Архівы Беларускай Народнай Рэспублікі
Том 1. Кніга 1
Памер: 850с.
Мінск, Нью Йорк, Вільня, Прага 1998
В сплу чего П<адеревскій> предоставнль непосредственно разобраться в этомь мнннстерству, а самь нн о чемь не хочеть говорнть сь б-Ьлорусамн, до выясненія всего. Это почтн дословно слова Тышкевнча н онь на меня пронзвель впечатленіе челов^ка, крайне недовольнаго собой, что вм'Ьшался в б-Ьлорусскую нсторію. Полковніік'ь Л<адновь> л'Ьчнтся на водахь. УЬхаль сей чась же посл-ь Вашего оть^зда. По полученнымь оть него HSBicTiaMb вндно что онь до конца л-Ьченія в Парнжь -Ьхать не собнрается.
Ознобншннь прі^халь нзь Б<ерлнна> 12-го сентября. Его удержнвалн 3<ахарко> н 3<аяць> но онь покончнв дЬло сь Давыд<овымь> не захотЬль остаться н вернулся сюда. Снднть здЬсь, кажется, спокойно, не дЬлая, какь будто, ннчего вреднаго. Давыд. лнквнднровань, судя по докладу Озноб. по-хорошему. 1-го прекраіцаеть жнть его отдЬл'ь. Онь уже получнль новое назначеніе н готов намь еіце оказать услугу, но все это носнть прежній только «денежный» характерь.
Вь Б<ерлннгЬ> былн вс-ь — Язэпь5, Езовнт<овь>, Креч<евскій>, Тереід<енко>. Сь Ковно предстонть скорая лнквндація н тогда Креч. должень вы-Ьхать в Внльню. Туда же должень -Ьхать Тер., думаю что обо всемь этомь Вы получнлн нзв-Ьстіе нзь г. Б<ерлнна> т. к. мн-Ь сообіднлн что Вамт> напнсано. Езов. н полк. Шелковый вы’Ьхалн в Рнгу, расчнтывая провестн в жнзнь конкретный плань формнрованій.
Теперь pro domo suo — передалн лн Вы пнсьмо моей жен'Ь. Меня безпоконть, что до снхь порь не получаю нзв’Ьстій нн оть нея, нн оть Вась. Генераль напр. получнль 10-го пнсьмо нзь Варшавы, датнрованное 5-ымь. Еше разь сообіцаю Вамь адресь моей супругн. Мннскь Ново-Серпуховскій пер. д. Сагалнна кв. Морзона. ОльгЬ АлександровнЬ Білевнчь. Напншнте ей от моего нменн — пусть она напншеть в Варшаву нлн протелеграфнруеть, а оттуда сообіцнте мнк Помогнте ей деньгамн. Я сь Вамн расчнтаюсь. Все это такь безпоконть меня, что прямо такн бывают кошмары. Несчастіе сь Вамн глубоко печалнть меня6. Я самь в прошломь году потеряль брата (та же бол-Ьзнь)|н мать н мысль о Вашей потер-Ь на-
віваеть мрачныя воспомннанія о моей потері. Піішііте, когда Вы пріідете. Устранваете лн пропускь мн^ н когда я сьум’Ью прі^хать чтобы работать на м-йстах'ь н увндЬть семью? Такь хочется, чтобы все это было скоР'Ье, что трудно опнсать. Весьма расчнтываю на Вась что Вы это устронте такь, какь любезно об ьшалн.
Жду отвіта. Кріпко жму Вашу руку.
Б’Ьлевнч.
Передайте прнв-ьть н пожеланія усп-ьха нашнмь работннкамь. Такой же прнв-Ьть оть вс-Ьхь здЬсь Вамь.
582.2.33:077&г-081&г
Дакладная дата невядомая. 1 Прапушчаны фрагмэнт ліста з апісаньнем сытуацыі вакол закупу амэрыканскіх стокаў. 2 Гл. дакумэнт №1354. 3 Н.Чайкоўскі — сябра расейскай дэлегацыі ў Парыжьі, у 1918 годзе — старшыня Часовага Ўраду паўночнай Вобласыіі ў Архангельску. 4 Граф Міхайла Тышкевіч, прызначаны ў ліпені 1919 году кіраўніком украінскай дэлегацыі ў Парыжы. 5 Варонка. 6 Маецца на ўвазе сьмерць Івана Луцкевіча 20.08.1919 ў Закапаным.
1356. Паштоўка Аўгена Ладнова (Шатэль-Гіён) Антону Луцкевічу (Варшава) за 14.09.1919
14/ІХ Chatel Guyon
Дорогой Антон Пвановнч! Сердечно Собол'Ьзную Вам. Вічная, добрая память покойному! Он честно нсполннл свой долгь перед Родным народом н ушел в лучшій мір. Пусть будет земля ему пухом! Я лечусь в Шатель-Гійон^. Непрерывно держу связь с нашпмн. О стоках подтверждено новое об’Ыцаніе Мнннстра. Былн у амернканцев. Об-ыцана поддержка. Былн на Rue de Longchamps. Там очень обезпокоены свідЬніямн нз Варшавы, пом-Ьіденнымн в Парнжскнх газетах 5 сентября (орьентація на Западь). О<знобншнн> собнрается прі-Ьхать; прнслал мні открытку нз Б<ерлнна>. Возможно, что он уже прі'Ьхал. Жалуется на плохія отношенія, сложнвшіяся в Б; рекомендует н проснт меня прі-Ьхать. Воронко н Іезовнтов, по словам О., находятся там же. Онн возмуіцены нашнмн сос-ьдямн сверху. Дома новостей ннкакнх. Румыны поддержнвают Украннцев (судя по газетам). Погода прекрасная. Кріпко жму руку. Дьйствуйте, дорогой, как найдете лучше: я в Вашем распоряженін.
Ваш Е.Л. Черкнііте нісколько слов.
582.2.46:056 — ра
1357. Паштоўка Аляксандра Цьвікевіча (Астрог) Антону Луцкевічу (Варшава) за 14.09.1919
Паважаны Товарііцу! Я забыўся Вам сказаць, што я выплаціў Вашаму кур’еру Еўг. Алексючанце — пэнсыю за тры месяцы із сум маей міссіі. Будзьце добрэнькі — калі можэце — паверніце гэтыя грошы маему казначэю — Галавінскаму.
Ваш АЦьвікевіч.
Ostrog Wotynsk. gub. Ulica Udielna, dom Elea, Cwikiewicz
582.2.46:118 — pa
1358. Ліст Амэрыканскае Камісіі Чырвонага Крыжа ў Рызе штабскапітану Эдуарду Бэгге за 6.09.1919 у справе продажу мэдыкамэнтаў для Ўраду Беларускай Народнай Рэспублікі з дапіскай Э.Бэгге за 17.09.1919 аб тым, што мэдыкамэнты купляліся на даручэньне К.Цярэшчанкі
582.2.40:025 — ма анг
582.2.40:026 — мк бел
1359. WeiBruthenisches Presseburo (Berlin W.15, Kaiser-Allee 209).
Nr.18. 19.09.1919
WeiBruthenien (von Rechtsanwalt Dr. Neise)
582.2.42:045&r — d
1360. Пратакол прыняцьця дэлегацыі Сэньёрэн-Канвэнту Рады Беларускай Народнай Рэспублікі ў камэнданта Юзэфа Пілсудзкага 19.09.1919
ПРАТАКОЛ
дэлегацыі сэньорэн-конвэнту, быушай на прыняцьці у Камэнданта ПІЛЬСУДСКАГА 19-га Верасьня 1919 году.
У склад дэлегацыі уходзілі: Я.Лесік, А.Смоліч, А.Аусянік, кс. Аорантовіч, М.Шыло, А.Прушынскі і Я.Мамонько.
Пачау прамову да Начальніка польскай Дзержавы Старшыня Рады Рэспублікі Я.Лесік. У сваей прамове ен, дзякуючы за вызваленьне, адзначыу, што Беларусь не забылася аб гістарычнай лучнасьці з Польшчаю. Пасьля быу паданы пісаны мэморьял, які гаворыць: Уважаючы, што і у інтарэсах справядлівасьці і у інтарэсах самой Польшчы ляжыць адбудаваньне Беларускай дзержаунасьці і увальненьне беларускага народу з палітычнай і культурнай маскоускай няволі, дэлегацыя Сеньорэн-Конвенту Рады Беларускай Народнай Рэспублікі зьвертаецца у Асобе Вашае Міласьці да Польскага Народу і Польскага Ураду просячы іхнай згоды на: -
а) Аднауленьне на тэрыторыі Беларусі, занятай польскімі вайскамі чынасьці дзяржауных органау Беларускай Народнай Рэспублікі Рады Рэспублікі і яе Ураду.
б) Ступяневую перадачу цывільнае Улады Беларускаму Ураду. Перэдачу зараз-жа справау прасьветных, у бліжэйшым часе — адміністрацыі і справау мяйсцовай (земскай) гаспадаркі.
в) Выдачу Польскім Урадам Беларускаму, пакуль не нарыхтуюцца уласные фінансы Рэспублікі, адпаведнай пазычкі.
г) Арганізацыю войска Рэспублікі у кантакце з Польскім Штабам для абароны усходніх рубяжоу і аслабаненьня ад маскоуцау рэшты Беларусі.
Тая спагада, якую зауседы бачылі беларусы для сваей справы нацыянальнай з боку Вашай Міласьці, падае дэлегацыі надзею, што у гэты дэцыдуючы час Вы прызнаеце слушнасьць вышэй вылажэных пытаньняу і зробіце належные заходы для правядзеньня іх у жыцьце.
У адказнай прамове камэндант ПІЛСУДСКІ сказау, што ен есьць дэкляраваным прыхільнікам беларускай справы і гатоу зауседы дапамагаць 433
беларусам у іхнай рабоце. Справа прызнаньня беларускай дзяржаунасьці стаіць нядобра затым, што у Заходняй Эуропе не усвоена паняцьце ня толькі аб Беларусі, а нават аб Польшчы. I зауседы, калі паустае справа Вялікай Расеі, яна знаходзіць шмат прыхільнікау. Цяпер справа гэтая вісіц у паветры. Польшча зьвязала хаурусы з Антантай і ня можа прызнаць тых новых дзяржавау, якіх ня прызнала яшчэ Антанта. Нават Эстонія не прызнана яшчэ Радаю 5-х1 хаця яе вельмі падтрымлівае Англія. 3 Украінай [у] Полыпчы шмат клапотау і стасункі з Урадам Петлюры прыходзіцца весьці неофіцыяльна і то толькі базіруючы[с]я на справах вайсковых. Дзеля гэтага уся увага беларусоу павінна быць зьвернута на выбары, якіе оудуць зараз адбывацца, каб прайшло найбольш беларусоу. 3 боку польскага мяйсцовага Ураду будзе беларусам зроблена уселякая дапамога (2 разы падкрэсьліу). Маючы матарьял, што люднасьць выказалася, як Беларусы, Пільсудскі абецае бараніць гэтую справу перад Эуропай. 3 гэтым матэр’ялам ен патрапіць давесьці ня толькі Эуропе, а так сама і тутэйшым палякам і расейцам, што беларусы маюць права на дзяржаунае будаваньне.
Справа войска затрымауваецца затым, што ен хоць старанна шукае, але тымчасам не знаходзіць людзей, якія магліб стварыць праудзіва нацыянальнага беларускага войска, у якім усе будзеннае жыцьце было-б прасякнута Беларушчынай. Ен асьцерагаецца, каб беларускае войска, насьпех зробленае, не набрала характару расейскага, як напрыклад літоускае войска, якое сам народ лічыць за расейскае, бо у ім каманда і усе жыцьце за выняткам неколькіх літоускіх слоу, — расейскіе, афіцэры гавораць між сабой па расейску і г.д. Войска прымусовага камэндант сам рабіць ні мае права. Няможа зрабіць гэтага нават і Урад Беларускі, бо ен, Пільсудскі, адпаведае перад усім сьветам за тое, што тут робіцца. Аднак будзе зроблена усе каб стварыць нацыянальнае беларускае ахвотніцкае войска, як часьціну польскага войска. Утварэньням гэтага войска можа заняцца беларуская арганізацыя. У гэтае справе трэба зьвяртацца да кап. Славэка. На увагу Прушынскага, што утварэньне беларускага войска дасьць Пільсудскаму у рукі аргумэнт для абароны беларускай справы перад сьветам, Пілсуцкі саусім згадзіуся. Што да беларускай мовы, то мяйсцовы Урад будзе рабіць усе для таго, каб яна была урадоваю, раунапраунаю з польскай. У справе школьнай Пілсудскі абяцау самае гарачае падтрыманьне, але трэба старацца каб люднасьць як найчасьцей прасіла аб тым, каб адчыняліся беларускіе школы. Будуць даны грошы Беларускай Школьнай Радзе для фінансіраваньня прасьветы, для устройства сэмінарый і курсау вучыцельскіх, якія ужо і робяцца. Камісар Асмалоускі2 зазначыу, што ен неухільна споуніць усе прозьбы, што да школьнай справы і дасьць грошы на друкаваньне падручнікау, што ен сам ужо арганізуе беларускае школьніцтво, што ен зьвертауся да беларускіх арганізацыяу з прозьбаю даць яму людзей на адміністрацыйные, школьна-адміністрацыйные абавязкі (напр. на абавязкі намесьніка Камісара на Менскі ОкРУГОЬ аддавау адміністрацыю у двох паветах беларусам, патрэбавау школьнага Інспэктара пры сабе беларуса і г.д. але кандыдатау не атры-
мау. На заяву дэлегата, што у хуткім часе будзе адноулена чыннасьць палітычнага беларускага органа — Рады Рэспублікі і што члены Рады павінны мець нетыкальнасьць, Камэндант згадзіуся і сказау, што нетыкальнасьць радныя маюць. Камісар-жа Асмалоускі, адзначыу, што істнаваньне палітычнага цэнтру, які аб’еднау бы арганізацыі мяйсцовыя Віленскія, Городзенскія, Менскія і інш. і коордыновау іхную чыннасьць з якім выгадней было мець зносіны вельмі пажадана.
КНІГІ ОНЛАЙН
