Слоўнік паронімаў беларускай мовы
Выдавец: Народная асвета
Памер: 478с.
Мінск 1994
Брыгада ўдзельнічала ў выданні фабрычнай шматтыражкі, выпускала баявыя бюлетэні, напісала шэраг літаратурных партрэтаў ударнікаў фабрыкі. М. Хведаровіч.
3. Лісток для галасавання.
Вялікую гордасць адчуваеш, апускаючы ў выбарчую скрынку бюлетэні з прозвішчамі лепшых прадстаўнікоў народа. Звязда.
4. Разм. Лісток часовай непрацаздольнасці па хваробе; бальнічны лісток.
Мала вам, што без абеда я працую з дня на дзень,— вы з мяне зрабілі дзеда, хоць ідзі на бюлетэнь. С. Гаўрусёў.
БІТУМІНОЗНЫ // БІТУМНЫ
Бітумінбзны. Які ўтрымлівае ў сабе бітумы.
Бітумінозныя пароды. Бітумінозныя сланцы.
Бітўмны. Які мае адносіны да бітумаў; зроблены з бітумаў.
Бітумныя матэрыялы. Бітумныя лакі.
БЛАЖЫЦЬ// БЛАЖЭЦЬ
Блажыць. Разм. Пра стан млоснасці, моташнасці.
Ад гары і чаду яго пачынала блажыць; мітусілася ўваччу. I. Пташнікаў.
Блажэць. Разм. 1. Худзець, марнець.
Цяжка хварэе дзіця, блажэе на вачах.
2. Станавіцца дрэнным, благім; псавацца.
Адбіўся ад рук хлопец, разлайдачыўся, блажэе з кожным днём.
БЛІСКАВІЦА // БЛІСКАЎКА
Бліскавіца. 1. Разрад атмасфернай электрычнасці ў выглядзе яркай звілістай лініі.
Сінонім: маланка.
Дождж пайшоў з громам, з шалёным посвістам ветру і з бліскавіцаю. Я. Скрыган.
2. Светлавая ўспышка без грому на небасхіле вечарам ці ноччу — водбліск далёкай навальніцы.
С і н о н і м: зарніца.
Спачатку ў адным баку, то ў другім, то адразу бліскавіца асвятляе неба. С. Александровіч.
Бліскаўка. I. Маленькі бліскучы кружочак для ўпрыгожвання адзення.
Атласны ліф з залацістымі махрамі расшыты бліскаўкамі. В. Вольскі.
2. Бліскучая дробная часцінка чаго-н.; іскрынка.
Далібор цёр кулакамі вочы, срэбныя бліскаўкі скакалі наўкол, здавалася, кружыўся лес, агонь. Л. Дайнека.
БОЙЛЕР // БРОЙЛЕР
Бойлер. Апарат для падагрэву вады.
Пашыраныя водападагравальнікі паверхневага тыпу (бой-
леры), у якіх цяпло перадаецца праз паверхню нагрэву трубчастых ці іншых элементаў. БелСЭ.
Брбйлер. I. Кураня, якое вырошчваецца на мяса.
У апошні час стала развівацца вытворчасць мясных куранят (бройлераў). Звязда.
2. Памяшканне, у якім вырошчваюць такіх куранят.
Адразу з інкубатара куранят пераводзяць у бройлер. Звязда.
БОЦМАН //ЛОЦМАН
Боцман. Малодшы камандзір (старшына), якому падначалена каманда карабля па гаспадарчых работах, утрыманню судна ў чыстаце і парадку.
Падабраў мне боцман гарнітур па росту — крэпкую марскую робу з палатна. X. Жычка.
Лбцман. Праваднік суднаў, дасканала знаёмы з воднымі шляхамі.
Самуіл і яго сябры здолелі правесці карабель там, дзе не правёў бы яго самы спрактыкаваны лоцман. Полымя.
БРАНІРАВАЦЬ // БРАНІРАВАЦЬ
БранІраваць. Замацоўваць каго-што-н. за кім-чым-н., рабіць што-н. недатыкальным.
Перад выездам у камандзіроўку ён браніраваў месца ў гасцініцы.
Браніраваць. Пакрыць (пакрываць) што-н. бранёю.
Калі мы зайшлі ў цэх, там браніравалі кабіну самалёта.
БРАНЯ // БРОНЬ
Браня. 1. У старадаўнасці: ахоўнае металічнае адзенне воіна — панцыр, латы, кальчуга.
Будзе на гравюрах Скарыны ўсё: будуць стаяць у яго на гравюрах ваякі з мячамі ў руках, будуць яны маршыраваць у яго з алебардамі, пікамі і сцягамі ў руках, будуць скакаць, закутыя ў панцыры на абцяжараных бранёй конях .. А. Лойка.
2. Стальная абшыўка танка, баявога карабля, бронецягніка.
У машыне было душна. Браня, напаленая сонцам, пякла, гарачынёй дыхаў матор, што напружана гуў за баявым аддзяленнем. /. Мележ.
Бронь. Замацаванне за кім-н. якіх-н. прадметаў або асобых правоў і льгот; дакумент на такое замацаванне.
У армію Цярэшку не мабілізавалі,— як чыгуначніку, далі бронь. А. Капусцін.
БРАШУРАВАЛ ЬНЫ // БРАШУРАВАНЫ // БРАШУРОВАЧНЫ
Брашуравальны. Які мае адносіны да брашуравання, прызначаны для яго.
Брашуравальны цэх. Брашуравальная машына.
Брашураваны. Сшыты, змацаваны (пра друкаваныя лісты кнігі, брашуры і г. д.).
Брашураваная кніга.
Брашуровачны. Які мае адносіны да брашуроўкі.
Брашуровачныя работы.
БРУСКОВЫ // БРУСОЧНЫ
Брусковы. Які мае форму бруска — прадаўгаватага прадмета чатырохграннай формы.
Брусковае мыла.
Брусочны. Які мае адносіны да бруска — тачыльнага каменя.
Брусочны камень.
БРЫДЖЫ // БРЫЖЫ
Брыджы. адз. няма. Штаны асобага крою, звужаныя ўніз ад калена.
Шарсцяная армейская гімнасцёрка і брыджы, пашытыя па яго заказу, як заўсёды, добра аблягалі ладную постаць. /. Мележ.
Брыжы. адз. няма. Вузкія палоскі тканіны, сабраныя ў зборачкі і нашытыя на адзенне.
Я хадзіў у шынялі, а для Алі справілі паўкажушок і звалялі зграбныя чорныя «пімікі», з абцасамі і тоўстымі насамі, каб не мерзлі пальцы, купілі гаматную з брыжамі клятчастую хустку і прывыкалі да лютай сібірскай зімы. С. Грахоўскі.
БРЫЛЬЯНТАВЫ // БРЫЛЬЯНЦІСТЫ
Брыльянтавы. Характэрны для брыльянту; зроблены з брыльянту; упрыгожаны брыльянтам.
Брыльянтавы пярсцёнак. Брыльянтавыя завушніцы.
Брыльянцісты. Падобны колерам на брыльянт.
Ходзіць дзед белабароды полем, лесам, пералескам, засцілае рэчкі лёдам, брыльянцістым снежным блескам. ЯКолас.
БРЫНДАЦЬ// БРЫНКАЦЬ
Брындаць. Разм. Хадзіць, совацца без патрэбы; сланяцца, нічога не робячы.
Нічога не цікавіць гэтага чалавека, нічым ён не займаецца, брындае дзень пры дні — і ўвесь яго занятак.
Брынкаць. Разм. 1. Адзывацца пры ўдары гукам, падобным да лёгкага звону; дзвынкаць.
Брынкае ад ветру шыба ў акне.
2. на чым. Няўмела іграць на музычным інструменце.
Я ўжо ўмеў чытаць ноты, сяк-так брынкаў на раялі, і таму вучоба музыЦы не была для мяне вялікім цяжарам. В. Хомчанка.
БУДОВА // БУДОЎЛЯ
Будова. 1. Узаемнае размяшчэнне частак, якія складаюць адно цэлае.
Сінонім: структура.
«У завіруху» — твор вельмі просты па сваёй будове. Р. Шкраба.
2. Тое, што будуецца; будынак, пабудова.
А на пажарышчы часова з’явілась новая будова — зямлянка-будачка малая. ЯКолас.
Будоўля. 1. Узвядзенне будынка; будаўніцтва.
Антон Крамарэвіч кінуў службу, вярнуўся дадому і распачаў будоўлю. %. Чорны.
2. Месца, дзе ўзводзяцца будынкі; самі будынкі, аб’екты, якія будуюцца.
Калі трэба было ісці каля пляца, Сідар паціхеньку ішоў тратуарам далей ад пляца, каб бачыць адтуль будоўлю. П. Галавач.
БУКСАВАЦЬ // БУКСІРАВАЦЬ
Буксаваць. Круціцца, слізгацець, не рухаючыся з месца (пра колы).
Колы круцяцца, ажно звіняць, але яны ўгрузлі ў сухім, як пустынны пясок, снезе, і машына буксуе на месцы, нават здаецца, што разам са снегам яна паўзе назад. /. Шамякін.
Буксіраваць. што. Цягнуць што-н. за сабой на буксіры.
Судна, на якім усё яшчэ працягвалася барацьба з пажарам, пачалі буксіраваць са штармавога мора пад укрыцце берагоў. Звязда.
БУЛЬБОЎНІК/БУЛЬБЯНІК // БУЛЬБЯНІШЧА
Бульббўнік. Лісце і сцябло бульбы.
Сінонім: націна.
А ў полі пастухі палілі бульбоўнік і пырнік і, калі асядала магутнае, шыпучае полымя, пяклі ў прыску салодкую духавітую бульбу. Я. Брыль.
Няправільна. Выбраліся з лесу, пайшлі па бульбоўніку (трэба: па бульбянішчы) да хутара. В. Хомчанка.
Бульбянік. 1. Тое, што і бульбоўнік.
Выраслы бульбянік закрываў малога амаль да плеч. /. Мележ.
2. Аладка з дранай бульбы.
Перабіваліся яны бедныя з бульбяніка на квас. /. Шамякін.
Няправільна. У Валодзі мільгнула думка бегчы, але наперадзе на бульбяніку (трэба: на бульбянішчы) стаяла машына. У. Федасеенка.
Бульбянішча. Месца, на якім расла бульба.
Ночы былі свежыя, з пахам сухога бульбоўніку, зляжалага сена з хлявоў і позна перааранага бульбянішча. /. Пташнікаў.
БУРАКОВЫ // БУРАЧКОВЫ / БУРАЧНЫ
Буракбвы. 1. Які мае адносіны да буракоў; прыгатаваны з буракоў.
Бураковы ліст. Бураковы сок.
2. Лілова-чырвоны, колеру чырвоных буракоў; бурачковы.
Квітнеюць бураковым колерам галоўкі канюшыны.
Бурачкбвы. Разм. Цёмна-малінавы з фіялетавым адценнем; колеру чырвоных буракоў.
Ужо ў глухую восень, калі камянела зямля, а трава на балоце рабілася рудая, трохі нейкая бурачковая (кончыкі пер’я ў яе адсыхалі і чырванелі), я прыганяў сюды на сівую ад мароза рунь сваю карову. В. Адамчык.
Бурачны. 1. Які мае адносіны да буракоў; прыгатаваны з буракоў.
Сцежка ішла праз гароды, дзе расла бульба і былі грады з высокай бурачнай батвой. /. Чыгрынаў.
2. Лілова-чырвоны, колеру чырвоных буракоў; бураковы.
Твар наліваецца густой, як бурачны расол, чырванню. /. Навуменка.
БУРАН // БУРУН
Буран. Моцны вецер, які паднімае хмары сухога снегу ці пяску; снежная бура, завея, завіруха.
Пераскочыць зверху пясчаны буран не ўдасца: самалёт не падымаецца на такую вышыню. У. Шыцік.
Бурўн. Пеністыя хвалі, якія з вялікім шумам разбіваюцца аб прыбярэжныя і падводныя скалы, вобмелі.
Па рацэ, напінаючы тросы, паўзуць рудавозы і баржы, гружаныя набраклымі круглякамі, з трэскам імчацца вёрткія маторкі ў бурунах вясёлкавых пырскаў. С. Грахоўскі.
БУРГАМІСТР // БУРМІСТР
Бургамістр. Начальнік гарадской управы ў некаторых краінах Еўропы, раней і ў Расіі (а таксама на акупіраванай немцамі тэрыторыі ў часы Вялікай Айчыннай вайны).
Кватэра бургамістра была хоць і недалёка, ды бегчы туды паліцэйскі не адважыўся, а хапіўся за тэлефон. А. Якімовіч.
Бурмістр. У часы прыгоннага права: кіраўнік памешчыцкага маёнтка ці стараста, прызначаны памешчыкам з сялян.
Па загаду бурмістра ўсе, як належа, зачынілі ўжо вокны; загасілі агні... Варта вулкай прайшла... М. Багдановіч.
БУРЖУАЗНЫ // БУРЖУЙСКІ
Буржуазны. Які мае адносіны да буржуазіі, характэрны для яе.
Буржуазная рэспубліка. Буржуазны ўрад.
Буржўйскі. Разм. Які мае адносіны да буржуя.
У Садовіча настольнікаў не было — ён лічыў іх непатрэбнаю буржуйскаю раскошаю. ЯКолас.
БУЦВЕЦЬ//БУЧНЕЦЬ
Буцвёць. Разм. Трухлець, парахнець, гнісці.
Зруб на новую хату стаіць з забітымі вокнамі. Няма грошай, каб скончыць будоўлю. Таму і стаіць і буцвее, як дамавіна, той зруб. А. Васілевіч.
Бучнёць. Станавіцца буйна-сакавітым, бучным (пра расліны).
У даліне бушавала яблыневая квецень, бучнела трава, расцвіталі краскі, звінелі халодныя і празрыстыя ручаі ў траве. В. Хомчанка.
БУЯНІЦЬ // БУЯЦЬ
Буяніць. Скандаліць, бушаваць; сваволіць.
Вечарам п’яны Сідар зноў буяніў у хаце. КЧорны.
Буяць. Бурна расці; расці ў націну.
Ярына на полі буяла, высыпала. К. Чорны.
БЭЖ // БЭЗ
Бэж. Светла-карычневы з жаўтавата-ружовым адценнем; бэжавы.
Светлым лічыцца абутак бэж і светла-шэрага колеру. Таваразнаўства.
КНІГІ ОНЛАЙН
