Зроднены з культурай
Выдавец: БелДІПК
Памер: 400с.
Мінск 2008
Паглядзелі, як яна ідзе, патупалі нагамі па будучай сцэне, з некім паспрачаліся. Відаць, Гілеп спяшаўся, бо нават без абеда паехаў у свой Мінск.
Не паспеў ён яшчэ і за Іванава выехаць, як той дом культуры і абваліўся, і як раз у тым месцы, дзе яны з Гетманчуком тупалі нагамі. Мабыць, доўга чакаў «лімітаў». Праўда, яны, прывезеныя ў чамадане, дапа-маглі — дом культуры дабудавалі. Нат ідэя была надаць яму імя... Ліміта.
110
in
Наша родная любимая средняя
Слуцкая школа № 1
Давно, друзья весёлые, Простились мы со школою, Но раз в пять лет мы в своп приходим класс. В саду берёзки с клёнами Встречают нас с поклонами, И школьный вальс опять звучит для нас.
Октябрь 1953 года. 9 «Б» класс СШ №1 г.Слуцка. На пороге появляется наша классная Александра Сильвестровна Нероненя, она ведёт мальчика в сталинском кителе, с причёской «полубокс» (на макушке копна тёмных волос, вся остальная часть головы гладко выбрита). «Знакомьтесь, — говорит она нам, — это новенький — сын военного». Так в нашем классе появился Вова Гилеп. Мальчик был старательный, серьёзный, всегда подтянутый, «на ты» с гуманитарными предметами и сразу влился в коллектив. Мне тогда бьгло 15 лет, а все мальчишки в кассе бьгли просто моими друзьями, поэтому, когда он только вошёл, я сразу почувствовала особьш трепет в душе, и сразу же влюбилась в новичка. Но в те времена бьгло неприлично даже исподволь показьгвать свои чувства, и я молча, как мне каза-
лось, удерживала их при себе. Хотя в 10 классе я предложила ему сесть со мной за одну парту. Так как я по математике была первой, то на контрольных успевала решить всё ему и себе. Мы хорошо дружили, а после уроков раз в неделю ходили вместе с одноклассниками в кино. О своих чувствах я призналась ему лет через десять, когда уже у обоих были семьи. А так как первая любовь — это навсегда, то и сейчас испытываю к нему тёплые нежные чувства. Во времена нашей учёбы в школе на переменах обязательно надо было выходить из класса, а мы оставались в нём и под аккомпанемент трёх баянов пели песни. Вова был в числе музыкантов. Женя Кишенин, тоже новенький, привёз нам песню «Паратунка», которая стала нашим гимном на все прошедшие с тех пор 57 лет.
Там море чёрное, песок и пляж, Там жизнь привольная чарует нас, Там ночи лунные, морская гладь, Тебя я буду вспоминать.
Когда я училась, то считала свой класс самым обыкновенным, и только позже поняла, что мои одноклассники уникальны, а их аура чистая, добрая, прекрасная.
Многие наши выпускники добились хороших успехов в жизни: Сергей Петров (Коровин) выпустил к 390-летию школы сборник стихов; Люся Тишкевич (Тарасова) пишет необыкновенные рассказы, которые печатаются в журналах; Слава Мишин стал капитаном корабля дальнего плавания и семь раз ходил в Антарктиду. И не только на встречу с пишви-нами...
Я стала учительницей физики и в 1994 году получила премию Сороса, проработала в школе до семидесяти лет и наследие моих однокашников передала своим ученикам: Мише Журавкову, который уже в 32 года стал доктором физико-математических наук, а в 37 лет — академиком. Ещё один мой
112
113
выпуск встречается каждый год (и даже чаще) уже в течение двадцати одного года. Они собрали деньги и отремонтировали кабинет в СШ №3 г. Солигорска, которую окончили в 1987 году. Дружбу, сердечность, взаимоподдержку они получили в наследство от моего выпуска.
Как же складывались наши отношения после окончания школы? Вова Гилеп отслужил в армии, окончил исторический факультет БГУ, работал заместителем директора музея Великой Отечественной войны, первым заместителем министра культуры. Сейчас он председатель Белорусского фонда куль-зуры и главный редактор «Краязнаўчай газеты».
Наш выпуск встречался через год, три, десять, тринадцать, пятнадцать и так далее — до пятидесяти лет. 50-летие отмечали с выпускниками 2005 года. Ребята остались очень довольны праздником и обещали, что тоже встретятся через пятьдесят лет. Ещё мы встретились на 380-летии школы в 1997году, где нас было 50 человек из 69-ти, окончивших школу. Когда мы вышли на сцену, как много лет назад, под баян мы пели:
Да и сердца наши
Не стали тусклыми,
Не перестали гореть,
Хочется, чтобы мы не были грустными
И не умели стареть.
«Ты всё такая же стройная, Танечка», «Тьг стал серьёзней, Андрей» — Все мы сегодня девочки-мальчики — На вечере школьных друзей.
На 390-летие школы нас, к сожалению, было уже 17, хотя выпускников 2007 года бьгло еще меньше. Праздник был за-мечательньгй, жаль только, что из наших учителей в живьгх остались единицы. Память о них всегда будет жить в наших сердцах.
Во всех наших встречах Володя Гилеп принимал самое активное участие: помогал готовить сценарии, организовывал и вдохновлял нас. В этом году он подарил школе картину председателя Союза художников Владимира Басалыги, на которой изображена наша школа в 1842 году.
Володя, это огромное счастье — знать тебя, бьггь с тобой, общаться с тобой, чувствовать тепло твоего сердца и помыслов. Мы все очень любим и ценим тебя. Спасибо, что судьба дала нам возможность прожить с тобой эту сложную, ио вместе с тем радостную и незабываемую жизнь!
Неля Лобштейн (Фатнева), учительница, г. Солигорск студзень 2008 г.
114
Быў. Ёсць. Будзе
115
Ніколі не ведаеш, як тваё слова адгукнецца. Праўда, кожны, хто ніша, прамаўляючы гэта, звычайна мае на ўвазе будучи чытацкі рэзананс. Аднак калі-нікалі бывае і так, што цягам часу тое, пра што ты некалі расказваў, на-будзе нечаканы працяг. Так аднойчы атрымалася і ў мяне.
Больш за дваццаць гадоў таму, пра-цуючы над кнігай «Ля Камснкі бруі-стай», што пазней выйшла ў ссрыі «Па родным краі», якую выпускала былое выдавецтва «Полымя», я стараўся саб-раць як мага болып матэрыялаў, што тычыліся гісторыі гэтага кутка Баць-каўшчыны. Зразумела, не мог абмі-нуць і падзей мінулай вайны. Тады і трапіўся мне на вочы цікавы факт, звя-заны з вызваленнем раёна ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, таму я не мог не згадаць яго ў сваёй кнізе.
Не палічыце гэта не сціпласціо, але, каб быць больш дакладным, пра-цытуто самога сябе: «Удзельнічалі ў вызваленні роднай зямлі і ўраджэнцы Капылыпчыны. 3 хваляваннем чакаў
сустрэчы з родным Востравам памочнік камандзіра па палітча-стцы аднаго з батальёнаў сувязі маёр А. Гілеп. Адзін з арганіза-тараў калгаснага руху ў Капыльскім раёне, кіраўнік райкома камсамола, ён у 1930 г. пайшоў служыць у Чырвоную Армію, скончыў ваенна-палітычнае вучылішча. Перад самай вайной родныя паехалі адпачываць у Вострава. 3 таго часу Аляксандр Васільевіч нічога пра іх не ведаў. Вызвалена Семежава. Яшчэ здалёк маёр убачыў, пгго вёска гарыць. Сціснула сэрца, але праз колькі метраў з невялічкага ляска выйшлі жанчыны і дзеці. Сярод іх знаходзіліся родныя А. Гілепа».
Крыху пазней, з’яўляючыся складальнікам і аўтарам многіх артыкулаў і нарысаў гісторыка-дакументальнай хронікі Ка-пыльскага раёна «Памяць», я, канечне ж, не мог не ўключыць у адпаведны раздзел і гэты эпізод. Найперш таму, што падоб-нае супадзенне, каб воін-вызваляльнік трапіў у родную вёску, бывае не часта. Аіе не толькі па гэтай прычыне. Вострава ж у нейкіх двух кіламетрах ад вёскі Навасёлкі Браткаўскага сельса-вета, у якіх жыў і я пасля пераезду са Случчыны маіх бацькоў-настаўнікаў і дзе заканчваў сярэднюю школу. Як жа, у такім разе, абмінуць і Вострава, у якім давялося бываць неаднойчы і ў якім жылі некаторыя мае аднакласнікі.
Але пра тое, як слова можа адгукнуцца... Пасля выхаду «Памяці» неяк напаткаў старшыню праўлення Беларускага фонду культуры Уладзіміра Плена.
— Дзякуй, — сказаў Уладзімір Аляксандравіч нечакана для мяне, калі мы павіталіся.
— За што? — не зразумеў я.
— Да за тое, што пра майго бацьку напісаў.
Тады да мяне ўсё і дайшло. У. Плен жа — родам з Вострава, чаго я, праўда, працуючы над кнігай «Ля Каменкі бруі-стай», не ведаў. А той маёр А. Плен, які вызваляў родную вёску, і ёсць ягоны бацька. Значыць, і шасцігадовы Валодзя знаходзіўся сярод жанчын і дзяцей, якія віталі воінаў-вызва-ляльнікаў.
116
117
Нездарма кажуць: свет цесны. Аднак асабліва ён падаецца блізкім, калі напаткоўваеш такіх шчырых, зычлівых, надзіва чалавечных людзей, як Уладзімір Аляксандравіч.
Я і не памятаю, калі пазнаёміўся з ім. Дый не магу сказаць, iirro знаходжуся з ім у асабліва блізкіх адносінах. Толькі гэта ў дадзеным выпадку не так і важна, Куды істотней іншае: ён ёсць! Немагчыма ўявіць сабе беларускую культуру, не згадваю-чы імя У. Гілепа — цудоўнага арганізатара, дасведчанага, ініцыятыўнага чалавека, таго, хто, лучьщца дабрынёй і шчы-расцю.
Так было заўсёды, дзе б ні працаваў Уладзімір Аляксанд-равіч. А працаваць яму пасля заканчэння Беларускага дзяржаў-нага універсітэта даводзілася шмат дзе: і ў музеях, і ў апараце ЦК КПБ, і ў Міністэрстве культуры — першым намеснікам міністра. А затым — у Беларускім фондзе культуры.
Пра кожны з гэтых перыядаў у ягонай біяграфіі можна зга-даць толькі добрае. Прытым, калі ўжо быць больш дакладным: іымат добрага. Менавіта У. Гілеп сваім прыкладам неаднойчы пацвярджаў правільнасць той высновы, што не месца ўпры-гожвае чалавека. Як і канкрэтнымі справамі даказаў, што па-сапраўднаму творчы чалавек, нават з’яўляючыся адпаведна сваёй пасады чыноўнікам, ніколі не ператвараецца ў безуваж-нага і халоднага адмінісгратара. Таму што над усім бярэ верх менавіта творчасць (няважна ў чым гэта праяўляецца) галоў-нае — пазітыўныя вынікі яе.
Творчасць Уладзіміра Аляксандравіча — тэта музеі, пгго адчынілі свае дзверы, дзякуіочы яму.
Тэта — помнікі многім выдатным людзям, што былі ўста-ноўлены таму, што ён праявіў ініцыятыву.
Тэта — шматлікія мерапрыемствы культурнага характару, арганізацыю якіх ён падш'іурхнуў. I раней, і цяпер.
Хоць, як мне здаецца, акурат на пасадзе старшыні праўлен-ня БФК У. Гілеп найлепшым чынам раскрыўся як чалавек, які так шмат робіць дзеля нацыянальнага Адраджэння. Пры тым
робіць без гучных запэўніванняў, без гучных спасылак на цяж-касці, да чаго прывыклі некаторыя з тых, хто ставіць йа першы план сваю забранзавелую асобу, а так, як і павінен рабіць той, хто меней за ўсё думае аб сваёй славе і не спрабуе высвятляць, хто «свой», а хто —«чужы». Таму і групуюцца вакол Уладзі-міра Аляксандравіча людзі, якія часам і розняцца сваімі погля-дамі, але якіх заўсёды аб’ядноўвае адзін важны знамянальнік: праца ў імя Беларусі сённяшняй і дзеля Беларусі заўтрашняй.
КНІГІ ОНЛАЙН
