Жывёльны свет
Тэматычны слоўнік
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 239с.
Мінск 1999
2.3. НАЗВЫ МЕСЦА ВЫРОШЧВАННЯ ЖЫВЫМІ ІСТОТАМІ МАЛЫХ
Бярлог
Зімовае логава мядзведзя.
бярлбг м. асн.мас.г. (ЛАБНГ, ТС), бярлдга ж. агульн. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), бярліна ж. — Гом. (ЛАБНГ), мярлдг м. — Рас., Ушацк., Віц., Леп., Лаг. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), мярлбга ж. — Сен. (Каспяровіч).
Гняздо
Жыллс птушак: гняздд н. — агульн., акрамя ўсх.-пал. р. (ЛАБНГ, СПЗБ, Мат. апыт.), няздд н. Драг. (ЛАБНГ), мяздб н. Гродз. (СПЗБ), кублб н., кубёлца н. памянш., кубёльца н. памянш. — усх.-пал.р., паўдн.-усх. з., Іўеў., Чэрв., Пін. (ЛАБНГ, Мат.Гом., ТС, СЦБ, Янкоўскі, Сцяшковіч), кўбала н. — Брэсц. (ЛАБНГ), кўпала н. — Карэл. (ЛАБНГ), кўпяла н. Навагр. (ЛАБНГ), купёла н. Слаўт. (Мат.Маг.), гўлта ж. і н. — Астр., Вілен. р.(СПЗБ), гўшта ж. Воран., Ві іен. р. (ЛАБНГ); гняздо бусла: буслдўкаж. — Чэрв., Par.,. Іюб., Акц., Рэч., Петр., Маз., Лельч. (ЛАБНГ), бўслаўка ж. Лях., Старадарож. (ЛАБНГ), буслянка ж. Нясв., Слуц., Чэрв., Лун., Саліг., Старадарож. (ЛАБНГ), буслёніца ж. — Калінк., Хойн. (ЛАБНГ), бусліна ж. — Ганц. (ЛАБНГ), бўсняўка ж. — Бяроз., Малар. (ЛАБНГ, ЖНС), бўсніца ж. Драг. (ЖНС), бўхлаўка ж. — Ганц. (ЛАБНГ).
Гняздо вавёркі: хайлўк м. — Жытк. (Мат. апыт.), клундўк м. спарадычна паўдн.р. (Пяткевіч).
Асінае вісячае піяздо: матлях м. — Шчуч. (СПЗБ).
Гняздо жабы: хайлўк м. Старадарож. (НС)
Логава
Паглыбленне ў зямлі, якое служыць зверу жыллё.м.
лдгава н. асн. мас.г., спарадычна зах,пал. г. (ЛАБНГ, Мат. Гродз., Мат. апыт.), лдгаўм. — Пол. (ЛАБНГ), лдгаўе н. — Слаўг. (ЛАБНГ),лдгаўен. — Астр. (Мат. Гродз.), лагаўе н. — Лёзн. (ЛАБНГ), лбгавішча н. — спарадычна паўдн.усх.з. (ЛАБНГ), лагбвішча н. — Пух. (СПЗБ), лагавішча н. —
паўн.-зах.з., Вілен. р. (ЛАБНГ, СПЗБ, Мат. Гродз.), лагавіска н Ашм., Бяроз. (ЛАБНГ), лагавіла н. зах,пал. г. (ЛАБНГ, ЛП), лбгавіна ж. — Ваўк. (Мат. Гродз.), лагвб н. — паўн.-зах. з., сл.-маз. г. (ЛАБНГ, СПЗБ, СЦБ, Мат. Гродз., Мат. Гом., Янкоўскі), лдгва н. Барыс., Чэрв. (СЦБ), лагмд н. Гродз. р. (ЛАБНГ, Сцяшковіч), лаглб н. Асіп. (ЛАБНГ), лагвішча н. Ветк. (ЛАБНГ, Мат. Гом.),лдгвішча н. — спарадычна паўдн.-усх. з. (ЛАБНГ), лдгвіска н. — Лун. (ЛАБНГ), лбгвіна ж. — Лаг. (СЦБ), лбжыва н. — Гор. (ЛАБНГ), лажавіска н. — Гродз. (СПЗБ), лёжка ж. — Навагр. (Мат. Гродз.), лаўжд н. Глыб. (ЛАБНГ, СПЗБ), лаўжышча н. — Паст. (СПЗБ), гняздб н. — агульн., акрамя ўсх.-пал.р. (ЛАБНГ), кублб н. усх.-пал. р. (ЛАБНГ), кбтлішча н. — Лях. (ЛАБНГ), стбклішча н. Зэльв. (Н. сл-сць), качаві'шча н. — Добр. (ЛАБНГ); логава ваўкоў: ваўкаўня ж. — Астр., Ашм. (ЛАБНГ), ваўчарня ж. — Воран. (ЛАБНГ); логава свіней: гайнб н. віц.-маг. г., Пух., Par. (СПЗБ, Бялькевіч, Яўсееў, Станкевіч), гайна н. — Бял. (Янкоўскі), Гўлтаж. і н. — Паст., Смарг., Ашм., Іўеў. (СПЗБ, Станкевіч), хўшта ж. — Воран. (СПЗБ).
Мурашнік
Надземная частка жылля мурашак у выглядзе кучы, капца зямлі, лісцяў і г.д.
мўрашнік м. зах.з., спарадычна агульн. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, Станкевіч), муражнік м. — Гродз. (Сл. Гродз.), мурашачнік м. — Лід., Рэч. (ЛАБНГ, СПЗБ), мурашбчнік м. — Воран. (ЛАБНГ), мурашэтнік м. — Шчуч. (Мат. Гродз.), муравёйнік м. — агульн. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, Мат. Гродз., Бялькевіч, Мат. апыт.), муравёльнік м. — Смарг., Гродз., Навагр., Саліг., Гом., Маз., Хойн. (ЛАБНГ, АЛА, ТС, СПЗБ, Шаталава), муравённік м. — спарадычна паўн.-зах. з. (АЛА, СПЗБ, Шаталава), мураўнік м. — Гродз., Брэсц., Стол., Жытк. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ), мўраў м. — Жытк. (ЛАБНГ), мураўль м. — Ганц. (ЛАБНГ),л/удаў//дж. — Лельч. (ЛАБНГ), муравель м. — Іван., Пін. (ЛАБНГ), муравёй м. — агульн. (ЛАБНГ, АЛА), муравінец м. Лун. (ЛАБНГ), мурахвінец м. Лун. (ЛАБНГ), мураўё н. — паўдн.-усх. з. (ЛАБНГ, АЛА, Мат. Гродз.), мураўё н. — Акц., Светлагор., Стол., Калінк. (ЛАБНГ), мурахаўё н. — Рэч. (ЛАБНГ), муршаўня ж. — Слуц., Саліг. (3 нар. сл.).
Нара
Хады ў зямлі, якія вырыты жывёлінай і служаць ёй жыллём.
нара ж. — агульн. (СПЗБ, Мат. апыт.), нора ж., нура ж. — Віл.(СПЗБ), назма ж. — Гом. (Мат. Гом.), язва ж. — Гом. (Мат. Гом.), пячўра ж. усх,маг.р. (Насовіч), пячбра ж., пячэра ж. Мсцісл. (Мат. апыт.).
Павуціна
Сетка з тонкіх нітачак або асобная тонкая нітачка, утвораная з клейкага рэчыва, якое выдзяляецца павуком.
павуціна ж. асн. мас. г., спарадычна зах.-пал. г. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), павуцінне н. зах.-пал. г., паўдн.усх. з., Слуц. р., спарадычна на астатняй тэрыторыі (ЛАБНГ, Мат. апыт.), павуцённе н. — паўдн.-зах. д. (ЛАБНГ), павута ж. — зах.-пал. г. (ЛАБНГ), павўцце н. — Навагр., Карм. (ЛАБНГ), павуццё н. — Дзярж. (ЛАБНГ), павуць ж. — Стол., Жытк. (ТС, Мат. апыт.), павучына ж. — паўн.-усх. д. (ЛАБНГ), павучыня ж. — Паст. (ЛАБНГ), павучьтне н. — спарадычна паўн.-усх.д., сярэд.-бел.г. (ЛАБНГ), павучЗнне н. — Асіп. (ЛАБНГ), паянчьта ж. — Іўеў., Вілен. р.(ЛАБНГ, СПЗБ), сіта н. Пін., Лельч. (ЛАБНГ).
Седала, курасадня
Месца, дзе садзяцца куры нанач.
сёдала н. паўдн.-зах. д., зах.-пал. г., Беластоц. р. (ЛАБНГ, СПЗБ, Шатэрнік), сёдайла н. — Драг., Лун., Петр. (ЛАБНГ), насёдала н. — Івац., Саліг., Хойн. (ЛАБНГ, НС), курасадня ж. — паўн.р., усх.-маг.р. (ЛАБНГ, СПЗБ, СЦБ, ЖС, Яўсееў, Насовіч, Нікіфароўскі, Станкевіч), курсадня ж. Пол., Шум. (ЛАБНГ), красадня ж. — Віц. р., Маг. р., Валож. (ЛАБНГ), курасбдня ж. Чав. (ЛАБНГ), курбсадня ж. сярэд.бел. г., паўн.-усх.д. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), курбсадне n. — Леп., Барыс., Кругл.,Чэрв., Бярэз. (ЛАБНГ, СПЗБ, СЦБ, Мат. мін.-мал., Шатэрнік, Станкевіч), курбсання ж. — Леп. (Мат. апыт.), курасбнне н. Круп. (СЦБ), курбсадні мн. Буда-Каш. (ЛАБНГ), крбсанні мн. Валож. (ЛАБНГ), курасаднік н. — Пол., Смарг. (ЛАБНГ), курдсаднік м. Ашм., Лаг. (ЛАБНГ, Станкевіч), курдсальнік
м. Смарг. (СПЗБ), курасадзень м. — Бял. (Яўсееў), курасад м. — Брасл., Паст., Астр., Вілен. р.( ЛАБНГ, СПЗБ), курдсан м. — Валож. (ЛАБНГ), курбстан м. Маладз. (СПЗБ), курдстань м. — Віл., Маладз. (СПЗБ), курбсны мн. — Віл., Валож. (ЖС, СЦБ), курашэсце н. — Рас. (ЛАБНГ, Нікіфароўскі, Станкевіч), крашэсце н. — Гарад. (ЛАБНГ), крашэцце н. -Латгал.р. (СПЗБ), крашэсць м. Гарад., Віц. (ЛАБНГ), курашэль м. Беш. (ЛАБНГ, НС), курнік м. Валож. (Мат. мін.-мал.), жэрдкі мн. Смал., Маладз. (СЦБ), вьішкі мн. — Навагр., Вілен. р. (ЛАБНГ, СПЗБ, СЦБ), градкі мн., градка ж. Гродз. (ЛАБНГ), пятры мн. Мін. р., Mar. (Мат. Маг., СПЗБ), лакты мн. Воран. (ЛАБНГ).
Хатка
Жыллё бабра.
бабравіна ж. — Чэрв. (Шатэрнік), бабрбвіна ж. Карэл. (Мат. апыт.), бабрдвішча н., бабрьішча н. — Слаўг. (Мат. апыт.), бабрбвая (бабрыная) хатка (нара) — агульн. (Мат. апыт.), хата ж. — Леп. (Мат. апыт.).
2.4. НАЗВЫ ПОКРЫВА ЦЕЛА I АСОБНЫХ ЯГО ЧАСТАК У ЖЫВЫХ ІСТОТ
Барада
Чырвоныя вырасты пад дзюбай у курэй.
пацеркі ж. — Пух. (3 нар. сл.), сёргі мн. — Мсцісл. (Мат. апыт.), блінцы мн. — Слаўг. (Мат. апыт.), бліны мн. — Рас., Леп., Мсцісл. (Шаталава, Мат. апыт.), падбарбдычы мн. — Свісл. (Шаталава), падбарбдавічы мн. — Браг. (Шаталава), галагбны мн. Гродз. (ЖНС), барада ж. Драг. (Мат. апыт.).
Вусы
Шчаціністыя валасы па баках верхняй губы ў некаторых жывёл.
вўсы мн. агульн. (СПЗБ, ТС, 3 нар.сл., Мат. апыт.), вусьі мн. — усх.-маг. р. (Мат. апыт.), прысы мн. Драг., Жытк. (ТС, ЛП).
Грыва
Доўтія валасы на шыі некаторых жывёл.
грыва ж. — агульн. (СПЗБ, Н. сл-сць, Мат. Гродз., Шатэрнік), гагавіца ж. Маст. (Мат. Гродз.).
Грэбень
Мясістая нарасць на галаве некаторых птушак.
грэбень м., грабёнь м. — Дзятл. (ЛАБНГ), грабушбк м. — Мсцісл., Лельч., Хоц. (ЛАБНГ), шышка ж. — усх.-маг. р., Бял., Добр. (ЛАБНГ, Мат. апыт., Шаталава), чуб м. — Дзятл., Пруж. (ЛАБНГ), кучбмка ж. — Краснап. (ЛАБНГ).
Луска
Дробныя пласцінкі, якія размешчаны на паверхні цела некаторых пазваночных жывёлін (рыб, яшчарак, змеяў).
луска ж. — агульн. (АЛА, СПЗБ, ЛП, Каспяровіч, Насовіч), люска ж. — Ушацк. (АЛА),лусаі ж. — Гом. (НЛГ), лупа ж,— зах.-пал. г. (АЛА), скарлупа ж. — Шкл. (АЛА), шкарлупа ж. — Мсцісл. (Мат. апыт.), шалуха ж., шалўшка ж. — віц.-маг. г. (АЛА, НС, Шаталава), лушпайкі мн. — Бяроз., Маг. (АЛА, ЛАБНГ), кара ж. — Саліг., усх.-пал.р. (АЛА, ТС), слснь — Чач., Маз., Жытк. (АЛА, ТС, Шаталава), слінь ж. Чач., Жытк., Маз. (АЛА, ЖНС), свень ж. — Маз. (АЛА), чашуя ж. Навагр. (СПЗБ).
Пух
Вельмі дробныя, мяккія, тонкія валаскі на целе птушак, жывёл.
пухм. агульн. (СПЗБ, Насовіч, Станкевіч, Мат. апыт.).
Пяро
Рагавы стрыжань з пушыстымі адросткамі па баках, які вырастае на скуры птушак.
пярб н., пёрка, пёрца, пярцб н. памянш. агульн. (АЛА), пюро н. Гродз., Вілен. р., Латгал. р. (АЛА, СПЗБ), пярьінаж., пярынка ж. памянш. — паўдн.-зах. д. (АЛА), перына ж. Віл., Маст., Пух. (СПЗБ), пёрына ж. Паням. р. (АЛА), пушынаж. — Лун., Жытк., Стол. (АЛА, ТС), пёр'е н. зборн.
— агульн. (АЛА); доўгае пяро ў хвасце ў пеўня: каса ж. — усх.-маг.р. (Мат. апыт.), галаснік м. — Хойн. (Шаталава), куддс м. — Петр. (Шаталава), лётка ж. Браг. (Шаталава).
Рагавы стрыжань пяра: пень м. — Гл., Пол., Старадарож. (ЛАБНГ, Насовіч), пнюх м. — Бял. (ЛАБНГ), пянюх м. — Мсцісл. (ЛАБНГ), кбстка ж., кбстачка ж. — Верхнядзв., Ашм., Брасл., Рас., Жлоб., Браг. (ЛАБНГ), косць ж., кбстачка ж. Віц. р., Бых., Хоц., Драг. (ЛАБНГ), касцюлька ж. — Ветк. (ЛАБНГ). касцянёц м. Добр. (ЛАБНГ), дўдка ж., дўдачка ж. Паст., Шарк., Глыб., Ушацк., Астр., Ашм., Смарг., Віл., Лаг., Маладз., Докш., Леп., Барыс., Круп., Бяроз.. Верхнядзв., Пол., Лаг., Капыл., Пруж., Кам., Брэсц., Драг., Кобр., Жаб., Малар. (ЛАБНГ, Шаталава), дудан — Капыл. (ЛАБНГ), дудзяхм. — Кобр. (ЛАБНГ), цўркаж. — Браг., Петр. (Шаталава), пішчык м. — Віц р., Мядз., Маг., Чав., Мсцісл., Драг. (ЛАБНГ, ЖНС, Шаталава), пішч м. — Лях., Івац., Пін. (ЛАБНГ), піч м — Стаўб. (ЛАБНГ), ломб м. — Іўеў., Шчуч., Лях., Маст., Ваўк. (ЛАБНГ), ламбўк м. — Гродз., Бераст., Шчуч., Воран., Навагр., Дзятл. (ЛАБНГ), лабўр м., ламбўр м. — Ваўк. (СПЗБ), цыбўк м. Кругл., Добр., Зэльв., Карэл., Слон., Слаўг., Клім., Хоц., Гом., Лун., Лельч., Мін. р., ЛАБНГ), цубурбк м. — Петр. (Шаталава), цынбўрык м. Нясв. (ЛАБНГ), цыбінаж. — Хойн. (ЛАБНГ), цырыбінаж — Лун. (Шаталава), цурўбалка ж. — Мін.р. (ЛАБНГ), цурпалак м. — Стол. (ЛАБНГ), цырбўн м. Люб., Стол. (ЛАБНГ), цўрка ж. Петр., Стол., Нараўл. (ЛАБНГ), цугблка ж. — Лоеў. (ЛАБНГ), асцюк м. — Гл. (ЛАБНГ), асён м. — Пруж., Слон., Івац., Ганц., Пін. (ЛАБНГ), асцён м. — Пін. (ЛАБНГ), асцянёц м. — Бабр., Гом. (ЛАБНГ), касік м. — Чэрык. (ЛАБНГ), кастрыца ж. — Бяроз. (ЛАБНГ, Шаталава), стрыжань м. — Акц., Брэсц., Светлагор. (ЛАБНГ), трўбка ж. Старадарож., Рэч., Калінк. (ЛАБНГ, Шаталава), пыж м. Дзятл. (ЛАБНГ), прытарч м. Лун. (Шаталава), быспірак м. — Карм., Касц. (ЛАБНГ), бадўль м. — БудаКаш. (ЛАБНГ), палка ж. — Маз. (ЛАБНГ), разгач м. — Іўеў. (ЛАБНГ), тарарака ж. Слуц. (ЛАБНГ), хвост м. Ельск. (ЛАБНГ), шчытбк м. Гл. (ЛАБНГ), быліна ж. — Тал., Гор., Мсцісл. (ЛАБНГ), злётка ж. — Кір. (ЛАБНГ).
КНІГІ ОНЛАЙН
