Поўны збор твораў. Том 9 Кінасцэнарыі Васіль Быкаў

Поўны збор твораў. Том 9

Кінасцэнарыі
Васіль Быкаў
Выдавец:
Памер: 684с.
Мінск 2012
166.37 МБ
Нз нлх:
1.	Вознагражденне за уступку права экранлзацлл опублнкованного пронзведення, два пронзведешія по 2000 руб. = 4000 руб.
2.	За сценарлл х)т, наплсанные по мотнвам опубліікованных пролзведенлй
1	серля 4000 руб. (100%),
2	серня 2000 руб. (50 % ставкл гонорара),
3 серля 4000 руб. (50 % от ставкл орнгннального пронзведенля).
' Тэлеграма дырэктару к/с «Беларусьфільм» ад 8 студз. 1976 г. Арыгінал. Увсрсе службовая памста ад рукі: «Коляденко Э. Н., Флллну Ю. С., Баблцкой A. А., Кочетковой М. С. Разберлтесь в этом копфлнктс. Проконсультлруйтссь в соотвстствуюіцлх оргапах. Дайтс предложеннс, как стролть дальнейшлс взалмоотіюпіенля с автором. Е. Войтовйч. 10/1.76 г.»; тут жа штамп: «Кінастудыя “Беларусьфільм” канцылярыя Атрымана 9.1.76 Уваходзячы № 57». БДАМЛМ. Ф. 112. Bon. 1. Адз. зах. 881. Арк. 115.
2Ліст Э. Калядзенкі да В. Хорсуна ад 6 лістап. 1975 г. Машынапіс. Копія. Подпіс аўтограф. БДАМЛМ. Ф. 112. Bon. 1. Адз. зах. 881. Арк. 103.
Мтого: 14000 рублей».1
Напрыканцы студзеня 1976 г. В. Быкаў яшчэ раз нагадаў пра невыкананне «Беларусьфільмам» ранейшай дамоўленасці ён тэлеграфіраваў, у прыватнасці: «...напомннаю студіш факт невыполненпя ею договорных обязательств относнтельно автора...»2. Трэба думаць, ганарар пісьменніку быў усё ж выплачаны, бо на тэлеграме зроблена службовая памета: «Согласовано, что бухгалтерня переведет гонорар сегодня же. З.ІІ». Таксама як і на прыгаданым лісце з УААПа значыцца лютаўская рэзалюцыя дырэктара кінастудыі: «т. Бабпцкой A. А. Оплатпть согласно договора 12 тыс. руб. Е. Войтовйч. 6/ІІ.76 г.».
* * *
У Архіве В. Быкава захоўваецца чарнавы аўтограф значнай часткі сцэнарыя 3-й серыі сшытак без вокладкі, у якім 21 старонка спісана пераважна з аднаго боку: пачынаючы са слоў старога немца: «Прнма внн!» і заканчваючы сказам: «Потом переносптся в сорок третнй, н перед его взором проходят ллца бойцов-автоматчпков: Чумака, Крнвошеева, Шапы, лейтенанта Грлневлча н Ананьева, старшего лейтенанта в фуражке л мокрой плаіц-палатке...». У другім сшытку заканчэнне сцэнарыя (пачынаючы са сказа: «Светает»), усяго 34 старонкі, таксама спісаныя пераважна з аднаго боку. На пачатку сшытка пазначана: «На восходе солнца»; напрыканцы тэкста на асобнай старонцы малюнак рукой Быкава: сядзіба з паркам, устае сонца.
Пры параўнанні чарнавога аўтографа, літаратурнага сцэнарыя і публікацыі ў часопісе «Смена» можна прыйсці да высновы, што тэксты практычна ідэнтычныя, за выключэннем невялікіх разыходжанняў моўна-стылёвага характару: так, у аўтографе і літаратурным сцэнарыі гаспадары сядзібы гавораць: «Здрафствуйте» і «тофарліц», у публікацыі ж у «Смене» літара «ф» захаваная толькі аднойчы (ва ўсіх аналагічных выпадках у дадзеным Зборы твораў яна ўзноўлена). Да таго ж, у чарнавым аўтографе адсутнічае эпізод, калі Ананьеў гаворыць пра намер ажаніцца з Зінай пачынаючы з яго слоў: «А теперь... А теперь я вам должен сказать [...]» і заканчваючы: «А ну, еіце раз за Победу!» (у чарнавым аўтографе: «Вот как надо плть за Победу! Ну, взялл!»).
У Архіве В. Быкава (Гродна) захоўваецца, відаць, пазнейшая рэдакцыя значнай часткі сцэнарыя. У папцы з надпісам (але не рукой
1 3 ліста ст. юрысконсульта В. Асмалоўскага да Э. Калядзснкі ад 10 лістап. 1975 г. Машынапіс. Арыгінал. Упізе штамп: «Кіластудыя “Беларусьфільм” канцылярыя Атрымана 13.XI.75 Уваходзячы № 1815». БДАМЛМ. Ф. 112. Bon. 1. Адз. зах. 881. Арк. 104.
23 тэлсграмы В. Быкава да Ю. Філіла ад 31 студзеня 1976 г. Арыгінал. БДАМЛМ. Ф. 112. Вон. 1. Адз. зах. 881. Арк. 121.
аўтара): «В. Быков “Долпне вёрсты войны" 3 сернн (лнтературный сценарлй)» знаходзяцца 2 рукапісныя і 92 машынапісныя старонкі сцэнарыя 1 -й і 3-й серыі са шматлікімі праўкамі і ўстаўкамі, зробленымі самім пісьменнікам.
Сцэнарый 1-й серыі налічвае 42 машынапісныя старонкі (на першай пазначана: «ВАСНЛЬ БЫКОВ», ніжэй: «ДОЛГНЕ ВЁРСТЫ ВОЙНЫ», «Флльм первый», назва «СОЛНЦЕ ВЫСОКО» закрэслена, уверсе напісана: «Журавлпный крнк»). Тэкст сюжэтна супадае з ранейшай рэдакцыяй сцэнарыя 1-й серыі. ІІІто ж датычыць тэксталагічных разыходжанняў, дык паўсюль папраўлена: «комбат» на «командмр», «Ананьев», «кашітан» на «лейтенант», «Фпшер» на «Флллн», «Васюков» на «Глечнк». Сярод іншых істотных змяненняў звяртаюць на сябе ўвагу наступныя:
Стар. 252. Ого! Целые суткй!
А что? Тйхо пока, немцы где-то застрялй. Так что нй пера, нй пуха! Тут зроблена машынапісная ўклейка:
«Ого! Целые суткл!?
А что? Тпхо пока. Да этнм проселком онл вряд лл л пойдут. Болыпак рядом, говорпт Ананьев, заметно бодрясь, н Карпенко от этого еіце больше мрачнеет, понлмая, что все не просто. Ну, нп пера, ніі пуха, ядрена вошь!».
Стар. 253. ...продолжйтельным взглядом проводйл уходяіцего комбата. Закрэслена.
Стар. 253. Овсеев, держй место!
[...] Карпенко прошел дальше к лйнйй железной дорогй. Выкраслена.
Стар. 253. ...тупо глядел... Папраўлена: «озабоченно»
Стар. 253. Старшйна с Васюковым... Папраўлена: «Овсеевым».
Стар. 253. Еслй окна завесйть... нерейштельно начал Васюков.
Некогда завешйвать. [...] В центре. Адсутнічае, зроблена машынапісная ўклейка: «Овсеев тоже протянул руку, потупал печку.
Что, думаешь теплая? сдержанно усмехнулся Карпенко.
А давайте протоплм. Раз не хватает ннструмента, можно по очередл копать н греться. А, старшнна?
Ты что, к теіце на бллны прпшел? Греться! Подождл, вот прлдет утро, он тебя согреет. Жарко станет.
Ну что ж. А пока какой смысл мерзнуть? Окна завеслть, натопнть печурку... Как в раю будет.
Хватлт уговарнвать. Я не барышня. Становлсь вон за Свлстом л рой. Ясно?
Онл вышлл лз будкл л Карпенко столкнулся с Глечнком, который таіцііл откуда-то лзогнутый железный прут.
Вот вместо лома. Копать буду, улыбнулся Глечлк. Старшнна прлднрчлво посмотрел на него.
Так. Давай вот возле угла н рой. А я по другую сторону. В центре».
Стар. 254. Фйшер с недовольным вйдом... Папраўлена: «Фнлнн с растерянным впдом».
Стар. 254. Поставлю в секрет. Закрэслена.
Стар. 254. ...закйнул за плечо вйнтовку... Далей дапісана: «подхватпл с бруствера его лопатку».
Стар. 255. Н кровй хватало. Далей зроблена машынапісная ўклейка:
«Кровп да. Кровь лнлн всегда. 14 сколько еіце прольется!
Думаете, затянется это?
Что, война? Ого! Только егце начннается. Еіце, брат ты мой, все впередн.
Трудное дело!
Куда уж трудней. Кадровой не служнл?
He прншлось. Учнлся, все освобождалн. Кто знал, что вот так прндется... Другнм занпмался.
Плохо. Прохлопал, значнт.
Пнсал монографшо об нтальянской скульптуре эпохіі Возрожденпя. Знаете, такой матернал! Столько нмен!.. На всіо жнзнь хватпло бы.
Да... Я тоже. Только прпшел с кадровой, женнлся. Учнтельннцу взял. У самого четыре класса, а жена с образованпем. На льнозаводе работал.
Вы понпмаете, в эту весну неожпданно открыл для себя Пнзано. Какне рельефы, какме рельефы! С ума сойтн можно. Каждая деталь так скомпонована, так все обьедпнено в целое...
Далн квартнру. He то чтоб большуіо комнатку в бывшем поповском доме. Жмть сталн. Ребенок весной роднлся.
Сын? улыбнувшнсь, спроснл Фнлнн.
Дочка, сказал Карпенко. Такая славная куколка! Дочка вот, а полюбнл больше сына.
Да. Н все насмарку.
Все насмарку. Верно. Это верно, пожалуй. Но все-такн мы еіце нм покажем кузькнну мать. He может быть! Такая армня, столько народу...
Фнлнн вздохнул, невесело оглядывая темнеюіцее пространство».
Стар. 255. Вот как надо. Кадровой не служйл?
— He довелось.
Оно й вйдать. А теперь... Вйдно, не тебя мне надо было в секрет ставйть. — Замест гэтага зроблена машынапіная ўклейка:
«Вот как надо! Н сндн, как мыша. Перекуснть что нмеешь?
Вот два сухаря, схватшіся за карман Фіілнн.
— He богато. Вндно, не тебя мне надо бы в секрет ставнть.
Почему? насторожнлся Фнлнн».
Стар. 256. Ладно, хватйт ушй вострйть! прйкрйкнул на него Свйст. /Эе старшйна?
Фйшера в секрет повел, — сказал Васюков. — Адсутнічае, зроблена машынапісная ўклейка: «[не уннмался Пшенмчный.] Обойдут н хлопнут. Мокрое место останется.
А, может, сюда еіце н не пойдут. Лейтенант сказал... начал было Глечнк, но его перебмл Пшеннчный:
Лейтенант сказал! А для чего тебя здесь оставнлн? Для чего? Для отдыха что ль?
He для отдыха, конечно.
Соображать надо. Заслон, понял? Значнт, чтоб заслоннться с фланга. А знаешь, что на флангах бывает?
Разное бывает, мрачно сказал Овсеев.
То-то. Хорошее вряд лн. А вообіце...
Все помолчалн, вслушнваясь. Пшенпчный броспл на бруствер вннтовку н сел рядом.
Смертннкн мы!
Хорошего мало понятно, сказал Свнст. Но н нечего кудахтать. Егце ніічего не случнлось!
А это? зло ткнул через плечо Пшеннчный. Это тебе что? Шуточкн?
Это ннчего не значнт. На войне всюду стреляют.
Все настороженно вслушпвалнсь, не зная, как отнестнсь к этому переполоху за лесом.
Ладно, хватнт ушн вострнть! наконец крнкнул на бойцов Свнст. Вон старшнна бежнт».
Стар. 256. He на соцпройсхожденйе. [...]
Да пошел ты! Адсутнічае, зроблена машынапісная ўклейка: А что ж! Вот оно вылезает, твое соцпронсхожденне.
Соцпронсхожденне мое нп прн чем, понял? Я рабочмй, каменіцнк, понял? Я с собственного мозоля жлл.
Ты-то с собственного. А отец с чьего мозоля жнл?
Пошел ты знаешь куда! Прлчем тут отец? Сталлн сказал: сын за отца не отвечает.
Ты за себя сперва ответь! Панмку мне разводлть! Я тебя прлсеку!
Ну, прлсекл! бросллся Пшеннчный грудыо к Карпенко, на ходу раздлрая шлнель. Прлсекл! Стреляй, еслл ты такой! Мне все равно! Я натерпелся, хватлт!
Спокойно! твердо сказал Карпенко. Спокойно! Понадоблтся не дрогну. Поступлю, как положено. По уставу.
Давай, поступай» (далей па тэксце: «Как положено! Кем положено?» і г. д.).
Стар. 257. Но дудкй! Пшенйчный тоже не дурачок. Еіце вы узнаете Пійенйчного. Подождйте маленько... Закрэслена, уверсе напісана: «Зашлшать роднну. А она меня зашнтнт? Классово-чуждый...».
Стар. 258. Недалеко. Да что толку? Закрэслена.
Стар. 260. Хуже всех, что лй? Папраўлена: «Шелудлвый, что лл?>.
Стар. 262. Васюков, пойдй-ка Овсеева подменй. Пусть кашй поет. Папраўлена: «Глечнк, надо Фнлнна проведать. Кашн отнестн. Слышь?»
Стар. 262. Но не успел еіце Васюков встать, как его опередйл Пшенйчный.
— Я пойду. А он пусть меня сменйт.