Асновы медыцынскіх ведаў і аховы здароўя дзяцей
Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 421с.
Мінск 1996
Клінічная карціна мае два выразныя перыяды: фарміраванне абсцэсу да раскрыцця яго ў бронх і цячэнне хваробы пасля раскрыцця абсцэсу ў бронх.
Перйіы перыяд можа быць кароткі, а можа зацягвацца да 10 і болей дзён. Характарызуецца высокай гарачкай з вялікім размахам паміж ранішяяй і вячэрняй тэмпературай, праліўнымі потамі, болем у баку, кашлем. Пры абследаванні хворага выяўляецца адставанне хворай палавіны грудной клеткі пры дыханні. Іншыя фізікальныя даныя залежаць ад месца лакалізацыі абсцэсу. У выпадку цэнтральнай яго лакалізацыі пры перкусіі і аускультацыі змены могуць
не выяўляцца ўвогуле. Іншым разам адчуваюцца нязначныя сухія і вільготныя хрыпы, бранхіальнае дыханне, невялікае прытупленне перкуторнага гуку. Пры рэнтгеналагічным абследаванні на мссцы абсцэсу выяўляецца ачаг зацямнення. У карціне крыві адзначаецца нейтрафільны лейкацытоз і павелічэнне ХАЭ.
Другі перыяд пачынаецца з моманту раскрыцця абсцэсу ў бронх. Узнікае моцны кашаль з выдзяленнем вялікай колькасці макроты — ад 50—100 мл да 1—2 л у суткі. Макрота мае смятанкападобны зеленаваты выгляд, часам з прымессю крыві. Пасля апаражнення абсцэсу ў лёгкім утвараецца поласць, на месцы прытуплення перкуторнага гуку выяўляецца тымпанічны перкуторны гук, выслухваюцца вільготныя хрыпы і бранхіяльнае дыханне з амфарычным адценнем. Калі поласць абсцэсу невялікая і размешчана цэнтральна, гэтыя сімптомы могуць не выявіцца. Пры рэнтгеналагічным абследаванні ў другім перыядзе на месцы былога ачага зацямнення выяўляецца прасвятленне з наяўнасцю ўзроўню вадкасці.
Пасля апаражнення абсцэсу стан хворага паляпшаецца, тэмпература цела паніжаецца. Пры спрыяльным зыходзе наступае рубцаванне апарожненай поласці і папраўка. Аднак часам абсцэс прымае зацяжное цячэнне і пераходзіць у хранічную форму.
Ускладненні: раскрыццё абсцэсу ў плеўральную поласць з развіццём гнойнага плеўрыту, крывацёк, гнойныя метастазы ў розныя органы, узнікненне сепсісу.
Л я ч э н н е абсцэсу павінна быць хірургічнае — раскрыццё гнайніка і апаражненне яго поласці. Пры невялікіх запаленчых ачагах галоўнае значэнне ў лячзнні маюць антыбіётыкі — лінкаміцын, стрэптаміцын, пеніцылін, аксацылін, ампіцылін. Іх назначаюць сумесна па два ці тры і прымяняюць камбінавана — інгаляцыйна, унутрыбранхіяльна, унутрымышачна і ўнутр. Можа прымяняцца таксама лячэнне сульфаніламідамі (бактрым, бісептол, сульфадыметаксін і інш.).
Пры раскрыцці абсцэсу ў бронх для паскарэння апаражнення яго поласці хвораму некалькі разоў у суткі надаюць дрэнажную паставу: на 30—60 хвілін укладваюць на здаровы бок, прыўзнімаючы нажны канец матраса вышэй галаўнога.
Рацыён хворага павінны быць высокакаларыйны з вялікім утрыманнем бялку і вітамінаў. Для стымулявання ахоўных сіл арганізма карысна пераліваць аднагрупную кроў.
Калі кансерватыўнае лячэнне на працягу 2—3 тыдняў аказалася беспаспяховым, звяртаюцца да хірургічнага лячэння.
Хворыя з абсцэсам лёгкага маюць патрэбу ва ўважлівым доглядзе. Палата павінна добра праветрывацца, у плявальніцу наліваюць дэзадарантны раствор (3—5 % раствор хлораміну і інш.), поласць рота прапалоскваюць 0,1 % растворам калію перманганату.
2.3.8. Крывахарканне і лёгачны крывацёк
Крывахарканне — выдзяленне крыві з дыхальных шляхоў з макротай у выглядзе пражылак або асобных пляўкоў — павінна насцярожваць, таму што нельга быць упэўненым, што яно не пяройдзе ў небяспечны для жыцця лёгачны крывацёк — выдзяленне крыві з дыхальных шляхоў у вялікай колькасці.
Крывахарканне і лёгачны крывацёк могуць быць абумоўлены: 1) туберкулёзам лёгкіх; 2) злаякаснымі новаўтварэннямі ў лёгкіх; 3) абсцэсам і гангрэнай лёгкіх; 4) бронхаэктатычнай хваробай; 5) мітральным стэнозам; 6) інфарктам лёгкага і іншымі, больш рэдкімі, прычынамі (урэмія, гемарагічныя дыятэзы, лейкозы, вікарны крывацёк пры парушэннях менструальнага цыклу ў жанчын і інш.).
Для правільнага аказання медыцынскай дапамогі неабходна адрозніваць лёгачны крывацёк ад страўнікавага. Пры крывацёку з лёгкіх кроў паяўляецца ў час пакашлівання, яна пунсовага (яркачырвонага) колеру, пеністая, шчолачнай рэакцыі. Страўнікавы крывацёк паяўляецца пасля папярэдняй млоснасці і суправаджаецца рвотнымі рухамі, кроў перамешана з харчовай масай, мае цемнаватае вдценне і кіслую рэакцыю.
Лячэнне. Пры крывахарканні назначаюць унутр вікасол у таблетках — па 0,015 г 3—4 разы на дзень, 10 % раствор кальцыю хларыду — па 1 сталовай лыжцы 3 разы на дзень.
Пры лёгачным крывацёку хвораму аказваюць неадкладную дапамогу, надаюць паставу седзячы з нахілам уперад, знімаюць эмацыянальнае хваляванне, да грудзей прыкладваюць пузыр з лёдам. Затым уводзяць сродкі, якія павышаюць згусанне крыві: 10 % раствор кальцыю хларыду — 10 мл унутрывенна, 1 % раствор вікасолу — 1—2 мл унутрымышачна, 5 % раствор амінакапронавай кіслаты — да 100 мл унутрывенна капельна, пераліванне аднагрупнай крыві — 50—100 мл. Ежу і пітво даюць у халодным выглядзе, рэкамендуюць глытанне кавалачкаў лёду.
Пры аказанні неадкладнай дапамогі пачынаюць этыялагічнае лячэнне антыбіётыкамі шырокага спектру дзеяння або іншымі сродкамі, накіраванае на ліквідацыю прычыны лёгачнага крывацёку.
2.4. ХВАРОБЫ САРДЭЧНА-САСУДЗІСТАЙ СІСТЭМЫ
2.4.1. Асноўныя сімптомы захворвання органаў кровазвароту
Сэрцабіцце — адчуванне пачашчаных і ўзмоцненых скарачэнняў сэрца. Сэрцабіцце ўзнікае пры хваробах сардэчна-сасудзістай сістэмы і іншых захворваннях, якія працякаюць з гарачкай. У
хворых сэрцабіцце можа адчувацца пры нязначным фізічным напружанні і нават у стане спакою. У здаровых людзей яно можа ўзнікнуць пры вялікай фізічнай нагрузцы, злоўжыванні алкаголем, курэннем, моцным чаем, кавай.
Задышка — парушэнне частаты, рытму і глыбіні дыхання, якое суправаджаецца адчуваннем недахопу паветра. Сардэчная задышка узнікае пры сардэчнай недастатковасці і можа суправаджацца сінюшнасцю, пахаладаннем канечнасцяў. Пры фізічнай нагрузцы яна рэзка ўзрастае і пераходзіць ва ўдушша.
Цыяноз — сінюшны колер скуры і слізістых абалонак ад шаравата-сіняга да сіне-барвовага адценняў. Узнікае пры зніжэнні колькасці кіслароду ў крыві. Часцей цыяноз бывае пры парушэнні кровазвароту і найболын выражаны на перыферычных частках цела — кончыку носа, пальцах рук і ног.
Цыяноз можа развівацца і пры дыхальнай недастатковасці (пнеўманія, плеўрыт і інш.), але ў гэтым выпадку ён больш раўнамерны.
Цыяноз узнікае таксама пры атручванні некаторымі ядамі (нітрабензол, анілін, берталетавая соль і інш.), якія ператвараюць гемаглабін крыві ў метгемаглабін — рэчыва цёмна-барвовага колеру.
Болі ў вобласці сэрца (у леваі^ палавіне грудной клеткі) могуць быць колючыя, ныючыя, сціскаючыя; кароткачасовыя або працяглыя. Яны ўзнікаюць раптоўна або развіваюцца паступова. Раптоўна ўзнікаюць вострыя болі за грудзінай, якія аддаюць у левую руку і лапатку. Такія болі характэрныя для стэнакардыі і патрабуюць неадкладнай медыцынскай дапамогі. Аднак болі ў левай палавіне грудной клеткі могуць узнікаць і пры паражэнні суседніх з сэрцам органаў — плеўры, трахеі, стрававода і інш. Падчас болі ў вобласці -сэрца абумоўлены неўрозамі, эндакрыннымі расстройствамі, інтаксікацыямі (у курцоў і асоб, якія злоўжываюць алкаголем).
Ацёкі пры сардэчнай недастатковасці ўзнікаюць, калі запавольваецца ток крыві праз ныркі. Пры гэтым ныркі не паспяваюць выводзіць з мачой дастатковай колькасці вады і соляў, у тканках арганізма збіраецца вадкасць, якая праяўляецца спачатку павелічэннем масы цела хворага, а потым узнікненнем ацёкаў ног або тулава. Пры сардэчнай недастатковасці мачы выдзяляецца менш (300—500 мл у суткі замест 1—1,5 л у норме), вадкасць можа накоплівацца ў тканках і поласцях арганізма.
Галавакружэнне пры сардэчна-сасудзістай паталогіі — гэта адчуванне страты раўнавагі, што з’яўляецца прыметай анеміі мозга з прычыны недастатковасці кровазвароту. Галавакружэнне часта суправаджаецца млоснасцю, рвотай, паблядненнем, запавольваннем пульсу. Найбольш частая прычына галавакружэння — вострая ці
хранічная сардэчная недастатковасць пры артэрыяльнай гіпертэнзіі ці гіпатэнзіі. Бывае галавакружэнне і пры харчовым атручванні, якое суправаджаецца млоснасцю, часам ірвотай і іншымі дыспептычнымі з’явамі.
Галаўны боль узнікае пераважна пры павышэнні артэрыяльнага ціску і звязаны з парушэннем паступлення да галаўнога мозга кіслароду з-за спазму мазгавых сасудаў. Пасля зніжэння артэрыяльнага ціску галаўны боль знікае.
2.4.2. Асноўныя метады абследавання пры захворваннях органаў кровазвароту
Пры вонкавым аглядзе вобласці сэрца ў здаровага чалавека ў пятым міжрэберным прамежку злева на 1—2 см унутр ад сярэднеключычнай лініі можна заўважыць нязначныя ваганні грудной сценкі, звязаныя са скарачэннем жалудачкаў. Гэта называюць верхавінкавым йітуршком. У гэтым месцы пальпіруецца плошча верхавінкавага штуршка, дыяметр якой у сярэднім складае 1,5—2 см. Павелічэнне плошчы верхавінкавага штуршка ці змяшчэнне яго ўлева і ўніз сведчаць пра павелічэнне памераў сэрца.
Агульны агляд хворага дазваляе выявіць стан крывяносных сасудаў — паталагічную пульсацыю артэрый, варыкознае расшырэнне вен, а таксама колер і стан скуры.
Метадам пальпацыі вызначаюць характар пульсу і наяўнасць ацёкаў. Ацёкі выяўляюць, націскаючы пальцам на ўчастак скуры ў вобласці шчыкалаткі ці галёнкі. Ямка, якая пасля гэтага застаецца, сведчыць аб наяўнасці ацёкаў.
Перкусіяй вызначаюць межы сэрца, якія могуць пашырацца пры захворваннях. Тая частка сэрца, якая непасрэдна прылягае да пярэдняй сценкі грудной клеткі, пры перкусіі дае тупы гук і называецца плошчай абсалютнай тупасці, а частка, прыкрытая краямі лёгачных доляў, дае прытуплены перкуторны гук і называецца плошчай адноснай тупасці. Перкуціруюць межы сэрца па міжрабер’ях. Плошча адноснай сардэчнай тупасці адпавядае canpa ўдным межам сэрца.
Самастойнай верхняй мяжы адноснай сардэчнай тупасці не існуе. 3 першага да трэцяга міжрэберных прамежкаў яна зліваецца з тупасцю, якую ствараюць аорта, верхняя полая вена і органы міжсцення. У здаровага чалавека правая мяжа сэрца знаходзіцца на адлегласці 0,5—1 см ад правага краю грудзіны, ад верхняга краю трэцяга рабра да першага яна ідзе па правым краі грудзіны. Левая мяжа адноснай сардэчнай тупасці ад першага да трэцяга рабра ідзе па левым краі грудзіны, у трэцім міжрабер’і адыходзіць
КНІГІ ОНЛАЙН
