КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Этыялогія. Узбуджальнік халеры — халерны вібрыён. Вядомыя дзве яго разнавіднасці — вібрыён азіяцкай халеры і вібрыён Эль-Тор. Узбуджальнікі доўгі час захоўваюць жыццядзейнасць у навакольным асяроддзі. Асабліва ўстойлівы вібрыён Эль-Тор, які мае болыпае распаўсюджанне. Так, у малацэ і малочных прадуктах ён застаецца жыццяздольным 14 сутак, у адкрытых вадаёмах — некалькі месяцаў. Вібрыёны ўяўляюць сабой злёгку сагнутыя паліморфныя палачкі даўжынёй 1,5—3 мкм, рухомыя, з адным палярна размешчаным жгуцікам даўжынёй 3—9 мкм. Вібрыёны хутка гінуць ад звычайных канцэнтрацый дэзінфекцыйных раствораў. Пры канцэнтрацыі ў вадзе рзшткавага хлору 0,2—0,3 мг/л вібрыёны гінуць праз некалькі хвілін. Крыніца інфекцыі — хворыя людзі або вібрыёнаносьбіты, якія выдзяляюць вібрыёны з калам (а хворыя — і з ірвотнай масай) на працягу ўсяго захворвання. Рэканвалесцэнты могуць працягваць выдзяленне вібрыёцаў яшчэ 2—3 тыдні, Шлях перадачы інфекцыі — фекальна-аральны. Заражэнне адбываецца пры ўжыванні вады, радзей харчовых прадуктаў, забруджаных выдзяленнямі, якія змяшчаюць вібрыёны, у тым ліку агародніны, пры вырошчванні якой агарод паліваюць забруджанай вадой. Чалавек можа заразіцца таксама і кантактнабытавым шляхам пры доглядзе хворых або праз забруджаныя імі прадметы. Заражэнне магчымае пры купанні ў забруджаных вадаёмах. Распаўсюджзанню халеры садзейнічаюць мухі. Захворванні халерай пастаянна сустракаюцца толькі ў Індыі, з якой хвароба можа распаўсюджвацца на другія краіны. Халера як асабліва небяспечнае інфекцыйнае захворванне можа быць выкарыстана ў якасці бактэрыялагічнай зброі для заражэння людзей аэрагенным і аліментарным шляхам. Клінічная карціна. Інкубацыйны перыяд можа працягвацца ад некалькіх гадзін да 5 дзён, аднак часцей бывае 2—3 сутак. Пасля пранікнення ў тонкую кішку халерны вібрыён знаходзіць там спрыяльныя ўмовы для сваёй жыццядзейнасці і энергічна размнажаецца, выдзяляючы таксін. Пад уздзеяннем халернага эндатаксіну паражаецца слізістая абалонка тонкай кішкі, парушаюцца дзейнасць сэрца, дыхання, абмен рэчываў і цепларэгуляцыя. Цяжкасць клінічнай карціны халеры вызначаецца мерай абязводжвання арганізма. Яе падзяляюць на 4 ступені: 1-я ступень адпавядае стратам вадкасці не вышэй як 3 % ад масы цела, 2-я — 4—6 %, 3-я — 7—9 %, 4-я — 10 % і болей. Адпаведна гэтаму вызначаюць стадыі развіцця клінічных сімптомаў: 1) халерны панос; 2) сгадыя халерыны; 3) алгідная стадыя; 4) асфіксічная стадыя. Захворванне можа завяршыцца на адной з гэтых стадый і можа прайсці ўсе стадыі. Акрамя таго, бываюць нетыповыя формы халеры — маланкавая, сухая і халерны тыфоід, смяротнасць пры якіх асабліва высокая. Халерны панос пачынаецца з лёгкага болю ў жываце, пасля якога паяўляецца масіўны вадкі або кашкападобны стул да 3—10 разоў у суткі. Пасля кожнага спаражнення хворы адчувае моцную млявасць і смагу. Пры гэтым трымаецца нармальная або субфебрыльная тэмпература цела. Працягласць гэтай стадыі хваробы — 1—2 дні. Захворванне можа спыніцца на гэтай стадыі, што бывае ў болыпасці хворых, а можа перайсці ў стадыю халерыны. Пры халерыне стул пачашчаецца да 20 разоў у суткі, выпаражненні страчваюць калавы характар, паяўляецца рвота, экскрэменты і рвотныя масы набываюць выгляд рысавага адвару, тэмпература цела павышаецца да 38—38,5 °C, узнікаюць балючыя танічныя сутаргі ў ікраножных мышцах, якія маюць дыягнастычнае значэнне. Для халерыны характэрная трыяда сімптомаў: панос—рвота—сутаргі. Аднак у шэрагу выпадкаў дэгідратацыя арганізма развіваецца вельмі хутка і хвароба пераходзіць у стадыю развіцця алгіду. Алгідная стадыя характарызуецца рэзкім абязводжваннем арганізма. Клінічны сімптомакомплекс складаецца з трох асноўных элементаў: 1) абязводжванне; 2) гіпатэрмія; 3) калапс. Тэмпература цела зніжаецца да 35—34 °C, скура робіцца халодная, маршчыністая, страчвае тургар, пакрываецца ліпкім потам, панос і рвота становяцца радзейшымі. Сутаргі ахопліваюць не толькі ікраножныя мышцы, але і мышцы рук, жывата і грудзей. Пульс часты, ніткападобны, тоны сэрца глухія і арытмічныя, артэрыяльны ціск рэзка зніжаны. Голас афанічны. Кроў згушчаецца, колькасць эрытрацытаў павышаецца да 6— 8 млн у 1 мм3 , лейкацытоз дасягае 10000—15000 і болей. Хворы набывае своеасаблівы характэрны выгляд: запалыя шчокі, завостраны нос, цьмяны позірк, адынамія, прастрацыя. Прытомнасць пры гэтым захоўваецца. Працягласць алгіднай стадыі — ад некалькіх гадзін да 3—4 дзён, лятальнасць у гэтай стадыі можа дасягаць 90 %. Пры далейшай дэгідратацыі арганізма наступае апошняя стадыя хваробы. Асфіксічная стадыя. Паяўляецца задышка да 40—45 дыханняў у хвіліну, развіваецца урэмія, зацямняецца свядомасць, узмацняюцца цыяноз і сутаргі. Пры з’явах нарастання задышкі і калапсу наступае смерць. Маланкавая або сухая формы халеры працякаюць без паносу і рвоты з кароткім інкубацыйным перыядам і цяжкай інтаксікацыяй. Рэзкая інтаксікацыя выклікае парэз кішэчніка. Хутка развіваюцца цыяноз, сутаргі, задышка і калапс. Смерць наступае ў першыя гадзіны захворвання. Халерны тыфоід — цяжкае ўскладненне халеры, звязанае з далучэннем другаснай інфекцыі і развіццём сепсісу. Працякае пры тэмпературы цела 39—40 0 С. Свядомасць зацемнена, узнікаюць трызненне, калапс. Лятальнасць можа дасягаць 80—90 %. Д ы я г н а з халеры ўстанаўліваюць на падставе даных клінічнага абследавання хворага з улікам эпідэміялагічных абставін. Ен мусіць быць пацверджаны бактэрыялагічным даследаваннем: выдзяленнем халернага вібрыёну ў кале, рвотных масах. Л я ч э н н е хворых праводзіцца ў спецыяльным шпіталі, які працуе ў проціэпідэмічным рэжыме. У першую чаргу ўсе лячэбныя меры накіроўваюцца на ліквідацыю абязводжвання хворага. Пры наяўнасці шматразовай рвоты і паносу для кампенсацыі страчанай вадкасці і соляў хворым неадкладна ўнутрывенна струменна ўліваюць цёплы (38—40 °C) салявы раствор Філіпса № 1 (1000 мл вады, 5 г натрыю хварыду, 4 г натрыю гідракарбанату, 1 г калію хларыду). На працягу першай гадзіны пры алгіднай стадыі хворым уводзяць салявы раствор у колькасці 10 % масы цела. Так, пры масе цела перад хваробай 70 кг уводзяць 7 л раствору. Пасля гэтага пераходзяць да капельнага ўвядзення раствору з хуткасцю 80—100 капель у хвіліну да паяўлення аформленага калу. У да- лейшым аб’ём салявога раствору вызначаецца колькасцю вадкасці, страчанай з калам і рвотнымі масамі. Для гэтага ўсе выпаражненні і рвотныя масы збіраюць і падсумоўваюць іх аб’ём. У выпадку запавольвання пульсу або другіх парушэнняў з боку сэрца, што можа быць звязана з гіперкаліеміяй, раствор № 1 замяняюць на раствор Філіпса № 2 (1000 мл вады, 6 г натрыю хларыду, 4 г натрыю гідракарбанату). Прымяняюць таксама кардыямін, эфедрын і іншыя сродкі. Пасля ўстаранення сардэчна-сасудзістых парушэнняў зноў пераходзяць да ўвядзення раствору № 1. Паралельна з увядзеннем салявых раствораў праводзіцца антыбактэрыяльная тэрапія тэтрацыклінамі. Пры наяўнасці рвоты антыбіётыкі ўводзяць унутрымышачна (тэтрацыкліну гідрахларыд, морфацыклін), а пасля спынення рвоты пераходзяць на прыём іх унутр (тэтрацыклін, хлортэтрацыкліну гідрахларыд, рандаміцын і інш.). Спецыяльная дыета хворым не назначаецца. Прыём ежы дазваляецца невялікімі порцыямі з 1—2-га дня захворвання. Пры доглядзе хворых улічваюць іх цяжкі стан, частыя рвоты і паносы. Неабходна ў час ірвоты падтрымліваць галаву хворага, у прамежках паміж ірвотамі даваць яму піць. Цела саграваюць з дапамогай грэлак, пры лёгкіх формах хваробы назначаюць ванны з тэмпературай вады 38—40 ° С. Пасля спыяення рвоты ў дыету ўключаюць слізістыя супы, вадкія кашы, сыраквашу, кісель, вітаміны. Выпісваюць хворых пасля поўнай папраўкі і абавязковага трохразовага бактэрыялагічнага даследавання з адмоўнымі вынікамі. Пасля выпіскі хворыя падлягаюць дыспансернаму нагляду на працягу аднаго года з перыядычным бактэрыялагічным даследаваннем. Прафілактыка халеры прадугледжвае строгае выкананне гігіенічных нормаў пры ўжыванні харчовых прадуктаў і вады з адкрытых вадаёмаў. Важнае значэнне маюць санітарная ахова вадаёмаў, санітарны нагляд за захаваннем і продажам харчовых прадуктаў, працай прадпрыемстваў грамадскага харчавання, за абясшкоджваннем нечыстотаў, знішчэннем мух. Халера з’яўляецца вельмі цяжкім інфекцыйным захворваннем з высокай лятальнасцю — да 50 %. Пры ўзнікненні халеры на дом або цэлы населены пункт, дзе выяўлены хворыя, накладваецца каранцін на 6 сутак. Выезд з іх дапускаецца толькі пасля пяцідзённай абсервацыі, медыцынскага нагляду і бактэрыялагічнага абследавання, Усіх хворых са сграўнікава-кішачнымі расстройствамі неадкладна падвяргаюць ізаляцыі, абследаванню і лячэнню. Робяць рэгулярныя падворныя абходы з мэтай выяўлення і шпіталізацыі хворых. Асобы, што даглядаюць хворых, павінны строга падтрымліваць гігіенічныя правілы: мыць рукі з мылам пасля кантакту з хворым або яго посудам, не есці і не курыць у памяшканні, дзе знаходзіцца хворы. Выдзяленні хворага (выпаражненні. рвотныя масы) збіраюць у вядро і заліваюць 20 % растворам хлорнай вапны для абясшкоджвання. Медыцынскі персанал, які працуе ў халерных аддзяленнях, пасля заканчэння працы праходзіць поўную санітарную апрацоўку. Усе жыхары халернага ачага праходзяць экстранную прафілактыку антыбіётыкамі (тэтрацыклін або алетэтрын па 0,5 г 4 разы ў суткі) на працягу 5 дзён. Спецыфічная прафілактыка халеры праводзіцца халернай вакцынай, якая ўводзіцца падскурна два разы з інтэрвалам 7—10 дзён. Праз 6 месяцаў робіцца рэвакцынацыя. 3.5. ІНФЕКЦЫІ ДЫХАЛЬНЫХ ШЛЯХОЎ 3.5.1. Натуральная воспа Натуральная воспа — асабліва небяспечнае інфекцыйнае захворванне, якое характарызуецца высокай кантагіёзнасцю, цяжкай інтаксікацыяй, дзвюма хвалямі тэмпературы, высыпаннем на скуры і слізістых абалонках папул — везікул — пустул. Натуральная воспа вядомая чалавецтву з глыбокай старажытнасці — з 3-га тысячагоддзя да нашай эры. На працягу многіх стагоддзяў перыядычна ўспыхвалі яе эпідэміі, якія каштавалі жыцця мільёнам людзей. I толькі ў другой палове XX стагоддзя дзякуючы шырокаму ўкараненню прышчэпак захворванне было пераможана. У СССР натуральная воспа была ліквідавана ў 1936 г., у Паўднёвай Амерыцы — у 1971 г., у Азіі — у 1975 г., у Афрыцы — у 1977 г. Афіцыйна перамога над натуральнай воспай была абвешчана на сесіі Сусветнай асамблеі аховы здароўя ў 1980 г.