Жывёльны свет
Тэматычны слоўнік
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 239с.
Мінск 1999
Залоза
Орган, які выпрацоўвае неабходныя для арганізма рэчывы або выдаляе з арганізма шкодныя рэчывы.
залбза ж. — усх.-маг. р., залаза ж. — усх.-маг.р. (Бялькевіч, Насовіч).
Зрэнка
Адтуліна ў радужнай абалонцы, праз якую пранікае святло ўнутр вока.
зрбнка ж. — агульн. (Мат. апыт.), зярбк м. — мясц. (Станкевіч), чалавёчак м. Драг. (ЛП), лялька ж. — Драг. (Мат.апыт.).
Зуб
Косцепадобны орган у роце для адкусвання і разжоўвання ежы.
зуб м. агульн. (Мат. апыт.), краміна ж. ’баразёнка ў зубе’ — Смарг., Стол. (СПЗБ, ТС); малочныя зубы ў цялят,
жарабят: акрайкі мн. — Стол. (ТС), крайкі мн. — Петр. (3 нар.сл.).
Ікол
Зуб, які знаходзіцца паміж разцамі і перадкарэннымі зубамі ў дзікоў.
ікбл м., ікл м., ікал м., іклб н., кло н., ікла ж. паўдн,зах. д., зах.-пал. г. (ЛАБНГ, ТС, Мат. Гродз., ЛП, Янкоўскі), яклб н. Драг. (ЛАБНГ), кел м. — Іўеў., Лід. (ЛАБНГ), іклач м. — Лід., Іўеў., Малар. (ЛАБНГ), клач м. — Малар. (ЛАБНГ), клык м. паўн.-усх.д. (ЛАБНГ), ільць м. Навагр., Дзятл., Ваўк. (ЛАБНГ, НС), ваўчай м. — Воран. (Мат. Гродз.).
Капыт
Рагавое ўтварэнне на канцы ног у некаторых млекакормячых.
капыт м. — асн. мас. г. (ЛАБНГ, СПЗБ, АЛА), кдпыт м. — Чэрв., Чэрык. (ЛАБНГ), капыта н. — Гродз., Шчуч., Маст., Валож., Круп., Пін. (ЛАБНГ, АЛА), пазуры мн. — Пруж., Бяроз., Кам., Брэсц., Кобр., Малар. (ЛАБНГ, Шаталава), пазюры мн. Івац., Драг. (ЛАБНГ), пажуры мн. — Драг. (Мат. апыт.), ракаціца ж., ракаціцы мн. — Лун., Стол. (ЛАБНГ, ТС), ракатка ж., ракбтка ж. Стол. (ТС), ракацень м., ракацёнь м., ракатні мн. — Петр., Лельч., Маз. (ЛАБНГ, АЛА, НЛ, 3 нар.сл.), ракат м. Стол. (ТС), ракбт м. — Лельч. (НЛ), ракапіца ж. — Жытк. (ТС), ракапўціна ж. — Жытк. (ТС), ракавіна ж., ракавіны мн. — Свісл., Бяроз. (ЛАБНГ, АЛА), рапаціцы мн. Пін., Стол. (ЛАБНГ, АЛА), рйпаткі мн. — Стол. (ЛАБНГ, ТС), рапдтка ж. ~ Стол. (ТС), рапіца ж. — Жаб. (ЛАБНГ), пальцы мн. — Кам., Драг. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), пйражні мн. — Іван. (ЛАБНГ); палавіна капыта ў каровы: пазўр м. Кам., Бяроз., Брэсц., Драг., Пін. (АЛА, Шагалава), палец м. — Кам., Драг. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), пйражэнь м. Іван. (ЛАБНГ), персць м. Дубр. (ЛАБНГ), капыт м. усх.-маг.р. (Мат. апыт.), ндгаць м. Лун. (АЛА); ракавіна капыта ў каровы: ракавінаж. асн. мас. г. без усх.-пал. р. (ЛАБНГ),/>«ков/да ж. Добр. (ЛАБНГ), рйкаціца ж. — Стол. (ЛАБНГ), міжракаціца ж. — Лун. (ЛАБНГ), ракдўня ж. — Чашн. (ЛАБНГ), ракапытня ж. Люб. (ЛАБНГ), ракапуцень м. — Люб. (ЛАБНГ), міжракапыцень м. Ганц. (ЛАБНГ),
мізракапытня — Люб. (ЛАБНГ),/мкаг<е//ь м. — Лельч., Ельск. ракдпыж м. — Лун. (ЛАБНГ, Шаталава), ракушкі мн. Лельч. (ЛАБНГ), ракавішкі мн. — Круп. (ЛАБНГ), ратвіца ж. — Малар., Кобр., Драг. (ЛАБНГ), раціца ж. Бяроз. (ЛАБНГ), рапіца ж. — Кобр. (ЛАБНГ), рапаціна ж. — Івац. (ЛАБНГ), міз рапаціцай — Пін. (ЛАБНГ), між рапаціцамі — Пін., Стол. (ЛАБНГ), шпараж. — Паст., Астр., Смарг., Шчуч., Гродз., Маст., Воран., Кам., Капыл. (ЛАБНГ), шпар м. Кругл. (ЛАБНГ), расчэп м. Брасл. (ЛАБНГ), расчэпа ж. — Беш. (ЛАБНГ), міжкапыцце м. — Слаўг. (ЛАБНГ), між капьтіа — Віл. (ЛАБНГ), паміж капыта Леп. (ЛАБНГ), міжа капыта — Гарад. (ЛАБНГ), між капытдў — Верхнядзв., Паст., Шарк., Маз. (ЛАБНГ), між капытамі — Мсцісл. (ЛАБНГ), міз капытамі — Іван. (ЛАБНГ), мяжыперсніца ж. Драг. (Мат. апыт.), між пазурбў — Воран. (ЛАБНГ), паміж пазюрамі — Драг. (Мат. апыт.), мёжы пальцамі — Кам. (ЛАБНГ), прбразь ж. — Пол. (ЛАБНГ), раздвбіна ж. — Брэсц. (ЛАБНГ), стрэлка ж. — Шум. (ЛАБНГ), шчбліна ж. — Чав. (ЛАБНГ); капыт у каня: капыт м. — асн.мас.г. (АЛА, Насовіч), капыта н. — зах,пал. г., а таксама Гродз., Шчуч., Круп., Жытк. (АЛА, Мат. апыт.), капыцце н. зборн. — Мсцісл. (Юрчанка, 1968).
Пасма валасоў над задняй часткай капыта ў каня: шчбткаж. — Мёр., Маг., Слаўг. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), мьічкаж. — Кобр., Драг. (НЛ, Мат. апыт.).
Меншыя капыцікі: капыткі мн. — Брасл., Ушацк., Чав. (ЛАБНГ), капыцікі мн. — Лельч. (ЛАБНГ), падкапытнікі мн. Добр. (ЛАБНГ, Мат. Гом.), пальчыкі мн. — Нясв., Драг., Іван. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), пазурымн. — Брэсц., Жаб. (ЛАБНГ), пяткімн. — Лаг., Карэл., Чэрык., Краснап., Клім. (ЛАБНГ).
Карак
Задняя частка шыі ў жывёлы.
акарак м. Слуц., Нараўл. (ЖС, 3 нар.сл.), карак м. усх.-маг.р. (Мат. апыт.), каркавіна ж. Віл., Уздз. (СЦБ), каршыдла ж. — Гродз. (ЖНС), вязы мн. — зах.-пал. г. (ЛП), грЗбель м. — Свісл. (Шаталава), грабёнкаж. — Лун. (ЛАБНГ).
Селязёнка (каса)
Крывятворны орган пазваночных жывёл.
касаж. Паст., Віл., Валож., Пух., Лях., Лельч. (СПЗБ, СЦБ, 3 нар.сл., Мат. мін.-мал.), селязёнка ж. — Мсцісл. (Мат. апыт.), селязёнь м. Браг. (Шаталава).
Касцяк
Сукупнасць касцей як апора жывёліны; шкілет.
касцяк м. — мясц. (Мат. апыт.), шкілёт м. — усх.-маг.р. (Мат. апыт.).
Кішкі
Частка стрававальнага апарата, што мае форму эластычных трубак.
кі'шкі мн., кішкі мн. — паўдн. р., кішка ж., кішка ж. — пляхі мн. — Жытк., Стол. (ТС), флякі мн. Астр. (СПЗБ), шлўнкі мн. — мясц. (Насовіч), кіндзюхі мн. — мясц. (Насовіч), чардвы — паўн.-зах.з. (ЛАБНГ, СПЗБ, Сл. Гродз., Мат. мін.-мал.).
Прамая кішка: кўтніца ж. паўдн.-зах.д., сярэд.-бел.г. (ЛАБНГ, СПЗБ,Сл. Гродз., Станкевіч), кут м. Мёр., Віл., Дзятл. (ЛАБНГ, СПЗБ), кутЗнь м. — Малар. (ЛАБНГ), кўтняя кішка — Кобр., Драг., Пін., Стол., Лельч., Маз. (ЛАБНГ), кутавая кішка — Ашм., Вілен. р. (АЛА, СПЗБ), кўткавая кішка — Лях. (СПЗБ), гузёчніца (гудзёшніца) ж. — Сен., Арш., Шкл., Клім., Мсцісл. (ЛАБНГ, Каспяровіч), гўзепгніца ж. — Круп., Бял., Бых., Мсцісл., Касц., Чач. (ЛАБНГ), гузённіца ж. — Ветк. (ЛАБНГ), гўжэтніца ж. — Леп., Чашн. (ЛАБНГ), гузнб н. — Мядз. (ЛАБНГ), гузёшная кішка — Рас., Пол., Шум. (ЛАБНГ), вужэўніца ж. — Барыс. (ЛАБНГ), кніжЗтніца ж. Браг. (ЛАБНГ), сярўха ж. Рэч. (ЛАБНГ), сяраянка ж. Шчуч. (ЛАБНГ), кішка сяравая (серамая, сярдмая) — паўн.-зах. з. (ЛАБНГ), кішка задняя — Віл., Кам., Кобр., Лун. (ЛАБНГ), кішка прамая — агульн. (ЛАБНГ), кішка прахддная — Глыб., Віц., Смарг., Рэч. (ЛАБНГ), кішка срачная — Слон., Кам., Пруж. (ЛАБНГ), кішка тдўстая — Кобр. (ЛАБНГ), чаравб кўтняе — Віл. (СПЗБ), пляха ж. — Браг. (ЛАБНГ).
Клюшня
Канечная частка ножкі рака і ракападобных, якая нагадвае клешчы і служыць для хапання.
клюшня ж., клюшняж., клёшняж. — Дзятл., Гл. (СПЗБ, Янкоўскі), клышня ж. — Паст. (СПЗБ), гніпчы мн., гнібы мн. — Воран., Гродз. (СПЗБ), шчыпцымн. — Ашм. (СПЗБ), раплы мн. Латгал. р. (СПЗБ).
Косць
Асобная састаўная частка шкілета хрыбетных жывёл.
косць ж. — Клім., Чэрык. (Бялькевіч), кбстка ж. — Гарад., Пух. (СПЗБ), кось ж. — Старадарож. (Мат.апыт.).
Кроў
Чырвоная вадкасць, якая рухаецца па крывяносных сасудах арганізма, жывіць яго клеткі і забяспечвае абмен рэчываў
кроў ж. — агульн. (Мат. апыт., Станкевіч), руда ж. усх.-маг. р. (Насовіч, Гарэцкі), юха ж., юйіка ж. ’свіная кроў’ Гродз., Дзятл., Слон., Нясв., Жаб., Лельч. (ЛАБНГ), сўкравіца ж., лімфа ж. — Мсцісл. (Мат. апыт.)-
Крыло
Орган у птушак, насякомых, які служыць для лятання.
крылб м., крыльца, крылца, крыльцб (крыльцб), крьілка, крылкб, крылышка н. памянш. — агульн. (АЛА), скрылб н. — паўн.-зах.з. (АЛА), скрыдла н. спарадычна зах.з. (АЛА), маха ж. — Светлагор. (Мат.Гом.), лдпала н. экспр. — Свісл. (Сцяшковіч).
Лёгкія
Орган дыхання ў пазваночных жывёл, размешчаны ў грудной клетцы.
лёгкія мн. агульн. (Мат. апыт.), пўтра мн. — Маз. (Шаталава).
Лыч
Выцягнутая пярэдняя частка галавы ў свіней.
лыч м. агульн. (АЛА, СПЗБ, ЛП, Гарэцкі, Каспяровіч, Насовіч), лычбвіна ж. — Гродз. (ЖНС), рыла н. Люб., Брэсц., Бяроз., а таксама Латгал. р. (ЛАБНГ, АЛА, Мат.
апыт.), рьія ж. Малар. (НЛ), шнюк м. — Смарг. (Шаталава), нос м. — Воран., Ветк. (АЛА, СПЗБ).
Мыса
Пярэдняя частка галавы ў коней, кароў і інш.
мыса (мўса, міса) ж. усх.-пал. р., а таксама Ваўк., Саліг., Слуц., Кобр., Драг. (ЛАБНГ, ЛП, ТС, ЖС, НЛ, Сцяшковіч), мўса ж. Люб., Старадарож. (ЛАБНГ), мысіна ж. — Кобр. (ЛАБНГ), мыза (мўза) ж. гродз.-бар. г., Слуц. р., а таксама Верхнядзв., Нараўл. (ЛАБНГ, СПЗБ, ЖС), гмыза ж. — Лун. (ЛАБНГ), мырза ж. Гарад., Гродз., Шчуч., Маст., Дзятл. (ЛАБНГ, СПЗБ, Цыхун), мьільсаж. — Ваўк. (ЛАБНГ), мыцка ж. — Дзятл. (Сл. Гродз.), пыса ж. — паўдн.-усх. з. (ЛАБНГ, Бялькевіч, Янкова), пыца ж. — Лоеў. (Янкова), пысак м. — паўдн.-усх.з. (ЛАБНГ), пыск м. — Іўеў. (ЛАБНГ), пыскі мн. Віл., Маладз., Лаг., Іўеў., Лаг., Валож., Маст., Зэльв. (ЛАБНГ), пыхаўка ж. — Ушацк. (НЛ), прыса ж. Брэсц. (ЛАБНГ), прысы мн. Пін., Стол., Жытк. (ЛАБНГ), прыскі мн. — Малар. (ЛАБНГ), прыза ж. — Калінк. (ЛАБНГ), прьіха ж. — Жаб., Івац., Ганц., Малар. (ЛАБНГ, НС), прьіхі мн. Бяроз., Івац. (ЛАБНГ), храпа ж. паўн,зах. з., а таксама Ваўк., Івац., Лун., Стол. (ЛАБНГ), гўбы мн. — Верхнядзв., Пол., Сен., Бяроз. (ЛАБНГ), мармўза ж. Лельч. (ЛАБНГ), пызгры мн. — Глыб. (ЛАБНГ), клюшка ж. Тал. (ЛАБНГ), сапы мн. Асіп. (ЛАБНГ), пэпка ж. Драг. (ЛАБНГ), лўпа ж. Паст., Смарг. (ЛАБНГ, Шаталава), лыч м. Дубр. (ЛАБНГ), ляпка ж. — Кобр. (ЛАБНГ), грыб м. — Верхнядзв., Кругл. (ЛАБНГ), зяпка ж. Лельч. (ЖС), ндздры мн. — Брасл., Беш. (ЛАБНГ), мбрда ж. — Рас., Мёр., Гарад., Круп., Лёзн., Арш., Кам. (ЛАБНГ).
Падгорле
Складкі скуры пад горлам у буйной рагатай жывёлы.
падбарбдзіца ж., падбарддаўніца ж. — Петр. (Шаталава), падгбрла н. — Бяроз. (Шаталава), падгарлён м. — Беластоц. р. (СПЗБ), падвбліца ж. — Беластоц. р. (СПЗБ), валлёп. — Лаг. (Шаталава), вбля н. — Мсцісл. (Мат. апыт.), вбла н. зах.-бран.р. (Растаргуеў).
Падхвосціца
Частка цела пад хвастом у каровы.
падхвбсціца ж. Люб. (Мат. апыт.), падхвбсніца ж. Мсцісл. (Мат. апыт.).
Паслед
Орган, які ўтвараецца ў цяжарнай самкі для абмену рэчываў і кармлення зародка ў час выношвання плода і які выходзіпь услед за плодам.
мсста н., мёсца н. — агульн. (ЛАБНГ, Шаталава), мёсцішча н. Паст. (ЛАБНГ), пасцёль ж. зах. з., за выключэннем захаду зах.-пал. г. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), пасцёля ж. — Глыб. (ЛАБНГ), паслёдм. — Верхнядзв., Лаг., Сен., Драг. (ЛАБНГ), апаслёд м. Кам. (ЛАБНГ), гайнд н. Краснап. (ЛАБНГ), мех м. Валож. (ЛАБНГ), харашыла н. Драг., Кобр. (ЛАБНГ), шысціла н. — Брэсц. (ЛАБНГ).
Пашча
Рот звера, рыбы.
пасць ж. — агульн. (ЛАБНГ), пбшча ж. агульн. (ЛАБНГ), паст м. Бяроз. (ЛАБНГ), пась ж. Пол. (ЛАБНГ), пастка ж. Дзятл., Рэч., Мсцісл. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), ляпа ж. — пол.-мін. г., а таксама Бяроз., Зэльв., Валож., Дзярж., Уздз., Пух., Івац., Гл., Рэч., Калінк. (ЛАБНГ, Каспяровіч), ляпка ж. — Віц. (ЛАБНГ), ляпаўка ж. Валож. (ЛАБНГ), хляпа ж. Віл. (ЛАБНГ), зяпа ж. Mar. р., а таксама Мядз. (ЛАБНГ, СЦБ, Бялькевіч, Каспяровіч), зяпка ж. паўн. р. (Каспяровіч), зява ж. Слаўг. (ЛАБНГ), зявала н. Рэч. (ЛАБНГ), цяпа ж. Карм., Клім., Чэрык. (ЛАБНГ), віліцы мн. Драг., Івац., Ганц. (ЛАБНГ, ЛП), зёбра ж. Капат., Валож., Браг. (ЛАБНГ), зёўра ж. Шчуч. (ЛАБНГ), звягі мн. — Лях. (ЛАБНГ), мўса ж. — Лун. (ЛАБНГ), мыза ж. — Навагр. (ЛАБНГ), мяла н. Валож. (ЛАБНГ), мяліца ж. Рэч. (ЛАБНГ), мбрда ж. Пол. (ЛАБНГ), цяліпа ж. Гор. (ЛАБНГ).
КНІГІ ОНЛАЙН
