• Газеты, часопісы і г.д.
  • Ахвяры і карнікі  Леанід Маракоў

    Ахвяры і карнікі

    Леанід Маракоў

    Памер: 440с.
    Мінск 2007
    120.33 МБ
    3 прысуду № 72 па крымінальнай справе № 53 (ад 15-18.5.1939):
    «Шлифенсон в ноябре 1937 года, работая начальником Моги­левского городского отделения управления НКВД, во внутрен­ней тюрьме создал режимные камеры, в которых при нормаль­ном положении могло содержаться 3 человека, в эти камеры са­жали до 40 человек: арестованные этих режимных камер вынуж­дены были сутками стоять на ногах, и когда приводили новых арестованных, то их приходилось в камеры не впускать, а вдав­ливать при помощи камерной двери. В камере не хватало возду­ха. в результате этого арестованные падали в обморочное со­стояние и их в бессознательном состоянии вытаскивали в ко­
    1 Памяць: Пет.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 3. Мн., 2004. С. 307310.
    ридор и отливали водой, а после приведения в чувство вновь по­мещали в камеры. Обвиняемым Шлифенсоном в этих режимных камерах была создана специальная агентура из числа явных вра­гов Советской власти — Донского, Гэловенчика, Амбармчука и Хомицкевича. приговоренных к высшей мере уголовного наказа­ния. Эта преступная четверка по заданию Шлифенсона и обви­няемого Давиденко проводила провокационную работу и всевоз­можными морально-физическими воздействиями над арестован­ными вынуждала их к даче на себя вымышленных показаний, учи­ла арестованных, какие надо давать показания, а арестованных неграмотных учили расписываться своей фамилией.
    В результате такой преступной деятельности Шлифенсо­на... арестованные давали на себя вымышленные показания, на основании которых приговаривались к ВМН.
    В январе 1938 года Шлифенсон был переведен на должность начальника райотделения города Гэмеля и впоследствии началь­ника областного управления Гэмеля. Шлифенсон по примеру Мо­гилева и здесь создал режимные камеры, так называемые «па­рилки», в эти камеры кубатурой на 3 человека — 6 метров куб. — содержалось до 22 человек. Несмотря на то. что в камерах и без того было душно от большого скопления арестованных, их заставляли подтапливать печку, отверстия в окнах и двери за­бивались одеждой арестованных, были также случаи обмороков, точно так же была создана камерная агентура, которая зани­малась провокационной деятельностью, вынуждала арестован­ных давать на себя вымышленные по­казания. на арестованных несознающихся—одевали шубы. били, и арес­тованные. давшие на себя показания, приговаривались к ВМН»'.
    ГЛАДКОВ Петр Андреевич (н. ў 1902 у в. Трубчаўск Арлоўскай губ. (Расія) у сям'і рускага рабочага. Скончыў вясковую школу ў мяст. Свіслач Бабруйскага пав. Мінскай губ. (1915), Самарскі геолага-разведвальны інстытут (1933). У ЧК з 1934. 3 сак. 1937 — оперупаўнаважаны 3-га аддзела УДБ НКВД БССР. 3 9.12.1937 — нам. начальніка 2-га аддзялення 3-га аддзе-
    НАРБ, ф.4п, в. 21, с. 1702, л. 5-7, 16-18.
    ла УДБ НКВД БССР. 3 1938 — начальнік аддзялення 3-га аддзела УДБ НКВД БССР. Узнагароджаны трыма ордэнамі Чырвонага Сцяга, ордэнамі Леніна, Нахімава і інш. У 1946 паніжаны ў пасадзе і выключаны з партыі за прысваенне грошай, выдадзеных для аператыўных мэтаў. 26.11.1954 звольнены з органаў за «дыскрэдытацыю звання кіраўнічы работнік МУС»).
    ГЕПШТЕЙН Александр Михайлович (н. ў 1908 ў Адэсе ў сям’і адваката (да 1920 г. члена партыі кадэтаў); атрымаўсярэднюю адукацыю; у 1932 уступіў у ВКП(б); у АДПУ з 1925: жыў у Мінску па адрасе: вул. Камсамольская, д. 32, кв. 5; да арышту начальнік 3-га аддзела УДБ НКВД БССР, лейтэнант дзяржбяспекі (1936-38); дапытваў С. Гесена і інш.; арыштаваны 27.12.1938; асуджаны да ВМП).
    3 абвінаваўчага заключэння па крымінальнай справе № 48805:
    «По указанию Гепштейна производились аресты по нацио­нальному признаку: арестовывали поляков, латышей, немцев... без наличия на них компрометирующих материалов. Аресты про­изводились в массовом порядке... Достаточно было, чтобы в агентурном донесении указано, что поляк или уроженец Польши, как Гэпштейн накладывал резолюцию — арестовать...
    По непосредственному указанию Гэпштейна и лично ГЭпш­тейном к арестованным применялись незаконные методы след­ствия, в ряде случаев садистские [пытки], вследствие чего имели место показания арестованных с оговором самих себя...
    Массовое избиение арестованных в 3-м отделе продолжались до мая 1938... Арестованных избивали резиновыми нагайками, сажали на ножку опрокинутой табуретки и другие острые вещи... Наряду с тем. Гэпштейн сам применял садистские методы до­проса ... Применение методов физического действия и садизма к арестованным доходило до того, что арестованных формен­ным образом уродовали... 21 августа 1938 года арестованный Скибо П. М. поступил в тюремную больницу города Минска с разрывом мочевого пузыря и травматическими контузиями. Аре­стованный Польто П. И. 31 августа 1938 года поступил в тю­ремную больницу города Минска с травмами у правой паховой области. Арестованный Сикерич К. В. 25 июля 1938 года посту­пил в тюремную больницу города Минска с явлениями обильных кровоподтеков в области паховых складок мошонки и члена, а также обилием кровоподтеков плечевого пояса...
    Также на следствии убивали — били насмерть. На следствии были убиты арестованные Шабан И. С.. Овечко М. С. и другие... Трупы убитых по указанию Гэнштейна не вскрывались в целях скрыть действительные причины смерти...
    Допросы осужденных производились путем зверских, жесто­чайших избиений... В кабинетах стоял сплошной рев и крики... Людей на носилках выносили в тюремную больницу... С лета 1938 избиение из кабинетов было перенесено в камеры... Арестован­ных ставили лицом к стене и заставляли стоять всю ночь... Открывали парашу наклоняли к ней лицом... Если арестован­ный поднимал голову то его били по голове...
    Вследствие вышеизложенных физических и садистских мер воздействия на арестованных... уже приговоренных к ВМН и ос­тавленных Гепштейном, видно, что Гепштейн этим преследовал цель, чтобы от каждого арестованного получить показаний как можно больше, на большее количество людей, что и делалось. Из проверенных арестованных 38 человек (которые дали показания уже после приговора к ВМН) дали показания на 3489 человек; из них: Юзефович С. И. дал показания на 183 человека, Шнейдер Я. А.' — также на 183, Тарашкевич Б. А.2— на 249 человек, Спорин — на 241 человека, Жилинский — на 244 человека и т. д.
    1 Шнэйдар Якаў Абрамавіч [1907, Цеханаў, Польшча — 27.11.1938, Мінск, НКВД], педагог. 3 сям’і рабочага. Атрымаў вышэйшую адука­цыю. Уступіў у ВКП(б). Падчас арышту нам. дырэктара сектара завочнага навучання МВПІ. Арыштаваны 29.12.1937 у Мінску па адрасе: вул. Ленінская, д. 20, кв. 1. Падчас следства падвяргаўся нечалавечым катаванням. Асуджаны «тройкай» НКВД 12.4.1938 як «агент польскай разведкі» да ВМП. Расстраляны. Рэабілітаваны пракуратурай БВА 30.4.1989. Асабовая справа Ш. № 24515-с з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусь 8.8.1938 у Мінску па адрасе: вуп. Ленінская, д. 20, кв. 1 арыштавана настаўніца Мінскай вячэрняй школы № ^Фром­берг Бэла Рыгораўна (н. ў 1906 у Беластоку, цяпер Польшча; атрымала вышэйшую адукацыю), жонка Якава Шнэйдара. 11.9.1939 асобай нарадай НКВД асуджана за «сувязь з агентам польскай разведкі» да 5 гадоў ППК і этапавана ў Карагандзінскі канцлагер НКВД Казахскай ССР Далейшы яе лёс невядомы. Рэабілітавана 31.5.1989 пракуратурай БВА. Асабовая справа Ф. Ns 25842-с з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусь
    2 Тарашкевіч Браніслаў Адамавіч [псеўданімы: Адам Навука; «Та­рас на Парнасе»: Я.Тарас; Тарас Язычнік; Тарас Навіна (?); Bialorusin; 8(20).1.1892, засценак Мацюлішкі Віленскага пав. Віленскай губ., ця­пер Вільнюскі р-н, Літва — 29.11.1938, Мінск, НКВД], грамадскі і паліт. дзеяч, мовазнавец. перакладчык, публіцыст.У 1911 скончыў2-ю Віленскую гімназію, у 1916 — гісторыка-філалагічны ф-т Петраградскага ун-та. У бел. друку выступаў з 1913. У 1916-18 — на кафедры рускай мовы і славеснасці Петраградскага ун-та. 3 1917 адзін з лідэраў Беларускай сацыялістычнай грамады, з 1918 — Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі. У 1918 Т. выдаў «Беларускую граматыку для школ»,
    Гёпштейн даже тех людей не освобождал, которые явно оши­бочно были арестованы, т. е. [когда] вместо одного арестовы­вали другого однофамильца»'.
    КОРОТКЕВИЧ (афіцэр дзяржбяспекі, нам. начальника 3-га аддзялення 4-га СПА (ліст. 1936); падпісваў пастановы аб арыштах; катаваў на допытах МИхася Багуна, Платона Галавача И Инш.).
    СЕРЫШЕВ Василий Михайлович (н. ў 1902 у Іркуцку ў рабо­чей сям’і; атрымаў пачатковую адукацыю; у 1923 уступіў у ВКП(б); у ЧК-АДПУ-НКВД з 1921; жыў у МИнску па адрасе: вул. Камсамольская, д. 32, кв. 12; да арышту нам. начальника 3-га аддзела НКВД Гепштэйна (1936-1938), лейтэнанг дзяржбяспекі; катаваў на до­пытах Сымона Баранавых, Сяргея Грахоўскага И Инш.; асуджаны да 5 гадоў ППК без пазбаўлення правоў).
    3 абвінаваўчага заключэння па крымінальнай справе Ne 48805 (ад 2.10.1939):
    «При допросе арестованных Серышев подвергал последних всевозможным пыткам и садистским издевательствам. К при­меру: арестованного Гоинштейна2.
    якая адыграла значную ролю ў нацыянальнай асвеце. У 1919 выкладчык бел. і грэчаскай моў у МПІ. У тым жа годзе Т. быў арыштаваны бальшавікамі. У 1920 старшы рэферэнт департамента асветы Сярэдняй ЛИтвы. У 1921-22 дырэктар Віленскай беларускай гімназіі. АдзИн з кіраўнікоў і заснавальнікаў ТБШ. У 1922 абраны депутатам польскага сейма, узначаліў у Им Беларускі пасольскі клуб. Актыўна выступаў з трыбуны сейма ў абарону інтарэсаў бел. народа. У 1925 старшыня Беларускай сялянска-работніцкай грамады. Арыштаваны 14.12.1927. У маі 1928 на «Працэсе 56-И» асуджаны да 12 гадоў турмы. У 1928 абраны академикам АН Беларуси. У 1930 вызвалены паводле распараджэння прэзідэнта Польшчы. Зноў арыштаваны 5.2.1931. У ліст. 1932 асуджаны да 8 гадоў катаржнай турмы. Падчас знаходжання ў турме пераклаў на бел. мову паэму А. Міцкевіча «Пан Тадевуш». 3 верас. 1933 па абмене палітвязнямі жыў у СССР. «Бронюсь, куды ты Идзеш?» — словы, кінутыя драматургам Францішкам Аляхновічам Б. Тарашкевічу падчас Их абмену на савецка-польскай мяжы 5.9.1933. Працаваўу Міжнародным аграрным інстытуце ў Маскве. Арыштаваны НКВД 5.5.1937. Падчас следства падвяргаўся нечалавечым катаванням. Асуджаны 5.1.1938 «двойкам» НКВД И Пракуратуры СССР да ВМП. Рэабілітаваны 26.1.1957. Імем Т. названы вуліцы ў Маладзечне И Радашковічах, ліцей у Белвску (Польшча).