Асновы медыцынскіх ведаў і аховы здароўя дзяцей
Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 421с.
Мінск 1996
Прафілактыка бранхіяльнай астмы зводзіцца да аздараўлення навакольнага асяроддзя, прадухілення інфекцыйных рэспіраторных захворванняў, выключэння іншых неспрыяльных фактараў, якія садзейнічаюць алергічнай перабудове арганізма.
2.3.5. Вострае запаленне лёгкіх (пнеўманія)
Вострая пнеўманія — захворванне лёгкіх, якое характарызуецца запаленчым працэсам у альвеолах, у прамежкавай тканцы лёгкіх і бранхіёлах. Па працягласці клінічнага цячэння і зменах у лёгачнай тканцы пнеўманіі бываюць вострыя і хранічныя. Па распаўсюджанасці запаленчага працэсу вострая пнеўманія можа быць долевая, ці крупозная (паражэнне цэлай долі лёгкага), і ачаговая, ці бронхапнеўманія.
Этыялогія. Узбуджальнікамі вострай пнеўманіі з’яўляюцца патагенныя мікробы (пнеўмакокі, стрэптакокі, сгафілакокі, вірусы, рыкетсіі, мікаплазмы, грыбкі і г. д.). Акрамя таго, вострая пнеўманія можа развівацца ад уздзеяння розных фізічных і хімічных фактараў, не звязаных з першаснай інфекцыяй. Развіццё хваробы абумоўліваюць моцнае пераахаладжэнне, значныя фізічныя і нервовапсіхічныя перагрузкі, інтаксікацыі, а таксама іншыя фактары, якія зніжаюць супраціўляльнасць арганізма. Хвароба не перадаецца ад чалавека да чалавека.
Клінічная к а р ц і н а. Вострая пнеўманія ўзнікае нечакана, працягваецца ад некалькіх дзён да некалькіх тыдняў і ў болыпасці выпадкаў заканчваецца поўным выздараўленнем. Пры крупознай пнеўманіі запаленчы працэс ахоплівае і плеўру, што прылягае да лёгкага, таму долевую пнеўманію называюць яшчэ плеўрапнеўманіяй.
Крупозная пнеўманія пачынаецца з азнобу, павышэння тэмпературы цела да 39—40 ° С. Потым паяўляецца сухі кашаль, які з другога дня суправаджаецца выдзяленнем іржавай макроты з прымессю крыві. Могуць узнікаць болі ў баку, найбольш моцныя пры ўдыху і кашлі.
Пры аглядзе хворага адзначаецца румянец шчок, у некаторых выпадках пераважна з аднаго боку адпаведна лакалізацыі запалення. У пажылых людзей назіраюцца цыяноз губ, шчок, мочак вушэй, канцавых фалангаў пальцаў рук. Дыханне пачашчаецца да 40—60 дыхальных рухаў у хвіліну, задышка суправаджаецца раздзіманнем крылаў носа. Пры аднабаковым запаленні паражоная палавіна грудной клеткі адстае пры дыханні. Пульс пачашчаецца да 100—120 удараў у хвіліну.
Пры пальпацыі грудной клеткі на хворым баку выяўляецца ўзмоцненае галасавое дрыжанне, пры перкусіі — прытуплены ці тупы перкуторны гук, які адпавядае месцу пашкоджанай долі лёгкага. Пры аускультацыі ў першыя двое сутак выслухваецца крэпітацыя, на другія суткі над паражонай доляй лёгкага адзначаюцца бранхіяльнае дыханне і ўзмацненне бронхафаніі. 3 развіццём хваробы ўзрастае зацвярдзенне лёгачнай тканкі. Адпаведна гэтаму над паражонай доляй узмацняюцца бронхафанія і галасавое дрыжанне, перкуторны гук робіцца больш тупы.
Пры даследаванні крыві адзначаюцца нейтрафільны лейкацытоз і павышэнне ХАЭ.
Рентгэналагічнае даследаванне дазваляе выявіць паражоную долю лёгкага ў выглядзе зацямнення пашкоджанай часткі.
Перыяд зыходу хваробы пачынаецца са зніжэння тэмпературы цела. Падзенне тэмпературы можа быць крытычным, калі яна зніжаецца ад 39—40 да 36—37 ° С за некалькі гадзін, або літычным, калі тэмпература падае да нармальнай паступова на працягу 2—3 дзён. Пры крытычным зыходзе хваробы ўзнікае небяспека развіцця калаптоіднага стану, таму такія хворыя падлягаюць узмоцненаму медыцынскаму нагляду, а пры неабходнасці — своечасовай тэрапіі, якая прадухіляе развіццё сардэчна-сасудзістай недастатковасці. Крызіс без спецыфічнага лячэння заўсёды суправаджаецца праліўным потам.
Своечасовае прымяненне антыбіётыкаў пры вострай пнеўманіі скарачае гарачкавы перыяд да некалькіх дзён і рэзка змяншае
частату ўскладненняў. Сярод апошніх могуць быць абсцэс лёгкіх, плеўрыт, сепсіс, вострая сасудзістая недастатковасць.
Ачаговая пнеўманія. Клінічная карціна залежыць ад этыялогіі, узросту хворага, яго стану, спадарожных захворванняў і вызначаецца памерам пнеўманічнага ачага. Пры ўзнікненні плеўрыту бываюць болі ў грудзях. Фізікальныя даныя залежаць ад лакалізацыі і распаўсюджанасці запаленчага ачага. Цэнтральна размешчаныя ачагі невялікіх памераў не суправаджаюцца зменамі перкуторнага гуку і галасавога дрыжання. Працягласць гарйчкавага перыяду пры правільным лячэнні не перавышае 3—5 дзён. У асоб пажылога ўзросту ачаговая пнеўманія можа працякаць пры субфебрыльнай і нават нармальнай тэмпературы. Пры даследаванні крыві адзначаецца павелічэнне ХАЭ; умераны лейкацытоз выяўляецца толькі ў 50 % хворых.
Сярод тэрапеўтычнай паталогіі на вострую пнеўманію прыпадае ад 9 да 13 % хворых, пераважна з ачаговай формай (73—77 %).
Л я ч э н н е хворых з вострай пнеўманіяй павінна быць своечасовае і комплекснае. Хворых з крупознай пнеўманіяй неабходна лячыць у сгацыянары. Непаўнацэннае, запозненае лячэнне нават пры адносна лёгкай форме можа прывесці да зацяжнога цячэння і пераходу хваробы ў хранічную форму.
Акрамя лячэбнага рэжыму, лячэнне павінна прадугледжваць рацыянальнае харчаванне, лекавую тэрапію і фізіятэрапію. У перыяд гарачкі назначаюць пасцельны рэжым з перыядычнай зменай паставы, каб стымуляваць адкашлівднне макроты. Макроту збіраюць у плявальніцу з накрыўкай і потым дэзінфіцыруюць. Пакой, у якім знаходзіцца хворы, трэба добра праветрываць. Надаюць шмат увагі правільнаму догляду скуры і поласці рота.
Ежа павінна быць лёгкая для засваення, каларыйная і багатая на вітаміны, а ў перыяд гарачкі — вадкая ці напаўвадкая. Неабходна сачыць, каб хворы ўжываў дастаткова вадкасці (булёны, фруктовыя сокі, мінеральная вада) для вывядзення з арганізма таксічных прадуктаў і кампенсацыі страты вадкасці пры моцным потааддзяленні.
Процімікробнае лячэнне праводзіцца ў дастатковых дозах з інтэрваламі, якія забяспечваюць падтрыманне лячэбнай канцэнтрацыі прэпарата. Лекавыя прэпараты падбіраюць у адпаведнасці з адчувальнасцю да іх узбуджальніка хваробы. 3 гэтай мэтай выкарыстоўваюць антыбіётыкі (пеніцылін, аксацылін, ампіцылін, стрэптаміцын і інш.) і сульфаніламіды (сульфадымезін, этазол, сульфадыметаксін, бактрым, сульфаметаксазол, трыметапрым і інш.).
Для паляпшэння выдзялення макроты назначаюць адхарквальныя сродкі (тэрмопсіс, корань алтэі, крапінцу, салодкі, дзівасілу, сінюхі і інш.), шчолачнае пітво.
Для поўнай ліквідацыі хваробы і аднаўлення нармальнай функцыі лёгкіх адначасова з процімікробным лячэннем прымяняюцца гарчычнікі, пярцовы пластыр, электрапрацэдуры, дыхальная гімнастыка, лячэбная фізкультура.
Прафілактыка вострага запалення лёгкіх складаецца з мерапрыемстваў, накіраваных на загартоўку арганізма, пазбяганне пераахаладжэнняў, барацьбу са шкоднымі звычкамі (злоўжыванне курэннем,, алгаколем), лячэнне бранхітаў, ліквідацыю ў арганізме ачагоў інфекцыі, аздараўленне ўмоў працы і побыту.
2.3.6. Плеўрыт
Плеўрыт — запаленне плеўры, якое развіваецца як ускладненне пнеўманіі, туберкулёзу, рэўматызму і іншых захворванняў.
Этыялогія адпавядае асноўнаму захворванню. Найбольш часта плеўрыт з’яўляецца ўскладненнем пнеўманіі, радзей спадарожнічае туберкулёзу, рэўматызму і іншым захворванням і пашкоджанням грудной клеткі.
Плеўрыты звычайна падзяляюцца на сухія і выпатныя (эксудатыўныя). Пры сухім плеўрыце ў выніку запаленчага працэсу на плеўры ствараюцца няроўнасці, яна становіцца набухлая і патоўшчаная. Пры эксудатыўным плеўрыце ў плеўральнай поласці збіраецца светлая, празрыстая, крывяністая ці гнойная вадкасць, a на лістах плеўры выпадаюць ніці фібрыну. Плеўрыт можа быць аднабаковы ці, радзей, двухбаковы.
Клінічная карціна. Востры плеўрыт пачынаецца з болю ў грудной клетцы, болын моцным пры ўдыху і кашлі. З’яўленне болю абумоўлена ўзнікненнем няроўнасцей на лістках плеўры, якія судакранаюцца і труцца пры дыханні. Гэта адбываецца пры сухім плеўрыце. Акрамя таго, узнікае гарачка, развіваецца агульная слабасць. Пры накапленні ў плеўральнай поласці вадкасці болі могуць знікаць, таму што лісткі плеўры разыходзяцца. Хворым на плеўрыт больш зручна ляжаць на паражоным баку. У гэтай паставе зніжаецца трэнне лісткоў плеўры і змяншаецца боль. Калі ў поласці плеўры збіраецца вялікая колькасць вадкасці, лёгкія сціскаюцца і можа ўзнікнуць дыхальная недастатковасць — пачынаецца задышка, сінеюць губы і інш.
Працягласць цячэння плеўрыту вызначаецца характарам асноўнага захворвання. Асабліва цяжка працякаюць гнойныя плеўрыты, якія суправаджаюцца высокай гарачкай, праліўнымі потамі, слабасцю, кашлем, задышкай, вялікімі хістаннямі тэмпературы цела паміж ранішнім і вячэрнім часам.
У выпадках эксудатыўнага плеўрыту пры вонкавым аглядзе хворага можна заўважыць асіметрыю грудной клеткі. Хворы бок вы-
ступае, адстае пры дыханні, плячо прыўзнятае. Адпаведна размяшчэнню эксудату выяўляецца аслабленне галасавога дрыжання і бронхафаніі, прытупленне перкуторнага гуку. Пры рэнтгеналагічным абследаванні на месцы эксудату назіраецца зацямненне лёгачнага поля.
Л я ч э н н е вострых плеўрытаў павінна адпавядаць лячэнню асноўнага захворвання. У вострым перыядзе назначаюць пасцельны рэжым і для памяншэння болю рэкамендуюць ляжаць на хворым баку. Пры ўзнікненні задышкі хвораму надаюць паставу паўседзячы. Харчаванне павінна быць высокакаларыйнае і вітамінізаванае. Пры ўзнікненні эксудату ў плеўральнай поласці неабходна шпіталізацыя, таму што пры гнойных плеўрытах часта ўзнікае патрэба ў прамыванні плеўральнай поласці і ўвядзенні туды антыбіётыкаў. Эксудатыўныя плеўрыты туберкулёзнай этыялогіі лечаць процітуберкулёзнымі сродкамі (ізаніязід, рыфампіцын, стрэптаміцын, канаміцын, піразінамід, этыянамід, проціянамід, этамбутол, цыкласерын, флорыміцын, ПАСК, тыяцэтазон) у спецыялізаваных процітуберкулёзных бальніцах і санаторыях. У перыяд выздараўлення назначаюць лячэбную гімнастыку, якая дапамагае папярэдзіць або паменшыць развіццё спаечнага працэсу.
Прафілактыка плеўрыту складаецца з умацавання ахоўных сіл і сістэматычнай загартоўкі арганізма.
2.3.7. Абсцэс лёгкага
Абсцэс лёгкага — гнойнае расплаўленне лёгачнай тканкі з тэндэнцыяй да адмежавання.
Э т ы я л о г і я. Асноўным узбуджальнікам гнойнай інфекцыі з’яўляецца стафілакок, як у выглядзе монакультуры, так і ў суседстве з іншымі мікробамі (кішэчная палачка, пратэй, стрэптакок, пнеўмакок і інш.). Захворванне можа ўзнікнуць з прычыны аспірацыі гнаяродных мікробаў і пранікнення іх у лёгачную тканку, а таксама пры занясенні інфекцыі ў лёгкія гематагенным і лімфагенным шляхам з іншых гнойных ачагоў у арганізме.
КНІГІ ОНЛАЙН
