Шлях да Галгофы
Віктар Праўдзін
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 254с.
Мінск 2003
— А мог Лескавец пісьмы вашага бацькі прачытаць? — спытаў Смаляк.
— Думаю, не,— няўпэўнена адказала Вярбіцкая,— А праз тыдзень аб’явіўся Куклазе, і мы з Лескаўцом разышліся. У той дзень, калі старая Шашок патэлефанавала і прыгразіла, што аднясе вам бутэлечку з атрутай, я па-сапраўднаму спужалася. I было з чаго: на карту пастаўлены мой далейшы лёс,
багатае жыццё ў Фінляндыі ці ў іншым месцы, дзе я захачу. Я прыгадала Лескаўца і паабяцала яму дваццаць залатых манет, калі ён пазбавіць мяне ад старой Шашок. Як ні дзіўна, але Лескавец пагадзіўся, а што было далей, вы ведаеце.
— Ён адразу пагадзіўся?
-— He, папрасіў гадзіну на роздум.
— Ці сустракаліся з Лескаўцом пасля дарожнага здарэння? — удакладніў Смаляк.
— Два разы,— згодна кіўнула Вярбіцкая.— Першы — пры разліку, другі — калі стала вядома, што старая засталася жывая. Мне прыйшлося пераконваць Лескаўца з’ехаць за мяжу.
— Дзе ён цяпер?
— Гэтага я не ведаю.
— Добра, зноў прыгадаем Альховіка,— Смаляк доўгім, уважлівым позіркам паглядзеў на Вярбіцкую.
Ён хацеў ведаць сапраўдную прычыну, чаму яна атруціла старога і тым самым наклікала на сябе бяду. Што штурхнула яе на крайнасць, калі ў гэтым не было патрэбы? Дачакайся Вярбіцкая смерці Альховіка — і ўсё было б пахавана разам з ім.
— Хочаце ведаць праўду, чаму я яго атруціла? — быццам прачытала думкі следчага Вярбіцкая.
— Хачу.
— Спужалася,— наіўна ўсміхнулася Вярбіцкая.— Гэта ён для дактароў заўсёды нямоглы і хворы: і там баліць, і тут коле, а на самой справе дзядок вылучаўся зайздросным здароўем. Вы, пэўна, падумалі, што ён паміраў і мне заставалася пачакаць тыдзень-другі? Як бы не так! Альховік збіраўся жыць не меней як сто гадоў. Думаеце, чаму ён узяў мяне служкай, каб суп варыла ды харч з магазіна прыносіла? Гэта магла зрабіць і суседка Казіміра Францаўна, а са мной ён хацеў спаць... I не смейцеся,— Вярбіцкая заўважыла, як міжволі ўсміхнуўся Смаляк,— ён мяне дамагаўся, ажно пакуль я не прыехала з Масквы і не прыперла старога пралюбадзея фотаздымкам. Трэба было бачыць, як ён закруціўся, бы ўюн на патэльні. Пасля гэтага Альховік пачаў баяцца мяне, а я яго, можа, нават яшчэ больш.
— Таму і атруцілі?
— He толькі. На той момант я дакладна ведала, што золата Альховік хавае ў хаце. Ведала, а ўзяць не магла. Вось і вырашыла патрошкі падсыпаць атруту то ў ваду, то ў суп ці кашу. Калі стары скапыціўся і ўжо не падымаўся, распачала пошукі. Частку знайшла ў невялікай бочцы, у якой рос фікус, другую...
— Другая была закапана пад падлогай? — не вытрымаў Смаляк.
— Так. I яшчэ адна акалічнасць: я не магла чакаць, Куклазе прыспешваў ехаць у Фінляндыю.
У гэты момант дзверы адчыніліся і на парозе ўзнікла рашучая, мажная постаць маёра Зубенкі. За ягонай спінай віднелася кучаравая галава Загірава.
— He перашкодзілі? — няўпэўнена спытаў маёр, які прытрымліваў дзверцу рукой і быў гатовы ў любы момант уключыць заднюю «перадачу».
— Наадварот,— прасвятлеў тварам Смаляк,— нам з Таццянай Фёдараўнай цікава ведаць, ці затрымалі КуклазеВітаўса.
Зубенка скасавурыўся на Вярбіцкую, усім выглядам паказваючы, што пры ёй гаварыць пра аператыўна-вышуковыя справы непажадана.
— Нічога, Анатоль Пятровіч,— зразумеў маёра Смаляк.— Зрэшты, Таццяна Фёдараўна расказала пра золата, так што таямніцы тут няма.
— Ну, калі так,— незадаволена прабурчэў Зубенка і, сядаючы ў крэсла, важна прагаварыў: — У два месцы не паспелі,— і, крыху памаўчаўшы, удакладніў: — На чыгуначны вакзал і на саракавы кіламетр.
— Ну? — нецярпліва ўскрыкнуў Смаляк.— А ў Шашкоў?
— А ў Шашкоў пакінуў засаду,— выдыхнуў Зубенка і таропка дадаў: — Ноччу Куклазе абавязкова прыйдзе, пяць кіляў золата засцяць вочы...
— Адкуль ты ведаеш, што там менавіта пяць кілаграмаў? — насцярожана спытаў Смаляк і перавёў позірк на Вярбіцкую.
— Як адкуль? — пакрыўджана прабасіў Зубенка.— Твой падпалкоўнік Ігнацьеў на бязмене ўзважыў, так, Вілі?
— Так,— пацвердзіў Загіраў.
— Які падпалкоўнік? Які бязмен? — прадчуваючы нядобрае, амаль прашаптаў Смаляк.— Я нікога туды не пасылаў.
— Што?! — паволі ўзняўся на ногі Зубенка.
На некалькі хвілін у пакоі ўсталявалася мёртвая цішыня. Смаляк глядзеў на Зубенку, Зубенка на Загірава. Стажор ускочыў на ногі і, пераводзячы позірк з настаўніка на Смаляка, адным духам, крыху заікаючыся, выпаліў:
— Нас падвезлі да Шашкоў... Сабака, будка на месцы... У хаце падпалкоўнік у міліцэйскай форме, прадставіўся Ігнацьевым з Упраўлення па барацьбе з арганізаванай злачыннасцю... Шашок для яго выкапаў золата з-пад сабачай будкі, і ён пісаў акт выемкі... Важыў бязменам... Тэлефанаваў вам, Васіль Мікалаевіч, прасіў машыну... Пакінуў свой тэлефон...
Загіраў выцягнуў з кішэні некалькі разоў перакладзеную паперку, разгарнуў і паклаў на стол. Смаляк абхапіў галаву рукамі, Зубенка, усё яшчэ на нешта спадзеючыся, хутка набраў нумар, пазначаны Загіравым. Праз секунду паклаў трубку на месца і чамусьці шэптам прагаварыў:
— Пахавальнае бюро...
— Ха-ха-ха,— зайшлася істэрычным смехам Вярбіцкая,— сышчыкі, маць вашу...
Яна ўхапіла шклянку з вадой, прыгубіла, зубы дробна застукалі па шклу.
Зубенка ўзяў са стала фотаздымкі Куклазе, падышоў да Загірава.
— Гэты падпалкоўнік?
— Ён, толькі без акуляраў,— патупіўся стажор і заліўся чырванню.
— Анатоль Пятровіч,— афіцыйна звярнуўся да Зубенкі Смаляк,— цяпер восем гадзін вечара, папрашу раніцай пісьмова далажыць начальству пра вашыя аператыўна-вышуковыя мерапрыемствы.
— Будзе зроблена,— адрапартаваў Зубенка.
— Думаю, нас усіх ад справы адхіляць,— роспачна, быццам між іншым, зазначыў Смаляк.
— Да раніцы яшчэ цэлая ноч,— рашуча секануў рукой паветра Зубенка і крутнуўся на выхад, кінуўшы на хаду: — Вілі, за мной...
Загіраў, хаваючы вочы, развітаўся са Смаляком і матроскай паходкай, шырока і цяжка ставячы ногі, пасунуўся ўслед за Зубенкам. Ён пачуваў сябе пагана, пачуццё асабістай непаўнацэннасці прыніжала, ірвала душу на часткі. Невядома, чым магло б усё скончыцца, каб не маёр, які цярпліва чакаў стажора на вуліцы ля машыны. Загіраў, пакуль ішоў, зрабіў для сябе выснову, што стажыроўка сённяшнім днём скончылася, а магчыма, і служба ў міліцыі. Ён у нерашучасці спыніўся зводдаль ад Зубенкі, узняў на яго самотны, невідушчы позірк і, не ведаючы, што гаварыць, пераступіў з нагі на нагу. Маёр стаяў, засунуўшы рукі ў кішэні, і прыхільна ўсміхаўся.
— Што зажурыўся, не чакаў такой свінні? Практыка, Вілі, лепшы настаўнік, цяпер усё жыццё будзеш памятаць гэты ўрок. Думаю, дзве запаведзі сышчыка ты сёння засвоіў: першая — давярай, ды правярай, другая больш тычыцца мяне,—■ Зубенка пачухаў патыліцу,— не ўзвышай сябе, бо заўсёды знойдзецца разумнейшы і хітрэйшы.
Загіраву ў гэтую хвіліну лягчэй было выслухаць натацыю, чым спачуванне, але пасля маёравых слоў быццам камень зваліўся з душы, даўкі, саланаваты камяк падступіў пад самае горла, і каб хтосьці яму сказаў: «Паплач, Вілі!» — ён, пэўна, расплакаўся б. Загіраў нават не заўважыў, як Зубенка сеў у чырвоны «жыгуль», і поўнасцю ачуняў, калі з прачыненых дзверцаў машыны даляцеў грубаваты маёраў голас:
— Ты што, аслупянеў? Паехалі, кожная хвіліна дарагога каштуе!
— Куды едзем? — уладкоўваючыся побач з Зубенкам, спытаў Загіраў.
Маёр не адказаў, ён завёў машыну, даў задні ход, развярнуўся і, выязджаючы на вуліцу, паказаў правы паварот.
— А куды мы паедзем, скажаш ты.
Праз хвіліну машына ўлілася ў вулічнае шматгалоссе.
Спыніўшыся на скрыжаванні на чырвоны святлафор, Зубенка ўдакладніў:
— Ты займаўся фірмай, дзе працаваў Лескавец?
— Я.
— Колькі там штатных адзінак?
— Чатыры,— не разумеючы, куды хіліць маёр, адказаў Загіраў.
— Усяго чатыры,— зазначыў Зубенка.— Думаю, дзейнасцю «Белпрампуша» будзе каму пацікавіцца. Ведаючы, хто такія Лескавец і Вітаўс, я перакананы: гэтая фірма прыкрывае нейкую крымінальную арганізацыю, займаецца адмываннем крымінальных грошай. Толькі я пра іншае: жанчыны там працуюць?
— Так, бухгалтарка і сакратарка.
— Якога яны ўзросту?
— Бухгалтарка—-пенсіянерка, а сакратарцы... Вось куды вы хіліце! — нарэшце зразумеў маёра Загіраў. Ён выцягнуў з кішэні занатоўнік, разгарнуў і ўслых прачытаў: — Вера Рыгораўна Іўчык, адна тысяча дзевяцьсот семдзесят другога года нараджэння, пражывае па адрасу: праспект Пушкіна, дом трыццаць, кватэра...
— Да Веры Рыгораўны і паедзем,— перапыніў стажора маёр.— Думаю, цікавая ў нас атрымаецца размова...
Дзверы адчыніла кідка-прыгожая чарнабровая брунетка ў блакітным караткаватым халаціку. Чорныя доўгія валасы спадалі на плечы, кудзеркамі віліся на скронях, выразныя, крыху раскосыя вочы глядзелі на Зубенку і Загірава насцярожана, нават палахліва. Даведаўшыся, што яны з міліцыі, палахлівасць і няўпэўненасць зніклі, як і не было. Яна глядзела на сышчыкаў з непрыхаванай пагардай.
— Што трэба? — зляцела з прыгожых ярка-чырвоных вуснаў,— Я не выклікала...
— Мы самі прыйшлі,— з выклікам прагаварыў Зубенка і, не чакаючы запрашэння, адхіліўшы рукой гаспадыню, прайшоў у шыкоўна абстаўлены пакой.— Вы Вера Рыгораўна?
■— Я Вера Рыгораўна, а што вам трэба? — ускрыкнула Іўчык.
— Хто яшчэ ёсць у кватэры? — спытаў Зубенка.
Ён ведаў, што дзяўчына ў пакоі адна, балкона не было, a Загіраў ужо крутнуўся на кухню і ў ванную.
— Што гэта ўсё значыць? — дрыжачым голасам спытала Іўчык.— Па якому праву?!
— А вы, Вера Рыгораўна, прысядзьце,— спакойна, не зважаючы на агрэсіўнасць гаспадыні, прагаварыў Зубенка.— Мы шукаем Лескаўца, вашага шэфа. Ён падазраецца ў цяжкіх злачынствах, вісіць на ім і забойства.
Пачуўшы пра Лескаўца, Іўчык сумелася, вочы неспакойна забегалі, шчокі пачырванелі, твар ад нечаканасці выцягнуўся ў нямым здзіўленні. Яна, нервова кусаючы вусны, села ў мяккае крэсла, быццам патанула ў ім, рукі машынальна спрабавалі прыкрыць крысом халата высока аголеныя ногі, і калі гэта не ўдалося, яна паклала на калені блакітную, як і халат, невялікую падушку.
— Толькі я ні пры чым,— з цяжкасцю перасільваючы хваляванне, ці то спыталася, ці то спрабавала запэўніць міліцыянераў Іўчык.
— Калі вы апошні раз бачылі Лескаўца?
— Крыху больш тыдня мінула. Ён самалётам адлятаў у Варшаву ў камандзіроўку, я праводзіла,— засяроджана адказала дзяўчына і раптам спалохана, па-дзіцячы шморгнуўшы носам, спыталася: -— Выходзіць, ён уцёк?
КНІГІ ОНЛАЙН
