Археалогія і нумізматыка Беларусі
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі
Памер: 702с.
Мінск 1993
Знойдзены разнастайныя прылады працы (сярпы, косы, жорны, рыбалоўныя кручкі, фрагменты багата і разнастайна аздобленай керамікі), упрыгожанні (фібулы, спражкі, бранзалеты), таксама наканечнікі стрэл, арбалетныя наканечнікі, шпоры і інш. Шмат касцей свойскіх і дзікіх жывёл (карова, конь, каза, авечка, алень, дзік, казуля), зярняты збожжавых культур. Выяўлены рэчы, блізкія да знаходак з раскопак Гродзенскага Старога замка.
Я. Г. Звяруга.
ІНІЦЫЯЛЫ ГРАВЁРАЎ, выбітыя на манетах Расіі 18 — пач. 19 ст. ў выглядзе ініцыялаў або прозвішчаў:
АГ— A. А. Грыліхес, на мемарыяльных рублях 1898 (з помнікам Аляксандру II) і 1912 (з помнікам Аляксандру III), пяці рублях 1887—89, 1892;
А. ЛЯЛНН'Ь — А. Лялін, мемарыяль ны рубель 1859 (з помнікам Мікалаю I);
ВА — В. Аляксееў, мемарыяльны ру бель 1859 (з помнікам Мікалаю I);
В — I. Васільеў (?), рубель 1734;
ВК — В. Кліментаў (?), рубель 1775; 3 — невядомы гравёр, чырвонец 1714; К — невядомы гравёр, рублі 1720—21; КО невядомы гравёр, палціна 1720, рублі 1718—20;
ЛШ — Л. Штэйнман, мемарыяльны каранацыйны рубель 1883;
М — невядомы гравёр, палціна 1718;
ОК — невядомы гравёр, палціны 1718—19, рублі 1718—20, 1723—25;
ПУ — П. Уткін, манета-данатыва паўтарарублёвік-дзесяцізлотавік 1863;
РЕЗАЛ ГУБЕ — Г. Губе, мемарыяль ны рубель 1841;
Р. П. УТКІН — П. Уткін, манеты-данатывы паўтарарублёвікі-дзесяцізлота вікі 1835—36;
СЮ —С. Юдзін, рублі 1758, 1762;
ТІ — Т. Іваноў, грывенікі 1766—76, дваццаць капеек 1764—76, паўпалціннікі 1764—65, палціны 1762—67, 1769, 1771—76, 1785, 1791, 1794—95, рублі 1757—76, 1783—96, чырвонец 1756, пяць рублёў 1765—76, дзесяць рублёў 1762—76, 1783, 1785—86, 1795—96;
Ю — С. Юдзін, чырвонец 1757;
BS — Б. Скотт, палціны 1754—56, 1758—61, рублі 1755—57, пяць рублёў 1756—59, дзесяць рублёў 1755—59, дваццаць рублёў 1755;
1-CLF — К. Леберэхт, партрэтны рубель Паўла I 1796;
G — С. Гуэн, паўпалціннікі 1701, 1713, чырвонцы 1710, 1712—13;
GF — С. Гуэн, палціны 1701;
GUBE F. — Г. Губэ, мемарыяльны рубель 1834 (з Аляксандраўскай калонай);
Н. GUBE F. — Г. Губэ, мемарыяльныя
рублі і паўтарарублёвік 1839 (з барадзінскім помнікам);
LEBERECHT — К. Леберэхт, рубель 1801;
LEBERECHT F.— К. Леберэхт, рублі 1806—07.
Літ.: 1530, 1620. В. Н. Рабцэвіч. ІНІЦЫЯЛЫ СЛУЖБОВЫХ АСОБ ЛЁЙПЦЫГСКАГА МАНЕТНАГА ДВАРА, што набіваліся на польскай манеце для Рэчы Паспалітай манетнымі дварамі Саксоніі.
EC, EDC — Эрнст Дзітрых Кроль, кіраўнік (1753—63) манетнага fleapa;
ЕРН — Эрнст Пётр Хехт, мінцмайстар (1693—1715);
Гарадзішча Індура. Агульны выгляд.
Наканечнікі стрэл (1—3), фібулы (4, 10—11), нажы (5—7), рыбалоўны кру чок (8), праколкі (9, 14), бранзалеты (12—13), абоймы (15—17), ігральная косць (18), прасліца (19), іголкі (20— 21), каса (22) з гарадзішча Індура.
IGG —Іаган Георг Гадэке, кіраўнік (1752);
L — Леапольд, рэзчык штэмпеляў і медальер (1753—70);
ОЕ — Іаган Леанард Эксляйн, рэзчык штэмпеляў (1753—54);
S — невядомы рэзчык штэмпеляў (1753).
Літ.: 1672, 1695. В. Н. Рабцэвіч. ІНІЦЫЯЛЫ СЛУЖБОВЫХ АСОБ МАНЁТНЫХ ДВАРОУ ВЯЛІКА ГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА, што набіваліся на манетах пры іх вы творчасці:
GFH — Георг фон Горн, вардэйн (1665—66) Ковенскага манетнага двара;
Н — Іеранім Валовіч, вял. падскарбі літоўскі (1603—18), Віленскі манетны двор (1607—15);
НТ — Ганс Трыльнер, мінцмайстар і медальер (1618—39) Віленскага манетнага двара;
HW — гл. Н;
IT — Іаган Трыльнер, мінцпрабірэр і медальер (1’639) Віленскага манетнага двара;
Й — Іеранім Крышпін Кіршэнштэйн, вял. падскарбі літоўскі (1662—68), Брэсцкг манетны двор (1665—66), Віленскі манетны двор (1661, 1664—66);
LP — Людвік Пацей, вял. падскарбі літоўскі (1702—09), Гродзенскі манетны двор (1706—07);
TLB — Ціт Лівій Бараціні, трымаль нік Брэсцкага (1665—66), Віленскага (1660—бб) і Ковенскага (1665—66) манетных двароў.
Літ.: 1671, 1676, 1695. В. Н. Рабцэвіч. ІНІЦЫЯЛЫ СЛУЖБОВЫХ АСОБ МАНЁТНЫХ ДВАРОУ КАРАЛЁЎСТВА ПОЛЬШЧЫ, што набі валіся на манетах пры іх вытворчасці.
A — Андрэй Чарныша, манетчык (1401—02) Кракаўскага манетнага двара;
АСРТ — гл. AT;
АК — Андрэй Кратоскі, уладальнік
(1612—30) Лабжаніцкага манетнага двара;
АР, РА — Антоній Партэнштайн, гене ральны вардэйн (1772—74) Варшаўскага манетнага двара;
AS, SA — Андрэй Чарныша і Сімон дэ Таленціс, кіраўнікі Кракаўскага манетнага двара пры Уладзіславу II Ягайлу (1386—1434);
AT, АСРТ — Андрэй Тымф, трымальнік Быдгашчанскага (1663—67), Усхоўскага (1650—59), Кракаўскага (1661 — 67), Львоўскага (1663) і Пазнанскага (1650—59) манетных двароў;
В — Барч, трымальнік (1684—85)
Кракаўскага манетнага двара;
BGA, GBA — Ба.тыста Джавані Амурэці, кіраўнік (1660—62) Львоўскага манетнага двара;
BL — невядомы рэзчык штэмпеляў або медальер Быдгашчанскага (1644— 45) і Кракаўскага (1647—48) манетных двароў;
BS — невядомы рэзчык штэмпеляў або медальер Быдгашчанскага (1640—47) і Кракаўскага (1647—48) манетных двароў;
CDC — Клаўдзій дэ Каноці, прадпрымальнік (1644—47) Кракаўскага манетнага двара;
CG — Крыстафор Гутман, кіраўнік Быдгашчанскага (1650—52) манетнага двара;
C(G?)H — невядомы манетчык Олькушскага (1585—86) манетнага двара;
CHS — Конрад Генрых Швердтнер, кіраўнік Гданьскага (1759—60) і Эльб лёнгскага (1760—61) манетных двароў;
СІ — Канстанцін Ябланоўскі, інспек тар (1765—68) Кракаўскага манетнага двара;
CLM — невядомы манетчык (1793) Гданьскага манетнага двара;
CR, RC — Каспар Рыткер, кіраўнік Люблінскага (1595—1601) і Олькушскага (1592—95 ?) манетных двароў;
CS — Хрысціян Шырмер старэйшы, вардэйн (1636—64) Гданьскага манетнага двара; Хрысціян Шырмер малодшы, вардэйн (1664—88) Гданьскага ма нетнага двара; Хрыстафор Шульц, кіраўнік (1671—73) Эльблёнгскага манетнага двара;
DAL, DA_— невядомы рэзчык штэмпеляў (1650) Быдгашчанскага манетнага двара;
DB, DR — Даніэль Бётхер, кіраўні'к (1760—63) Тарунскага манетнага двара;
DG — невядомы манетчык або рэзчык штэмпеляў (1623) Гданьскага манетнага двара;
DL — Даніэль Лесэ, кіраўнік (1657 — 85) Гданьскага манетнага двара;
DR — гл. DB;
DS — Даніэль Сайлер, медальер (1622) Быдгашчанскага манетнага двара;
ЕВ"— Эфраім Брэн, манетчык (1774— 92) Варшаўскага манетнага двара;
EK, К — Эрнст Кнор, маінцмайстар (1597—1600)Усхоўскага і Пазнанскага манетных двароў, кіраўнік (1601) Быдгашчанскага манетнага двара;
F — Фалісфесіль (1407) або Фалькін берг (1412—13), мінцмайстры Кракаўскага манетнага двара;
FB — невядомы рэзчык штэмпеляў або медальер (1610) Кракаўскага манетнага двара;
FI, IF — Фірлей Ян, вял. падскарбі кароны (1590—1609) Быдгашчанскі
(1594—98), Усхоўскі (1591, 1594— 1601), Люблінскі (1596—1601), Мальбарскі (1594), Олькушскі (1590—1601), Пазнанскі (1590—1601) манетныя двары;
FLS — Фрыдрых Людзвіг Шцюбер, кіраўнік Эльблёнгскага (1762—63) і манетчык Гданьскага (1766—67) манетных двароў;
FS — Фрыдрых Сільм, манетчык (1765—67) Варшаўскага манетнага двара;
G, L — Гартэнберг (Пётр Мікалай Гартэнберг Садагурскі), адміністратар (1665—72) Варшаўскага і Кракаўскага манетных двароў;
GBA — гл. BGA;
GFH — Георг фон Горн, кіраўнік Мальбаркскага (1663—64) і Оліўскага (1663) манетных двароў;
GG — Габрыэль Герлеф, трымальнік (1640—44) Быдгашчанскага манетнага двара;
GH — невядомы манетчык (1585—86) Олькушскага манетнага двара;
GP — Герхардт Пірамі, кіраўнік (1647—50) Кракаўскага манетнага двара;
CR — Герхард Рогэ, кіраўнік і тры мальнік (1639—57) Гданьскага і трымальнік (1643—49) Тарунскага манетных двароў;
HDL, НН) — Ганс Давід Ляўэр, вар дэйн і мінцмайстар (1649—68) Тарунска га манетнага двара;
НН — Генрых Хема, вардэйн (1629— 31) Тарунскага манетнага двара;
HIL — Ганс Якуб Ляўэр, намеснік адміністратара (1653—55) Тарунскага манетнага двара;
HL — гл. HDL;
HL—Ганс Ліпэ, трымальнік (1629— 30) Тарунскага манетнага двара;
HR, 1R — Герман Рудзігер, кіраўнік Быдгашчанскага (1596—1601) і Паз нанскага (1595—1601) манетных двароў;
HS — Генрых Сяверт, кіраўнік(1668— 71) Тарунскага манетнага двара;
НТ—Ганс Трыльнер, субутрымальнік (1598) Кракаўскага манетнага двара;
FT — Ганс Таке, манетчык (1598) Пазнанскага манетнага двара;
HWS — Генрых Вільгельм Селіус, кіраўнік (1761) Эльблёнгскага манетнага двара;
II, IIYE — Якуб Якабсон ван Эмдэн, кіраўнік Быдгашчанскага (1617—39), Гданьскага (1623—39), Тарунскага (1629—39) і Эльблёнгскага (1636—39) манетных двароў;
III — Іаан Юст Ястэр, кіраўнік (1755) Гданьскага манетнага двара;
ІС — Якуб Чамер, адміністратар (1656) Кракаўскага манетнага двара;
ICS — Юст Карл Шродэр, кіраўнік (1762—63) Эльблёнгскага манетнага двара;
ID — Ян Дзітмар, трымальнік (1595— 98) Усхоўскага і Пазнанскага манетных двароў; Ян Дульскі, вял. падскарбі ка ронны (1581—90), Олькушскі і Пазнанскі манетныя двары (1581—90);
IDV — невядомы рэзчык штэмпеляў (1656) Кракаўскага манетнага двара;
IF — гл. FI;
ІН—Ян Хён, медальер (1635—36) Быдгашчанскага манетнага двара;
IP — Іаган Паульсан, мінцмайстар (1665—67) Эльблёнгскага манетнага двара;
ІРН — Іаган Піліп Хальцхаусер, медальер і рэзчык штэмпеляў (1764—92) Варшаўскага манетнага двара;
IR — Якуб Ракасоўскі, вял. падскарбі каронны (1580); Олькушскі манетны двор;
IS — Юст Шрёдэр, манетчык (1772— 74) Варшаўскага манетнага двара; Ян Сяверт, кіраўнік (1753) Гданьскага манетнага двара;
IT — Ян Там, манетчык (1655—57) Кракаўскага манетнага двара;
К — гл. ЕК:
К — Кратцэнбергер, рэзчык штэмпеляў і медальер (1759) Гданьскага манетнага двара;
К-6 — Іеранім Крышпін Кіршэнштайн, вял. падскарбі літоўскі (1662—68); Мальбаркскі манетны двор (1666);
KM, МК — Кернхен Мікалай і Марш тын Станіслаў, кіраўнікі (1468—79) Кракаўскага манетнага двара;
М — невядомы рэзчык штэмпеляў і медальер (1765) Варшаўскага манетнага двара;
МН — Міхаіл Хадэрман, мінцпрабірэр і кіраўнік (1670—85) Быдгашчанскага манетнага двара;
МК — гл. КМ;
МР — манетчык Мональд і мінцмайстар Пётр Борк (1391, 1393) Кракаўскада манетнага двара;
Мі — Мельхіёр Райзнер, мінцмайстар (1597—98) і кіраўнік (1599—1601) Люблінскага манетнага двара;
MRVM — Мацвей Рыперс фон Май нінг, кіраўнік (1639) Быдгашчанскага манетнага двара;
MS — Мельхіёр Шырмер, трымальнік (1640—43) Тарунскага манетнага двара.
MT, ТМ — Марштын Станіслаў і невя домы Т., кіраўнікі (1456—68) Кракаўскага манетнага двара;