Жывёльны свет
Тэматычны слоўнік
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 239с.
Мінск 1999
Матылёк
Насякомае з дзвюма парамі крылаў, пакрытых пылком рознага колеру, ад якога залежыць іх афарбоўка.
матылёк м., матыль м. — паўдн. зах. д., сярэд.-бел. г. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ), матылік м.,матыльчык м.,мятылік м. — Бяроз., Іван., Ганц., Пін. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ), матылка ж., матьілька ж. — Гродз. р., зах.-пал. г. (ЛАБНГ,
АЛА, СПЗБ), матылячка ж. Бераст. (ЛАБНГ), матэлка ж. Шчуч. (АЛА), мятлік м., мятлічак м., мяпілічка ж. — пераважна паўн. частка паўн.-усх.д. (ЛАБНГ, АЛА, Шаталава), мятлачак м. — Віц. (ЛАБНГ), мягплак м., мяклаша ж. — Гарад., Шум. (ЛАБНГ, АЛА), мятлўх м. — Віц. (Каспяровіч), мятлўшка ж., мятлўха ж. — паўдн. частка паўн.-усх.д(ЛАБНГ, АЛА, ЖНС, Каспяровіч, Яўсееў, Гарэцкі, Юрчанка), мятлышка ж. — Віц. (Каспяровіч), мятлўха ж. Лід. (Сл. Гродз.), мятлюшак м. Бых. (ЛАБНГ), бабкаж. — зах. частка ўсх.-пал. р. (ЛАБНГ,. АЛА), бабачка ж. зах.частка ўсх.-пал. р., спарадычна віц.-маг. г. (ЛАБНГ, АЛА), папяльнўха ж. — Кобр. (ЛАБНГ), папянюх м. Малар. (ЛАБНГ), цярэшка ж. Бял. (Яўсееў, Насовіч), цярбхаўка ж. — зах.-бран. р. (Растаргуеў), перапёлка ж. — зах.-пал. г. (ЛАБНГ, АЛА), піталіійка ж. — Паст., Астр. (ЛАБНГ, СПЗБ), кацярбжка ж. Ветк. (Мат. Гом.), вёдзьма ж. ’вялікі матылёк цёмнага колеру’ Гродз. (Цыхун), смяртэльнік м. ’начны матылёк’ Іўеў. (Сл. Гродз.), цьма ж. ’маленькі начны матылёк’ Гродз. (Сл. Гродз., Цыхун).
Моль
Вельмі малы матылёк атрада лускакрылых, вусень якога нішчыць шарсцяныя тканіны, збожжа і інш.
моль ж. агульн. (СПЗБ, Янкоўскі, Бялькевіч), мбля ж. — мясц. (Насовіч).
Мурашка
Невялікае насякомае атрада перапончатакрылых, якое жыве вялікімі калоніямі.
мурйшка ж. агульн. (АЛА, СПЗБ, Бялькевіч, Каспяровіч, Насовіч), муравёй м. — агульн. (АЛА), мураш м. — Гом.р., Бял. (Мат. Гом., Яўсееў), муравёль м. Маз. (АЛА, Шаталава), мўраха (мураха) ж. — Бяроз., Драг., Брэсц. (АЛА, 3 нар.сл., Шаталава),л/у/>аваж. Стол. (ТС), камашка ж. -Лоеў. (Янкова), мураўё н. зборн. Бар. (СПЗБ), мурахаўён. зборн. — Рэч. (НС); малыя рудыя мурашкі, якія пякуча стрыкаюцца: сікўчкі мн. —Круп. (СПЗБ), сікунымн. — Паст. (СПЗБ), сікліўкі мн. — Вілен. р. (СПЗБ), мсіклякі мн. Латгал. р. (СПЗБ), саладухі мн. — Вілен. р. (СПЗБ); маленькія чырвоныя або жоўтыя мурашкі: вадзянкі мн. — Івац. (НС), балацянкі мн. — Дзятл. (ЖНС), жагляўка ж. —
Гл., Гом. р. (Янкоўскі, Мат. Гом.); кайданы мн. ’вялікія лясныя мурашкі’ — Беластоц. р. (СПЗБ), курашчыпка ж. ’від мурашак, што жывуць у трухлявай драўніне’ — Краснап. (Бялькевіч), зеразнянка ж. ’нейкая мурашка’ Шчуч. (Сл. Гродз.), сцынзйрык м. ’нейкая мурашка’ Ельск. (Мат. Гом ); буйныя мурашкі ў мурашніку: каралі мн. — Гродз. (СПЗБ), каралюхі мн. Гродз. (Сцяшковіч).
Муха
Шырока распаўсюджанае двухкрылае насякомае, якое часта з’яўляецца пераносчыкам узбуджальнікаў інфекцыйных хвароб.
мўха ж. агульн. (АЛА, СПЗБ, Бялькевіч), мўшына ж. — віц.-маг. г. (АЛА), мўхіна ж. Бял. (АЛА), жужак м. ’вялікая муха, якая кусае жывёлу’ — Чэрв. (НЛ), нўжа ж. — Лоеў. (Янкова), мыцка ж. ’маленькая мушка’ — Карэл. (ЖНС), гудбк м. ’муха, падобная да трутня’ — Смален. р. (Дабравольскі).
Мядзведка
Насякомае з тоўстым целам, пакрытым кароткімі мяккімі валаскамі, жыве ў зямлі і з’яўляецца шкоднікам сельскагаспадарчых культур.
мядзвёдка ж.—Старадарож. (Мат. апыт.), тдчка ж. — Стол. (ТС), ўгык-віктбчка — Гродз. (Цыхун), турчак м. — Дзятл. (Мат. Гродз.), тўрлушка ж. — Мсцісл. (Мат. апыт.), туркач м. — Мядз. (Мат. апыт.).
Павук
Членістаногае насякомае, якое пляце павуціну для лоўлі іншых насякомых, якімі корміцца.
павўк м. — агульн. (АЛА, Бялькевіч, Янкова, Насовіч), пувак м. — Латгал. р. (СПЗБ).
Пашшак
Конскі гліст.
пашшак м. — усх.маг. р. (Насовіч), пушняк м. Мсцісл. (Мат. апыт.).
Плывунец (жук)
Жук, які жыве ў вадзе, мае карычневатую афарбоўку, крылыды аблямаваны жоўтай палоскай.
жужак вадзяны — паўн.-зах.з. (СПЗБ).
Прусак
Рыжы таракан, які водзіцца ў жылых памяшканнях, корміцца расліннымі і жывёльнымі рэшткамі.
прусак м. Гродз.р., Лях., Гл. (Мат. апыт., Янкоўскі), прус м. — Смарг., Чэрв., усх.-маг. р. (СПЗБ, Шатэрнік, Мат. апыт.), таракан м. — Валож. (Мат. мін.-мал.), тараган м. — Лях. (Янкоўскі), чвыркі мн. — Латгал. р. (СПЗБ).
Пчала
Насякомае, якое перапрацоўвае кветкавы нектар на мёд, пылок на пяргу.
Агульная назва: пчблы мн. — агульн. (Мат. апыт.), пшчдлы мн. — паўн.-зах. з. (ЛАБНГ, СПЗБ), валбскія пчдлы ’разнавіднасць пчол’ Стаўб. (СЦБ), гнядыя пчдлы ’разнавіднасць пчол’ — Драг. (ЛП), медавая пчала — Паст. (3 нар. сл.).
Дзікія (лясныя) пчолы: слёпацень м. усх.-пал. р., Лун., Івац., Ганц., Бых., Асіп. (ЛАБНГ, СПЗБ, ТС, ЛП, 3 нар. сл., НЛГ), слёпет м. Калінк., Kip. (НС), слёпень м. Чэрв., Асіп., Гл., Чач., Браг. (ЛАБНГ), сляпёнь м. — Круп., Мсцісл., Чэрык., Хоц., Рэч. (ЛАБНГ), слёпец м. — Браг. (ЛАБНГ), сляпёц м. — Смарг. (ЛАБНГ), слётка ж. — Жлоб. (ЛАБНГ), барбўка ж. — Бар., Пруж. (ЛАБНГ), чамярыцаж — Стол. (ЛП).
Матка ’пчаліная самка’: матка ж. агульн. (НС, Насовіч, Мат. апыт.); матка, якая закладае трутнёвую чарву: трутнёўка ж. — агульн. (ЛП, Мат. апыт.), трутдўка ж. — Малар., Маз., Стол., Гродз. (ЛП, Цыхун).
Труцень ’самец у пчол’: трўцень м. — агульн. (СПЗБ, ТС, Насовіч, Мат. апыт.), вадандс м. — Гродз. (Сл.Гродз.).
Пчаліная разведка: іск м. паўн.-усх. д. (ЛАБНГ, СПЗБ, СЦБ, 3 нар.сл., ЖНС, НС, Мат. апыт., Мат. мін.-мал.), іска ж. Лун. (ЛАБНГ), зыска ж. Пін. (ЛАБНГ), пдіск
м. Жытк. (ЛАБНГ), скаль м. — паўдн.-зах. д. (ЛАБНГ, ТС, ЛП, НС, 3 нар.сл.), скаля м. — Стол. (ЛАБНГ), скёля ж., шкаля ж. — Хоц. (ЛАБНГ), скала ж.~ Шчуч., Маст., Зэльв., Слон., Кам., Бяроз. (ЛАБНГ), скалля ж. паўн.усх. з. (ЛАБНГ, НС, ЛП, 3 нар.сл.), хбдкі мн. — Кобр., Іван., Малар. (ЛАБНГ), пахддкі мн. — Малар., Лельч. (ЛАБНГ, ЛП), ухбд м. — Шчуч. (ЛАБНГ), развёдка ж. — агульн. (ЛАБНГ, ЛП).
Ясчкі і лічынкі ў пчол: чарва ж. — агульн. (3 нар. сл., Мат. Гродз., Мат. апыт.), чэр ж. — Par. (3 нар.сл.), заседзь ж. — Іўеў. (3 нар.сл.), люлька ж. ’лічынка пчалы’ — Малар. (ЛП), дзятва ж. ’пчолы, якія выходзяць з лічынак, і лічынкі’ — Паст., Мсцісл., Смален. р. (3 нар.сл., Дабравольскі, Мат. апыт.).
П’яўка
Прэснаводны чарвяк, які корміцца кроўю жывёл і чалавека, прысмоктваючыся да іх цела.
п’яўка ж. — агульн. (ЛАБНГ, СПЗБ, Бялькевіч), пляўка ж. — Навагр., Карэл., Стаўб., Ганц., Драг., Іван. (ЛАБНГ, НЛ, 3 нар.сл.), піяўка ж. Рас., Карэл., Клім. (ЛАБНГ), п'яўга ж. — Стол., Лун., Лельч. (ЛАБНГ, ТС), п’явіца ж. — Гродз., Івац. (ЛАБНГ), плявіцаж. — Бераст., Пін. (ЛАБНГ), півалка ж. Гарад., Віц. (ЛАБНГ), апівалка ж. — Гарад. (ЛАБНГ), упівалка ж. — Гарад. (ЛІАБНГ), вадзянка ж. Дзятл. (Сл. Гродз.), пўгаўка ж. мясц. (Насовіч).
Сараканожка
Жывёліна з чарвякападобным целам і вялікай колькасцю членістых ножак; мнаганожка.
сараканбжка ж. — агульн. (ЛАБНГ, СПЗБ, Цыхун), шаранбжка ж. — паўн.-зах.з. (ЛАБНГ), стандгаж. — паўдн. р. (ЛАБНГ, ЛП, Шаталава), станджка ж. — паўн.-зах. з. (ЛАБНГ), стандг м. — Стол. (ЛАБНГ), стаган м. — Гродз. р. (ЛАБНГ, СПЗБ, 3 нар. сл., ЖС, Нар. сл-сць), шастанбжка ж. — Смарг. (ЛАБНГ), танканджка ж. — Смарг. (ЛАБНГ), макрўха ж. усх.-маг.р., Калінк. (ЛАБНГ, Бялькевіч, Насовіч), макрўш м. — Паст., Гарад. (ЛАБНГ, СПЗБ), макрўша м. Паст., Гарад. (ЛАБНГ, СПЗБ), макранка ж. — Сен., Краснап. (ЛАБНГ, Бялькевіч), мархвбтка ж. — Добр. (ЛАБНГ), бабўра ж. — мясц. (Насовіч).
Саранча
Насякомае, падобнае на коніка, якое, пралятаючы вялікімі чародамі, нішчыць пасевы; небяспечны шкоднік сельскай гаспадаркі.
шарата ж. Віц. (Каспяровіч), сарана ж. — Петр. (Мат. Гом.), жмодзь ж. — Стол. (ТС).
Светлячок
Невялікае насякомас сямейства жукоў, якое свеціцца ў цемры.
святляк м., светлячок м. — агульн. (АЛА), агёньчык м. — Старадарож. (АЛА), светаянскі агёньчык —Гродз. (Цыхун), мышачы агбнь — Маз. (АЛА), мышыны агднь — Браг. (АЛА), гнілячдк м. Воран. (АЛА, Шаталава), чарвяк м., чарвячбк м. (што свеціць, свеціцца і інш.) — спарадычна агульн. (АЛА), смаляны чарвяк — Смарг. (АЛА), святушчы чарвяк — Паст. (АЛА), ясны чарвяк — Пол. (АЛА), свіцячы чарвяк. Лаг. (АЛА), свётлы чарвяк — Кам. (АЛА), асінавы чарвяк — Кам. (АЛА), блішчасты чарвяк — Зэльв. (АЛА), светаянскі чарвяк — Шчуч. (АЛА), рабачбк м. — Астр., Воран. (Мат. Гродз.).
Слімак, смоўж
Малюск.
Слімак, малюск, які мае ракавіну: слімак м. — зах.з. (АЛА, СПЗБ), чарапйшка ж. — паўдн.-усх. з. (АЛА, Янкова), чарапаха ж. — Шкл. (АЛА), чарапах м. Петр. (АЛА), ракушка ж. Стаўб., Шкл., Дубр., Бых., Маз. (АЛА), рйкавіна ж. — Pac. (АЛА), ракаўка ж. — Пін. (АЛА), смоўж м. — Смал., Пух., Бял. (АЛА, Шатэрнік, Насовіч), смдўжык м. — Стаўб. (АЛА), смужак м. — Шчуч. (АЛА), п'яўка ж. — паўн. р., паўдн. р. (АЛА), п'явачнік м. — паўдн. р. (АЛА), п'яўчўр м. Брэсц. (АЛА), скалка ж. — Стол., Мсцісл. (АЛА, Мат. апыт.), масляк м. Пух. (СЦБ), слізень м. Касц., Брэсц. (АЛА), слівень м. — Бабр. (АЛА), гніляк м. Карэл. (АЛА), круждлка ж. Віц. (АЛА), крўцік м. — Лаг. (АЛА), казёл м. Стаўб. (СЦБ), улітка ж. — спарадычна ўсх. з. (АЛА), жабіна карытца — Мядз. (СЦБ).
Смоўж, малюск без ракавіны: смбўж м. паўн. р., a таксама спарадычна паўн.-зах.з. (АЛА, СПЗБ, ЖС, Бялькевіч), смуж м. — Тал., Шкл., Мсцісл., Брэсц. (АЛА,
Шаталава, Станкевіч), смуждк м., смаўжак м. — Шчуч. (АЛА, СПЗБ), смдўжык м. — Стаўб. (АЛА), слімак м. — пераважна зах. з. (АЛА, СПЗБ), слімекь м. — Ганц., Асіп., Касц., Саліг., Стол., Лун., Жытк. (АЛА, ТС), слівень м. — Петр., Par. (АЛА), слізень м. Лоеў. (Янкова), слізняк м. — Дубр., Капыл. (АЛА), сліжань м., склізня ж. — Бял. (Яўсееў), слішч м. Жытк. (НЛ), слюжм. Лельч. (АЛА), гніляк м. Карэл. (АЛА), гіяўка ж. — паўн.-зах. з., паўдн. р. (АЛА), ракушка ж. Бабр., Бых. (АЛА), чарапашка ж. Маз., Бабр. (АЛХў улі'тка ж. Гродз., Слаўг. (АЛА), паўлюк м. — Воран. (СПЗБ).
Сляпень
Двухкрылае насякомае сямейства крывасмокаў, самка якога жывіцца кроўю жывёлы і чалавека.
сляпёньм. — паўн.-усх.д., сярэд.-бел.г. (ЛАБНГ, СПЗБ, Бялькевіч, Насовіч), асляпень м. — Паст., Докш., Лаг. (ЛАБНГ, СЦБ, Янкоўскі), слспень м. Гл., Рэч., Калінк., Добр. (ЛАБНГ, Янкоўскі), слёпацень (слепацёнь) м,— Стаўб., Уздз., Лоеў. (ЛАБНГ, НЛ), слёпецень (слепяцёнь) м. — Рэч., Лоеў. (ЛАБНГ), сляпак м. — паўн.-зах. д., зах.-пал. г. (ЛАБНГ, ТС, СПЗБ, НЛ, Нар. сл-сць, ЖНС, Шаталава), сляпняк м. — Гродз. р. (ЛАБНГ, СПЗБ), сляпёц м. — Глыб., Смарг., Бял., Гор., Шкл., Гродз., Слон., Стаўб., Нясв., Клецк., Нараўл., Браг. (ЛАБНГ, СПЗБ, Цыхун), слівень м. Рэч. (ЛАБНГ), здрок м. — Лоеў., Жытк. (Мат. Гом., Янкова), крук м. — Бераст. (Сцяшковіч), гіз м. — Дзярж., Пух. (СЦБ), гіль м. — Валож., Стаўб. (ЛАБНГ, СЦБ), кусўчкаж. экспр. Дзятл. (ЖС).
КНІГІ ОНЛАЙН
