ўжо напагатове. Я гляджу на Прэво. Ён таксама нечым уражаны, але і да яго яшчэ пе даходзіць сэнс яго адчуванпяў.