Поўны збор твораў. Том 9 Кінасцэнарыі Васіль Быкаў

Поўны збор твораў. Том 9

Кінасцэнарыі
Васіль Быкаў
Выдавец:
Памер: 684с.
Мінск 2012
166.37 МБ
13.	Грезы, где он, девушка л мать, л потом просыпается средн веллколепного пейзажа с макамл. Получается сон во сне. Снла маков само по себе волшебство. Последуюіцая сцена с макамп ублвается. Надо плл убрать грезы, ллл сцену с макамл сделать более реальной л грустной. Необходлм контраст.
14.	В маках все хорошо до купанья. Затем флльм останавллвается, замедляется л садмтся. [...]
15.	После земляннкн уже надо заняться любовыо. Этого уже ждет публлка.
Все остальное очень нравптся. Несколько дллнновато, но нравлтся. Н фмнал хорош. Сделан с хорошей романтпкой. [...]»'.
У снежні адбылося абмеркаванне зманціраванага матэрыялу «Альпнйской баллады», на якім прысутнічаў і В. Быкаў2.
У выніку «Алышйская баллада» мастацкім саветам была прынята і прадстаўлена на зацвярджэнне ў Маскву3. У заключэнні па фільму галоўны рэдактар Дзяржкіно БССР Г. Таран пісаў: «Талантллвое ллтературное пронзведенне, переложенное на язык клно, засверкало новымн гранямн л, можно сказать, не опасаясь крайностл сужденнй, стало явленнем образного лскусства. [...]
Удача флльма во многом предопределена лсполненлем ролл Нвана артпстом С. Любшлным л талантлнвой лгрой неожнданно открытой для кнно молодой актрлсы Л. Румянцевой, создавшей трогательный образ Джуллл.
Флльм “Альплйская баллада” может быть отнесен к члслу лучппіх работ студлл “Беларусьфлльм”»'’.
' БДАМЛМ. Ф. 112. Bon. 1. Адз. зах. 402. Арк. 19-23, 24. Упершыню падрукавана ў перакладзс на беларускую мову: Ратнікаў Г. Блаславеіше: Васіль Быкаў і Джузэпе дэ Санціс //Літаратура і мастацтва. 1994. 25 сак.
2 Гл. «Протокол заседаппя Художсствснного Совета клпостудлл н Правлепля СРК БССР» ад 15 снсж. 1965 г. Машынапіс. Копія. БДАМЛМ. Ф. 112. Bon. 1. Адз. зах. 402. Арк. 13, 14, 15, 16, 17.
3 Паводле «Закліочеішя Художествепного Совста клностудлл “Беларусьфлльм” по флльму “Алыінйская баллада”» ад 5 студз. 1966 г. Машынапіс за подпісам М. Лужапіна. БДАМЛМ. Ф. 112. Воп. 1. Адз. зах. 402. Арк. 12.
1 Паводле «Заключенля на художественный флльм “Алышйская баллада” пролзводства клностудлл “Беларусьфлльм”». Студз. 1966 г. Машынапіс. Копія за подпісам Г. Тарана. Снрава ўверсе: «Утверждаю. Председатель Комнтета по клнематографлл прн Совете Млнлстров
Аднак у Маскве таксама парэкамендавалі зрабіць пэўныя скарачэнні:
«19 января 1966 г.
Прл ответе ссылаться на № 19/73
Председателю Комнтета по клнематографлл прл Совете Мнннстров Белорусской ССР тов. Павленку Б. В.
Н. О. Длректора клностудлн “ Беларусьфлльм” тов. Порлцкому A. М.
Главное управленне художественной клнематографлл просмотрело художественный флльм “Альпмйская баллада” л прлнлмает его к выпуску на союзный экран с монтажнымн поправкамл.
В перлод сдачл лсходных матерлалов Главное управленле рекомендует промзвестл монтажные сокраіценля в эппзодах перевала, явно затянутых, отредактлровать размышлення Джуллл о жнзнн в колхозе, сократлть эплзод купання, особенно кадры с обнаженной геролней.
Последуюіцлй за этлм эплзод необходлмо переосмыслнть, т. к. он затянут н просто неудачно сыгран актерамл. Отсюда вместо сочувствня к любвн героев рождается чувство раздраженпя л недоуменля от нарочлтостл этого сюжетного поворота.
Начальнлк Главного управленпя	Ю. Егоров»'.
Сам В. Быкаў наступным чынам характарызаваў «Алыілйскую балладу»: «Флльм, на мой взгляд, получллся довольно слабый во всех отношенпях: без режмссуры, с неудачным подбором актеров, выхолошенной лдеей н бесконфллктностыо. Остался только пейзаж, который в обіцем лнтересен л который во всю моіць современной клнооптлкл эксплуатлрует оператор»2. I пазней больш падрабязна спыніўся на прычынах няўдачы фільма: «На ролю Івана запрасілі ўжо знаёмага
Белорусской ССР Б. Павленок. января 1966 года». Подпісы аўтограф. НА РБ. Ф. 969. Воп. 3. Адз. зах. 110. Арк. 12.
' Машыпапіс на афіцыйным бланку з гсрбам СССР, уверсе: «Комлтет по кннематографлн прн Совете Мішлстров СССР», «Главное управлешіе художествепной клнематографнн»; злева ўвсрсс службовая памета ад рукі: «т. Куляшову A. А., т. Степанову Б. Н. к нсполненню. А. Порйцкйй»; унізе штамп: «Кінастудыя “Беларусьфільм” канцылярыя Атрымана: 24/1 Уваходзячы № 76». Подпісы аўтограф. БДАМЛМ. Ф. 112. Bon. 1. Адз. зах. 402. Арк. 10.
2 3 ліста да Г. Бакланава без даты. Аўтограф. Копія. Архіў В. Быкава.
кіраўніцтву “Беларусьфільма” Станіслава Любшына, Джуліі Любу Румянцаву. Абодва акторы кожны сам па сабе, можа, і былі беззаганныя, а гарманічны дуэт ня склалі. Тым болей, што на здымках адразу ўступілі ва ўзаемны канфлікт, зь якога так і ня здолелі выйсьці да канца здымак. Натуральна, што тое рабіла свой нэгатыўны ўплыў на ўсю атмасфэру ў калектыве. Зноў жа неўзабаве пачаліся творчыя (перарослыя ў асабістыя) паядынкі характараў рэжысэра і апэратара Толі Забалоцкага. Апэратар, казалі, цягнуў творчую коўдру на свой бок, а рэжысэр спрабаваў не паддацца. Урэшце, здаецца, рэжысэр паддаўся, і фільм атрымаўся ні то, ні сё. А шкада. На маю думку, у тым сюжэцце былі закладзены пэўныя кінэматаграфічныя магчымасьці, і пры належных умовах можна было б зрабіць прыгожую, паэтычную трагедыю каханьня. На жаль, таго не адбылося»1.
Рашэнне пра выпуск фільма было прынята Дзяржкіно СССР 15 студзеня 1966 г.2, a 26 сакавіка 1966 г. «Алышйская баллада» выйшла на экран.
Фільм быў адзначаны Прызам за лепшы фільм на МКФ у Дэлі (Індыя, 1968); дыпломам Саюза кінематаграфістаў СССР (Л. Румянцавай за лепшае выкананне жаночай ролі і А. Забалоцкаму за выдатную аператарскую працу на VI кінафестывалі рэспублік Прыбалтыкі, Беларусі і Малдавіі), Вільніос, 1966.
Рэцэнзіі: Мацайтнс С. Альшійская баллада // Советская Лнтва. 1966. 18 марта; Закржевская Л. Баллада о мужестве //Лнтературная газета. 1966. 22 марта; Рошаль Г. Экран: поле борьбы //Лнтературная газета. 1966. 29 марта; Орлов В. Мужаюіцее мастерство //Труд. 1966. 7 апр.; Касьянова Л. Альпнйская баллада // Советское кнно. 1966. 7 мая; Говар В. На эмацыянальным фоне... //Літаратура і мастацтва. 1966. 24 мая; Хлоплянкнна Т. Граннцы экрана // Советская Россня. 1966. 29 шоня; Нечай О. Баллада о мужестве // Знамя юностн. 1966. 21 шоля; Орлов В. Алышйская баллада // Вечерняя Москва. 1966. 19 сент.; Бондарава Е. Новая старонка гераічнага кіналетапісу // Чырвоная змена. 1966. 22 верас.; Крупеня Я. Новыя сустрэчы са старым знаёмым // Настаўніцкая газета. 1966. 24 верас.; Арлова Т. Двое і вайна // Мінская праўда. 1966. 28 верас.; Воеводнна Г. Альпнйская баллада // Советскнй фнльм. № 9. С. 6; Шалуновскіій В. Альпнйская баллада // Спутніік кннозрмтеля. 1966. № 9. С. 10-11; Зоркнй А. Днссонансы // Советская кулыура. 1966. 4 окт.; Смольскнй Р. Баллада о человечностн // Сельская газета. 1966. 21 окт.; Медведев Б. Должен
1 Быкаў В. Поўны зб. тв.: у 14 т. Т. 8. С. 190.
2 Паводле «Справкн о сроках сдачн нсходных матсрналов Управленкю кшюфнкацнн п кннопроката по законченным пронзводством фнльмов» за подпісамі галоўнага інжэнсра Б. Папова, начальніка плапавага аддзела Н. Будай, старшыні фабкама А. Васільева. Машынапіс. Копія. Подпісы аўтограф. НА РБ. Ф. 969. Воп. 3. Адз. зах. 110. Арк. 103.
быть человек счастлнв? // Советскнй экран. 1966. № 16. С. 4-5; Айтматов Ч. Многолнкпй экран // Правда. 1967. 15 янв.; Якавенка I. Выпадак? He, прызнанне // Мінская праўда. 1967. 27 студз.; Мнхайлова С. Н сувдествует обьеднненне // Нскусство клно. 1967. № 7. С. 100; Нванова В. Любовь Румянцева // Экран 1966 1967. М., 1967. С. 79-80; Міхайлава С. Пошукі і здзяйсненні // Маладосць. 1968. № 1. С. 110-111; Бондарева Е. Повестл н флльмы // Неман. 1977. № 10. С. 160162; Бобкова А., Бондарева Е. Режпссеры в гюлске // Клно Советской Белорусснп. М., 1975. С. 196-198; Смаль В. Человек. Война. Подвнг. Млнск, 1979. С. 117-118; Нсторня советского кнно: в 4 т. Т. 4. М., 1978. С. 177178; Ратнлков Г. На экране Веллкая Отечественная // Современное белорусское клно. Мпнск, 1985. С. 112-114; Бондарава Е. Кінематограф і літаратура: Творы беларускіх пісьменнікаў на экране. Мінск, 1993. С. 86-88; Гісторыя кінамастацтва Беларусі: у 4 т. Т. 2. 19601985 гт. / Г. В. Ратнікаў, A. А. Карпілава, A. В. Красінскі. Мінск: Беларус. навука, 2002. С. 63, 118-120.
* * *
У справе матэрыялаў па фільму захоўваецца лібрэта сцэнарыя, якое «Беларусьфільм» перадаваў Дзяржкамітэту Савета Міністраў СССР па кінематаграфіі:
«12 ноября 1964 г.
Заместлтелю председателя Государственного комлтета Совета Млнлстров СССР по клнематографлл тов. БАСКАКОВУ В. Е.
Направляем ллбретто сценарня “Альплйская баллада”, нашісанного В. БЫКОВЫМ, для решенля вопроса о прлглашенлл нтальянской актрлсы для участня в сьемках фнльма.
Днректор клностудлл “Беларусьфнльм"	(14. Дорсклй).’
1 Машынапіс. Копія на афіцыйным бланку, увсрсе: «Мшшстерство культуры БССР», «Кнностудня “Беларусьфлльм’’». БДАМЛМ. Ф. 112. Воп. 1. Адз. зах. 402. Арк. 37.
Альплйская баллада
Ллбретто
Это флльм о любвл л ненавлстл, о нлзостл л высоком духовном взлете, о гордостл л благородстве в труднейшне годы борьбы с немецкіім фашнзмом.
1944 год. Австрлйскле Альпы. Концлагерь. Группа заключенных растаскнвает разваллны на заводе после его бомбежкл союзной авлацней. Невдалеке пятеро узнлков обезврежнвают невзорвавшуюся бомбу. Это флюгпункты, штрафнлкн, людл, ллпіенные всякой надежды выжнть. Онн решаются на сверхрлскованный шаг взорвать бомбу н в последнлй раз попытаться добыть свободу.
Впрочем, одлн должен погнбнуть. Кто решает жреблй. Но жреблй достается самому слабому н больному, который уже не в состояялл разблть взрыватель. В яме, где онл работают, наступает гнетуіцее замешательство. 14 тогда атлетлческого сложенля заключенный, русскнй военнопленный по лменл йван, берется взорвать бомбу.
Он оглядывается на цех л встречается взглядом с командофюрером — эсэсовцем Зандлером. Ннчего не подозревая, тот подзывает Мвана к себе л прлказывает почнстнть сапогл. Пролсходпт столкновенле, Нван, не сдержавшлсь, наносмт эсэсовцу удар в ллцо. Фашнст падает, выхватывает ішстолет, но выстреллть не успевает в яме взрывается бомба. Зданне рушлтся, облако пылн накрывает команду узнлков. І4ван обломком бетона доблвает контуженного Зандлера л, отняв у него плстолет, бежііт.
Короткое замешательство охраны. ІІван преодолевает внешнюю ограду завода н прорывается на окралну города. Дальше лес л горы. Разбегаются л другле, слышны выстрелы, крлкл, лай собак. На опушке леса его настлгают овчаркл, одну он убнвает выстрелом, второй удается его ухватлть. Непродолжнтельная, но ожесточенная схватка насмерть. Побеждает человек. Подобрав плстолет, І4ван бежнт в чаіцу.