З неапублікаванай спадчыны
Манаграфіі, артыкулы, вершы, матэрыялы навуковай канферэнцыі, успаміны сучаснікаў
Аляксей Мельнікаў
Выдавец: Чатыры чвэрці
Памер: 592с.
Мінск 2005
«ЙІЦУ ТЕБЯ, ГОСПОДЬ МОЕМ ДУШМ...» Вершы
Калі ў нямым адчаі свет заціх, пайшла яна, пакінуўшы мне рэха сваіх бязважкіх крокаў сноў сваіх, і шэры пыл на кінутых партрэтах.
Ну што ж, калі і выпала губляць тых, хто мне даражэй за ўсе ў сусвеце, хай іншыя ўжо будуць паўтараць яе імя на гэтым белым свеце.
Мне ж застануцца, мабыць, толькі цені радкоў, што напісаў я для яе, маленечкая кропелька надзеі імёртвыя партрэты на стале...
•k -к *
Там, далёка, восень таксама запаліла свой зорны сад, ды, напэўна, / там каштаны завяршаюць свой маскарад.
і таму мне не хочацца верыць, што ў сваёй нечаканай журбе каханне мае калі-небудзь там, далёка, не знойдзе цябе.
Ты — маё дасягненне берагу пасля марных аб беразе мрояў. Ты — маё адкрыцце Амерыкі, ты — маё адшуканне Троі.
Ты — мой шлях да майго Віфлеема, што спрадвеку мне быў накрэшан. Кожны дзень ты — мая паэма, мая ўласная Песня Песень.
А калі стане мне невыносна
жыць у вечным чаканні падману, будзь маім каралавым востравам між бясконцых віроў акіяна.
* * *
Калі я буду збіты з ног і здрадзяць мне браты, «Нягоднік!» — зараве натоўп. «Мой любы», — скажаш ты.
Калі да славы праз гады прыду скрозь безліч меж, «Ён геній!» — закрычаць, а ты «Мой любы», — мне шапнеш...
* * *
Ці ж мы можам з табою зараз адшукаць хоць якое рашэнне?
Ці ж мы здольны цяпер што-небудзь — хоць што-небудзь! — паправіць? змяніць? Жыццё наша стала падобным на якуюсць табліцу спражэння:
я — не ведаю,
ты — не ведаеш,
мы — не ведаем, што рабіць.
Разумееш, я зараз жыву, быццам у беспрасветным тумане, у адчаі, што так падобны на адчай вераснёўскіх дажджэй. Ах, няўжо тут няма нікога, хто б да выйсця шлях паказаў мне? ...Яне ведаю, ты не ведаеш, ніхто не ведае, як быць далей...
* * *
Я запытаў яе. He адказала, чаму любоў мая раптам мне стала крыжам маім, маёй горкаю ношай? Мне цяжка, Божа.
Ах, што рабіць з непасільнай пакутай? He можа ж сэрца заўсёды быць скутым. Яно можа забыць. Разлюбіць хіба можа? Мне цяжка, Божа.
Спытаў дзе мой шлях з лабірынта кахання? А што ў адказ? — Адно толькі маўчанне. Ніхто не адкажа, не дапаможа!
Мне цяжка, Божа.
* * *
Тут пад цяжарам ветру сагнулі дрэвы голыя плечы свае.
Яе дзень нараджэння святкую сам-насам з цішынёй. Без яе.
Тут нічога ад нас не залежыць.
Усё прайшло. / таму я мае дэкламую ўпаўголаса вершы, што калісь ёй складаў. Без яе.
I таму ў жалобе нязгаснай, у сваёй несуцешнай жальбе напаўняю свой келіх шампанскім, п ’ю яго за яе. Без яе...
h іі h
Усё пройдзе, усё агнямі праплыве, усё разаб’ецца ў мелкія асколкі. Што ж застанецца? — Раўнадушнасць толькі, ды дзве слязы ў прыда чу да яе.
/ дзве слязы ў прыда чу да яе, самотныя, як згаснуўшае лета, размыюць непаспеўшае бясследна
імя на неадтаяўшым акне.
О не, няма адчаю аніколькі. Hi роспачы і ні жальбы, але шкадоба сэрца ўсё чамусці коле, і так складаю вершы я свае.
Нам застанецца раўнадушнасць толькі, ды дзве слязы ў прыдачу да яе...
■k it
За табой зачыніліся дзверы, пошчак лёгкіх абцасікаў згас. Што ж, мне прыйдзецца, пэўна, паверыць, што ўсё гэта — у апошні раз, што ў самоўе адчайна-няўмольнай з той хвіліны і ўжо на вякі ўпарта змоўкнуць мае тэлэфоны, анямеюць дзвярныя званкі.
Так я вымушан буду ўпэўніцца, што я жыў не каханнем адным, што калі цябе выкінуць з сэрца, штось яшчэ застанецца ў ім.
* * *
Я не плачу, каханая. Проста то смуткуе песня мая.
Ах, як позна, як позна, позна адшукаць цябе здолеў я.
/ не я, а яна апантана вывяргае роспач маю.
Ах, як рана, да жаху рана!
Ах, як рана цябе я згублю...
«Ікар»
1.
Госпад ішоў супакоеным горадам, сіняю замеццю, шляхам нябачаным: небам, азораным зорамі, зорамі; светам, асвечаным плачамі, плачамі.
Позні вандроўнік, вар ’ят / паэта, гнаны ў бяссонне натхнёнаю марай, убачыў адзіны, пайшоў за ім следам, светла ўздыхнуўшы: «Нарэіцце, Уладару!»
2.
Цемры святая прасветленасць, адваротны бок слова, свет у свеце, прамень
у пастцы люстраных сценаў — гэта ты, чалавек:
сусвет, абмежаваны Бязмежным.
3.
He. 40:3 Сорванный голос флейты у края кремннстой пустынп, ярок, тревожен закат нссушенного лета у края пустынн.
(Знойная пыль облаков, словно птпц умпраюідпх стая у края).
О, как пронзмтелен крнк пророка, вознесшнйся где-то
у края, у края пустынн.
4.
Пресветлый лнк на черных образах. He плач, а крнк.
Бессмысленность — не страх.
Вечерннй свет.
Теперь брестн впотьмах. В лампаде масла нет, нокв глазах — безводная пустыня, мертвый склеп.
Крест Ннсуса ныне в пскусной благостыне лукавых треб — нелеп.
5.
Цьмяны смурод апраметнага гару — горад.
На плошчы цэнтральнай канае распятая мара. Гора.
Тут, дыссанансам з разяўленым у хваласпевах вечавым хорам юродзівы ў чорным рэглане пранізліва ўз ’енчыў: «Го-ра!»
...А ўрадзе кавальскім ўжо шчэрыцца хіжы горан, а молат б’е ўжо цвікі для новага крыжа, і высіцца ў сонечнай хмары Хорам
Цішы.
6.
Так блізка сонца, але роўны шлях іда прытулку, і да катастрофы... Празрыстая пяшчота светлых словаў звіваецца ў пачварны жорсткі жах —
і ўжо шалеюць прывідныя ловы, звяртаючы праклёнам прах у прах, і крыважэрны позірк прагных плах не ўлітасцівяць мірныя замовы.
Так блізка сонца: працягні руку і дакраніся ззяючых аблокаў!
Але пачуўшы — гімнам страснай веры — спеў ангелаў «Асанна ў вышніх Богу», прыслухайся: ці не кране шчаку драпежны і смуродны подых Звера.
8.
В колккх нскрах стеклянной метелн седая хортпца гложет желтую кость на холме, там, где прнзрачно выснтся вечным черным «покоем» запндевелая внселнца.
Месяц — шар шелестяіцей фольгн.
Поздннй странннк. Пес у ногн.
Похотлмвые тенн, беснуясь кружат в колдовском хороводе, алчный страж Нетопырь брызжет смрадной слюной, нзвмваясь на поводе, корчпт рожн паяц н в глумлнвом смнренье гнусавнт стнхм Ннсусовой проповедн.
Ліесяц — шар шелестяідей фольгм.
Поздннй странннк. Пес у ногн.
Только в гласе трубы, в торжествуюшнх клнках лнк небес озарнл Прлсносушмй Владыка.
Звездный путь. Неземные огнн.
Позднмй странннк. Пес у ногм.
9.
Днкнй всадннк летел в брызгах млечной купелн (конь под ннм звероок п безудержно-гневен), лунный сгусток пузырмлся в скрюченных пальцах бледно-снней зарей ведовскнх эманацнй.
А за смутной долмной небесного холода, средп проклятых торжнід внзжаіцего смрада шел Господь — мммо врат преблаженного Города — по заплеванным улнцам дольнего града.
10.
Сей час настал. На все отвечу: НЕТ!
Моя душa — гнездовье скорпнй. Ліне бы закрыть глаза м вновь увндеть небо, но кожу обжнгает лунный свет
Обернут ммр рождественскою негой.
Вот-вот рассвет. Заря — чернее снега.
На звездной пылп оставляет след конь блед (н всаднмк также мертв н блед).
Ах, в это сердце сннего хрусталя уж не вопьются больше окончанья десятка молнпй мз костлявых рук!
Безумьем отраженные мечтанья размоют колдовскме очертанья судьбы моей, н в Крест вольется Круг
11.
Я не вознесся над долкной сна, не воскресмл необорммой болн, алмазным крнком ангельской трубы не проколол сердца ўвядшнх песен.
Я умер.
12.
Я ба чыў Ангела
з акрываўленымі далонямі у горадзе пасярод натоўпу збіраў ён душы людскія, каб перадаць іх Богу
і я зразумеў:
чалавечае сэрца —
лязо.
Я доўга яшчэ стаяў смуткуючы, разважаў пра недасканаласці чалавечай натуры, бездухоўнасць, неміласэрнасць / на тое падобныя рэчы, і не заўважыў, як надышла мая чарга, і на тонкіх празрыстых пальцах набрыняў крываточны след.
13.
Кіду Тебя, Господь моей душм, в чдсле н слове.
(— He затворп н не унмчнжм врата любовн!)
Ніцу в кппенье трепетных громов, молчанье молннй.
(— He умолчн, Господь монх стмхов, в стнхах любовн!)
Желаю обрестм м дух, м плоть в Твоем улове.
(— Благой надеждой осенп, Господь, мечты любовп!)
* * *
Фіялетавы змрок засынае на ўсходняймяжы.
Ціха дрэмлюць пад коўдрай асенняга ветру палі. Ну а ты?
Што ж ты бачыш у мроях сваіх, адкажы? / скажы, ці змагу я аднойчы пракрасціся ў іх?
Ах, каб ведаць, якія сакрэты хаваюць яны?
Ах, кабзнаць, штозаскарбыянысцерагуцьдаз’яўленнязары? Але хто ж адгадае, чым поўны жаночыя сны ў час, калі запальвае поўнач свае ліхтары.
У бясконцай тузе лістападаўскіх сумных даджэй, Калі ад прахожых вочы сноў сваіх ты замкнеш, Я б хацеў уварвацца ў сусвет тваіх сплюшчанных вей I трывожыць спакой яго, Пакуль «Досыць» ты мне не шапнеш.
Фіялетавы змрок засынае на ўсходняймяжы.
Ціха дрэмлюць пад коўдрай асенняга ветру палі. Ну а ты?
Што ж ты бачыш у мроях сваіх, адкажы? / скажы, ці змагу я аднойчы пракрасціся ў іх?
* * *
Сядзець з табою побач. Адчуваць духмяную няўлонасць тваіх вуснаў / страчваць розум у нямым чаканні тваёй пяшчоты і ў адно імгненне спасцігнуць радасць будучых сустрэч / горыч неабходных развітанняў на шэрых і закінутых перонах. Адзіным словам выказаць усё, аб чым даўно гавораць нашы вочы, / моцным намаганнем нашых рук разбіць шкляныя межы забабонаў — хай іншыя гавораць што захочуць!
У адзіным ўздыху сплесці нашы душы і вымусіць кахаючых два сэрцы забіцца у салодкім рэзанансе.
Шапнуць табе на вуха тыя словы, што так даўно баімся мы сказаць адзін другому ўжо каторы месяц, а потым пракрычаць іх у сусвет, каб зналі іх усе сузор 'і неба, каб жураўлі іх рэхам паўтаралі, каб дрэвы іх паведамлялі ветру, каб бліскавіцы неслі іх да сонца — як ўсё жывое простыя тры словы пра наша безнадзейнае каханне.
■к * *
У кожнага ёсць права на палёт ды скарыстацца гэтым правам не ўсякім дадзена
... Часта
доўгімі начамі адыходзячага лета пачуўшы тонкі / пранізлівы кліч зор ён прачынаецца і адчувае зноў
што можа разарваць
усе ланцугі зямнога прыцяжэння Паўсонны рыўком ён падбягае да акна але пераступіць граніцу ўзлёту усё не рашаецца / зноў ясна чуе здзеклівы рогат ззяючых вышынь
Толькі аднойчы ён зрабіў адчайны крок у сваю мару / пакуль застыўшы горад адлічваў на сваім гадзінніку хвіліну ён прачарціў парабалу ў паветры парабалу што перарвалася каменнай маставой на першым выгібе
А сонная планета ў сваім няспынным і халодным раўнадушшы не зварухнулася і як раней плыла ў стагоддзямі накрэсленай арбіце ў тым жа напрамку з восені да лета
Калі яго знайшлі на ўсходзе сонца ён лежачы ў сярэдзіне натоўпу з рукамі распрасцёртымі каб абдымаць сузор ’і яшчэ чуў у жалобным перазвоне зорных ніцяў шыпячыя абрыўкі настойлівых і недарэчных фраз ...прычыны самагубства невядомы... .. .проста звычайны малады вар ’ят... ... чаго яму на свеце не хапала...
КНІГІ ОНЛАЙН
