Архітэктура Беларусі
У 4 т. Т. 3, кн. 2.
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 549с.
Мінск 2007
78. Московский архитектурный мир. 1915. Вып. 4. С. 96.
79. Стасов В. В. Статьи об искусстве. М.; Л., 1937. Т. II. С. 200.
80. Московский архитектурный мир. 1912. Вып. 1. С. 63-68.
81. Тамсама. 1913. Вып. 2. С. 26-27.
82. Percier Ch., Fontaine P.-F. Recueil de decorations interieures... Paryz, 1812; Ribault A.-L. Recueil de decorations interieures, comprenant ce qui a rapport a I’ameublement. Paryz, 1831-1832; Chenavard A. Album de 1’ornementation, ou recueil d’ornements dans tons les genres et dans tous les styles pour la decoration interieure. Paryz, 1835; Reynard O. Ornements des an-ciens maitres des XVе, XVIе, XVIIе, et XVIIIе siecles, recueillis par... Paryz, 1845; Gruner L. Fresco decorations, stuccoes of churches and palaces in Italy during the fifteenth and Sixteenth centuries. Londyn, 1844; Feucheres L. L’art industriel: collection riche et variee de meubles, utensiles, vases, decoration interieuredechaque piece, et plan du batiment dun hotel, composes et dessines par... Paryz, 1851.
83. Pallet J. Monuments d’architecture gothique, romane, de la renaissance, accompagnes de decorations dans ces divers styles, tires des portefeuilles de feu... (без месца) 1840; Perie H. Description historique et pittoresque du chateau de Chambord, offert la France au de due de Bordeaux... Paryz, 1821; Ramee D. Histoire de 1’architecture en France, depuis les Romains jusqu'au XVIе siecle... Paryz, 1845; CalletA. Notice historique sur la vie artistique et les ouvrages...
433
Палайава-сяАЗІбная і жыллёвая архітэктура
Paryz, 1843; Calliat V. Hotel de ville de Paris. Paryz, 1844; Masse E. Le chateau de Chenon-ceaux, ouvrage pittoresque, architectural et romantique, dessine et lithographie.. Tours (каля. 1850); Calliat V. Parallele de maisons de Paris, construites depuis 1830 jusqu’a nos jours. Paryz, 1850; Verdier A., Cattois F. Architecture civile et domestique au moyen age et a la Reneissance, dessinee et publiee. Paryz, 1852-1857.
84. Letarouilly P. Edifices de Moderne... T. 2. Parys, 1850.
85. DurandJ.-N.-L. Precis des lecons d’architecture a 1’ecole polytechnique...T. 1. Parys, 1802. Cz. 1.P1. 8;Cz. 2.P1.8.
86. RottermundA. Pierwszy nowoczesny hotel w Warszawie // Sztuka 2 polowy XIX wieku. Warszawa, 1973. S. 118.
87. Monumental ne schody//Dziennik d la wszystich. 1866. N lll.S. 2.
88. Лукомский В. и Г. Вишневецкий замок // Старые годы. 1912. Март. С. 3.
89. Морозов В. Ф. Гомель классический. Эпоха. Меценаты. Архитектура. Минск, 1997. С. 267-273.
90. Wiesz ilustrowana. 1910. Zesz. 12. S. 17.
91. HirszelS. Z. Przyczynki do monografii pow. Grodzienskiego. Grodno, 1923. S. 20-21.
92. Пярвышын У. M. Пружанскі палацык. Мінск, 1992. С. 40-43; Ziemia. 1911. N 6. S. 766-767; Jaroszewski Т. S. О siedzibach neogotyckich w Polsce. Warszawa, 1981. S. 31; Kucielska Z., Tobiaszowa Z. Katalog rysunkow architektonicznych ze zbiorow Muzeum Narodowego w Krakowie. Warszawa, 1975. S. 151. II. 114; Ziemia. 1911. N 6. S. 766-767.
93. Przyjacieli ludu. 1843. T. 1. N 16. S. V25;Jaroszewski T. S. О siedzibach neogotyckich w Polsce. Warszawa, 1981. S. 31.
94. Aftanazy R. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej. Wroclaw, 1991. T. l.S. 16-18.
95. Loza S. Architekci i budowniczowie w Polsce. Warszawa, 1954. S. 160.
96. НГАБ у г. Гродна, ф. 96, вон. 1, спр. 410, арк. 1.
97. Jaroszewski Т. S. О siedzibach neogotyckich w Polsce. Warszawa, 1981. S. 35.
98. Тамсама. S. 30.
99. Всеобщая история архитектуры. M., 1972. Т. 10. С. 227.
100. Rottermund A. Katalog rysunkow architektonicznych ze zbiorow Muzeum Narodowego w Warszawie. Warszawa, 1970. Seria A. T. VI. S. 173-174. II. 82.
101. Abramowicz W. Strony Nowogrodzkie. Lwow, 1938. S. 101-105.
102. Jaroszewski T. S. О siedzibach neogotyckich w Polsce. Warszawa, 1981. S. 35.
103. Rottermund A. Katalog rysunkow architektonicznych ze zbiorow Muzeum Narodowego w Warszawie. Warszawa, 1970. Seria A. T. VI. S. 96. II. 31.
104. Horoszkiewicz R. Powiat Stolinski. Brzesc, 1930.
105. Kalendarz ziem wschodnich na rok 1936. S. 276.
106. Федорук A. T. Садово-парковое искусство Белоруссии. Минск, 1989. С. 210.
107. Ігнаткіп I. О. Палаци i парки Украінп (матеріалй на допомогу лекторові). Кйів, 1971. С. 9.
108. Lorentz S. Wycieczki Slonimskie. Slonim, 1933. S. 28.
109. Федорук A. T. Старинные усадьбы Минского края. Минск, 2000. С. 322.
110. Morelowski М. Zarysy syntetyczne sztuki wilenskiej od gotyku do neoklasycyzmu. Wilno, 1938-39. S. 156.
111. Нащокина M. В. Неоклассические усадьбы Москвы // Русская усадьба. Сборник общества изучения русской усадьбы. М., 1997. Вып. 3(19).
112. Jaroszewski Т. S. О siedzibach neogotyckich w Polsce. Warszawa, 1981. S. 37.
113. Broniewski T. Architektura ostatnich dwoch stuleci. Wroclaw; Warszawa; Krakow, 1967. S. 167.
434
Літаратура
114. Wislocka I. Awangardowa architektura Polska 1918-1939. Warszawa, 1968. S. 98.
115. Борисова E. А. Архитектура и город // Русская художественная культура второй половины XIX века. М„ 1988. С. 276; Борисова Е. А., Каждан Т. П. Русская архитектура канца XIX - начала XX века. М., 1971. С. 35.
116. Борисова Е. А., Каждан Т. П. Русская архитектура конца XIX - начала XX века. М„ 1971. С. 186,188.
117. Konarski Sz. Platarowie. Buenos-Aires; Paryz. 1967. S. 169-170.
118. Дата пабудовы нанесена на франтон порціка.
119. Прыватны архіў Р. Афтаназі (Вроцлаў, Польшча); Hedemann О. Historja powiatu Braslawskiego. Wilno. 1930. S. 402-403.
120. Aftanazy R. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej. Wroclaw; Warszawa; Krakow, 1991. S. 261.
121. Hirszel S. Z. Przyczynki do monografji pow. Grodzienskiego. Grodno, 1923. S. 21.
122. Wies Ilustrowana. 1912. N 12. S. 10; 1913. N 5. S. 29.
123. Aftanazy R. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej. Wroclaw; Warszawa; Krakow, 1991. S. 283-284.
124. ZyskarJ. Nasze koscioly. Djecezja Minska. Warszawa; Petersburg, 1913. T. II. S. 330-331; Wies ilustrowana. 1911. N 9. S. 5.
125. Tatarkiewicz W. Lazienki warszawskie. Warszawa, 1972.
126. ObstJ. Do czytelnikow//Kwartalnik Litewski. 1910. T. 1. S. 13.
127. Маркс К. Восемнадцатое брюмера Луи Бонапарта // Собр. соч. М., 1957. Т. 8. С. 119.
128. ZmigrodzkiJ. Nowogrodek i okolice. Nowogrodek, 1931. S. 99.
129. Jankowski Cz. Powiat Oszmianski. Krakow, 1898. T. III. S. 160-169.
130. Nalecz. Szmat ziemi i zycia. Wilno, 1928. S. 49.
131. Zemloslawska fundacja naukowa Wladyslawa i Janiny Hrabiostwa Umiastowskich przy uniwersytecie wilenskim.
132. Nalecz. Szmat ziemi i zycia. Wilno, 1928. S. 33-51; Jaroszewski T. S. О siedzibach neogotyckich w Polsce. Warszawa, 1981. S. 37.
133. Jaroszewski T. S. О nasladownictwach palacu Na Wyspie w Lazienkach // Muzeum i tworca. Studia z historii sztuki i kultury ku czci Prof. dr. Stanislawa Lorentza. Warszawa, 1969. S. 311-325.
134. Jaroszewski T. S. О siedzibach neogotyckich w Polsce. Warszawa, 1981. S. 35.
135. Nalecz. Szmat ziemi i zycia. Wilno, 1928. S. 52-53.
136. Urbanski A. Pro memoria. Warszawa, 1929. S. 87.
137. Jaroszewski T. S.O siedzibach neogotyckich w Polsce. Warszawa, 1981. S. 35.
138. ObstJ. Do Czytelnikow // Kwartalnik Litewski. 1910. T. 1. S. 13.
139. Тамсама.
140. Тамсама. T. 3. S. 99-100.
141. Hirszel S. Z. Przyczynki do monografji pow. Grodzienskiego. Grodno, 1923. S. 36.
142. ZmigrodzkiJ. Nowogrodek i okolice. Nowogrodek, 1931. S. 90.
143. Караткевіч В. Б„ Кулагін А. М. Помнікі Слоніма. Мінск, 1983. С. 79-80.
144. Якімовіч Ю. А. Помнікі мураванага грамадзянскага дойлідства Віцебска XIX -пачатку XX ст. Мінск, 1990. С. 23-25.
145. Rouba N. Przewodnik ро Litwie і Bialejrusi. Wilno, 1909. S. 115.
146. Маца И. Искусство эпохи зрелого капитализма на Западе. М., 1929. С. 202.
147. Денисов В. Н. Площадь Свободы в Минске. Минск, 1982. С. 35-37.
Глава
(A. M. Кулагін)
ГРАМАДЗЯНСКАЯ
АРХІТЭКТУРА
4.1. Неарускі стыль
Нягледзячы на шырокамаштаб-насць, храмабудаванне паступова к канцу XIX ст. адыходзіць на другі план. Старажытнарускія формы культавага дойлідства шырока ўва-ходзяць у практыку грамадзянскага будаўніцтва. Аднастайнаму паўтору храмавых кампазіцый, архітэктур-наму штампу ўсё больш актыўна па-чынае супрацьстаяць іншая тэн-дэнцыя, якая адпавядала цяге да своеасаблівага і індывідуальнага. I нягледзячы на выказванне А. I. Герцана аб тым, што «ні візантыйская царква, ні Гранавітая палата нічога не дадуць болей славянскаму свету» [1], фарміруецца неарускі стыль, які развіваецца ў рэчышчы авангарднага мастацтва пачатку XX ст., што ад-маўляла «пераймальніцтва без разумения арганічнага жыцця форм». Яго прадстаўнікі звярталіся да ўзо-раў архітэктуры мінулага і свядома стваралі стылізаваную мадэль но-вага стылю. Узорамі служылі маскоў-скія будынкі Яраслаўскага вакзала (арх. Ф. В. Шэхтэль, 1902 г.), Трацця-коўскай галерэі (па мал. В. М. Вас-няцова, 1890-я гг.), Ваенна-гіста-рычнага музея А. В. Суворава (арх. А. I. Гаген, 1901-1904 гг.), гарадской думы (арх. Д. Чычагаў, 1890-1892 гг.) у Маскве і шмат іншых сталічных архітэктурных твораў. У новых ману-ментальных будынках дойліды транс-
фармуюць старажытныя архітэк-турныя формы, акцэнтуюць увагу на галоўных каштоўнасцях рускай нацыянальнай архітэктуры - эпіч-насці, гераічнай моцы і размаху, ка-зачнасці і паэтычнасці. У арсенале прыёмаў архітэктурнай выразнасці -скульптурнасць і магутная пластыка аб’ёмаў, маляўнічая сілуэтнасць форм, музычнасць рытмаў, дынамічная асі-метрычнасць кампазіцый, багацце ўзорыстасці і насычанасць каларыс-тычнай гамы. Дойліды па-новаму адкрываюць для сябе ўласцівыя рус-каму дойлідству адвольную пла-ніроўку і маляўнічасць кампазіцый і сілуэтаў, спецыфіку «харомнага» ці «палатнага» будавання з вылу-чэннем кожнага аб’ёму ў самастойны і г. д. Яны адмаўляюцца ад капіра-вання форм, фальшы, абмяжоўваюць дакладныя паўторы старажытных архітэктурных форм. Архітэктар-мастак новага тыпу сваю творчасць засноўвае на адвольнай распрацоў-цы запазычанай з сярэднявечча рускай тэмы, інтэрпрэтуе і абваст-рае сілуэты, узмацняе паліхром-насць і складанасць старанна выка-нанага сакавітага дэкору фасадаў. Сутнасць неарускага стылю - не ў кампіляцыі гістарычнай архітэк-турнай формы, а ва ўзмацненні гу-чання яе характэрнай прыкметы, захаванні яе распазнаванасці. Калі ж
КНІГІ ОНЛАЙН
