За родную мову й праўдзівы назоў
Ян Станкевіч
Выдавец: Інбелкульт
Памер: 742с.
Мінск 2013
Ад Рэдакцыі
[1951, студзень, дзе падпісаны Рэдакцыя „Веды".]
С. 285. Захаванае напісаньне формы меснага склону адзіночнага ліку назоўніка фірма з канчаткам -ой: фірмой.
Трэба нам свая друкарня
[1951, студзень. Тэкст не падпісаны.]
Вайна ў Карэі
[1951, студзень. Тэкст не падпісаны.]
Іміграваньне беларускіх ДП у ЗГА
[1951, студзень. Тэкстне падпісаны.]
3 расійска-комуністычнага народазабіўства Беларусаў
[1951, люты — сакавік. Тэкст не падпісаны.]
С. 287. Прышчэпа (камісар ралейніцтва). — Сапраўднае прозьвішча Прышчэпаў.
С. 288. пачок тэорэтычна йшоў у супольны кацёл... — Так у арыгінале.
Патрэба навуковае працы
[1951, красавік — чырвень. Тэкст не падпісаны.]
Адказ сп. Скуратовічу
[1951, кастрычнік — снежань. Тэкстнепадпісаны.]
С. 290. „Прыемна пачуць... тлумачэння пры ўжыванні такіх слоў і назоў Крывіч“... — Так у арыгінале. Тут Я. Станкевіч падае ўзоры памылковых напісаньняў.
Характар а гаспадарствавы лад старавечнасьці Беларусаў, Украінцаў а Расейцаў
[1952, студзень, № 1 (6). Тэкст не падпісаны.]
Літоўскі — ня Лятувіскі корпус 1817— 1831
[1952, студзень, № 1 (6), дзе падпісаны Альгерд Прус, плк.]
Захаванае напісаньне ня лятувіскі.
Тое-сёе аб друкарскіх майстрох Беларусі — Пётру Мсьціслаўцу, Івану Федаровічу а Грыню Івановічу
[1952, люты, № 2 (7). Тэкст не падпісаны.]
Захаванае напісаньне заходне-рускімі.
С. 292. Праца Хв. Ільляшэвіча праз друкарню Мамонічаў. — Магісгорская дысэртацыя, абароненая Ільляшэвічам у Віленскім унівэрсытэце, мела назоў „Друкарня дома Мамонічаў у Вільні (1572—1622)“. — Рэд.
С. 293. усё чыста было палічына і запісана! — Так у арыгінале.
С. 294. Захаванае напісаньне Гданск.
С. 294. Захаванае напісаньне ў дэкоратыўнасьці композыцыі.
С. 297. Прозьвішча Ходкевіч у форме давальнага склону адзіночнага ліку ў нашым выданьні ўжытае з канчаткам -у. У арыгінале яно зафіксаванае два разы з канчаткам -а і адзін з —у.
С. 298. ...манючыся там далей займацца друкарствам. — Таку арыгінале.
С. 298. Памер Іван Федаровіч 5 (15? — Я.С.) сьнежня 1583 г. — Іван Федаровіч памёр 15 сьнежня 1583 г. — Рэд.
Некаторыя вялікія здарэньні ў месяцу лютым у гісторыі Крывіч
[1952, люты, № 2 (7). Тэкст не падпісаны.]
„Літоўская" плынь (традыцыя гаспадарствавасьці) у нацыянальным адрад-
жэныпо беларускага народу
[1952, сакавік, № 3 (8). Тэкст не падпісаны.]
Уніфікаваныя варыянтныя напісаньні Наполеон і Напалеон на карысьць больш частотнага варыянту Наполеон.
Захаваныя напісаньні рэволюцыя і рэвалюцыйны.
С. 301. Захаванае напісаньне герцаства.
С. 302. ...даганяючы, не нацалуешся... — У арыгінале: ...даганяючы, не пацалуешся.
С. 302. Захаванае нехарактэрнае напісаньне формы творнага склону адзіночнага ліку назоўніка бібліотэкар з канчаткам -ом: бібліотэкаром.
С. 306. Назоў „Беларусы"... самі беларускія адраджэнцы ад часу „Нашае нівы“ (ад 1906 г.) пачалі неразумна яго пашыраць. — Нашаніўцы не былі піянэрамі ў пашырэньні найменьняў „Беларусь" і „Беларусы", яны паступоваўводзіліся ўва ўжытак яшчэ ў XIX ст., і не абавязкова расейскімі ўладамі. Можна прыгадаць хоць бы назву найбольш вядомага твора Яна Баршчэўскага, які выйшаў у 1844 —1846 г. — „Шляхціц Завальня, ці Беларусь у фантастычных апавяданьнях".
С. 306. як той лоўчы ў „Палескай глушы“ Т. Гушчы. — Пан падлоўчы Баранкевіч з аповесьці Якуба Коласа „У палескай глушы“ (першая частка трылёгіі „На ростанях") паходзіў „аднекуль з Гарадзеншчыны" і не пагаджаўся акрэсьліваць сябе як паляка. Ен называў сябе ліцьвінам, аргумэнтуючы гэта тым, што ягонае прозьвішча мела канчатак на „іч“, тады як чыста польскія прозьвішчы канчаюцца на „скі“. Пры гэтым гаварыў падлоўчы Баранкевіч у асноўным па-беларуску.
С. 306. Турцэвіч Арсень Восіпавіч (1848 — пасьля 1915) — расейскі археограф і гісторык, супрацоўнік Віленскай археаграфічнай камісіі. Акрамя чыста навуковых працаў, пісаў падручнікі па расейскай гісторыі для гімназіяў. Трымаўся манархічна-кансэрватыўных поглядаў, але трохі зьмякчыў іх пасьля рэвалюцыі 1905 г.
Поды апрычонасыіі беларускага народу
[1952, красавік, № 4 (9), дзе падпісаны Давідовіч Горадзенскі.]
Захаванае ўжываньне літары ў у пазыцыі пасьля літары, якая абазначае галосны, пасьля закрываючай дужкі: (-ю) ў мясц. склоне.
С. 307, спасылка 1. Назоў „Беларусы" пашы-
рыўся ад выхаду беларускага часапісу „Нашая ніва“, каторая яго прыняла й пашырала... — Так у арыгінале.
Беларуская друкарская акцьгйная супалка ў Ню Ёрку
[1952, красавік, № 4 (9), дзе падпісаны Часовая Дырэкцыя Друкарскай і Выдавецкай Акцыйнай Супалкі Пр. Скарыны.]
Інстытут найноўіпае гісторыі Беларусі
[1952, май, № 5 (10), дзе падпісаны Ч.]
Захаванае ўжываньне літары ў у пазыцыі пасьля літары, якая абазначае галосны, пасьля закрываючай дужкі: гаспадарствавасьці) ў нац. адраджэньню.
Паляшукі й Палявікі
[1952, ліпень, № 7 (12). Тэкст не падпісаны.] Захаванае напісаньне пашлі.
Захаванае напісаньне каа (,,кажа“).
Сьв. памяці Мікалай Войтаў
[1952, жнівень, № 8 (13), дзе падпісаны Я.
Станкевіч.]
Беларусы Пуцівельскага павету, б. Курскае губэрні
[1952, жнівень, № 8 (13), дзе падпісаны Я. Станкевіч. I
Захаваны правапіс у прыкладах з мовы „Гаруноў", напр.: гледяўчы, гародзнік, Іванькя, з свету, зьлі і злі, пяску пазатца і інш.
Захаванае ўжываньне літары ў у пазыцыі пасьля літары, якая абазначае галосны, пасьля закрываючай дужкі: ...дзеканьня)ў 3 ас.
С. 314. М. Халанскі гэтак пачынае сваю працу „Народные говоры Курской губ.“ — Міхаіл Георгіевіч Халанскі (1857—1910) — украінскі і расейскі лінгвіст і фальклярыст. 3 1891 г. — загадчык катадры расейскамой мовы і літаратуры Харкаўскага ўнівэрсытэту. Поўнае бібліяграфічнае апісаньне выданьня, на якое спасылаецца Станкевіч: Халанскнй М.Г. Народные говоры Курской губерннн. Заметкн н матерналы по дналектологнн н народной поэзнн Курской губерннн. СПб., 1904. — Рэд.
С. 319. антраполёга Хведара Ваўка. — Пар. таксама выказваньне самога Ваўка: „Зіставляючн антропологічні дані про украі'нців з лінгвістнч-
ною мапою Мнхальчука, мн бачнмо, іцо плоіца білоруськнх вплнвів майже цілковнто покрнваеться плоіцею пошнрення поліськнх діалектів, тоді як середня смуга захоплюе тернторію украінського діалекту, а південна — слобідська — украінські діялектн". Вовк Хведір. Студіі з украі'нськоі етнографіі та антропологіі. К.: Мнстецтво, 1995. С. 36. — Рэд.
Што было ў жніўтпо ў гісторыі Крывіч
(1952, жнівень, № 8 (13). Тэкст не падпісаны.]
Трагедыя зь нясьведамасьці (Зь гісторыі Беларусі XIX—XX стагодзьдзяў)
[1952, лістапад — сьнежань, № 11—12 (16— 17), дзе падпісаны Др. П. Янучонак.]
Уніфікаваныя варыянтныя напісаньні на карысьць больш частотных варыянтаў:
1) ідэялёгічны і ідэялегічны — на ідэялёгічны;
2) палёнізаца, паленіца, поленізаца — на палёнізаца.
Захаванае напісаньне заходне-эўропскі.
Захаванае напісаньне сваця.
Захаваныя варыянтныя напісаньні Полыпча і Польшч.
Варыянтныя напісаньні засьценкавая і засьцянковая (шляхта) уніфікаваныя на карысьць больш частотнага варыянту засьценкавая.
С. 321. павесьці Флярыяна Чарнышэвіча „Nadberezyiicy". — Флярыян Чарнышэвіч (Florian Czarnyszewicz, 1895—1964) — польскі пісьменьнік-самавук, з 1924 г. у Аргентыне. Удзельнік польска-савецкай вайны 1920 г. Раман „Nadberezyncy" быў апублікаваны ў 1942 г. у Буэнас-Айрэсе ў трох частках, у 1976 г. перавыдадзены ў Таронце, а ў 1991 г. — у Варшаве. Аўтар раманаў „Wicik Zywica" (1953), „Losy pasierbow" (1958), „Chlopcy z Nowoszyszek" (1963). — Рэд.
C. 326. Гэтак, каля трайціны вуніятам удалося схавацца. — Станкевіч яўна перабольшвае. Як сьведчыць гісторык Сяргей Токць, у Гарадзеншчынеў „1839 г. практычнаўсеуніяты былі далучаны да праваслаўя“. Падобная сытуацыя была і ў іншых рэгіёнах Беларусі. — Рэд.
С. 326. Звыш паў мілёна былых вуніятаў перайшлі з расійскага гграваслаўя ў польскае каталіцтва ў 1905 г. — Дадзеныя Станкевіча неймаверныя. Згодна з афіцыйнымі ацэнкамі, у 1905—
1909 г. ува ўсёй Расейскай імпэрыі перайшло з праваслаўя ў каталіцтва троху больш за 230 тыс. чалавек, у тым ліку ў „Паўночна-Заходнім краі“ — 56 тысяч праваслаўных. — Рэд.
С. 327. рана трагічна загінулага Паўлюка Бахрыма. — Зьвесткі аб раньняй сьмерці П. Багрыма не адпавядаюць сапраўднасьці. — Рэд.
С. 327. магнат Альгерд Абуховіч. — А. Абуховіч паходзіў з заможнай шляхты, але пад KaHeu жыцьця праз даўгі быў змушаны прадаць свой маёнтак. — Рэд.
С. 327. Вячаслаў Іваноўскі — таксама з драбных паноў. — В. Іваноўскі паходзіў з заможнай шляхты. — Рэд.
С. 328. галоўны гэрой — беларускі патрыёта. — Ідзецца пра раман Ф. Чарнышэвіча „Wicik Zywica“ (1953), галоўны герой якога не адзначаўся беларускім патрыятызмам. — Рэд.
Сьв. памяці Мікола Равенскі
[ 1953, Vol. Ill, № 3 (20). Тэкст не падпісаны.]
Захаванае ўжываньне літары ў у пазыцыі пасьля галоснай нават пасьля скарачэньня, напр.: 1886 г. ў Засульлі.
С. 328. ... Засульлі на Ігуманьшчыне. — М. Равенскі нарадзіўся ў вёсцы Капланцы цяперапіняга Бярэзінскага раёну. — Рэд.
Беларусь і Ўкраіна (Спроба прыраўнаньня гісторьгчнага процэсу абодвых народаў)
[1 953, Vol. ІП, № 7—10 (24—27), дзе падпісаны Д. Давідовіч-Горадзенскі.]
С. 331. Асноваю старабеларускае мовы літаратурнае, што паўстала ў канцу XIV стагодзьдзя, была паўднявая гаворка Полаччыны — паўночная часьць усходніх гаворкаў сярэдняга дыялекту беларускага. — Неймаверна. Згодна з Хрыстыянам Стангам, ад часоў Міндаўга да Вітаўта канцылярская мова ВКЛ адзначалася ўплывам валынскіх гаворак, у другой палове XV ст. пачынаюць дамінаваць уплывы паўночна-валынскіх і паўднёва-беларускіх дыялектаў, пад канец XV і ў першай палове XVI ст. — гаворак зь берасьцейска-наваградзкага рэгіёну і толькі ў другой палове XVI у канцылярскай мове пасьлядоўна адлюстроўваюцца асаблівасьці „сярэдняга дыялекту беларускага“. — Рэд.
С. 332. Захаванае напісаньне не ўтассамляючыся.
Беларуска-мусульманская колёня на Брукліне ў Ню Ерку
[1 954, Vol. IV № 1 (28), дзе падпісаны Ст. Я.]
Варыянты Ню Ёрк і Ню-Ёрк уніфікаваныя на карысьць больш частотнага варыянту Ню Ёрк.
Захаваныя варыянтныя напісаньні Бэнямін і Бэн’ямін.
I. Насовіч іграз назоў „Крывічы“
[1 954, Vol. IV № 1 (28). Тэкст не падпісаны.]
С. 336. ...належа даўсіхнаагул плямёнаў, што займалі, і цяпер да карэнных патомкаў іхных, займаючых усю тэрыторыю Беларускага краю...Так у арыгінале.
КНІГІ ОНЛАЙН
