Слоўнік паронімаў беларускай мовы
Выдавец: Народная асвета
Памер: 478с.
Мінск 1994
С і н о н і м: бязлюдны.
Другі конь спалохана кінуўся па пустэльнай дарозе і таксама хутка растварыўся ў цемры. В. Іпатава.
ПУХЛАСЦЬ //ПУХЛІНА
Пўхласць. Паўната, мяккасць; рыхласць.
Пухласць ног. Пухласць твару.
ПухлІна. Хваравітае ўздуцце тканак арганізма.
Недагледжаная рана гнаілася, вакол яе распаўзалася чырвоная пухліна. Л. Арабей.
ПУШНЫ // ПУШЫСТЫ
Пушны. 1. 3 каштоўнай шкурай (пра звяроў).
Звяроў, ад якіх атрымліваюць футравіну, называюць пушнымі. Заалогія.
2. Які мае адносіны да пушніны.
Прадстаўнік пушной фірмы яўна нудзіўся гутаркай на пушныя тэмы. М. Лынькоў.
Пушысты. 3 мяккім пухам ці шэрсцю; лёгкі, вельмі мяккі.
Максім сеў у крэсла, узяў на калені ката, пагладзіў пушыстую поўсць. /. Шамякін.
ПЧАЛАВОДНЫ / ПЧАЛАВОДЧЫ // // ПЧАЛЬНІКОВЫ // ПЧАЛЯРСКІ
Пчалаводны. Які мае адносіны да пчалавода, пчалаводства; пчалаводчы.
Пчалаводны занятак.
Пчалавбдчы. Які звязаны з развядзеннем пчол, пчалярствам; пчалаводны.
Асаблівую ўвагу ў нашых умовах неабходна ўдзяліць арганізацыі пчалаводчых гаспадарак. Звязда.
Пчальніковы. Які мае адносіны да пчальніка, пасекі.
Пчальніковая гаспадарка.
Пчалярскі. Які мае адносіны да пчаляра, пчалярства; прызначаны для пчаляра ці належыць яму.
Толькі старанна ўцяпліўшы і цалкам падрыхтаваўшы вуллі да зімоўкі, ён пачаў парадкаваць свой пчалярскі інвентар і складваць яго да наступнай вясны. Звязда.
ПЫЛАВЫ // ПЫЛКОВЫ // пыльны
Пылавы. Які мае адносіны да пылу; з пылу.
Захар здзівіўся, якая яна [Панасаўна] у гэтым жоўтасонечным пыле непадобная на сябе, састарэлая, нібыта праз
пылавую заслону зазірнуў у іншы час, не той, што быў пражыты, а ў той, што пільнаваў наперадзе. В. Карамазаў.
Пылковы. Які мае адносіны да пылку з кветак.
Насякомыя з такімі пылковымі камячкамі на галаве трапляюцца нярэдка. Ціміразеў.
Пыльны. Пакрыты пылам; з вялікай колькасцю пылу.
Я сышоў на ўзбочыну насыпу, і паўз мяне, абдаўшы мяне хваляй цёплага, пыльнага паветра, праняслася доўгая чарада вагонаў. /. Навуменка.
ПЯКАРНЫ // ПЯКАРСКІ
Пякарны. Які мае адносіны да выпечкі хлебных вырабаў; прызначаны для такой выпечкі.
Пякарная справа. Пякарная печ.
Пякарскі. Які мае адносіны да пекара, належыць яму.
Пякарскае майстэрства. Пякарскі фартух.
ПЯKOTKA // ПЯКУЧКА
Пякбтка. Адчуванне пякучага болю ў страваводзе.
— Нешта хварэю, брат .. Пякотка, на яе ліха, не дае спакою... М. Хведаровіч.
Пякўчка. Пякучая крапіва.
С і н о н і м: жыгучка.
Хто сустрэўся быў са мною, дакрануўся раз ці два, дык той ведае ўжо хто я: я — пякучка-крапіва. ККрапіва.
П’ЯНЕЦЬ // П’ЯНІЦЬ
П’янёць. 1. Станавіцца п’яным.
С і н о н і м: хмялець.
Мар’я не любіла самагонку, але маці прымусіла і яе выпіць, а сама выпівала амаль нараўне з Янам і не п’янела. А. Жук.
2. перан. Узбуджацца, узрушвацца ад чаго-н.
Нам да вар’яцтва хацелася жыць. Ненавідзець, любіць, колькі выстарчыць сэрца. I п’янець ад вясны, ад смалістых ажын. П. Глебка.
П’яніць. каго-што. Прыводзіць да стану ап’янення ці падобнага ап’яненню.
С і н о н і м: хмяліць.
I цяпер, як Андрэй адзначыў неўзабаве для сябе, яго гэтак жа, як і тады, п’яніў пах свежаўскапанай зямлі і гною. Б. Сачанка.
ПЯСКОВЫ / ПЯСОЧНЫ // ПЯСЧАНЫ
Пясковы. Тое, што і пясочны.
Нібы ў гадзінніку пясковым, плыве цурок драбніц-клапот У Жылка.
Пясбчны. 1. Які мае адносіны да пяску, прызначаны для яго; з пяску.
У ліпені — жніўні, падобна на хатніх курэй, любяць прымаць пясочныя ванны глушцы, цецерукі, курапаткі. А. Ставер.
2. Шаравата-жоўты, колеру пяску.
Да яго ішла, гулка ступаючы абцасікамі лакіраваных басаножак, паўнаватая, у плашчы пясочнага колеру, жанчына. В. Адамчык.
3. Прыгатаваны з сухога, рассыпістага цеста.
Пясочнае пірожнае. Пясочнае пячэнне.
Пясчаны. 1. Пакрыты пяском, пяскамі; з аднаго пяску.
Здавалася, усё навакол занямела, зачараванае цудоўнымі тонамі песні гэтага вольнага песняра ўзлескаў і пясчаных пустак між лесу. Я. Колас.
2. 3 вялікай прымессю пяску; у якім шмат пяску; пескаваты.
Ворная зямля ў малінаўцаў была .. напалову палеская — пустая і пясчаная. А. Чарнышэвіч.
ПЯТЛІЧНЫ // ПЯТЛЯСТЫ // ПЯЦЕЛЬНЫ
Пятл’ічны. Які мае адносіны да пятліцы; які носяць у пятліцы.
Пятлічная акантоўка. Пятлічная эмблема.
Пятлясты. Разм. Які ўтварае петлі; пакручасты.
С і н о н і м: звілісты.
Паеўшы і адпачыўшы, мы зноў ідзём. Спыняемся, як цямнее, на беразе пятлястай рэчачкі. В. Карамазау.
Пяцёльны. Які мае адносіны да пятлі; прызначаны для петляў, для іх апрацоўкі.
Пяцельная дзірка. Пяцельная абшыўка.
Р
РАБАК // РЫБАК
Рабак. Разм. Гліст.
— Ды замоўкніце вы са сваімі літаннямі. Яны тут зусім не патрэбны. У яго рабакі. Дайце яму бярозавага дзёгцю. Ад сэрца і адыдзе. У. Дубоўка.
Рыбак. Чалавек, які займаецца лоўляй рыбы.
На шчасце закінуўшы вуду ізноў, рыбак аглядае свой першы улоў. П. Глебка.
РАБАЦЕЦЬ // РАБАЦІЦЬ
Рабацёць. Пакрывацца рабізной, невялікімі хвалямі.
Дзьмуў лёгкі ветрык, рабацела рака, а калі выглядала сонца з-за хмар, вада серабрылася. /. Гурскі.
Рабаціць. што. Пакрываць рабізной — лёгкім хваляваннем воднай паверхні.
Вуліца падсохла за ноч, толькі дзе-нідзе слабы ветрык злёгку рабаціў плыткія лужыны. В. Адамчык.
РАДКАВЫ // РАДКОВЫ
Радкавы. Абл. Радкаваты.
Дожджык быў малы і радкавы, але калі парывамі налятаў вецер, то невялікія і рэдкія кроплі секлі ў твар, як шротам. У. Дамашэвіч.
Радкбвы. Звязаны з пасевам ці пасадкай радкамі.
Вясною значная частка зямлі была засеяна радковай сеялкай. М. Паслядовіч.
РАДЫЯЛЬНЫ Ц РАДЫЯННЫ
Радыяльны. Размешчаны па радыусе.
Радыяльныя магістралі горада.
Радыянны. Які мае адносіны да радыяна — вугла, што адпавядае дузе, даўжыня якой роўна яе радыусу.
Радыяннае вымярэнне вуглоў.
РАЗБІТНЫ // РАЗБІТЫ
Разбітньі. Разм. Лоўкі, праворны, бойкі.
Чьігунок бянтэжыцца зноў. Як ні кажы, які б ён ні быў разбітны, а ўсё ж урачысты, хвалюючы момант у хлопца!.. Я. Брыль.
Разбіты. 1. Расколаты на кускі ці з адбітым краем; разбураны.
Праз два разбітыя акны і адкрытыя насцеж дзверы гуляў вецер. М. Лынькоў.
2. Пашкоджаны ўдарам.
Трымаючыся за разбітую шчаку і распухлы нос, бокам высунуўся Слімак. М. Лынькоў.
3. Які пацярпеў паражэнне; пераможаны.
У гэты час рэшткі разбітых часцей ворага сапраўды каціліся назад па шляху, што ляжаў кіламетраў за тры ад вёскі. А. Якімовіч.
РАЗБОЙНІЦКІ // РАЗБОЙНЫ
Разбойніцкі. Які мае адносіны да разбойніка, характэрны для яго.
Сашка падскочыў бліжэй да акна — у два пальцы — свіснуў разбойніцкім, чацвярным свістам. У. Караткевіч.
Разбойны. 1. Які мае адносіны да разбою.
Разбойны налёт. Разбойная банда.
2. Тое, што і разбойніцкі.
Разбойны напад фашысцкай Германіі на Савецкі Саюз абарваў мірную працу паэта. М. Клімковіч.
РАЗБОРАЧНЫ // РАЗБОРЛІВЫ // РАЗБОРНЫ
Разборачны. Які мае адносіны да разборкі.
Разборачны цэх. Разборачныя работы.
Разббрлівы. 1. Які лёгка разабраць, успрыняць на слых ці зрокам.
С і н о н і м: выразны.
Спісаныя разборлівымі друкаванымі літарамі лісткі, у якіх звесткі пра воінскія часці, Міця аддае Міколу. /. Навуменка.
2. Патрабавальны, строгі ў выбары або ацэнцы каго-чаго-н.
Больш разборлівыя танцоры, якім надакучыць прасіць прабачэння за штуршкі, пакідаюць залу. А. Карпюк.
Разббрны. Які можна разабраць, разняць на часткі і зноў сабраць.
I вось яшчэ!.. Яшчэ! Амаль увесь эшалон — разборныя дамы! А. Савіцкі.
РАЗБУРАЛЬНЫ // РАЗБУРАНЫ
Разбуральны. Які прыносіць разбурэнне.
Калгас .. пачынаў усё нанава пасля разбуральнай вайны. А. Марціновіч.
Разбўраны. Разбіты, развалены.
[Аня] адразу не заўважыла хударлявага мужчыны ў акулярах, які выйшаў з разбуранага пад’езда гэтага дома. А. Васілевіч.
РАЗВАЖАННЕ // РАЗВАЖЛIВАСЦЬ
Разважанне. Думкі, меркаванні, вывады, якія з’явіліся пасля роздуму над чым-н.
Нягледзячы на ўсе гэтыя разважанні, Лабановіч чуў, што яму страшна, што яму бракуе сілы павесці змаганне з гэтым страхам. Я. Колас.
Разважлівасць. Здольнасць разумна, правільна думадь, разважаць; абдуманасць у дзеяннях, учынках; цвярозы розум.
Кіламетры праз тры пачаўся лес, і тут адразу стала спакойна і ціха. Можа таму беларускі чалавек прывык да роздуму і жыццёвай разважлівасці, што спрадвеку знаўся з лясамі. Я. Скрыган.
РАЗВАЛЕНЫ // РАЗВАЛІСТЫ
Развалены. Які разваліўся; разламаны, паламаны.
[Максім Астапавіч] абышоў навокал хату — усё было старое, трухлявае, разваленае. К. Чорны.
Развалісты. Разм. 3 пахістваннем з боку ў бок (пра паходку).
Камлюкаваты Пшанічны развалістай хадой ступіў наперад. В. Быкаў.
РАЗВАЛІНА // РАЗВАЛІНЫ / /РАЗВАЛКІ / РАЗВАЛЫ // РАЗВАЛЮХА
Разваліна. 1. звычайна мн. Рэшткі разваленай пабудовы ці групы пабудоў.
Некалькі раненых афіцэраў, цудам уцалеўшых і выкапаных з-пад развалін школы, расказалі аб гераічнай с.мерці Андрэя. /. Шамяк.ін.
2. перан. Разм. Пра старога ці разбітага хваробай чалавека.
За апошні год ён ужо зусім развалінай стаў.
Разваліны. адз. няма. Разм. Тое, што і развалкі.
Антон вынес з пуні і палажыў на разваліны і адзін ахапак сена, і другі, і трэці. ЯЕр.чаловіч.
Развалкі. адз. няма. Нізкія і шырокія сані (з рамай для большай умяшчальнасці); развалы.
Антон падцягнуў пасак, падабраў да каліўца сена і кінуў у развалкі. М. Ракітны.
Развалы. адз. няма. Нізкія і шырокія сані (з рамай для большай умяшчальнасці); развалкі.
Павялі старых коней на бойню, што са мной адслужылі
ўсе войны, і аралі, і баранавалі, і бярвенне на зруб тралявалі, і вазілі на карах, развалах, тых, каго адпачыць зямля звала. М. Танк..
Развалюха. Разм. Старая, напаўразбураная будыніна, хаціна.
На ўскрайку лесу стаяла халупа-развалюха і маленькі хляўчук з плоскім дахам. А. Асіпенка.
РАЗВАРАНЫ // РАЗВАРНЫ // РАЗВАРЫСТЫ
Развараны. Які добра ўварыўся, разварыўся.
Ясачка любіла піць развараную макуху. Р. Сабаленка.
Разварньі. Рассыпчаты ў вараным выглядзе.
Разварная бульба. Разварная грэчка.
Разварысты. Які добра разварваецца.
Спехам праглынуўшы разварыстую бульбу з агуркамі, якую падала на стол гаспадыня, мы падзякавалі як маглі і пакінулі гасцінную хату. /. Чыгрынаў.
РАЗВОДДЗЕ // РАЗВОДКА
Развбддзе. Вясенняя паводка, вясенні разліў.
Васіль бачыў рэкі там, каля свайго дома, але ж такой шырокай не наглядаў нават у самае бурлівае разводдзе. А. Кулакоўскі.
КНІГІ ОНЛАЙН
