Валачобныя песні
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 560с.
Мінск 1980
* Рэфрэн паўтараецца пасля кожнага радка.
Семдзесят калод да ўсе на завод. А святы Юр'я зямлю адмыкаў, Зямлю адмыкаў, росы выпускаў, Росы выпускаў, траву зеляніў, Траву зеляніў, каровак пагнаў, Каровак пагнаў і ў поле пускаў. Спасі, божанька, да тваю скацінку, Тваю скацінку да ’д худэй прычынкі, Ад чалавечка да ад нахропнічка, Ад чалавечка да ад напраснічка. А святы Барыс бульбу засяваў, Святы Мікола да поле абсяваў, А ўзнясеннейка да жыта раўнуець, Святое Пятро жыта спяліла, Святая Ілля жыта нажала, А багародзіца намалаціла, Святы Макавей бульбы накапаў, Бульбы накапаў, рабят накарміў.
76
Ай, Валодзечка, гаспадарочак, [Вясна красна на ўвесь свет!] * Гаспадарочак,а добры панок, А ці спіш, ляжыш, а ці спачываеш? А калі ж ты спіш, бог з табою, А калі не спіш, гукай са мною. Адчыні вакно ды паглядзі на двор, У цябе ж на дварэ ды дзіва дзівіцца, Дзіва дзівіцца ды, вой, касцёл стаіць, А ў тым касцёле ды, вой, прастол стаіць, А за прастолам ды, вой, крэсла стаіць, А у тым крэсле ды сам гасподзь сядзіць, Сам гасподзь сядзіць, і ён кнігу дзяржыць, Ен кнігу дзяржыць і ён жа чытаець, А ўсе празнічкі ды ён расчысляіць, Вой, каторае ды ўпярод пайшло.
Вой, і ражаство ды упярод пайшло. А й потым таго ды, вой, Новы гадок, А й потым таго ды святое кшчэнне,
* Рэфрэн паўтараецца пасля кожнага радка.
На ваду ходзячы, ды, вой, асвячаюць. А й і потым таго ды святы грамніцы А свечы сучаць, а ў царкву нясуць, А ў царкву несучы, і пасвянчаюць.
А пасля таго ды, вой, масленіца, А потым таго ды, вой, святы ізбор, А святы ізбор, ён гоніць снег з гор. А яшчэ празніцы ды, вой, Аўдакеі, А й затым таго ды, вой, і саракі, А і саракі ды, вой, плятуць смыкі. А і потым таго ды благавешчанне, Вой, каня вядуць і саху нясуць, I саху нясуць і з доўгім дубцом, I з доўгім дубцом і з божым слаўцо.м, Загаварываець, прыгаварываець: «Памажы, божа, да налета тожа». А яшчэ празнічак свята вербніца, А й вербу ж ломячы, а ў пучкі вяжуць, А ў паркву несучы, і пасвянчаюць. А й потым таго ды святая пасха, Святая пасха ды свято вялічка, Свято вялічка ды красна яечка, А і з белым сырам ды і з малым сынам, Кварта гарэлкі ды сыр на тарэлкі. А потым таго ды, вой, праводніца, А ўсе ж празнічкі ды, вой, праводзяцца. А потым таго ды, вой, радаўніца, Дык жа жывая, дык да й мёртвая.
А й усе ж людцы ды, вой, радуюцца, А і жывыя, дык жа й мёртвыя.
А й потым таго святоя Юр’я, А й узяў ключы ды пайшоў у поле, Ай, зямелечку, ды ён адмыкаець, А і расіцу ды, вой, выпушчаець.
Ай, после ж таго ды святы й жа Барыс, Ды святы Барыс і ён ляды паліць, Ен ляды паліць і ячмяні сеіць.
А яшчэ святы празнічак — святы Мікола, Святы Мікола, ды правіцель божы, Пайшоў у поле ды ён жыта радзіць. Святы ўшэснік — ды, вой, каласіцца, Святая ж тройца — ды, вой, раўнуецца, А й дзевятнік — ды, вой, красуецца,
А дзесятуха ды, вой, наліваець, А святы Іван і ён пятку спяліць, А святы Пятро ды і паспяваець, Святая Ілля — ды скорая жняя, А шахнець, махнець — і, вой, снапок нажнець, А дзе ж гарушка, дык там снапушка, А дзе лужочак, там жа й стажочак.
Святыя Ганны снапы звозяць, А святы іспас, ён гнаі возіць, А святы Барыс — за мешань бярысь, А прачыстая ды, вой, засяваець, А і другая ды краску скідаець. А святы Сямён — а й сявец дамоў, А ўзвіжанне ды бульбу капаець, А святы ж Іван з поля збіраець, А святы пакроў — ды ўсё з поля далоў, Усё з поля далоў ды хазяін дамоў.
77
— Добры вечар, [Зялёны сад вішнёвы!] * Г аспадару.
А хітрачокГ аспадарок, Ці спіш, ляжыш? Калі ж ты спіш, Бог з табою, Калі не спіш, Гукай з намі.
— Што ж я й буду Гукаць з вамі?
— Адчыні вакно Да й глянь на двор. На тваім двары Праявачка Праявілась: Стаіць касцёл Мураваны, Пабяляны.
* Рэфрэн паўтараецца пасля кожнага радка.
У тым касцёле У правай сцяне Стаіць крэсла Залатое.
А ў тым крэсле Сам бог сядзіць, Перад ім жа Прастол стаіць, На прастоле Кніга ляжыць.
Ен чытаіць I празнічкі Рассылаіць, Катораму Упярод пайці. Свято ражаство Упярод пашло, Новы гадок Павёў радок.
А хрышчэнне — Ваду хрэсцяць. А грамнічкі — Воску ходзяць, Свечы сучаць. А грамніцы — Свечы ў царкву нясуць, Асвяшчаюць.
Аўдакея — Первы празнік Да й вясненскі. Святы саракі — Сорак вырай Вылятаюць.
Святы Аляксей Лёд ламаець. Благавешчанне — Зямелечку Завораваць.
А вербніца — Вербу ламаюць, У царкву нясуць, Асвяшчаюць.
Свята пасха —
Сам хазяін 3 абедні едзіць, Бога просіць: — Дай жа, божа, Разгавецца Красным яйкам, Белым сырам. Праводніца Празнічкі праводзіць. Радаўніца — Усе людзі Радуюцца.
Свято Юр’е К богу едзіць, Бога просіць: — Дай жа, божа, Залаты ключы Зямелечку Адамкнуці, Цёплу расу Выпусціпі.
Святы Мікола, Яго нет дома, Пашоў у поле, Па мяжах ходзіць, Жыта родзіць, Дзе вымакла, Там прасушыць, Дзе высахла, Там прамочыць. Свята тройца Колас выносіць, I красуець, I раўнуець.
А дзевятнік Пятку ставіць, Дзесятуха Зярно поўніць. Святы Іван — Краскі свенцюць. Свято Пятро — Жыта спеець.
Свята Ілля
Зажынаець. Святы іспас Яблыкі свенціць. Свята прачыста Жыта свенціць, Засяваець. Святы пакроў Зямелечку засцілаець Жоўтым лістам, Белым снегам.
78
Гаспадарочак, добры паночак, [Вясна красна на ўвесь свет!] * А ці спіш, ляжыш, ці ’дпачываеш? А калі ты спіш, бог із табою, А калі не спіш, гукай са мною. Адчыні вакно, паглядзі на двор, На тваім двару ява явіцца, Ява явіцца — цэркаў ставіцца, Цэркаў ставіцца мураваная, Мураваная, пазлачаная, А ў той цэркаўцы пры правай сцяне, Пры правай сцяне крэслечка стаіць. А ў тым крэслечку во сам бог сядзіць, Во сам бог сядзіць, кніжачку дзяржыць, Кніжачку дзяржыць, пішыць, чытаець, Пішыць, чытаець, святкі збіраець, А катораму напярод пайсці.
Свято раждзяство напярод пайшло, Свято васілле во з Новым годам, Із Новым годам, із новым шчасцем. Свято хрышчэнне ваду хрысціла, Ваду хрысціла, наверх пусціла. Святы грамнічкі васкі тапілі, Васкі тапілі, свечы сучылі, Святы грамніпы ў цэркаў насілі, У цэркаў насілі, во пасвянцалі. Святы Еўдакей — веснавы святок,
* Рэфрэн паўтараецца пасля кожнага радка.
Веснавы святок — пераступ'года. Пераступілі ў яго слядочкі, У яго слядочкі усе святочкі. Святы саракі — сорак выраяў, Сорак выраяў во вылятаюць. Благавешчанне — свята большае, I каня вядзець, і саху нясець, I саху нясець, завораваець. Шаўковы гужы, божа, памажы, Божа, памажы дагнаць да мяжы. Свято вялічка з красным яечкам, Із красным яйцом, із божым слаўцом. Краснае яйцо на разгаўлянне, Божае слаўцо на вымаўлянне.
Свята праводніца святкі праводзіць, А дай жа божа гэта правясці, Гэта правясці, другога даждаць. Святое Юр’е на кані едзець, На кані едзець і ключы вязець, I ключы вязець, зямлю адмыкаець, Зямлю адмыкаець, росы пускаець. А пусціў расу ды на ўсю вясну, Ды на ўсю вясну, на ўсё лецечка. Свято Мікола, нет яго дома, Нет яго дома, пашоў у поле.
Па межах ходзіць, ён жыта родзіць, А дзе суханька, там падмачаець, А дзе мокранька, там падсушаець. Святы ушэснік колас выносіць, Святая тройца колас раўнуець, А святы Іван краскі збіраець, Краскі збіраець і пасвянцаець. А свято Пятро — поўнае вядро, Святая Ілля — крутая жняя. Свята прачыста — ўсё з поля чыста. А святы іспас, старэнькі дзядок, На восець садзіў, жыта малаціў, А святы пакроў — із поля далоў.
79
Гаспадару, [Зялёны сад вішнёвы!] * Слаўны пану, Устань рана, Умыйся бела, Утрыся суха, Расчашыся, Прыбярыся, Надзень шубу Бабровую, Надзень боты Казловыя.
Сядзь пад аконцам Напроць сонца, Падзівіся, Што дзеецца.
У тваім дварку, Як у вянку, Усе святочкі Рыхтуюцца, Катораму Упярод ступіць. Святы ізбор Упярод ступіў, Святы ізбор Гоніць снег з гор. Аўдакеі Дровы сякуць, У клады кладуць. Аляксею Сеці садзіць, Лодкі смаліць, Рыбу коліць.
А вербніца Вербу свенціць. Святб вялічка Разгаўляець 3 красным яечкам, 3 божым слаўцом.
* Рэфрэн паўтараецца пасля кожнага радка.
Свято Юр’е Зямлю адамкнуў, Расу пусціў.
Святы Барыс Завораваець Залатой сахой, Правай рукой. Святы шоснік 3 шастом ходзіць, Межы раўнуець.
Гаспадару, Слаўны пану, Масці кладку, Заві ў хатку. Кварту гарэлкі, Сыр на талеркі.
80
А на першы дзень на вялікадня, А зялёны явар, кудравы! * Ішлі хлопцы, добрыя малойцы. Ішлі ж яны дарогаю, Дарогаю шырокаю, А ўсё вулкай да мяцёнаю.
Сустрэлі да яны госпада бога, Госпада бога, духа святога.
— Ах, божа, божа, ўкажы нам дарогу К стараму сялу, к новаму двару, К новаму двару, к пану Івану.
— А ці вы ж яго да не знаеце, Што ў госпада бога да пытаеце? Яго дварэц знакамісценькі, Знакамісты й жа дом чысты й жа, На крыжатку сакол сядзіць, Сакол сядзіць, рана папявае, Рана папявае, пана пабуджае: — Устань, устань, пане Іване, Адчыні вакно, зірні ў гумно,
* Рэфрэн паўтараецца пасля кожнага радка.
Што ў тваім гумне да явілася — Свянцоная прошча станавілася. А ў той прошчы ўсе святочкі, Усе святочкі, ўсе празнічкі Сабіраліся, рахаваліся, Катораму святу напярод ісці. Святое ражство напярод пайшло, Святы вялікдзень з красным яечкам, Благавешчанне з новаю сахою, 3 новаю сахою завораваць.
А ўшэсце жыта ўсыпае, Святая тройца жыта раўнуе, Святы дзевятнік жыта красуе, Дзесятуха краску абівае, Святы Пятрок пяткі укладае, Святая Ілля жыта дажынае, А Барысе — сам бараніся, Дробныя святочкі, насіце снапочкі.
81
Гаспадару, добры пану, Няхай так будзець! * А ці спіш, ляжыш, спачываеш? Ці з жаною маладою, Ці з дзеткамі маленькімі? Устань рана, мыйся бела, Мыйся бела, як папера, Глянь у ваконца на ўсход сонца, Што дзеецца, лялеецца.
У тваім дварку, як у вянку, Сады цвіцяць, пчолкі звіняць. А ў полі стаіць явор, [Стаіць] явор шырок, зялён. Пад яворам прастол стаіць, За прастолам крэсла стаіць, На тым крэсле сам бог сядзіць. Каля яго служкі яго Лісты пішуць, рассылаюць,
* Рэфрэн паўтараецца пасля кожнага радка.
Катораму ўпярод стаці. Перша свята — божа лета, Святы ізбор — вадзічку з гор. А Казімір дровы сячэць, Дровы сячэць, клады кладзець. Благавешчань зямлю сушыць, Зямлю сушыць, жыта рушыць. Чысты чацвер сошку правіць, Сошку правіць, каня гладзіць, Каня гладзіць, заворываець. Свята пасха яйкі красіць, Яйкі красіць, разгаўляець. — Святы Юры, боскі ключнік, Вазьмі ключы залатыя, Пусці расу на ўсю вясну. Радаўніца барануець, А Мікола, стары сявец, Ячмень сеець, засяваець. Святы Ян, божы каваль, Косы круціць, сярпы зубіць. Святы Ілля, стара жняя, Вышаў у поле у чыстае 3 малым сынам, з белым сырам. Шахнець, махнець — снапок сажнець. Святы спасік, пільны часік, Жытцо возіць, бога просіць: — Перанясі, божа, маё жытцо, [Маё жытцо] праз гумянцо, Праз гумянцо да у варуд. Прачыстая жытцо сеець, А меншая ў помач стала, Жытцо скора запахала.
КНІГІ ОНЛАЙН
