Жывёльны свет
Тэматычны слоўнік
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 239с.
Мінск 1999
Малое ў звера: звераня н.; зверанён.; звярбнак м.. зверанёнак м. — адпаведна паўдн.-зах. д., сярэд.-бел. г., паўн.-усх. д. (Мат. апыт.).
Казяўка
Маленькае двухкрылае насякомае з цвёрдым надкрыллем; кузурка.
казяўка ж. — усх.з. (ЛАБНГ), казак м. — Гродз. (ЛАБНГ), казака ж. Гродз. (СПЗБ), казўка ж. Старадарож. (ЛАБНГ), казюка ж. Петр. (Мат. Гом.), кузака ж. — зах.-пал. г., Гродз. р. (СПЗБ, ЛАБНГ, НЛ, ЖНС), кузяна ж. Нясв. (ЛАБНГ), кузяўка ж. Лаг. (СЦБ, Мат. мін,мал.), кузаўка ж. Лях., Брэсц. (ЛАБНГ, СПЗБ), казярка ж. — Стаўб. (ЛАБНГ, Мат. мін.-мал.), казюрка ж. Рас., Леп. (ЛАБНГ, НЛГ), кузўрка ж. — паўн.-зах.з.(ЛАБНГ, СПЗБ, Янкоўскі), кузўлька ж. — Лях. (ЛАБНГ, СПЗБ), казюлька ж. — паўдн.-усх. з. (ЛАБНГ, Бялькевіч, Насовіч, ТС, Юрчанка), казюляж. паўдн.-усх. з. (ЛАБНГ), кузачка ж. Стол. (ЛАБНГ), гузака ж. Шчуч., Маст., Ваўк. (СПЗБ, Мат. Гродз.), гузаўка ж. — Кобр. (ЛАБНГ), камашка ж. — Гродз.р. (ЛАБНГ, Цыхун), кукаўка ж. — Брэсц. (ЛАБНГ), жук м. агульн. (ЛАБНГ), бужак м. — Воран. (ЛАБНГ), брусак м. — Гом. (ЛАБНГ), жўжла ж., жўжлы мн., жужалы мн, — паўн.-зах. з., Беластоц. р. (ЛАБНГ, Станкевіч), дзыбакё мн. — Дзятл. (ЖС).
Мошка (у мностве)
Маленькае двухкрылае насякомае, вельмі назойлівае.
мбшка ж. агульн. (ТС, Бялькевіч, Мат. апыт.), машка ж. — Віл., Лід., Гродз., Мсцісл., Люб. (СПЗБ, Мат. апыт.), машкара ж. агульн. (СПЗБ, Мат. Гродз., Насовіч, Мат. апыт.), машкарэча ж. Жытк. (ТС), машкарэзы ж. Мсцісл. (Юрчанка), машкарня ж. — Навагр. (СПЗБ), машката ж. Мін., Лаг. (СПЗБ, СЦБ), машата ж. — Іўеў. (СПЗБ, СЦБ), маказбб м. Стол. (ТС), мускдль (музкбль) ж. Стол., Жытк. (ТС), мрага ж. Жытк. (ТС), гдмась ж. Слон. (Мат. Гродз.), ждмаць ж. — Барыс. (СПЗБ), глюзь ж. — Лун. (ЛАБНГ), нёрадзь (нераць) ж. Зэльв., Ганц., Карэл.,
Свісл. (СПЗБ), заедзь ж. — Бял., Лельч., Петр., Светлагор., Краснап., Гл. (3 нар.сл., Яўсееў, Станкевіч), гіж м. — Чэрык. (Бялькевіч), гнюс м. — Гл. (Янкоўскі, Станкевіч), ганюда ж. — Пін,, Івац. (СПЗБ, НС), шаранш'ё н. зборн. — паўн.-зах. з., Вілен. р. (СПЗБ), касцёр м. ’буйная вадзяная масавая мошка-аднадзёнка’ — Маг. (Мат. апыт.), юр'еўка ж. ’майскія мошкі’ — Жытк. (ТС).
Птушка
Пакрытая пухам і пер’ем жывёліна з крыламі.
птўшка ж., птўшачка ж. памянш. — агульн., за выключэннем паўдн. р і Гродз.р. (АЛА, ЛАБНГ, СПЗБ), пташка ж., пташачка ж. памянш. — паўдн. р. і Гродз. р. (АЛА, ЛАБНГ), птаха ж. — Лоеў. (Янкова, Насовіч), птах м. — зах.-пал. г. (АЛА, ЛАБНГ), птўха ж. Брэсц., Драг., Пруж. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ), пірца ж. — Рэч., Лоеў., Хойн., Латгал. р. (ЛАБНГ, СПЗБ), птаства н. зборн. — паўдн. р. і Гродз. р. (СПЗБ, ЖС), птіш'е н. зборн. Дзятл. (СПЗБ).
Дробныя птушкі: верабі — паўдн.-усх. з. (ЛАБНГ, СПЗБ, НЛ, НС, ЖС).‘
Птушаня: птушаня н., птушанятка н. памянш., пташаня н., ппіашанятка н.; птушанё н., птушанётка н. памянш.; птушанёнак м., птушанбк м. — адпаведна паўдн.зах.д., сярэд.-бел.г., паўн.-усх.д. (СПЗБ, Бялькевіч, Мат. апыт.), пташўк м. — паўн.-зах. з., Вілен. р. (СПЗБ), пісклёнак м., пісклётка н. — усх.-маг.р. (Бялькевіч); неаперанас птушаня: галапўзік м. — Мсцісл., Жытк. (Мат. апыт.), галапўпік м. Бял. (Яўсееў), галапўпец м. Стол. (ТС), галапўпак м. Гродз. (Цыхун), галапўпка ж., галЗп м. Гл. (Янкоўскі), галацьіцак м. Жытк. (ТС), галышаня н. Стаўб., Карэл. (ЖС, 3 нар.сл.), пузінян., пузінё н. — мясц. (Насовіч); птушаня, якое пачынае лятаць: падлётак м. — Докш., Мсцісл., Гл., Старадарож., Жытк., Стол. (ТС, Янкоўскі, Мат. апыт.), пддлетак м. Стол., Гл., Старадарож. (ТС, Янкоўскі, Мат. апыт.), падлёткі мн. — Гом., Беш. (НС, Мат. Гом ), пддляцень м. Светлагор. (Мат. Гом.).
Рыба
Вадзяная жывёліна, пакрытая луской, дыхае жабрамі. рьіба ж. агульн. (СПЗБ, ТС, Мат. апыт.).
Рыба з малаком: малачай м. — Гарад. (НЛ), малбчнік м. — Пол. (3 нар.сл.), малач'як м. — Жытк. (ТС), мыльчак м. Драг. (ЛП).
Рыба з ікрой: ікрак м. — Драг. (ЛП), ікранік м. — Лун. (Шаталава), ікранка ж. — Пол. (3 нар.сл.), ікрачка ж. — Гродз. (ЖНС).
Рыба, якая аднераставала: выцерак м. Мядз. (СЦБ).
Малйўка: маляўка ж. — Воран., Шчуч. (СПЗБ, Мат. Гродз.ўмальгвб ж. Мсцісл. (Мат. апыт., Насовіч), мальгдўкаж. — Слаўг., Мсцісл. (Мат. Маг., Насовіч), мальгаўка ж. Бял. (Яўсееў), мблька ж. — Лоеў., Гродз. (СПЗБ, Янкова), малюта ж. — Іўеў. (Сцяшковіч), мальга ж. — Брасл., Бял., Круп., Докш., Бяроз. (СПЗБ, СЦБ, Яўсееў), малюга ж. Стол. (НЛ), малюк м. — Стаўб. (СЦБ), авёс м. — Пол. (3 нар.сл.), трўска ж. — мясц. (Насовіч).
Самец
самец м. — агульн. (Мат. апыт.), самбк м. — Стаўб. (ЛАБНГ).
Самка
самка ж. — агульн. (ЛАБНГ), саміца ж. — паўдн.-зах.д. (ЛАБНГ, СПЗБ, Янкоўскі), саміха ж. — Жлоб. (ЛАБНГ).
Сысун
сысўн м., сысундк м. — агульн. (СПЗБ, ЖС, Бялькевіч, Шатэрнік), сысак м. — Ваўк. (СПЗБ, Сцяшковіч), лазўн м. паўн. р. (Каспяровіч).
2.2. НАЗВЫ РОЗНЫХ ГРУП ЖЫВЁЛІН, ІІТУІІІАК I ІНШЫХ ЖЫВЫХ ІСТОТ
Вывадак
Чародка звяркоў, птушанят, выведзеных адной самкай.
вывадак м. агульн. (Мат. апыт.), пдвад м. — Кам (ЖНС).
Гайня
Зграя ваўкоў і сабак.
гайняж. — паўдн.-зах.д., сярэд.-бел.г., спарадычна паўн.усх.д. (ЛАБНГ, СПЗБ, СЦБ, 3 нар.сл.), гдйня ж. Жытк. (ЛАБНГ), гайняж. паўдн.-зах.д. (ЛАБНГ, СПЗБ, СЦБ, 3 нар.сл., Мат. Гродз., Сцяшковіч, Станкевіч), гальняж. — Браг. (ЛАБНГ), гульняж. — Арш., Бял. (ЛАБНГ), гандляж. — Паням. р., Слуц. р. (ЛАБНГ, СЦБ, Н. сл-сць, 3 нар.сл.), ганёйка н. — Рэч. (ЛАБНГ), ганьё (ганье) н. — Паням. р. (ЛАБНГ, Цыхун), цёка ж. — зах.-пал. г., Ганц., Лун., Беластоц. р. (ЛА.БНГ, СПЗБ, НЛ), цёчка ж. паўночны ўсход і ўсход зах.-пал. г., поўдзень усх.-пал. р., поўдзень паўдн.усх. з. (ЛАБНГ), тдчка ж. Зэльв., Слон. (ЛАБНГ), вясёлле н. Леп., Сен., Лёзн., Маладз., Круп., Бял., Дубр., Гор., Бабр., Карм., Драг. (ЛАБНГ, СПЗБ), свадзьба ж. Віц. р., Маг. р.. Вілен.р. (ЛАБНГ, СПЗБ), юр м. — Віл., Івац., Вілен.р. (ЛАБНГ, СПЗБ), юра ж. — Светлагор. (ЛАБНГ), юрына ж. Паст., Ашм., Іўеў., Вілен. р.(ЛАБНГ, СПЗБ), юрына ж. Іўеў. (ЛАБНГ, СПЗБ), юраўшчына ж. — Івац. (ЛАБНГ), юраўтчына ж. — Докш. (ЛАБНГ),/?ўяж,— паўдн.зах.д., Лаг., Вілен. р. (ЛАБНГ, СПЗБ, ТС, Янкоўскі), руінй ж. — паўн.-зах.з. (ЛАБНГ, СПЗБ),рўйка ж. — Лаг. (ЛАБНГ), рыск м. Пух., Асіп., Кір. (ЛАБНГ), рыскаўня ж. Кір. (ЛАБНГ), красы мн. — паўн.-зах. з., Латгал. р. (ЛАБНГ, СПЗБ), стада н. і ж. паўн. р., усх. з., зах.-пал. г., Гродз. (ЛАБНГ). стая ж. Паст., Пол., Беш., Віц., Леп., Шкл., Брэсц., Кобр., Чач. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), табўн м. — Віл., Валож., Драг., Малар. (ЛАБНГ), зграя ж. — Леп., Бял., Кобр. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), табар м. Чашн., Круп. (ЛАБНГ), грумада ж. — Слон. (ЛАБНГ), каляднік м. Смарг. (ЛАБНГ), павалбжжа н. — Par. (ЛАБНГ), ралля ж. — Бяроз. (ЛАБНГ), рой м. Астр. (ЛАБНГ), свсчкі мн., вддчыя свёчкі — Драг. (ЛАБНГ), тўча ж. — Глыб. (ЛАБНГ), чарада ж. Бярэз. (ЛАБНГ), кўча ж. Смарг. (ЛАБНГ).
Гурт
Група авечак на пашы.
гурт м. — Гродз., Слаўг., Лельч. (ЛАБНГ, 3 нар.сл.), атара ж. Воран., Зэльв., Слон. (ЛАБНГ), стада н. — Леп. (Мат. апыт.).
Куча
Вялікая колькасць насякомых, якія кружацца ў паветры.
кўча ж. агульн. (Мат. апыт.), кўпа ж. паўдн.р. (Мат. апыт.), жма ж. — Іўеў. (СПЗБ), жамжаж. — Свісл. (СПЗБ), жмўтак м. Навагр. (Мат. апыт.), клумак м. Драг. (Мат. апыт.).
Е’ой
Сям’я пчол, якія ўтвараюць на чале з маткай адасобленую групу.
рой м. агульн. (СПЗБ, ТС, ЛП, Мат. апыт.); нерпіы рой: пяршак м. — усх.-маг.р. (НС, Мат. апыт.), пярвйк м. — Маз., Стол., Малар. (ЛП), пярвяк м. Ветк. (Мат.Гом.); другі рой: другак м. — усх.-маг.р., Мёр., Леп. (НС, ЖНС), дружак м. Валож., Маладз., Дзярж., Стаўб. (СЦБ), дружняк м. Уздз. (СПБ); трэці рой: траццяк м. усх,маг.р., Леп. (НС, Мат. апыт.); летні рой пчол: лебядніцы мн. — Ельск. (ЛП); мноства пчол, якія выходзянь з вулея наверх перад вылетам ці перад раеннем: асада ж. — Нараўл. (ЛП), нассд м. — Слаўг. (НС).
Статак
Група кароў або кароў і авечак на пашы.
статак м. — паўн.-зах.з., зах.з., спарадычна паўн.-усх. д., усх.з. (ЛАБНГ, СПЗБ, Мат. апыт.), стада н. і ж. агульн. (ЛАБНГ, СПЗБ, 3 нар.сл., Шаталава, Мат. апыт.), чарада ж. — Мін.р., Слуц. р., паўдн. р. (ЛАБНГ, СПЗБ, ЖС, ТС, Шаталава), чэрадзь ж. — Лун., Пін. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), чарга ж. Лельч. (ЛАБНГ), калёйка ж. — зах.-пал. г. (Мат. апыт.), табўн м. усх.-маг. р., паўн.-зах. з., зах.-пал. г., усх.-пал.р. (ЛАБНГ, СПЗБ, 3 нар.сл., НС, Мат. апыт.), тавар м. — усх.-пал. р. (ЛАБНГ, ТС), грамада ж. — Навагр., Карэл., Дзятл., Зэльв. (ЛАБНГ, СПЗБ), гурт м. Воран., Гродз., Слаўг. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), бсінда ж. Шчуч., Дзятл.,Стаўб., Лях., Вілен.р. (ЛАБНГ, СПЗБ), бўрса ж. экспр. — Дзятл. (3 нар.сл.), пагбн м. — Асіп., Беластоц. р.(ЛАБНГ, СПЗБ), плбйма ж. — Карм. (ЛАБНГ), слабада ж. Івац. (СПЗБ), сціжма ж. Петр. (Шаталава).
Сям’я
Група пчол ці чмялёў на чале з маткай у вуллі або ў гняздзе.
сям’я ж. — агульн. (Мат. апыт.), рой м. — агульн. (Мат. апыт.), гняздд н. — асн.мас.г. (Мат. апыт.), кублд н. — паўдн. р. (Мат. апыт.).
Табун
Вялікая група коней на пашы.
табўн м. — агульн. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), стада н. і ж. агульн. (ЛАБНГ), чарада ж. Мін. р., Слуц. р., паўДн. р. (ЛАБНГ), чэрадзь ж. — Пін. (ЛАБНГ), грамада ж. — Навагр., Дзятл. (ЛАБНГ), гурт м. — Гродз., Слаўг., Лельч. (ЛАБНГ), згон м. Стол. (ЛАБНГ), пагдн м. — Асіп. (ЛАБНГ). плдйма ж. Карм. (ЛАБНГ), кўча ж. Маст., Стаўб. (ЛАБНГ).
Чарада
Група птушак, якія трымаюцца разам.
чарада ж. — Паням. р., поўдзень Мін. р., Чэрв. р., усх,маг.р., Слуц, р., зах.-пал. г., усх.-пал. р., Ушацк. (ЛАБНГ), чэрадзьж. — Пін. (ЛАБНГ), стада н. і ж. агульн. (ЛАБНГ, Янкоўскі), стая ж. — агульн. (ЛАБНГ, СПЗБ, Мат. апыт.), атара ж. Карэл. (Сцяшковіч), вьірай м. Іўеў., Пух., усх.-маг.р. (ЛАБНГ, СПЗБ, Насовіч), пбўрай м. — Стол. (ТС), пбвер м. — Стол. (ТС), гіль м. — Рас. (ЛАБНГ), табўн м. — спарадычна агульн. (ЛАБНГ), ключ м. — Ваўк., Клецк., Par., Пруж., Бяроз. (ЛАБНГ), гуж м. усх.-маг.р. (Станкевіч, Мат. апыт.), грамада ж. — Навагр., Лях. (ЛАБНГ, СПЗБ), зграя ж. — Кобр., Драг., Іван. (ЛАБНГ), хмара ж. Ваўк. (ЛАБНГ), тўча ж. Верхнядзв., Дзятл. (ЛАБНГ), гурт м. Чэрв., Юіецк. (ЛАБНГ), кўча ж. Шарк., Глыб., Шчуч., Віл., Валож., Маладз., Іўеў., Бял., Уздз., Старадарож., Бар., Лях., Бяроз., Люб. (ЛАБНГ, СПЗБ), цьма ж. — Навагр. (Мат. апыт.), пулк м. Іўеў. (ЛАБНГ), сад м. — Лун. (ЛАБНГ), чата ж. Дзятл. (ЛАБНГ, ЖС).
КНІГІ ОНЛАЙН
