Ахоўныя расліны Беларусі
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі
Памер: 112с.
Мінск 1983
ахоуных раслін Беларусі. Трапляеода у іэаляваных меоцах толькі у Белавежскай пушчы I у Пухавіцкім раёне. Паводле звестак навуковай літаратуры адзначалася паблізу г.п. Антопаля у Драгічннскім раёне. Расце асобнымі экземплярамі на паплавах, узлесках, у хмнзняках, у разрэджаных лісцевых лясах. За апошнія 100 гадоу амаль знікла з флоры БССР у выніку гаопадарчага асваення тэрыторый. Для зберажэння віду неабходны выяуленне новых месцаў росту, кантроль за станам папуляцый, вырошчванне у культуры; у 1982 г. у Пухавіцкім раёне арганізаваны батанічны рэзерват для комплексу рэдаіх відаў, у т.л. 1 астраяцыі вялікай. Шматгадовая травяністая карэнішчавая расліна вышынёй 30—70 см. Сцябло простае, уверсе олабагалінастае. Прыкаранёвае лісце глыбока падзеленае на 3—7 ланцэтных або адваротнаяйцападобных, па краі зубчастых. долек; доўгачаранковае; оцябловае — больш дробнае, з вузкім! долямі, кароткачаранковае або амаль сядзячае. Цвіце ў чэрвені—ліпені. КветкІ шматлікія, белыя ці чырванаватыя, краявыя — тычынкавыя, сярэдзінныя — двухполыя, у складаных парасоніках дняметрам 3—4,5 см, в прыгожай абгорткай з 10—20 белых ці чырванаватых падоўжаналінейных лісцікаў; чашачка — з 5 буйных зубцападобннх лісц!каў; вяночак — з 5 свабодных пялёсткау з загнутай унутр верхавінкай; каля асновй завязі ёсць нектарны даск. Плод — падоўжана-цыліндрычны віслаплоднік, укрыты па рэбрах уэдутымі лускавінкамі. Размнажаецца вегетатыўна і насеннем. Вырошчваеода у Цэнтральным батанічным садзе АН БССР. Лекавая I дэкаратыуная расліна. Агульнае пашйрэнне: Сярэдняя Еуропа; у СССР — Еурапейская частка /крайні захад/.
БАЛОТНАКйЕТНІК БОЛОТІІОЦВЕТНПК НІЧЫТАЛІСТЫ ІЦНТОЛНСТНЫЙ
Nyinphoidcs peltiita (S. G. Gmei.) O. Kuntzr
Снмеіістна Внбкйныя Ссмейство Вахтоные МепуапІІіжтае
2-я ІШЭГОРЫЯ АХОВЫ. Вельмі рэдкі еуразійскі від. Вядома ізаляванае месцазнаходжанне на рацэ Нёман у Карэліцкім раёне. Расце у стаячай вадзе заток, старыц і сажалак, утварае амаль чыстыя зараснікі плошчай 10—50 м^. Колькасць віпу у флорн БССР паменшылаоя у выніку меліярацыі, забрудквання вадаёмау. Для зберажэння віду неабходны арганізацыя батанічнага рэзервата у Карэліцкім раёне, выяуленне іювых месцау росту, кантроль за станам гапулштыі, вырошчванне у культуры. Водная шматгадовая травяністая расліна з паузучнм членістым карэнішчам даужынёй да 1,5 м. Сцяблы доугія, дасягаюць паверхні вада. Лісце акрутла-эліпсападобнае, каля асновы з сэрцападобным выразам, доугачаранковае, знізу густа укрыта цёмнымі залозістымі плямкамі, плавае на вадзе. Цвіце у чэрвені—жніуні. Кветкі ярка-жоутыя, на доўгіх кветаносах, у пазушных парасонападобных пучках; чашачка глыбокапяціраздзельная; вяночак шырокаадкрыты, глыбока падзеленя на 5 лопасцей, па краі махрысты; каля асновы тычынак пучкі доут!х валаскоу. Плод — яііцападобная каробачка. Размнажаецца вегетатыума 1 насеннем. Дэкаратыуная расліна, можа выкарыстоувацца для афармлення садова-паркавых
вадаёмаў. Лгульнае пашырэнне: ад Сярэдняй 1 Лтлантычнай Еўропы да Японіі t Кітая; у СССР — Еурапейская частка, Кауказ, Сібір, Далёкі Усход, Сярэдняя Азія.
БАРАНЕЦ ЗВЫЧАЙНЫ БАРАНЕЦОБЫКНОПЕІІПЫЙ Huperzia Helago (L.) Bernh. ex Schrank et Mart.
Сямсйртйл Влрпнцовмя Омсіістйо Гнірянцояыг Іійреггійссяг
2-я КАТЭГОРЫЯ АХОВЫ. РэдкІ галарктнчны арктабарэальны рэліктавы від, які у БССР — паблізу пауднйвай мяжы суцвльнага пашырэння. Зрэдку тралляецца па усёй тэрыторыі рэспублікі, асабліва у пауночных і цэнтральных раёнах. Ёсць месцазнаходаанні у Белавежскай I Налібоцкай пушчах 1 Бярэзінскім біясферным запаведніку. Расце асобнымі экземплярамі і невялікімі групамі ў старых ялоеых I шыракаліста-яловнх лясах. Колькасць віду у флорн БССР значна паменшылася у выніку выоечкі лясоу, асушэння зямель, збору раслін. Для зберажэння віду неабходны арганізацыя у месцах масавага росту батанічных рэзерватаў /створаны ў Мядзельскім, Пухавіцкім, Валожынскім I Бешанковіцкім раёнах/, кантроль за станам папуляцый. Шматгадовая вечйазялёная спараносная травяністая расліна /дзераза/ вышынёй 20—25 см. Сцяблм густааблісцелыя, двойчы-чатырохразова вільчакова-галінастыя, прамастойныя або узыходныя, укараняюцца каля асновы з дапамогай прыдаткавых каранёу, ЛІсце
цвёрдае, вузкалаяцэтнае, суцэльнакрайняе або каля верхавінкі слабазубчастаа, прыціснутае ці злёгку адагнутае, размешчана густымі спіралямі накшталт чарапіцы. У пазухах верхняга і сяредняга ліоця утвараюода внвадковыя пушвпкі. Спараносіць у ліпені—жніуні. Аоаблівасць віду — адсутнасць стробілау /спараносных парасткау/. Спарангіі жоўтыя, аднагнёздавыя, ныркападобння, на кароткіх ножках, у пазухах опарафілау /лісце, на якім развіваквда спарангіі/, уокрываюцца папярочнай шчылінай. Размнажаеода спорамі і вегетатыўна /вывадковымі пупышкамі/. Лекавая і фарбавальная расліаа. Ядавіты. Агульнае пашырэнне: Еуразія, Пауночная Амеркка, Грэнлавдыя; у СССР — Еурапейская частка, Каукаэ, Заходняя і Усходаяя Cidtp, Далёкі Усход, Сярэдпяя Азія.
ВЯРОЗА КАРЛІКАВАЯ БЕРЁЗА КАРЛНКОВАЯ Betiila naita L.
СнмейсТні» Бярозаныя СемеЙстж» Верёзоные Helulaceae
2-я КАТЭГОРЫЯ АХОШ. ВельмІ рэдкі арктабарэальны рэліктавы від, які ў ЁССР — за паўднёвай мяжой суцэльнага пашырэняя ў астрауных лакалітэтах. Вядомы месцазнаходжанні на тэрнторыі Бярэзінскага біяофернага запаведніка, у гідралагічных закаэніках Ельня ў Міёрскім і Чарэмшыцн ў Мядзельскім, а таксама ў Расонскім, Сеяненскім, Шаркаўшчынскім, Докшнцкім, Шу~
мілінскім раёнах. Паводле звестак навуковай літаратуры адзначалася у наваколлях г. Гродна і г.п. Лынтуіш у Пастаускім раёне. Расце на вярховых і пераходнык балотах, па забалочааых берагах невялікіх азёр; на балотным масіве Ельыя утварае нязначныя зараснікі, уздоуж берага воз. Градскага у Чарэмшыцкім заказніку — на плошчы каля 100 м^, у Бярэзінскім запаведніку расце невялікімі групамі у 9 кварталах. Колькасць віду у флоры БССР паменшылася у выніку асушэння балот. Для зберажэння віду неабходны арганізацыя батанічных рэверватау ва усіх вядомых месцах рооту /створаны у Бярэзінскім запавадніку, заказніках Ельня і Чарэмшыцы/, выяуленне новых месцау росту, кантроль за станам папуляцый. Галінасты куст вышынёй 20—70 см. Галінк! цёмна-карычневыя /маладыя густаапушання/, сцелюцца або уздымаквда. Лісце дробнае, круглаватае, зубчастае, на верхавінцн прытупленае, бліскучае. Цвіце у красавіку—маі. Кветкі аднаполыя, сабраны у суквецці — тнчынкавыя 1 песцікавыя каташкі, размешчанші на адной расліне; каташкі дробння, тырчаць уверх. Плод — яйцападобны арэшак, па баках з крылцамі накшталт паяска. Размнажаецца насеннем і вегетатыуна. Дае гібрцц з іншымі відамі бярозы. Агульнае пашырэнне: поунач Еуропы t Asti; у СССР — Еурапейская частка, Сібір.
ВАДЗЯНЫ АРЭХ ПЛЫВУЧЫ ВОДЯНОЙ ОРЕХ НЛАВАЮІЦНЙ Тгара natana L. s. I.
Сямейстна Кадэямаарэханыя Семейство Водямоорехонме Тгарасеае
З-я КАТЭГОЕУЯ АХОЕЫ. РэдкІ пан"еурапейскі рэліктавн від, пауночяа-усходняя мяжа суцэльнага пашырзння якога праходзіць па тэрыторыі БССР. Скарачаевда. Занесены у Чырвоную кнігу СССР і спіс ахоуных раслін БеларусІ. Трапляецца у далінах Дняпра, Прыпяці І Іх прытокау. Адзначанн у шэрагу азёр Віцебскай вобласці, дзе месцазнаходжаяні ято абвешчанн помнікамі прырода рэспубліканскага значэння, а таксама у затоках рэк Пліса /паблізу Жодзіна/ і Аусянка /у Гарадоцкім раёна/, Расце у прыбярэжных зонах азёр, старыцах, утварае зараснікі. Колькасць віду у флоры БССР паменшыляоя у вчніку гаспадарчай
дзейнасці /асуіпэнне зямель, забрудаванне вадаёмау, збор на кармавыя I харчовыя мэты/, вынішчэння дзікімі жывёламі — бабрамі, дзікамі, андатрамі. Для зберажэння віду неабходаы арганізацыя батанічных рэзерватау на ycfx вядомых месцазнаходааннях /створаны на рацэ Аусянка, азёрах Цёста, Рамашкаускае, Азёрнае, Аляксееускае/, выяуленне новых месцау росту, кантроль за станам папуляцый, вырошчванне у культуры. Водная аднагадовая травяністая расліна, з тонкім, доугім /60—120 см/ разгалінаваным падводным сцяблом, каля асновы якога пучк! доугіх ніткападобных каранёу. Апушчанае у ваду лісце супраціунае, лінейнае, рана ападае; надводнае — у разетцы, доўгачаранковае, окурыстае, рамбічнае, няроуназубчастае. Цвіце у ліпені—жніуні. Кветкі белыя, адзіночныя, па адаой у пазухах разеткавага лісця; кожная складаеода з 4 чашалісцікау, 4 пялёсткау, 4 тычннак, I песціка з шылападобным слуп!кам з галоучатым рыльцам. Пасля самаапылення кветаножкі загінаюцца уніз, кветкі апускаюцца у ваду, дзе адбываецца выспявадае пладоу. Плады — цвёрдйя арэхападобныя касцянкі з 4 або 2 рогападобнымі выступамі /шнпікамі/, даволі цяжкія, па 10—15 на адной расліне. Запоуненыя паветрам уздуцці на чаранках лісця падтрымліваюць разетку лісця на паверхні вады, не даюць расліне патануць пад цяжарам пладоу. Размнажаецца вегетатыуна і насеннем. Вырошчваецца у Цэнтральным батанічным садзе АН БССР. В.чдуцца работы па выропгчванню яго у вэдаёмах Беларускага Паазер"я /азёры Лезвінка ІЦумілІнскага, Чорнае f Белае Гарадоцкага раёнау/. Кармавая,
харчовая, лекавая і дэкаратыуная /асабліва увосень, калі лісце набывае барвова-чырвоны колер/ расліна. Агульнае пашырэнне: Еуразія I Афрыка; у СССР — Еурапейская частка /пауднёвая палавіна/, Кауказ, поудзень Сібіры і Далёкага Усходу.
ВАЛЖАНКА ДВУХДОМНАН ВОЛЖАНКА ДВУДОМНАЯ Aruiicns diokus (Walt.) Fern.
Сямейетва Ружаяыя СемсЙстао Роэовые
Rosaceac
2-я КАТЭГОРЫЯ АХОШ. Рэдкі цэнтральнаеурапейскі рэліктавы від, які у БССР — за пауночна-усходняй мяжой суцэльаага пашырэння у астрауных лакалітэтах. Вядомы месцазнаходаанні у Белавежскай пушчы, Навагрудокім, Карэліцкім і Капыльскім раёнах. Расце асобнымі экземплярамі I групамі на асветлзнкх мясцінах у старых густых ялова-шыракалістых лясах, у пераходнай пмосе паміж грабовымі I чорнаальховымі лясамі. Колькасць віду у флоры БССР паменшылася у выніку высечкі лясоу. Для зберажэння віду неабходны арганізацыя батанічных рэзерватау ва усіх вядомых месцах росту /створаны у Капыльскім раёне/, кантроль эа станам папуляцый, вырошчванне у культуры. Двухдомны прыгожы куст вышынёй да 2 м, з тоустым дравяністшл карэнішчам, якое дае шматлікія парасткі. ЛІсце двойчы-трайчастае, звцчайна з 9 лісцікау, па краі двойчыпілаватае, доугачаранковае. Цвіце у чэрвені—жніуні. Кветкі дробння, белня, у
КНІГІ ОНЛАЙН
