КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
АХОЎНЫЯ РАСЛІНЫ БЕЛАРУСІ ЭНЦЫНЛАПЕДЫЧНАЯ БІБЛІЯТЭЧНА „БЕЛАРУСЬ АХОЎНЫЯ РАСЛІНЫ БЕЛАРУСІ ВЫДАВЕЦТВА „БЕЛАРУСНАЯ САВЕЦНАЯ ЭНЦЫНЛАПЕДЫЯ ІМЯ ПЕТРУСЯ БРОЎНІ МІНСН 1983 ББК 28.588 A 95 УДК 502.75/476/ Адказны за выпуск кандвдат біялагічных навук Н.А.Дзісько Адказны рэдактар Б. М. Прусакова Навуковыя кансульталтй: член-карэспандэнт АН БССР В. I .ІІарфёнау кандыдат біялагічных навук Г.У. Вынаеў Мастацка-технічнае афармленне А.І. Палуяна А П-83 М 318/05/ — 83 © Ввдавецтва "Беларуская Савецкая Знцнклапедня" іі.ія Петрусч іроукі, 1983 ПРАДМОВА Кніга "Ахоуныя расліны БеларуоІ" працягвае оершэ "Энцыклапедычная бібліятэчка "Беларуоь". Яна прысвечана апіоанню раслін дзікай флоры, якія занесены у Чырвоную кнігу Беларускай OOP. 3 флоры Беларусі эа апошнія 100—150 гадоу знінла многа відау раслін. Сярод іх апазерыс омярдэючы, адоніо веснавы, ядрушка духмяная, гусіная цыбуля маленькая, фіялка выоокая, ятрышнік абпалены і !нш. Многія віды раслін, арэалы якіх скараціліся, знаходзяода пад пагроэай знікнення. Поуная Інвентарызацыя I паглыбленав вывучэннв флорн БОСР далі магчнмасць скласці навукова абгрунтаваныг опісы раолін, якія патрабуюць аховы. У 1964 г. рашзннем Дэяржаунага камітэта CM БССР па ахове прыроды узята пад ахову 40 відау рэдкіх раолін. У 1976 г. у адпаведнасці з падпісанай Оаюзам Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік Канвенцыяй аб міжнародным гандлі відамі дзікай флоры 1 фауны, якія энаходзявда пад пагрозай энікнення, Савет Міністрау БССР забараніу на тэрыторыі рэопублікі, за выключэннем вшіадкау, прадутледжаных Канвенцыяй, здабычу, продаж, куплю /абмен/ лабэліі Дортмана, а таксама усіх відаў сямейства ятрышнікавых. На аснове матзрыялау, атрыманых вучонымі Беларусі у выніку шматгадовых даследаванняу, з мэтай аховы і павелічэння рэдкіх I знікаючых відау раслін 1 жывёл у 1979 г. пастановай Савета Міністрау БССР заснавана Чырвоная кніга Беларускай ССР /ввдадзена у 1981 г./. У кнігу занеоена 85 відау раслін, як!м пагражае скарачэнне арэала або поунав знікненне з флоры рэспублікі. У 1х ліку віды раслін беларуокай флоры, занесеныя у Чырвоную кнігу СССР, віды раслін, йкім пагражае знікненне і рэдкія на тэрыторыі рэслублікі віды. Да тых, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення, аднесены віды, арэал і колькасць якіх рэзка скараціліся I працягваюць скарачацца пад непасрэдннм і ускосным уздзеяннем антрапагенных фантарау, да рэдкіх — тыя, арэал t колькасць якіх маюць пастаянную тэндэнцыю да скарачэння. У прапанаванай чытачу кніэе, ян і у Чырвонай кнізе Беларускай ССР, кожны від раслін аднесены да адной з 5-1 катэгорый стану папуляцый і аховы, прынятых Міжнародяым саюзам аховы прыроды /МСАІі/: 0-я — віды, магчыма, зніклыя, не выяуленыя на працягу шэрагу гадоу, але якія маглі уцалець у некаторых недаступных месцах, або у культуры; І-я — віда, якія знаходзяода пад пагрозай знікнення і якім пагражае непасрэдная нзбяопека вымірання; далейшае Існаванне 1х немагчымае без ажшадяўлення спецыяльных мер аховы; 2-я — рэдкія віды, якія не знаходзяцца пад непасрэднай пагрозай знікнення, але трапляквда у такой невялікай колькасці, у такіх абмежаваных па плошчы і спецнялізаваяых месцах росту, што могуць хутка знікнуць; 3-я — віды, колькасць 1 арэал якіх скарачаквда на працягу пэунага часу з прыродных прычын або э-за уляшання чалавека ці у выніку таго і іншага разам; 4-я — нявызначаныя віды, якія, магчыма, знаходзяцца пад пагрозай знікнення, але з-за недахопу звестак нельга даць дакладную ацэнку сучаснага стану. Для кожыага віду, апісанага у кніэе "Ахоуныя расліны Беларусі", указваеода беларуская, руская J лацінская назва, статуо аховы, пашырэнне, месцы росту, звесткі пра феналогію і размнажэнне, прычыны змянення колькасці, магчымасць вырошчвання ў культуры, пранятыя неабходаыя меры аховы, а таксама змешчаны малюнак і карта пашырэння. У параўнанні з Чнрвонай кнігай БССР дадзенае выданне змяшчае марфалагічмыя звесткі, навейшыя і значна шырэйшыя звеотк! пра пашырэнне і отан папуляцый рэдкіх і знікаючых раслін, якія атрыманы з моманту апублікавання Чырвонай кнігі многімі навуковнмі І навучальнымі ўстановамі рэспублікі І абагулены у Інотытуце экоперыментальнай батаяікі АН БССР, а таксама змешчаны у 5-томнай Энцыклапедыі прыроды Белаpyct, апошні том якой плаяуецца вадаць у 1985 годзе. Выданне кнігі "Ахоуныя расліны Беларусі" мае на мэце актывізацыю намаганняў дзяржауных і грамадскіх устаноу і арганізацый рэспублікі па ахове расліннага свету. УМОЖЙ АБАЗНАЧЭННІ: ® Месцы росту раслін /гербарння даныя/, ® Месцы росту раслін, пацвердаайыя даннмі навуковай літаратуры. АЛЬДРЛВЛНДА ПУХІРАВАТАЯ ЛЛЬДРОВАНДА ПУЗЫРЧАТАЯ Aldrovanda vesiculosa L. Сямейства Расіцявыя Семейство Роеннковые Droseraceae 2-я КАТЭГОРШІ AX0BU. Рэдаі цэнтральна-усходаееуралейскі від, які у БССР — за межамі суцэльнага пашырэння ў астрауных спарадычішх лакалітэтах, Занесена ў спіс ахоуных раолін Беларусі. Знойдзена у 10 вадаёмах Палесся I 4 вадаёмах Беларускага Паазер"я,.Спарадачнае пашмрэнне віду па тэрыторні БССР указвае на магчымасць занооу расліны вадаплаунымі птушкамі. ІІекаторыя аутары лічаць астрауныя меоцазнаходаанні рэліктавымі 1 прнводзяць яе арэал як прыклад крайняй даэ"шкцыі. ВІдаць, у рэспубліцы від выяўляеода у даух тнпах месцаэнаходжанняу — рэліктавнх і заносных. Расце невялікімі групамі у азйрных і рачных затоках, старыцах» зарослнх суднаходаых і меліярацыйных каналах, часта сярод паветрана-воднюс раслін. Колькасць віду у флоры БССР паменшылася у выніку абмялення вадаёмау, асушэння зямель і інш. гаспадарчай дзейяаоці, Для збзражэння віду неабходнн арганізацня батанічвйх рэзерватау на усіх вядомых месцах росту /створанн на азёрах Арэхаускае у Маларыцкім 1 Аовейскае у Верхнядзвінокім раёнах/, выяуленне новых меспду росту, кантроль за стянам папуляцнЙ. ПІматга- довая наояксмаедная травяністая расліна. Названа ў гонар Італьянокага батаніка У. Альдравандзі. Каранёу не мае. СцябЛн плывучыя, ніткападобныя даужынёй 5—10 см. Лісце круглаватае, на доугіх шырокіх чаранках, па 6—9 у кальчаках, укрытае э унутранага боку отрававальнымі залозкамі I адчувальнымі валаскамі, выконвае ролю своеаоаблівых пастак. Пры дакрананн! насякомага, лічынкі, дробнага ракападобнага да ліота ён шчыльна складваеода удоуж, эдабыча унутры яго ператрауліваецца 1 заовойваецца раолінай, тым самын папауняе недахоп неабходных для яе пажыуных рэчывау. Цвіце рэдка, у чэрвен!— лійейі. Кветкі белыя, адзіночныя, сядзяць у пазухах ліоця. Плод — шарападобная каробачка. Раэмнажаецца наоеннем t вегетатыуна /кавалкамі параоткаў/. Зімуе расліна буйнымі пупышкамі /утвараюцца ўвосень на канцах галінак/ на дне вадаёма. Агульнае пашіфэнне: Заходняя Еуропа, Паудаёвая Афрыка, Усходняя I Пауднёва-Усходняя Азія, Аустралія) у CGCP — ЕурапеЙская чаотка, Кауказ, Далёкі Усход, Сярэдняя Азія. АСАКА ЗАЛІГНАЯ ОСОКА ЗАЛНВНАЯ Carex magellaniea Lartt subsp. Irtigua (Wahl.) Hilt. СяіНсйстйп Асакойыя ОмеЙсійо Оеонойые Глвегасейе З-я КАТЭГОРЫЯ АХОШ. ВельмІ рэдкі арктабарэалыш галарктычны рэліктавы від, які у БССР — за пауднёвай мяжой суцэль- нага пашырэння ў астрауным лакалітэце. Вядомй толькі на тэрыторыі Бярэзінскага біяофернага эапаведніка. Расце курцінамі у забалочаных чорнаальховнх, пушнотабярозавых 1 яловых ляоах. Колькасць віду у флоры БССР паменшылася у выніку гаспадарчага асваення тэрыторый. Для зберажэння віду неабходны выяуленне новых месцау росту, кантроль за станам папуляцый, вырошчванне у кулыуры. Шматгадовая травяністая раоліна вышынёй 20—60 см, утварае рыхлыя дзярніны. Сцяблы тонкія, слабыя, уверсе аблісцелыя, каля асновы з бураватымі похвамі. ЛІсце вузкалінейнае, пляскатае, па краі шурпатае. Цвіце у чэрвені. Суквецце — колас, складаеода з верхавінкавага тычынкавага даужынёй I—1,5 см, 2—3 песцікавых падоужаньг каласкоу даужынёй 0,8—2 см на нокках і доутага прякветнага ліста. Луокавінк! ланцэтныя, чорна-пурпуровыя. Рыльцау 3. Плод — трохгранны арэшак у шырокаяйцападобннм пляокатым зеленавата-шэш мяіпочжу даужынёй 3—3,5 мм з 2—5 няяснымі жылкамі і кароткім носікам. Раэмнажаецца вегетатыўна 1, магчыма, насеннем. Лгульнае пашырэнне: Пауночная I Сярэдаяя Еуропа, Пауночная Манголія, Японіл, Пауночная Амерш<а, крайні поўдзень Пауднёвай АмерыкІ; у СССР — Еурапейская частка /поунач t цэнтр/, Кауказ, Сібір, ДалёкІ Усход. АСДКА ЦЕНЕВАЯ ОСОКАТЕНЕВАЙ (дпсх utnbmsa Host. Сямейгтва Асакокыя СемеЙство Осокпвыо Сурегасеао 2-я КАТЭГОРУЯ АХОВЫ. Рэдкі цэнтральнаеўрапейокі рэліктавн від, пауночна-усходняя мяжа суцэльнага пашырэння якога праходзіць на ПалессІ. Занесена у Чырвоную кнігу СССР. Адзначаны астрауяыя месцазнаходаанні у Драгічынскім, Пінскім, Горапкім 1 ПухавІцкІм раёнах, на тэрыторыі Прыпяцкага лавдшафтна-гІдралаРічнага запаведаіка. Расце йевялікімі групам! на лугах, парослмх хмызняком. Прычыны змянення колькаоці віду у флоры БССР не устаноулены. Для зберажэння віду неабходны арганізацыя батанічных рэзерватау на усіх влдомых месцах росту, вняуленне новых месцау росту, кантроль за стайам папуляцый, вырошчванне у культуры. Шматгадовая травяністая расліна вышынёй 20—40 см, утварае густйя дзярніны. Сцяблы тонкія, бледназялёныя, каля асновы з светла-шаравата-бурымі валакністымі похвамі. Лісце доугае, вузкалінейнае, пляскатае, завостранае. Цвіце у краоавіку—маі. Суквецце — колас, складаевда з 2—4 збліжаных калаокоу, з ніжнім прыкветным лістом, які мае похву t кароткую плаоцінку. Верхні каласок тычынкавы, ланцэтны, даужынВЙ каля 2 ом} ніжніх калаокоу /песцікау/ пераважна 2, яны прадаугаватня, рнхлыя, даужынёй 0,6—1,5 см. Лускавінкі яйцападобныя, вострня, бурня. РыльЦау 3. Плод — трохгранны арэшак у падоужана-адааротна-яйцападобннм апушаныгл жаўтавата-зялёным мяшочку з 3—4 няяснымі жылкамі і кароткім носікам. Размнажаецца насеннем і вегетатыуна, Выроштааецца на РэепублікансКаЙ станцні юных наіуралістау. Агулвнае пашырэнне: Сярэдаяя 1 Атлантьганая Еуропа, Міжземнамор"е; у СССР — Еуралейская частка. АСТРАНЦЫЯ вЯЛІКАЯ АСТРАНЦПЯ бОЛЫПАЯ AsttHntia major L. СгімейстЬа ймрясонаьмя Семейство Зонтмчные АрІасеае (t’mbcllifeiae) 2-я КАТЭГОРЫЯ АХОЖ. РэдкІ цэнтральнаеурапейскі рэліктавы від, усходняя кіяжа суцэльнага пашырэння якога праходзіць па тэрыторыі БССР. Занесена у Чырвоную KHfry COOP і onto