КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Відаць, менавіта наяўнасць паліцаяў і ўказвала цэнзарам на матыў грамадзянскай вайны ў сцэнарыі. Трэба думаць, з-за гэтага аўтар і пачаў «пазбаўляцца» ад паліцаяў. Заўважым, што яшчэ падчас падрыхтоўкі аповесці да друку і ў прыватнасці пры яе абмеркаванні на рэдкалегіі часопіса «Полымя» 17 жніўня 1970 г. I. Пташнікаў1 закінуў аўтару «Сотнікава» папрок, быццам у творы «занадта многа нашых. Мала немцаў»2, a А. Вялюгін3 адзначыў, што «ў Б[ыкава] змаганне з 3[-яй] сілай як у грамадзянскую вайну быў Камінскі4, ’ Птапшікаў Іван Мікалаевіч (нар. у 1932) беларускі пісьменпік. 3 1962 г. — рэдактар аддзела прозы часопіса «Полымя». 2 Стэпаграма пасяджэння не захавалася; тут і ніжэй цытуецца паводле запісаў В. Быкава з нататніка. Аўтограф. Архіў В. Быкава (Гродна). 3 Вялюгін Апатоль Сцяпанавіч (1923-1994) беларускі паэт, кінадраматург, перакладчык. У 1946-1984 гг. рэдактар аддзела наэзіі часопіса «Полымя». 4 Камінскі Браніслаў Уладзіслававіч (1899-1944) брыгадэфюрэр СС, генерал-маёр войск СС, стваральнік і кіраўнік РВНА («Руская вызвалечная народпая армія»), У 1935 г. выключапы з ВКП(б) за крытыку калектывізацыі; у 1937 г. арыштаваны і асуджаны; на пачатку 1941 г. вызвалены і адпраўлены на пасяленне ў п. Локаць (Бранская вобл.). Пасля стварэння Локацкага самаўпраўлепня намеснік бургамістра К. Васкабойніка, затым обер-бургамістр Локацкай акругі самаўпраўлеішя. Увосень 1942 г. стварыў для абароны ад партызан перпіую брыгаду РВНА. У 1943 г. прымаў удзел у карпых антыпартызанскіх аперацыях у раснс г. Лепеля (Віцебская вобл.)У 1944 г. падраздзяленне перайменавана ў Народную брыгаду Камінскага; яна прымала ўдзел у падаўленні Варшаўскага паўстапня. быў Гіль1 [...]». Але ў той раз падобныя прэтэнзіі не мелі сур’ёзных наступстваў, хаця II. Кавалёў2 і I. Пташнікаў, абагульняючы заўвагі па аповесці, звярталіся да яе аўтара: «Хацелася, каб Вы абавязкова паказалі больш галоўных віноўнікаў усёй трагедыі фашысцкіх захопнікаў, а не мясцовую паліцыю: вядома, што паліцаі былі толькі фашысцкімі паслугачамі і г. д.»3. I хаця В. Быкаў побач з гэтым пунктам пазначыў алоўкам «болей немцаў», аднак колькасць не.мцаў ён павялічыў толькі ў сцэнарыі. Што тычыцца заўваг кінацэнзараў, дык не выключана, што менавіта яны прымусілі пісьменніка пазбавіцца і ад аднаго з эпізадычных персанажаў: паліцая па прозвішчу Тарасюк (замест яго паўсюль упісаны паліцай Стась). Справа ў тым, што ў сцэнарыі (таксама як і ў аповесці) ёсць ужо адзін адмоўны персанаж з украінскім прозвішчам усё той жа Стась Гаманюк. Пасля публікацыі ў 1966 г. у «Новом млре» аповесці «Мёртвым не баліць» В. Быкаву працяглы час ставілі ў віну «пространные намекн с попыткой протлволоставпть укралнцев белорусам, утвержденне, будто бы все укралнцы чуть лн не с раскрытымл обьятлямл встречалп глтлеровцев»4. I таму, па сведчанні былога прадстаўніка Галоўліта СССР У. Соладзіна (у 1961 1991 гг. узначальваў аддзел па кантролю грамадска-палітычнай і мастацкай літаратуры), «у прозе Васіля Быкава асабліва адсочваліся суадносіны “станоўчых" і “адмоўных” герояў па нацыянальных прыкметах: колькі і якіх рускіх, беларусаў, украінцаў»5. У. Соладзін нрызнаваўся: «По “снгналу”, поступлвшему нз укралнского Ллта, ЦК посадал наш Главллт “на подсчет укралнсклх фамнлнй в повестях 1 Гіль Уладзімір Уладзіміравіч (1906-1944) у 1941 г. падпалкоўлік Чырволай Арміі. Апынуўшыся ў палопс, стаў камспдалтам лагсра; лазііей заколчыў развсдшколу СД у Бсрлінс. Стварыў у канцлагеры Заксепхаўзен «Баявы саюз рускіх ііацыяпалістаў» (БСРН), які пасля вызвалення члелаў саюза з лагера пераўтварыўся ў алтыпартызавскас васплае фарміравапне. Пачынаючы з 1942 г., атрады У. Гіля дзейнічалі ла тэрыторыі Полыпчы, затым — Беларусі. У 1943 г., пасля няўдалага выступлення супраць партызан, У. Гіль, атрымаўшы асабістыя гаралтыі, разам з вялікай часткай БСРН перайшоў на бок партызал. Разам з ордэлам Чырволай Зоркі атрымаў званне палкоўліка Чырвонай Арміі. 2 Кавалёў Павел (1912-1995) беларускі пісьменнік. Галоўлы рэдактар часопіса «Полымя» (19671972). 3 Машынапіс на афіцыйным бланку часопіса «Полымя» ад 19 жл. 1970 г. за подпісамі П. Кавалёва, I. Птаіплікава. Арыгінал. Архіў В. Быкава (Гродла). Копія захоўваецца: БДАМЛМ. Ф. 42. Bon. 1. Адз. зах. 621. Арк. 7-8. 4 Цыбелов Н. Зачем же так оскорблять солдатскую память: Об одлой повестн В. Быкова // Байкал, 1966, № 3, с. 138. Гл. таксама: Быкаў В. Поўлы зб. тв.: у 14 т. Т. 8. С. 195, 207; Лубкіўскі Р. Вялікі Беларус // Наш Быкаў: Кліга ўспамінаў / уклад. Г. Бураўкіп. Мілск: ГАБТ «Кніга», 2004. С. 491; Аскоцкі В. Праз гады праз жыццё // Наш Быкаў. С. 422-423. 5 Аскоцкі В. Праз гады — праз жыццс // Напі Быкаў. С. 423. Васнля Быкова. й что вы думаете, свделн, счнталн!..”»1. I калі ў аповесці «Сотнікаў» галоўлітаўскія цэнзары ці не даглядзелі, ці проста пакінулі без ўвагі ўкраінскія прозвішчы адмоўных персанажаў, дык у кінасцэнарыі цэнзура, відаць, праявіла большую пільнасць: Тарасюк аўтарам быў выкраслены. Сярод іншых істотных правак, зробленых В. Быкавым у сцэнарыі «Двое в ночп», вылучаюцца наступныя: Стар. 160. Пролог. «Пролог», трэба думаць, быў дапісаны Быкавым пазней, бо адрозніваецца шрыфтом асноўнага машынапісу; да таго ж парушана нумарацыя аркушаў 1 -ы раздзел, які ідзе пасля «Пролога» (памерам у два аркушы), пранумараваны, пачынаючы з адзінкі. Стар. 164. А ты откуда знаешь? [...] — Пройдет, конечно. Только бы до жйлья дотопать. A то... Такой славный хуторок был! Ах, сволочй, сволочй!.. — Увесь гэты фрагмент, надрукаваны на іншай друкарскай машынцы, уклеены. Стар. 165. Вот, узнаешь? Гузаковскйй маслозаводйк-то. Однй головешечкй да кйртіч. - Это до меня еіце. — Ах, до тебя. Это мы с группой Лукашкйна постаралйсь. В декабре. М мост на Мслянке. В одну ночь два обьекта. Тйх!.. Что такое?.. Рукапісная ўстаўка (на асобным кавалачку паперы) замест закрэсленага ў машынапісе: «Вот за прнгорочком н Гузакн. Уж там что-ннбудь... Тнхо!» Стар. 167. Мы не полйцай, чтоб требовать водкй. Дапісана. Наступны сказ: «Что ж, обойдемся без водкн» закрэслены, відавочна, з-за таго, што гэты фрагмент (пачынаючы з фразы: «Догадываешься, кто мы?») адзначаны алоўкам. Стар. 169. — Это еце как посмотреть, сказал старйк. Свойм я не враг. У машынапісе: «Смотря кому враг, твердо сказал старнк. - Свонм. Русскнм. - Свонм я не враг», але папраўлена. Стар. 169. Кто стрелял? Нашй? - В тот раз полйцай. Водкй требовалй. — Нам водкй не надо... Корова есть? У машынапісе: «Кто стрелял? - А такне, как вы. Водкн требовалл. - Да-а... Корова есть?», але папраўлена, відаць, з-за таго, што дыялог адзначаны алоўкам. Стар. 170. To полйцай, то немцы. Дапісана. 1 3 ліста В. Аскоцкага да В. Быкава без даты. Аўтограф. Копія. Архіў В. Быкава. Стар. 170. ...к стенке вон ставят... — Дапісана ўверсе над закрэсленым: «водкн требуіот». Гэтая фраза жонкі старасты таксама адзначана алоўкам. Стар. 173. Он не боялся умереть в бою, но он страшйлся своей беспомоіцностй. [,..]У него было две обоймы патронов, девять пуль он пошлет no немцам, десятую пустйт в себя. — Рукапісны тэкст уклеены. Стар. 180. Несколько немцев... Напісана замест закрэсленага ў машынапісе: «Трое полнцаев». Стар. 180. Снйзу доносйлйсь голоса, немцы уже вошлй в сенй. — У машынапісе: «Сннзу доноснлнсь голоса полнцейскііх н Демчнхн», але папраўлена. Стар. 180. ...й Рыбак йспуганно покосйлся на него. — Далей зроблена дапіска (злева ад тэкста): «Рыбак: Держнсь! Держнсь, может еіце пронесет. Кажется, онн не за намн», але закрэслена алоўкам. Стар. 181. Яволь, гер Будйла! Дапісана. Стар. 181. ...ярйлся Будйла. [...] Только бы не обнаружйл йх тут йне погубйл детей й эту несчастную женіцйну. Рукапісная ўклейка. Стар. 182. С поднятымй рукамй онй стоялй возле дымохода, й Сотнйков кашлял — теперь можно было не сдержйваться. [...] Почему онй забралйсь сюда, почему зашлй в эту деревню, почему не погйблй в поле, когда йх было лйшь двое? Рукапісная ўклейка. Стар. 182. Два полйцая й немец шарйлй... У машынапісе: «Два полнцая шарнлл», але папраўлена. Стар. 183. He переломают — за нас Германйя, чмур! [...] Нз хаты вытаіцйлй Демчйху. Рукапісная ўклейка. Стар. 183. Швейг! гаркнул фельдфебель, й старшйй полйцай подскочйл к женіцйне. — Дапісана. Стар. 184. Местечковой улйцей онй подьезжалй к зданйю СД й полйцйй. [...] Вдруг связаннымй рукамй он дернул йз ее рта кляп. Рукапісная ўклейка. Стар. 184. Ты что! Ты что, чмур! взревел Будйла... У машынапісе: «взревел старшнй полнцай», але папраўлена. Стар. 184. Больше здесь нйкого не было, й, не сдержавшйсь, Сотнйков простонал, громко й протяжно. [...] Конечно, решймостй у него хватало, но вот как быть, еслй не хватйт выдержкй й простой фйзйческой сйлы? Рукапісная ўклейка. Стар. 186. Шйроко распахнулась дверь, й в канцелярйю быстрым шагом вошел шеф СД й полйцйй безопасностй. [...] Каждый пропадает за себя, сказал Сотнйков. Рукапісная ўклейка. Стар. 187. Ты мне брось эту аштацйю! Напісана замест закрэсленага ў машынапісе: «Так хватнт нграть в пряткн!» Стар. 187. Еслй мне петля, то тебе будет хуже. Напісана замест закрэсленага: «Вы самн должны поннмать, чем рнскуете». Стар. 188. Hem! [...] Ах так? Будйлу ко мне! — Рукапісная ўклейка. Стар. 188. ...уже знакомый ему Будйла. Войдя, он плотоядно осклабйлся прй вйде очередной... Напісана замест закрэсленага: «здешннй палач. Это был буйволоподобный двухметрового роста детпна с обезьяньей мордой н длнннымн рукамн. Войдя, он сразу нацелнлся на свою». Стар. 188. ..ходь ко мне! Ужо я перемацаю твой косточкй, большевйстская гнйда! Напісана замест закрэсленага: «большевнстская гннда!» Стар. 195. Я йм послужу! [...] — Да, брат, у тебя ветер в голове й нйкакйх прйнцйпов. Рукапісная ўклейка. Стар. 195. Зато у тебя йх чересчур много! — Дапісана. Стар. 195. ...чйхая на ece й всякйе прйнцйпы, й думает, как спастй свою голову. Дапісана. Стар. 198. Батька мужйк был, а он на учйтеля выучйлся. А теперь вон новой властй как служйт! — Напісана замест закрэсленага: «Протпв бога, бывало, по деревням агнпіровал. Да так складно». Гэты фрагмент дыялога таксама адзначаны алоўкам. Стар. 199. ...еце одйн сюрпрйз этот староста. Кажется, свой человек, а вчера онй вйделй в нем врага. Н просчйталйсь. — Напісана замест закрэсленага: «неловко все же получается с эпім старостой. Кажется, мы в нем едва не опшбллсь. Но что теперь делать?»