Развагі
Зянон Пазьняк
Выдавец: Беларускія Ведамасьці
Памер: 315с.
Нью Йорк, Варшава, Вільня 2007
Так же, как монархнческне нсторнкн н черносотенцы, пнсатель счнтает украннцев, белорусов н русскнх (московцев) русскнмн. На этом, собственно, н знждется концепцня. Как плохо всетакн не знать нсторнн н всего того, что следует знать, пускаясь в рассуждення о будутем трех весьма разных народов, блнзкнх по языку, но прннадлежаіцнх к разным расам, разным культурам, разным снстемам ценностей, разным нсторнческнм судьбам.
Досадно также, что пнсатель не воздержнвается от оскорбнтельных выраженнй, особенно в адрес украннцев („суетносоцналнстнческая Рада”, „карпатороссы”, „прн австрнйской
подтравке” был „выраіцен нскаженный украннскнй ненародный язык”, „малые народы” н вся „дробность” н т.д.).
„Крымскнм татарам, разумеется, пншет автор, надо открыть полный возврат в Крым. Но прн плотностн населення XXI века Крым вместнтелен для 810 мнллнонов населення н стотысячный татарскнй народ не может себе требовать владення нм”. Логнка, скажем, прямо прнмечательная: выходнт, еслн в XXI веке на террнторнн крымскнх татар может вместнться 810 мнллнонов человек, то нечего татарам жертвам жесточайшего н беспрнмерного коммуннстнческого геноцнда требовать возвраіцення своей отнятой, украденной роднны.
Еслн бы это напнсал партнйный функцнонер. Но, к сожаленню, так пншет популярный пнсатель.
Полно по тексту такнх странных, откровенно реакцнонных н поверхностных сужденнй. Некоторые уднвляются, что это напнсал А. Солженнцын, о котором сложнлось мненне как о последовательном демократе, борце с коммуннстнческой тнранней н тоталнтарнзмом. К сожаленню, те, кто прошлн через ГУЛАГ, поразному н кождый посвоему осозналн глубнну смертельной опасностн для человечества нмперналнстнческого коммуннзма. Однн перед смертью в ужасе крнчалн „да здравствует Сталнн”, другне проклятья, третьн, как А. Солженнцын, уцелев, раскрылн панораму, анатомню преступной ндеологнн н властн, ее деяннй, но, ввдно, так н не понялн сутн этого вселенского зла, его траднцнй, опору на соцнальные структуры н нсторнческне предрассудкн. Достойно нроннн то, что А. Солженнцын, выступая протнв коммуннстнческой нмпернн зла, сам оказался пленннком росснйского нмперского сознання. Поэтому познцня его в этой статье до непрнлнчня фальшнва н неверна.
Впрочем, не только у него. В разговоре с росснйскнмн раднкаламн, ннтеллектуаламн, лнбераламн, демократамн н т.п.
29
можно всегда наслушаться весьма умных н крайне демократйческнх сужденяй. Тогда я всегда стараюсь узнать йх мненне о будуіцем демократаческом й геополйтйческом устройстве Россйй, Беларусй, Советского Союза й всего здесь cymero. Н вот тут начйнаются странные веіцн. Как в статье А. Солженйцына, а то й похуже. Меня всегда насторажйвало это отчетлйвое преобладанне ймперского сознанйя над нацнональным в головах русской демократдческой йнтеллнгенцйй. Прйзнанйе безоговорочного (а не как у А. Солженйцына) права на нацйональное самоопределенне есть первая заповедь демократазма. Но демократов средй русскйх „демократов” в Россйй я встречал редко, а средй пйсателей не ввжу нй одного.
Мне, как человеку другой культуры, многое чуждо, непрйемлнмо й непрйятно в творчестве русскйх пнсателей й поэтов, обожаемых в Россйй, начйная от Державйна й до сегодняшннх нйспровергателей. Это прежде всего нравственная раздвоенность лйчностй пйсателей й комплекс какогото чванлйвого азлатского шовйнйзмэ й неуваження к другям народам. Вся русская лйтература пропйтана этой болезнью. Однако я прйннмаю эту лятературу такой, какой она есть, как обьектнвную реальность, co спокойствйем й уваженйем, наблюдая, не вмешнваясь й не осуждая. Но только до тех пор, пока, вопервых, ее нам не начйнают навязывать й, вовторых, пока этй пйсателн не начйнают заннматься полйтйкой. Нбо, как правнло, получается чтото нелепое. Романтяческая беллетрйстйка с прнблнзнтельнымн представлеяйямй о явленйях й полйтяка, за которой судьбы людей й народов, суть занятля несовместнмые й не надо йх путать.
Некоторые наблюдателп отмечают спад соцнальной актнвностн людей, да н мшннгн БНФ становятся малолюдные. Как руководство БНФ думает расшнрнть свое полнтнческое влнянне на массы?
Мы не собнралйсь й ннкогда не думалй „ влйять на массы”. Это коммунйстйческое поннманне й тоталйтарная термйнало
16. 1990 л 25 Сакавіка. Ля помніка Купалу.
гйя. Белорусскйй Народный Фронт это не партая, а двйжснне, основанное на самоорганйзацйй людей, на обьедйненйй усдлйй разных демократнческйх органязацйй. БНФ сегодня это полйтаческая оппозйцйя КПСС. To есть мы ядем вместе с нашйм народом, все громче подннмаюшйм свой голос протйв коммунйстаческой дйктатуры.
Угнетенне й унйчтоженйе нашей культуры й языка коммунйстэмй значйтельно разрушдло нацйональное сознанйе белорусского народа. Поэтому нет в нашем обвдестве развйтого нацнонального консолнднруютего основання. Следовательно, нй одно явленйе йлй двйженйе в Республнке пока не может йметь массового характера. Нужно время. Это время культурного возрождення белорусской нацйй. Будушее БНФ еіце впередн.
Судя по недавннм публнкацням, выступленням, многнх в программе БНФ насторажнвают ярко выраженные нацнональные ннтересы в ушерб обіцедемократнческнм правам лйчностй...
Особенность БНФ как раз в том, что в основе его двйження поставлен свободный человек н его права. Через свободного человека к свободе й возрожденйю Беларусй вот девлз. Второе, суіцественное для БНФ это совмеіценйе демократаческого двнженйя й йацйонального возрожденйя. Через демократйческое двйженне к нацйональной йнтеграцйй. Третье совмепіенйе демократаческого, возрожденческого й антйкоммунйстйческого двйжснйя. Важнейшйй прйнцнп, отраженный в уставе БНФ, не отвечать насйлйем на насйлне властей. Все этй положення осуіцествляются на практнке. Что касается формуляровкй вашего вопроса, то она неверна, осяована, павядймому, на дезйнформацйй.
В Республнке заявлено о созданнн несколькнх партнй, образована „Демплатформа”. В какой форме реально сотрудннчество БНФ с ннмн?
К сожаленню, пока это партййная мйкробутафоряя й, вйдно, без особых перспектйв. Каждый умный человек, думаюіцйй о демократнческой незавйсймой свободной Беларуся, должен поннмать, что в сложйвшейся сятуацйй нужно йдтй под крышей БНФ. В том чясле й мнкропартйям.
Что касается Демократйческой платформы Беларусй, то БНФ поддержйвает йх в демократяческом содержаннн. Жаль только, что онн разошлнсь с КПСС по непрннцнпнальным вопросам. Главные демократнческне требовання сейчас в Беларусн это незавнснмость, государственный сувереннтет республнкн н возрожденне нацнн. Еслн этнх положеннй нет, как нет нх, фактнческн, в Демплатформе, нн о какой демократнн говорйть не прйходчтся. Тогда это не полйтйкэ, а нгра, не нмеюіцая перспектйвы й не стнраюіцая гранй между коммуннстамй с партбйлетамн й коммунйстамя без партбнлетов.
(Ннтервью вел Александр Лукашук)
ОТ РЕДАКЦММ
Мы понммаем: мыслм 3. Позняка вызовут у чнтателей разные мненмя. Но нельзя лншать его права на нх высказыванме, как нельзя лншать права голоса всех тех, кто желает вступмть с ннм в полемнку. Наоборот, хотелось бы узнать мненме по многнм затронутым вопросам нашего правмтельства, ЦК КПБ, другнх оппонентов.
Словом, днскусснонная трмбуна „Народнай газеты” доступна для всех, кто посчмтает нужным вступмть в полеммку.
Надрукавана: („Народная газета”, 1990, 2330 кастрычніка)*
Інтэрв’ю давалася для рускамоўнай газэты „Знамя юностн”
30
ПАВАЖАНАЯ рэдакцыя „Народнай Газэты”! Улічваючы тое, што рэдакцыя „Літаратуры і Мастацтва” без майго ведама сказіла зьмест майго артыкула „Пра У. I. Леніна і камуністаў”, зрабіла купюры, скарачэньні, замену тэрмінаў і назвы, прашу надрукаваць яго на старонках Вашай газэты так, як ён напісаны аўтарам.
3. ПАЗЬНЯК, народны дэпутат БССР
РЭДАКЦЫЯ не адмаўляе народнаму дэпутату БССР 3. Пазьняку ў публікацыі артыкула на старонках „Народнай Газэты” ў тым варыянце, які ён зрабіў. Зыходзім пры гэтым і з наступнага: фігура 3. Пазьняка настолькі неардынарная, што каб правільна яе ацаніць, трэба ведаць, як кажуць, з першых вуснаў, кожную яго думку.
Калі прапанаваны артыкул выкліча водгукі чытачоў, яны таксама знойдуць месца на старонках газэты.
ПРАУЛАЕНША2КАМУНІСТАУ
(Вытрымкі з артыкулаГ
... 7га лістапада** 1990 года таталітарная сістэма на Беларусі атрымала магутны ўдар, значэньне якога ўвойдзе ў гісторыю вызваленьня грамадзтва ад камуністычнай дыктатуры. Упершыню за 73ы гады непадзельнага панаваньня партыйная намэнклятура не змагла арганізаваць „сьвяточную дэманстрацыю працоўных” у сталіцы Рэспублікі. Страх перад ашуканым і абрабаваным народам устрымаў іх ад гэтага мерапрыемства. Сапраўды, якія здравіцы ў „гонар” КПСС стане крычаць працоўны без шкарпэтак, без чаравікаў, купіўшы па талонах кілю макаронаў у месяц на сям’ю? He адважыліся арганізаваць і „народны
народная антыкамуністычная дэманстрацыя, арганізаваная Беларускім Народным Фронтам, і адбыўся антыкамуністычны мітынг, падчас якога да манумэнта У. I. Леніна былі кінуты „дары” яго партыйнадзяржаўнай сістэмы атрыбутыка (пудзілы) ГУЛАГу, НКВД, голаду, рэпрэсіяў, „сацыялістычнага выбару”. Гэтае тэатралізаванае дзеяньне ў традыцыі культуры нашага народу. 3 камунізмам, які б крывавы ён ня быў, разьвітваемся таксама і са сьмехам, і з гумарам, і алегорыяй. Сымвалічны акт непрыняцьця, адкіданьня злачынстваў, зробленых над грамадзтвам, вяртаньне іх ідэолягу таталітарнай дыктатуры адбыўся. Ня гледзячы на тое, што кіраўніцтва і функцыянеры ОМОН груба перашкаджалі патрабаваньням народных дэпутатаў БССР прапусьціць да помніка дэлегацыю
17. Антыкамуністычная дэманстрацыя БНФ 7 лістапада 1990 г. у Менску.
18. Антыкамуністычны мітынг БНФ 7лістапада 1990 г. у Менску.
(Фота У. Кавальчука).
мітынг”. Абмежаваліся „мітынгам намэнклятуры”, сьціплым і нешматлікім, які прайшоў, нібы хаўтуры, падчас якіх ветэраны партыі адбівалі паклоны помніку У. I. Леніну (вось дзе ўжо сапраўды ідалапаклонства). А ў самым цэнтры плошчы, якраз насупраць трыбуны, стаяў палатачны гарадок галадаючых, што патрабавалі зямлю. Над палаткамі разьвіваліся нацыянальныя БелЧырвонаБелыя сьцягі, не прызнаныя КПБ, і лёзунгі„Прэч чырвоную чуму камунізму”, на якія ненавісна паглядалі перапалоханыя прамоўцы, гаворачы пра перамогу „вдей октября”.