КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Умоўныя абазначэнні і скарачэнні | | графічная выява масонскай ложы. [д] графічная выява брата масонскай ложы. (...), (?) словы або выражэнні, запіс якіх выклікае сумненні. [ ] расшыфроўка скарочаных слоў. АР ЦБАН Літвы аддзел рукапісаў Цэнтральнай бібліятэкі АН Літвы. НГАБ у Менску Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў Менску. НГАБ у Гародні Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў Гародні. ЗСЗОНРГО Запнскн Северо-Западного отдела ймператорского Русского географнческого обіцества. PSB Polski Slownik Biograficzny. LA DELI VRAN CE A la Gloire du GrandArchitecte de Vunivers] D’un Lieu ou regne Silence la Force et ГUnion Salut aux Eclaires ! Nous Maitre en Chairepremiere et second Surveil\lant Officiers Dignitaires et Members de la □ de la Delivrance de Grodno i reconnoisons par lepre\sent Pouvoir le J. V. Antoine Godin Maitre en Chair de la I/. du Bon Pasteur de Wilna et | le nommons notre Depute Representant aupres des reunies sous le nom de la Parfait Union | de Lithvanie et I ’authorisons d 'agir pour lout ce qui nous concema en se conformant aux | articles que notre [X] lui a delivre. Fait a la |X1 de la Delivrance al’Orient de Grodno | Van maqonique 5781 (b) 24 Juin J. E. Gilibert5 + c. k. s. Maitre en Chaire J. Becu6 + c. k. s. Louis Wiazowski7 J. Sacco1 M[ai]tr[e] en Chaire sub[se] que[nt] (J) Virion garde dessceaux? J. Gimel10 pr[emier] Charles Gottlieb (Golt?) surv[eillant] Jean Godefroi" Walter J. H. Miintz12 Zacharius Biittner'3 seco[n]d surv[eillant] Jean Louis Becu14 Ephraim Gottlieb13 Tresoner (Kaus?) Francois Narwoysz16 Chresteon Ernst Fechner17 I’orateur Gembowski Siegfrierd Schmidt13 M[ai]tr[e] ceremonie Plain Puvoir | pour | le Thad: Jurewicz'9 TVS. Antoine | Godin Depute | representant \delaVLoge | la Delivrance | al’Orient de | Grodno au(nr)es les [л[л[л! reunice(e?) Fr. Schreiber20 Secretaire [прывесістая на стужцы круглая пячатка] [авальная пячагка-штэмпель з выявай Пагоні і надпісам: LA PARFAITE UNION DE L1THUANIE] Na Chwalq Naywyzszego Swiatow Budownika Pod zaszczytem Naywspanialszego y Naypot^znieyszego Wielkiego Mistrza. Wielkiego Wschodu Polskiego i Litewskiego B Д Stanislawa Kostki Potockiego21. IV /. Loza Prowincyonalna Litewska Doskonaley Jednosci22 na Wschodzie Wilna. Wwszystkim Lozom y Mularzom Regulamym. Pozdrowienie. Moc. Jednosc. My, Mistrz, UrzqdnicyyRobotnicy Wey LozyProwincyonalneyDoskonalej Jednosci na Wschodzie Wilna. Wiadomo czyniemy tem Pismem Naszym, | ze BB Wolni Mularze na Wschodzie Grodna w dostateczney liczbie zebrani, udali si^ do Nas z zqdaniem, azebysmy ImwydaliDyplommatprawneyKonstytucyi\nazalozenienoweySwiqtyninatymze Wschodzie pod nazwaniem „Przyjaciele Ludzkosci". Zwazywszy, iz zqdanie BB Wschodu Grodziehskiego dqzy do Dobray Slawy Za\konuyze okolicznosci mieyscowe bynaymniey si^ temu nie przeciwiq, a zatem ch^tnie przychylajqce siq do takowego zqdania, My, Mistrz, UrzqdnicyyRobotnicy WeyLozy Prowincyonalney Litewskiey | namocywladzyudzieloney Nam od W /. Wdu /. Polskiego i Litewskiego przez art. 52 statutu tegoz W Д Wdu /. uprawnialismy. Utwierdzilismy, jako ninieyszym pismem. Uprawniamy i utworzamy Loz^ S° Jana | na Wschodzie Grodna podzqdanem nazwaniem „Przyjaciele Ludzkosci" zostawac majqcqm Naywyzszom zwierzchnosciq W WduPolskiego i Litewskiego, nadaiqc ety moc y wladzq pracowania w stopniach symbolicznych, | przyjmowania Swi^towych, wyzwalaniana Towarzyszo [...wienia] Maystrow, upodonianiayprzyswajania dawnych mularzy, a to wedle form i sposobow przypisanych w Rytualach, ktore Im bedq dostarczone z Naszq | piecz^ciqy zpodpisem Naszego Sekretarza. Obowiqzujemy si^ ucyzynic : jakprzynalezy: /. o tem wszystkiem Raport W Д Wdowi Д Narodowemu w czasie przez prawo [...zonym] zamierza, azeby ninieyszq Konstytucyq zostala po\twierdzona Jm Xiegi zapisana, a to dla tego, azeby S JD /. DS Jana pod nazwaniem „ Przyjaciele Ludzkosci ” mogla bydz wyobrazanq na zgromadzeniach WWdu Д Narodowego przez swojego Deputata, ktoreysobiewybierze. Dzialosi^na | wschodzie Wilnapodpunktemgeometrycznym dnia 5go miesiqca HR 5 /. S /. 58I7go. Mistrz katedry BMichal Dluski23 + B .f. Konstanty Nowomieyski24 sekretarz 1++ Zast^pca sekretarza B Stanislaw Muller23 III I [пячатка] namiestnik B Д Antoni Chrapowicki26 I dozorca B JozefStrumillo27 2 dozorca B /. Wincenty Dobrczanski28 podskarbi (. ?) I mistrz obrzqddw B Д Jakub Liebert29 2y stuard B Wincenty Malewski30 [прывесістая на стужцы круглая пячатка] Заўвагі: 1 Malachowski-Lempicki S. Wolnomularstwo polskie za Stanisiawa Augusta (1784-1795) П Wiedza i Zycie. 1927. Nr 21. S. 1. 2 Ibidem. S. 9; AP ЦБАН Літвы. F 1-378. У гэтым месцы я хацеў бы выказаць шчырую падзяку Яанне Гансяроўскай з Навуковай бібліятэкі ПАУ і ПАН у Кракаве за дапамогу ў падрыхтоўцы да друку тэксту гпага прывілею. 3 Malachowski-Lempicki S. Wolnomularstwo na ziemiach dawnego Wielkiego Ksi^stwa Litewskiego 1776-1822 II Rozprawy Wydzialu Towarzystwa Przyjacidl Nauk w Wilnie. T. IV. Z. 1. Wilno, 1930. S. 33, 50, 54; Zaleski S. 0 masonii w Polsce od roku 1742 do 1822. Krakow, 1889. S. 188; AP ЦБАН Літвы. F 75-265. Арк. 87. " AP ЦБАН Літвы. PK 2-43 (F 5-43). Згодна ca жнівенскім указам 1821 r. ложы, якія функцыянавалі ў Літве і Беларусі, былі закрытыя. 5 верасня 1822 г. гарадзенскі губернагар Міхал Анджэйковіч атрымаў распараджэнне аб закрыцці ложаў ва ўсіх гарадах губерні. Трэба заўважыць, што нягледзячы на відавочную забарону гарадзенская масонская ложа працягвала існаваць яшчэ год (Добрянскнй С. Масонскне ложы в Лнтве // ЗСЗОНРГО. Кн. 2. Вмльно, 1911. С. 253. Паасобныя выпіскі актаў гарадзенскай ложы “Сябры чалавецтва” захоўваюцца ў фондах АР ЦБАН Літвы. F 75134. Nr 9-101). 5 Жан Эмануэль Жылібер, батанік і прафесар медыцыны з Ліёна, заснавальнік Медыцынскай Акадэміі і батанічнага саду на Гарадніцы. Склаў фііагеаірафічную карту наваколля Гародні. Аўтар Flora Lithuanica inchoata. У 1781 пераехаў у Вільню (Slawinski W. Gilibert Jan Emanuel (1741-1814) // PSB. T. 7. Krak6w, 1948. S. 464-466; Koscialkowski S. Antoni Tyzenhauz podskarbi nadwomy litewski. -T. 1. Londyn, 1970. S. 383, 393). 6 Якуб Бэкю, дырэктар мануфакгурнага кантару, загадваў працай гарадніцкіх мануфактур пасля адхілення А.Тызенгаўза ад кіравання каралеўскімі эканоміямі (17801787). Меркаванне Станіслава Малахоўскага-Лэмпіцкага аб гым, што Я.Бэкю выконваў функцыю майстра кафедры, мае пад сабою абгрунтаваныя падставы. Хутчэй за ўсё Я.Бэкю ўзначаліў мясцовых масонаў ужо ў 1781 г. гіасля пераезду Жылібера ў Вільню (Koscialkowski S. Antoni Tyzenhauz... Т. 2. Londyn, 1971. S. 382; Koscialkowski S. Becu Jak6b I/ PSB. — T. 1. — S. 392-393; Malachowski-Lempicki S. Wykaz... S. 61). 7 Людвік Вязоўскі, прафесар механікі, алгебры і геаметрыі гарадзенскага Корпусу кадэтаў, з 1780 г. аўдытар у рангу капітана гарадзенскага каралеўскага багальёна (Machynia М., Rakutis V., Srzednicki Cz. Oficerowie Wojska Wielkiego KsiQstwa Litewskiego 17771794. Spisy. Krakow, 1999. S. 496, 499; Koscialkowski S. Antoni Tyzenhauz... T. 1. S. 247, 484). “ Юзаф Сака (1735, Верона 1798, Гародня), архітэктар Літоўскай Скарбавай камісіі, з 1774 г. працаваў у А.Тызенгаўза, маёр г арадзенскага каралеўскага батальёна. Аўтар шматлікіх аб’ектаў, узведзенных у Гарадзенскай каралеўскай эканоміі, прымаў удзел у рамонце Новага Каралеўскага замка і палаца А.Тызенгаўза на Гарадніцы, кіраваў гарадніцкай будаўнічай школай. Памёр у 1798 г. Пахаваны ў Гародні (НГАБ у Менску. Ф. 1761, воп. 1, ад.з. 9. Арк. 1289-1293; ад.з. 16. Арк. 233; Loza S. Architekci і budowniczowie w Polsce. Warszawa, 1954. S. 266; Koscialkowski S. Antoni Tyzenhauz... T. 1-2. Londyn, 1970-1971; Postolowicz L. Jozef de Sacco architekt JKMci na Grodzieriszczyznie // Bialostocczyzna. 1995. — Nr 1. S. 201-205; Polanowska J. Sacco Jozef// PSB. T. XXXIV. Wroclaw, 1992-1993. S. 251-253; Machynia M., Rakutis V., Srzednicki Cz. Oficerowie... S. 495, 499). 9 Можна меркаваць, што Захавальнікам пячаткі ложы быў не Ян Вірыён, як раней лічылася, а Караль Юзаф Вірыён, які ў 1778 г. быў доктарам Гарадзенскай скарбавай харугвы. У канцы XVIII ст. жыў на вуліцы Маставой (Malachowski-Lempicki S. Wykaz... S. 299; KoScialkowski S. Antoni Tyzenhauz... T. 1. S. 390, 402). 10 Першы дазорац Ян Жымель (паручнік Шавельскага гарнізона (1773, 1777), капітан, a потым маёр гарадзенскага каралеўскага батальёна (1780). Гл.: Koscialkowski S. Antoni Tyzenhauz... Т. 1. S. 464, 495; Т. 2. S. 98; Machynia М., Rakutis V, Srzednicki Cz. Oficerowie... S. 440, 442, 449, 495, 498. 11 Ян Гадэфрой (Годфрыд) Вальтэр, паншчошнік, які прыбыў на Гарадніцу ў 1768 г., бухіалтар гандлёвага кантару (Koscialkowski S. Antoni Tyzenhauz... Т. 1. S. 305, 352). 12 Другі дазорац Й.Х.Мюнц (Muntz), верагодна, служыў у А.Тызенгаўза (Koscialkowski S. Antoni Tyzenhauz... Т. 1. S. 497). 13 Захары Бютнэр, касір гарадзенскай эканоміі. Упамінанні пра ўладальнікаў нерухомасці Бютнэраў выступаюць у матэрыялах гарадзенскага губернатара ў першай палове XIX ст. (НГАБ у Гародні. Ф. 1, воп. 19, ад.з. 1469. Арк. 2). 14 Скарбнік Ян Людвік Бэкю, бухгалтар мануфактурнага кантару (1771), дыспанент гандлёвага кантару на Гарадніцы (1776), кантралёр Літоўскай Скарбавай камісіі (1778), дырэктар мытнай каморы ў Гародні (Koscialkowski S. Antoni Tyzenhauz... Т. 2. S. 89, 342; Koscialkowski S. Becu Jan Ludwik // PSB. — T. 1. S. 393; НГАБ y Менску. Ф. 1761, воп. 1, ад.з. 14. Арк. 1232). 15 У кнігах гарадзенскага магістраіу з 80-х гг. XVIII ст. захаваліся згадкі аб “рахункаводзе мануфактурнага кантару” на Гарадніцы Хрысціяне Готлібе і Іагане Готлібе (НГАБ у Менску. Ф. 1761, воп. 1, ад.з. 13. Арк. 412; ад.з. 14. Арк. 214; Spis mieszkancow Grodna z 1794 r. // Grodno w XVIII w. Miasto i ludnosi. Grodno w XVIII wieku (na tie trend6w rozwojowych od sredniowiecza do 1939 roku) / A.Woltanowski i J.Urwanowicz. Bialystok, 1997. -S. 81). 16 Прамоўца ложы Францішак Нарвойш (1742-1819), былы езуіт, магэматык, фізік, вучыўся ў Віленскай Акадэміі, выкладаў у Гародні (1763-1765), прафесар Віленскай Акадэміі, праводзіў астранамічныя доследы, у другой палове 70-х гг. XVIII ст. супрацоўнічаў з А.Тызені аўзам, павінен быў стаць дырэктарам гарадзенскай асгранамічнай абсерваторыі, прымаў удзел у ачышчэнні рэчышча Нёмана (1769-1772) (Koscialkowski S. Antoni Tyzenhauz... Т. 1. S. 321, 408; Grzebien L. Narwojsz (Narwoysz) Franciszek Ksawery // PSB. T. XXII. 1977. S. 579-581).