За родную мову й праўдзівы назоў
Ян Станкевіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 742с.
Мінск 2013
С 394. ...ляжала ўсё тая самая... каша. — У арыгінале: ...ляжалаўсе тая самая... каша.
Ведамкі праз тое, што й як было ў Расіі
[1966, № 3. Тэкст не падпісаны.]
С. 395. Захаванае нехарактэрнае напісаньне іубэрнскаму.
Каля Саўчыца
[1966, № 3. Тэкст не падпісаны.]
Зьмітра Бакуновіч...
[1966, № 3. Тэкст не падпісаны.]
Да жанібаў
[1966, № 3, дзе падпісаны Дзейны назіральнік.]
Наказуем праз добрае, каб зь яго карысталі
[1966, № 3. Тэкст не падпісаны.]
Захаванае напісаньне назоўніка жаночага роду з асновай на заднеязычны [к] у форме меснага склону адзіночнага ліку: у крытыццы.
С. 397. і артыкул Я.Г. „Мае прыяцелі — В. Аношка“. — Уарыгінале: ...іартыкулаЯ.Г. „Мае прыяцелі — В. Аношка“...
Адцямляем благое, каб яго паправіць
[1966, № 3. Тэкст не падпісаны.]
Уніфікаваныя напісаньні літар е і я ў пераднацісьненых складах: не ля Воршы.
С. 398. Варыянтныя напісаньні прозьвішча Шэін і Шэйн(а) уніфікаваныя на карысьць варыянту Шэін(а).
С. 398. безь сярэдняе асьветы Я. Найдзюка. — Я. Найдзюк у 1923 г. паступіў у настаўніцкую сэмінарыю ў Ваўкавыску, але дзеля цяжкай фінансавай сытуацыі быў вымушаны перапыніць навучаньне. Пазьней у Вільні ён працягваў навучаньне на вечаровых курсах сярэдняй адукацыі і ў якасьці вольнага слухача на факультэце гісторыі ўнівэрсытэту Сьцяпана Батуры. Разам з тым, зьвестак аб тым, што ён меў закончаную сярэднюю адукацьпо, ня выяўлена. — Рэд.
Божым шляхам (Лёндан)
Рома, экклезія, іконы
[1 966, № 3, дзе падпісаны Др. Я. Станкевіч.]
С. 399. ...малы горад, гарадок (рас. „крепостца“)... — Таку арыгінале.
С. 399. ...адменена на таксама чужое... — У арыгінале: ...адменна на таксамачужое...
Веча (Іст-Брансьвік)
За беларускую моладзеж!
[1970, № 5, дзе падпісаны Я. Станкевіч.]
Варыянтныя напісаньні заразом і заразам уніфікаваныя на карысьць варыянту заразом.
Захаваныя варыянты моладзь і моладзеж.
С. 400. Нехарактэрнае напісаньне гуманыстычных замененае на гуманістычных.
С. 401. Нехарактэрнае напісаньне Детройце замененае на Дэтройце.
С. 401. Захаванае напісаньнезьбезахоцяцца.
С. 402. памалу няпрыцяй уцягуецца. — Так у арыгінале.
С. 402. Бацькі й знаёмыя маюць захочаваць моладзь. — Так у арыгінале.
Зь 9-е сустрэчы
[1 970, № 8, дзе падпісаны Я. Станкевіч.]
С. 403. ...ведаючы моцную волю іхную... — У арыгінале: ...ведаючы моцную волю іхну...
С. 403. Цьверджаньне Вяльгорскага. — Станкевіч тут адсылае да кнігі: Wielhorski Wladyslaw. Polska a Litwa. Stosunki wzajemne w biegu dziejow. The Polish Research Centre Ltd. London, 1947. — Рэд.
C. 404. Пад веданьнем, да якога народу належыш, ё разумеў і нацанальнае пачуцьцё і такія ж імкненьні, — адным чынам, нацанальную ідэялёгію. — Так у арыгінале.
С. 404. Ст. Станкевіч спробаваў даводзіцв... — Так у арыгінале.
С. 404. Што важнейша ў працэсе... — Так у арыгінале.
С. 405. ...разам ад 4 да 4 і поў гадз. — У арыгінале: ...разам ад 4-4 і поў гадз.
Навуковая канфэрэнцыя ў Чыказе*
[1 970, № 8. Тэкст не падпісаны.]
Захаванае напісаньне назоўніка жаночага роду з асновай на заднеязычны [к] у форме давальнага склону адзіночнага ліку: заслугаваліся... расійскай палітыццы.
„Веча“ й крытыка „Веча“
[1 970, № 9, дзе падпісаны Давідовіч Гор.] Захаванае напісаньне Бэлер-Менск.
Захаваныя напісаньні: памаему, безь ніякае.
Захаваныя варыянтныя формы роднага склону адзіночнага ліку назоўніка эміграца: унукаў старой беларускай эміграцыі, усебаковым патрэбам эміграцы.
С. 407. Нехарактэрнае напісаньне „празыдента“ ў нашым выданьні замененае на „празыдэнта".
С. 408. ведамкі праз польскія забіўствы ў Лідчыне. — У арыгінале: ведамкі праз польскія забіўства ў Лідчыне.
С. 408. Захаванае напісаньне сваей змоваю.
С. 409. Немцы абясьцілі... — У арыгінале: Немцы абясьнілі...
С. 410. Захаванае напісаньне ўзумесны (дзеяньнік).
За роднуто мову й праўдзівы назоў (Адказ на ліст В. Качанскага)
[1971, №3(13), дзе падпісаны Я. Станкевіч.] С. 412. „Голасе Радзімы", часапісе, што выдаець НКВД. — Газэта „Голас Радзімы" выдавалася ў Менску з 1955 г. як орган Беларускага таварыства па сувязях з суайчыньнікамі за мяжой. Успрымалася эмігрантамі як друкаваны орган, які выдаваўся савецкімі спэцслужбамі дзеля ўвядзеньня іх у зман наконт савецкай рэчаіснасьці.
С. 413. у Літве, у Еўю. — Еўе — старадаўняе мястэчка, у якім у 1618 г. быў выдадзены першы ў сьвеце „Буквар мовы славянскай, пісаны чытаньню вучыцца хто хоча ў карыснае кіраваньне“. Цяпер — горад Вэвіс у Літве.
С. 415. арганізатар вялікалітоўскае слоўнікавае працы С. Некрашэвіч. — Сьцяпан Некрашэвіч разам зь Міколам Байковым у 1925 г. выдаў „Беларуска-расійскі слоўнік" на 20 тысяч словаў, а ў 1928 г. — грунтоўны „Расійска-беларускі слоўнік". Слоўнікі падсумоўвалі моўныя пошукі 1920-х гадоў, іх аўтары карысталіся вялікай картатэкай, якая пасьля загінула.
С. 415. меж іншага пісаў. — Пар. арыгінальны тэкст:
Асаблівасьць шляхаў беларускага культурнага разьвіцьця ня можа не адбіцца і на беларускім слоўніку. У той час, скажам, як у Вялікаросіі ўсякае слова, што там чуваць ад рускага чалавека, можа быць занесена, як рускае, у слоўнік, — у нас так рабіць зусім нельга: у нас да кожнага слова, якое мы чуем на Беларусі і нават ад беларуса, трэба адносіцца крытычна, трэба глядзець, ці няма тут рускага або польскага ўплыву, ці ня русізм або полёнізм мы чуем.... задачай нашага слоўніка, апрача таго, зьяўляецца яшчэ і апрацаваць нашу мову, выявіць яе, як мову беларускую, прыгодную ня толькі для пісаньня вершаў і штодзеннагаўжытку, але і выражэньня ёю самых глыбокіх навуковых ісьцін, самых тонкіх адценьняў нашай мысьлі (Некрашэвіч С. Да пытаньня аб укладаньні слоўніка жывой беларускай мовы. Менск, 1925. С. 6).
С. 417. Нехарактэрнае напісаньне Лягойску ў нашым выданьні замененае на Лагойску.
С. 417. Ня было чуваць празь якую-лень яго працу вялікалітоўскую ў БССР 20-ых год. — Тут Я. Станкевіч памыляецца. Вячаслаў Сэлях-Качанскі у 1920-х г. выкладаў у опэрнай і харавой клясах Менскага музычнага тэхнікуму і кіраваў музычнай падсэкцыяй Інстытуту беларускае культуры. Выступаў за стварэньне нацыянальнай опэры й беларускае прафэсійнае вакальнае школы. У1927 г. ён арганізаваў пры Інбелкульце Беларускую народную харавую капэлю. У 1927—1930 г. узначальваў тэатр БДТ—1. Аднак акрамя культурнай дзейнасьці Сэляху-Качанскаму ў 1926 г. давялося выканаць і палітычную місію на замову ОГПУ. Менавіта гэты дзяяч у 1926 г. езьдзіў у Вільню дзеля таго, каб угаварыць вядомага беларускага нацыянальнага дзяяча Францішка Аляхновіча пераехаць у БССР. Пра гэта пісаў сам Аляхновіч у сваёй аўтабіяграфічнай кнізе „У капцюрох ГПУ“, і гэта ж інфармацыя знайшла адлюстраваньне ў бягучых справаздачах пра беларускі рух польскай палітычнай паліцыі.
С. 417. Пазваўшы, 1943 г., Качанскага да Менску за дырэктара тэатру. — Падчас нямецкай акупацыі В. Сэлях-Качанскі ўзначальваў Беларускі гарадзкі тэатар, кіраваў аддзелам культуры і мастацтва Беларускай народнай самапомачы і аддзелам мастацтва ў Беларускай цэнтральнай радзе.
С. 418. як солісты Пец. Марыінскага тэатру. — Вячаслаў Сэлях-Качанскі быў салістам Марыінскага тэатру ў Пецярбурзе з 1915 да 1924 г.
Балыпавізма арганічная зьява ў Расеі [1971, № 3 (13), дзе падпісаны Б. Ск.] Уніфікаваныя варыянтныя напісаньні на карысьць болып частотнага варыянту:
1) Расія і Расея — на Расія;
2) бальшавізма і бальшавізм—на бальшавізма.
С. 419. Е. Кускова, ведамная расійская палітыкантка. — Кускова Кацярына Дзьмітрыеўна (1869—1958) — расейская грамадзка-палітычная дзяячка. У маладосьці быланародніцай, пасьля стала выступаць з памяркоўных сацыял-дэмакратычных пазіцыяў, пасьля перайшла на пазыцыі эўрапейскага „крытычнага сацыялізму". Актыўна працавала ў каапэрацыі. He прыняла кастрычніцкі пераварот 1917 г. У1922 г. высла-
ная з Савецкай Расеі, жыла ў Празе, а затым у Жэнэве. Супрацоўнічала з расейскім эміграцыйным друкам.
3 роднае мовы
[1971, №№ 1 (11) — 3 (13), дзе падпісаны Я. Станкевіч.]
Да палітычнае арганізацыі
[1972, № 15, дзе падпісаны Рупатлівы.]
Начэпнасыіь
Тэкст друкуецца паводле: Беларускія легенды. Кніжка першая. Начэпнасьць. Вільня: Гоман, 1917.
У арыгінале тэкст меў падзагаловак: „3 Я. Баршчэўскаго перакл. і выдаў Янка Станкевіч".
У нашым выданьні захаваная артаграфія арыгіналу, напр.: бяздзетны, вэчаром, змена, зменіцца, нябэснымі, разчухраная, узняліся.
Формы множнага ліку назоўнага склону прыметнікаў ужываюцца з канчаткам -ые (-іе): розные.
Уніфікаванае ўжываньне літар я і е ў пераднацісьненых складах, напр.: ня знаў, ня меў.
Уніфікаванае ўжываньне прыназоўніка з (с). Прыназоўнік з пішацца перад літарамі, якія абазначаюць звонкія зычныя і галосныя гукі, напр.: з Алютай, з залатымі; прыназоўнік с — перад літарамі, якія абазначаюць глухія зычныя, напр.: с чартом. Захаванаеўжываньне прыназоўніка са: саспагадам.
Захаванае ўжываньне літары ў у пазыцыі пасьля літары, якая абазначае галосны, нават пасьля коскі, напр.: улетку, ў ціхую; у полі, ўсюды; глуха, ў лесі.
Захаваныя варыянтныя напісаньні: адказывалі, расказывалі, але: апраўдаваючы, заломляваючы, перакідаваецца.
Захаваныя варыянтныя напісаньні каменем і каменям.
С. 425. з зямлі скакалі на камень. — У арыгінале: з зямлі скікалі на камень.
Што было і што павінно быць
Тэкст друкуецца паводле: Пётра з Арленят. Што было і што павінно быць IIIIIто трэба ведаць кожнаму беларусу. Зборнік артыкулаў розных аўтараў. Менск: Друкарня А.Я. Грынблята, 1918.
Гэты тэкст быў таксама выдадзены лацініцай: Piotra z Arleniat. Sto bylo i sto pawinno bye. Adbitka z „Homana“. Wilnia: Drukarnia M. Kuchty, 1918.
Захаванае напісаньне Магілёўская. У выданьні лацінкай напісана Mahileiiskaja.
Уніфікаваныя варынтныя напісаньні ўсе і ўсё на карысьць больш частотнага варыянту ўсё.
Уніфікаванае ўжываньне прыназоўніка з (с). Прыназоўнік з пішаода перад літарамі, якія абазначаюць звонкія зычныя і галосныя гукі, напр.: з далёкімі,; прыназоўнік с — перад літарамі, якія абазначаюць глухія зычныя, напр.: с поўдня, с кім-нібудзь. Захаванае ўжываньне прыназоўніка са: са спагадам.
С. 431. ...слуцкія паясы, або арнатыірызы... — Так у арыгінале.
С. 432. Захаванае нехарактэрнае напісаньне французскую.
КНІГІ ОНЛАЙН
