Актуальныя праблемы гісторыі Беларусі
стан, здабыткі і супярэчнасці, перспектывы развіцця. частка 4
Выдавец:
Памер: 317с.
Гародня 2003
г. Мінск
72
24
2.
Інстытут харчовай прамысловасці НКХарчпрома БССР
г. Мінск
99
31
3.
Станцыя рыбнай гаспадаркі Галоўрыбпрома БССР
г. Мінск
29
10
4.
Інстытут аховы працы
УЦСПС
г. Мінск
3
3
III.
Ссльская гаспадарка
498
163
1
Усссаюзны інстытут балотнай гаспадаркі С/Г Акадэміі навук СССР
г. Мінск
31
31
2.
Беларуская Дзяржаўная селекцыйная станцыя НКЗсма СССР
в. Зазер’е.
Рудзепскі р-н. Мінская вобл.
14
14
3.
Вопытная станцыя
Усесаюзнага Інстытута льна НКЗема СССР
г. Горкі. Магілёўская вобл.
2
2
4.
Беларускі інстытуі лясной гаспадаркі НКЛеса СССР
г. Гомель
24
24
5.
Сельскагаспадарчая вопыіная станцыя НКЗс.ма БССР
Баранавіцкая вобл.
17
3
6.
Сельскагаспадарчая вопы і ная станцыя НКЗема БССР
Гамусоўпічына, Баранавіцкая вобл.
6
4
7.
Вопытная станцыя па жывёлагадоўлі ІЖЗема БССР
Свіслач, Беластоцкая вобл.
8
3
1
J . .. I
3
4
5
1.
Селекцыйная станцыя
НКЗема БССР
с.
Эльжбсгрын Беластоцкая вобл
39
3
2.
Балоіная вопытная станцыя
НКЗсма БССР
Івачэва,
Брэсцкая вобл.
7
1
3
Сельскагаспадарчая станцыя
НКЗема БССР
в. Глубокае, Вілейская
вобл.
8
5
4.
Вопытная станцыя па жывслагадоўлі НКЗема БССР
Бігасава.
Віцебская вобл.
51
15
5.
Ветэрынарная станцыя
г. Віцебск
74
8
6.
Сельскагаспадарчая вопытная станцыя НКЗема БССР
Саўгас «Турэнь», Гомельская вобл.
31
10
7.
Станцьія механізацыі і электрыфікацыі сельскай гаспадаркі НКЗемаБССР
г. Мінск
39
11
8.
Пладоваагароднінная вопытная станцыя НКЗема БССР
г Мінск
82
12
9.
Селекцыйная станцыя бабовых культур НКЗема БССР
Саўгас «Буйнісы», Магілёўская вобл.
28
6
10.
Беларускі дзяржзапаведнік «Белавежская пушча»
Упраўл. па запавед. прьі СНК БССР
Брэсцкая вобл.
29
9
11.
Белдзяржзапаведнік Упраўл. па запавед. пры СНК БССР
Бягомль
Мінская вобл.
8
2
IV.
Ахова здароўя
1044
158
1.
Інстытут Эпідэміялогіі і мікрабіялогіі НК Аховы здароўя БССР
г. Віцсбск
129
15
2
Інстытуг Трахаматозна афтальмалагічны НК Аховы здароўя БССР
г. Гомель
80
3
3.
Санітарны інстытут НК Аховы здароўя БССР
г. Мінск
63
30
4.
Сухотны Інстытут НК Аховы
здароўя БССР
г Мінск
65
8
1
3
4
5
। Інстытут пералівашія крыві НК Аховы здароўя БССР
і Мшск
16
4
2.
Скурна-венералагічны інстытут НК Аховы адароўя БССР ’
і Мінск
ЗХ
14
3
Інстьітут аховы мацярынс гва і немаўляці НК Аховы здароўя БССР
і. Мінск
157
20
4.
Інстытут фізічных метадаў лячэння НК аховы здароўя БССР
1 . Мінск
292
35
5.
Інстытут эпідэміялогіі і мікрабіялогіі НК аховы здароўя БССР
г. Мінск
204
29
V.
Асвета
171
26
. Інстытут ііікол НК асветы БССР
г. Мінск
24
16
2.
Бібліяграфічны інс іы іут НК асветы БССР
г. Мінск
147
10
VI.
Сацыялыіа-экана.мічныя
156
45
1.
Інстытут крыміналістыкі і судовай экспертызы НКЮста БССР
г. Мінск
35
18
2.
Музей імя А.Міцкевіча НКАсветы БССР
г. Навагрудак, Баранавіцкая вобл.
5
2
3.
Музей Рэвалюцыі 1 ІКАсветы
БССР
г. Мінск
28
8
. Гістарычііы музей НКАсветы БССР
г. Мінск
20
9
5.
Філіял Цэнтральнага гістарычнага архіва НКУС БССР
г. Гродна
15
2
6.
Цэнтральны архіў Кастрычніцкай рэвалюцыі НКУС БССР
г. Магілёў
32
4
7.
Цэнтральны гістарычны архіў НКУС БССР
г Магілеў
21
2
VII.
ІІІШЫЯ
10
1
1
Мінская Геафізічная абсерваторыя Галоў. Упр
Г’ідрамегзаралагічнаіі службы пры С1ІК ССХ 'Р
г. М.інск
10
1
Вышэйшын іітіучаіьныяўетнііочы Ь( ( 7-’. 1939/44 навуч го<>
HamaВНУ
Месцаяіахо Г/канне
( Чудм іы
Выкладчыю
1
2
3
4
1. Прамысловасць
Г
1
Політэхнічны інстьітут
г Мінск
1824
204
2.
Лесатэхнічны інстытуі
і. Г омечь
478
62
II.
Сельскаяіаспадарка
]. Сельскагаепадарчы інсіытуі
г Горкі
1043
106
2.
Ветэрынарны інстытут
г Віцебск
540
61
III.
Асвеіа
1.
Белдзяржуніверсітэт
г Мінск
1267
151
2.
Педагагічны інстытуі
г Мінск
1232
143
з.
Педагагі чны і нстытут
г. Віцебск
539
76
4.
Педагагічны інстытут
г. Маі ілёў
655
74
5.
Педагагічны інстытуі
г Беласток
-
-•
6.
Педагагічны інстытут
г Гомель
850
90
7.
Педагагічны інстытут
замежных моў
г. Мінек
-
-
8.
Настаўніцкі інстытут
г. Мінск
183
Уключаны ў недінстьпуі
9.
Настаўніцю інстытут
г Орша
423
29
10.
Настаўніцкі інстытут
г Віцебск
299
Уключаны ў педінстытут
11
Настаўніцкі інстытут
і. Гомель
310
Уключаны ў педінстытут
12.
Настаўніцкі інстытуі
г. Рагачоў
420
38
1
2
3
4
1.
Настаўніцкі інстытут
г. Магілёў
202
Уключаны ў педінстытут
2.
Настаўніцкі інстытут
г. Баранавічы
-
-
3.
Настаўніцкі інстытут
г. Гродна
-
-
4.
Настаўніцкі інстытут
г. ІІІНСК
-
-
5.
Вячэрні ледагагічны
інстытут
г. Мінск
-
-
6.
Вячэрні педагагічны
інстыгут
г. Віцебск
-
-
7.
Вячэрні педагагічны
інстытут
г. Гомель
-
-
8.
Вячэрні настаўніцкі інстытут
г. Мінск
-
-
9.
Вячэрні настаўніцкі і нстытут
г. Віцебск
-
-
10.
Вячэрні настаўніцкі інстытут
г. Гомель
-
-
11.
Вячэрні настаўніцкі інстытут
г. Магілёў
-
-
12.
Вячэрні нас іаўніцкі інстытут
г. Беласток
-
-
13.
Вячэрні інстытут замежных моў
г. Мінск
-
-
14.
Дзяржаўны інстытут
журналістыкі
г. Мінск
160
17
IV.
Аховы здароўя
I.
Медыцынскі інстытут
г. Мінск
2393
225
2.
Медыцынскі інстытут
г. Віцебск
1094
128
3.
Фізкультурны інстытут
г. Міпск
273
48
V.
Сацыялыіа-эканамічныя
1.
Інстытут народнай
гаспадаркі
г. Мінск
719
67
2
Юрыдычны інстытут
г. Мінск
373
38
1
2
3
4
VI. Мастацтва
I Беларуская дзяржаўная
кансерваторыя
і Мінск
151
43
І.Ф. Кітурка г.Гродна
ЭКАНАМІЧНЫЯ КРЫЗІСЫ другой паловы XVII першай паловы XVIII ст. I ШЛЯХІ IX ПЕРААДОЛЬВАННЯ Ў ВЫВУЧЭННІ I ВЫКЛАДАННІ ГІСТОРЫІ БЕЛАРУСІ
Эканамічная гісторыя па праву займае адзін з прыярытэтных напрамкаў у вывучэнні мінулага Вялікага княства Літоўскага. Гэта не выпадкова. паколькі ўзровень эканамічнага развіцця амаль заўсёды ўплываў на іншыя (палітычныя, сацыяльныя, культурныя і да т.п.) працэсы ў краіне. Натуральна, што ў традыцыйным, даіндустрыяльным грамадстве агульны стан эканамічнага жыцця ў пераважнай ступені вызначалі змены ў аграрным сектары.
Распрацоўка сацыяльна-эканамічнай тэматыкі была, па сутнасці. «класічнай» для савецкай і айчыннай гістарыяграфіі ў папярэднія гады. Аднак звычайна пры даследаванні праблем сацыяльна-эканамічнай і асабліва аграрнай гісторыі Беларусі феадальнай эпохі аб'ектам вывучэння станавіліся прадстаўнікі двух супрацьлеглых бакоў землеўласнікі-феадалы і феадальна залежныя сяляне. Пры гэтым, як правіла, вынік быў вядомы адразу землеўласнік высту паў у ролі прыгнятальніка і дзейнічаў толькі на шкоду селяніну.
Між тым, у гісторыі нашай краіны быў перыяд, калі ўжыванне згаданага тэзісу марксісцкай гістарыяграфіі прывяло да стварэння аднабаковай. у многім сфальсіфікаванай карціны гаспадарчага жыцця. Гаворка ідзе аб эканамічным развіцці ў другой палове XVII псршай палове XVIII ст., калі гаспадарка Беларусі двойчы знаходзілася ў стане крызісу і двойчы выходзіла з яго. I першы (сярэдзіна XVII ст ). і другі (пачатак XVIII ст) эканамічныя крызісы былі звязаны з войнамі, якія пракаціліся па беларускай зямлі і выклікалі людскія і матэрыяльныя страты. Агульнавядома, што колькасць насельніцтва Беларусі ў другой палове XVII
ст. скарацілася на 53 %, а ў начатку XVIII ст. на 30 % 11], Асабліва вялікім было знішчэннс прадукцыйнага патэнцыялу на вёсцы. Ад недахопу людзей 1 цяглавай жывслы вслізарныя зямельныя плошчы знаходзіліся ў запусценні Сялянства нс мела магчымасцяў не толькі выплочваць фсадальную рэнту, але і весці гаспадарку, неабходную для існавання сям'і.
Гаспадарчас становішча Бсларусі гэтага часу ў савсцкай гістарычнай літаратуры па сутнасці і разглядалася як непарыўны працэс пастаянна прагрэсіруючага эканамічнага і палітычнага заняпаду ВКЛ. Амаль поўнасцю па-за ўвагай даследчыкаў заставаліся мерапрыемствы гаспадарчай адбудовы, а ў якасці галоўнай прычыны заняпаду называлася ўзмацненне фсадальнай эксплуатацыі. Палітычныя падзеі, звязаныя з казацка-сялянская вайной (1648-1651), вайной Расіі з Рэччу Паспалітай (1654-1667) і Паўночнай вайной (1700-1721) незаслужана «выцеснілі» больш дэталёвае і грунтоўнае вывучэнне сацыяльна-эканамічных працэсаў на землях Беларусі ў гэты час.
Аднак, нягледзячы на тое, што ў апошняс дзесяцігоддзе з'явіліся спецыяльныя даследаванні беларускіх гісторыкаў, прысвечаныя распрацоўцы асобных праблем эканамічнай гісторыі друтой паловы XVII першай паловы XVIII ст., адзначаныя вышэй высновы і сёння можна знайсці ў вучэбнай літаратуры. Так, у выданні «йсторня Беларусн с дрсвнейшнх времён до нашего временн» (Мн., 1998) аўтараў І.І.Коўкеля і Э.С.Ярмусіка пасляваенны псрыяд другой паловы XVIT ст. характарызусцца літаральна так: «Чтобы быстрее восстановнть своё хозяйство, повыснть доходы, феодалы сокраіцалн крестьянскне наделы, увслнчнвалн баріцннные повннностн, натуральные н денсжные поборы. Для того, чтобы нзьять дажс те ограннчснные денежные н натуральные средства, которые оставалнсь у крестьян, н полностью подчнннть нх хозяйство шляхетскому, феодалы вводнлн разлнчного рода монополнн» [2, с. 63], Выхад з пасляваеннага крызісу пачатку XVIII ст., на думку аўтараў дапаможніка, «магнаты н шляхта внделн в дальнейшем увелнченнн феодальных повннностей н уснленнн эксплуатацнн крестьян» [2. с. 67], Зыходзячы з гэтага, зусім не зразумела, пры дапамозе якой «чароўнай палачкі» ў сярэдзіне XVIII ст. адбылася нармалізацыя эканамічнагажыцця ў Беларусі: «После многнх лет разорсння постспенно восстанавлнвалось сельскос хозяйство, увслнчнвалось нассленне, росла внутрснняя н внешняя торговля, а с ней н товарно-денежные отношення» [2. с. 70],
Акрамя ваенных разбурэнняў і «ўзмацнення феадальнай эк~ сплуатацыі», у якасці прычын заняпаду эканомікі Беларусі ў другой палове XVII пачатку XVIII ст падаюцца дэмаграфічны крызіс, скарачэнне плошчы апрацоўваемых ворыўных зямсль. змяншэнне колькасці цяглавай жывёлы, як. напрыклад гэта адзначана ў вучэбным дапаможніку БДЭУ «Эканамічная гісторыя Беларусі» |с. 104]. Насамай справе пералічаныя цяжкасці былі не прычынамі, а наступствамі васнных дзеянняў і паказвалі глыбіню эканамічнага крызісу.
КНІГІ ОНЛАЙН
