Асновы медыцынскіх ведаў і аховы здароўя дзяцей
Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 421с.
Мінск 1996
Пры даследаванні крыві ў першыя 5 дзён адзначаецца лейкапенія, а потым можа быць нязначны лейкацытоз за кошт нейтрафілаў і манацытаў.
Ускладненні. Пры адсутнасці своечасовага і дасгатковага лячэння ў хворых могуць развівацца пнеўманіі, міякардыты, калапс, тромбафлебіты, інсульт, інфаркт міякарду, атыты, піеліты, псіхозы і інш. У дзяцей ускладненні бываюць рэдка.
Пасля хваробы развіваецца стойкі і працяглы імунітэт. Паўторныя захворванні сустракаюцца рэдка.
Хвароба Брыла — рэцыдыўная форма сыпнога тыфу, якая можа сусгракацца праз шмат гадоў у асоб, якія раней перахварэлі сыпным тыфам або былі прывітыя супраць эпідэмічнага сыпнога тыфу. Характарызуецца болып лёгкім цячэннем, нязначнай разеалёзнай высыпкай на скуры, тэмпературай не вышэй 38—38,5 °C. Паяўляецца пры адсутнасці вашывасці і ніколі не перарастае ў эпідэмію.
Д ы я г н а з эпідэмічнага сыпнога тыфу ўстанаўліваюць на падставе характэрнай клінічнай карціны і лабараторнага даследавання. 3 6—7-га дня хваробы дыягназ можа быць пацверджаны рэакцыяй аглюцінацыі Вейля—Фелікса.
Л я ч э н н е хворых праводзіцца ў інфекцыйнай бальніцы і павінна быць комплекснае — этыятропнае, патагенетычнае і сімптаматычнае. Найболып эфектыўнымі этыятропнымі сродкамі лічаць прэпараты тэтрацыклінавага рада (тэтрацыклін, аксітэтрацыклін, даксіцыклін, сігмаміцын, алетэтрын), а таксама леваміцэцін. Тэтрацыклінавыя прэпараты прымяняюць дарослым па 0,3—0,4 г, леваміцэцін — па 0,5 г 4 разы ў суткі да 2-га дня з нармальнай тэмпературай. Пры лячэнні антыбіётыкамі тэмпература нармалізуецца праз 1,5—2 сутак.
Пры лячэнні цяжкіх формаў хваробы дадаткова назначаюць стэроідныя гармоны і сардэчна-сасудзістыя сродкі (кардыямін, кафеін, эфедрын, норадрэналін, мезатон і інш.), пры адметным узбуджэнні назначаюць браміды, нейралептыкі, снатворныя сродкі.
Лячэнне хворага павінна спалучацца з адпаведнай дыетай у час гарачкі, сгрогім пасцельным рэжымам да 5—6-га дня з нармальнай тэмпературай і са старанным доглядам. 3 7—8-га дня з нармальнай тэмпературай хворым дазваляюць хадзіць, а з 12-га дня іх можна выпісваць.
Прафілактыка. У цяперашні час эпідэмічны сыпны тыф на тэрыторыі краін былога СССР ліквідаваны. Пры паяўленні новых выпадкаў эпідэмічнага сыпнога тыфу прафілактыка прадугледжвае абавязковую ізаляцыю хворых, дэзінсекцыю памяшканняў, дзе знаходзіліся хворыя, іх адзення і пасцельных рэчаў. Усе асобы, якія мелі кантакт з хворым, падвяргаюцца санітарнай апрацоўцы. За імі ўсганаўліваюць медыцынскі нагляд на працягу 25 дзён. Пры павышэнні ў гэтых асоб тэмпературы іх змяшчаюць у інфекцыйную бальніцу. Пры неабходнасці праводзіцца вакцынацыя насельніцтва.
3.7. АНТРАПАЗААНОЗНЫЯ ІНФЕКЦЫІ
3 .7.1. Чума
Чума — асабліва небяспечная інфекцыйная хвароба з групы заанозаў, якая характарызуецца цяжкай інтаксікацыяй, высокай кантагіёзнасцю і лятальнасцю. Вядомая з глыбокай старажытнасці. Mae выразную прыродную ачаговасць. Эпідэміі чумы адбіралі мільёны чалавечых жыццяў. Страх перад чумой выклікаў паніку. Людзі беглі з раёнаў, ахопленых чумой, распаўсюджваючы хваробу на вялікія тэрыторыі. На тэрыторыі краін былога СССР чума ліквідавана. Эндэмічныя ачагі чумы ёсць у прыкаспійскіх стэпах.
Этыялогія. Узбуджальнікам чумы з’яўляецца паліморфная палачка даўжынёй 1—3 мкм яйцападобнай формы. Чумная палачка ўстойлівая ў навакольным асяроддзі; у макроце і трупах грызуноў захоўвае жыццяздольнасць да 6 месяцаў. Выдзяляе вельмі моцны экзаі эндатаксін. Валодае вельмі высокай вірулентнасцю: заражэнне адбываецца пры пападанні ў арганізм усяго некалькіх мікробаў. Абясшкоджванне чумнай палачкі праводзіцца звычайнымі дэзінфекцыйнымі сродкамі.
Крыніца інфекцыі — грызуны (пацукі, суслікі, суркі, палёўкі, дамавыя мышы і інш.), якія з’яўляюцца асноўнымі носьбітамі мікробаў у знешнім асяроддзі. Чума ў грызуноў узнікае спантанна. Іншыя віды жывёл (кошкі, лісы, вярблюды) і чалавек заражаюцца чумой пры кантакце з грызунамі і ад укусу заражаных блох. Прыродныя ачагі інфекцыі сустракаюцца ў многіх краінах свету.
Шляхі перадачы інфекцыі. Чалавек можа заразіцца пры кантакце з хворымі, аліментарным шляхам — пры ўжыванні заражанай ежы і вады, аэрагенным шляхам — ад хворага з лёгачнай формай чумы, трансмісійным шляхам — пры ўкусе заражаных блох. Шлях перадачы чумы сярод грызуноў — цераз блох. У арганізме блыхі чумная палачка захоўваецца да году. Асаблівую небяспеку як крыніца інфекцыі для здаровых людзей уяўляе хворы чалавек з лёгачнай формай чумы, які выдзяляе мікробаў у паветра з капелькамі макроты пры размове, кашлі, чханні.
Імунітэт пасля хваробы захоўваецца працягла. Паўторныя захворванні сустракаюцца рэдка.
Клінічная карціна. Інкубацыйны перыяд — ад некалькіх гадзін да 6 сутак, часцей 2—3 дні, у вакцынаваных асоб — да 8—10 сутак.
У залежнасці ад шляхоў заражэння адрозніваюць наступныя клінічныя формы чумы: скурную, бубонную, лёгачную і септычную.
Незалежна ад клінічнай формы захворванне звычайна пачынаецца раптоўна без прадрамальнага перыаду. Паяўляюцца моцны азноб, галаўны боль, тэмпература павышаецца да 39—40 °C, узнікаюць агульная разбітасць, мышачныя болі, часам з моташнасцю і ванітамі. Развіваецца кан’юнктывіт. Язык ацёчны, абложаны густым белым налётам (мелавы). Адзначаецца трывожнасць хворага; твар у яго расчырванелы, вочы ліхаманкава блішчаць, мова неразборлівая, рысы твару завостраныя. Рана наступае зацямненне свядомасці, развіваюцца галюцынацыі, трызненне, твар выражае жах, хворы саскоквае з пасцелі і парываецца кудысьці бегчы. Пульс часты, артэрыяльны ціск паніжаны. Хістанне пры хадзе надае хвораму падабенства з п’яным.
Скурная форма чумы назіраецца рэдка і ўзнікае пасля ўкусу блох. На скуры паслядоўна развіваюцца: пляма, папула, везікула, пустула, язва. Гэтыя элементы акаймоўвае барвовы вал, які ўзнімаецца над узроўнем здаровай скуры. Ствараецца балючы чумны карбункул, які характарызуецца працяглым выспяваннем і марудным загойваннем з узнікненнем рубца. Аднак часцей усяго скурная форма чумы пераходзіць у скурна-бубонную.
Бубонная форма чумы ўзнікае пры ўкусе блох і пры пранікненні ўзбуджальніка інфекцыі праз пашкоджаную скуру. Па лімфатычных шляхах мікробы пранікаюць у лімфавузлы, якія апухаюць, становяцца рэзка балючымі і на 3—5-ы дзень могуць дасягаць велічыні кулака. Часам бубоны падвяргаюцца рассысанню, аднак часцей адбываецца іх нагнаенне і раскрыццё з утварэннем свішча. Могуць сустракацца множныя чумныя бубоны. Чумныя свішчы зажываюць павольна са стварэннем рубцоў. У 10 % выпадкаў бубонная форма чумы пераходзіць ў септычную або лёгачную.
Лёгачная форма чумы працякае як крайне цяжкая гемарагічная пнеўманія, з тэмпературай да 40 °C. Разам з макротай хворы выдзяляе мноства палачак чумы. Хвароба працягваецца 3—5 дзён і без лячэння заканчваецца лятальным зыходам.
Септычная форма чумы працякае як востры сепсіс, з высокай тэмпературай, цяжкай інтаксікацыяй, з мноствам кровазліццяў у скуры, слізістых абалонках, з крывацёкамі з нырак, кішак, з крывавай ірвотай. Пры адсутнасці спецыфічнага лячэння хворыя гінуць на 2—3-і дзень хваробы, a то і праз некалькі гадзін.
Дыягностыка чумы, асабліва першых выпадкаў, выклікае значныя цяжкасці. Пры бубоннай форме дыягназ устанавіць больш лёгка, а пры лёгачнай — вельмі цяжка. Цяжкасць абумоўліваецца кароткачасовасцю працэсу і хуткім смяротным зыходам.
Лёгачную форму чумы дыферэнцыруюць з лёгачнай формай тулярэміі і сібірскай язвы, а таксама з пнеўманіямі іншай этыялогіі.
Лёгачная форма чумы адрозніваецца больш цяжкай інтаксікацыяй і хуткім смяротным зыходам.
Скурная форма сібірскай язвы адрозніваецца ад аднаймекнай формы чумы адсутнасцю балючасці карбункула і наяўнасцю характэрнага чорнага струпа.
Лабараторная дыягностыка заснавана на бактэрыялагічнкм даследаванні: 1) пунктату з бубона або карбункула; 2) макроты і крыві хворага; 3) кавалачкаў -органаў трупа. Быяўленне чумных палачак пацвярджае папярэдні дыягназ яа падставе клінічных сімптомаў.
Л я ч э н н е чумных хворых праводзіцца ў шпіталі для асабліва небяспечных інфекцый. Найболып эфектыўным этыятропным сродкам лічацца антыбіётыкі (стрэптаміцын і аксітэтрацыклін).
Пры скурнай і бубоннай формах чумы лячэнне пачынаюць з унутрымышачнай ін’екцыі 1—1,5 г стрэптаміцыну, а затым уводзяць па 0,5—1 г праз кожныя 8 гадзін. Пасля нармалізацыі тэмпературы (звычайна праз 36—48 гадзін ад пачатку лячэння) ін’екцыі стрэптаміцыну працягваюць яшчэ 3—5 дзён па 1,5—2 г у суткі.
Пры лёгачнай і септычнай формах чумы сутачную дозу стрэптаміцыну павялічваюць да 4,5—5 г у суткі, а пасля нармалізацыі тэмпературы зніжаюць да 2—2,5 г і працягваюць лячэнне яшчэ 5—7 дзён.
Пры лячэнні стрэптаміцынам трэба сачыць за станам слыху хворага і ўтрыманнем бялку ў мачы. Пры непераноснасці стрэптаміцыну пераходзяць да аксітэтрацыкліну. які ўводзіцца ўнутрымышачна па 0,2 г 6 разоў у суткі, або іншым прэпаратам тэтрацыклінавага рада.
3 мэтай дэзінтаксікацыі арганізма прымяняюць гемадэз, рэаполіглюкін, ізатанічныя растворы глюкозы і іншыя дэзінтаксікацыйныя сродкі. Пры рэзка выяўнай інтаксікацыі паказана ўвядзенне глюкакортыкастэроідаў (прэднізалон — да 100—150 мг у суткі), сардэчных і дыхальных аналептыкаў (кардыямін, лабелін і інш.), сардэчных гліказідаў.
Хворыя павінны атрымоўваць вялікія дозы аскарбінавай кіслаты (да 1,5—2 г у суткі), вітаміны Bj , В2 ,В6 , В12 , К і інш.
Выпісваюць хворых пасля скурнай і бубоннай чумы не раней як праз 4 тыдні пасля нармалізацыі тэмпературы, а пасля лёгачнай і септычнай формы — праз 6 тыдняў пры адмоўных выніках бактэрыялагічнага даследавання макроты, слізі з насаглоткі, пунктату з бубона, узятых на 2-, 4і 6-ы дзень пасля завяршэння этыятропнай тэрапіі. Рэканвалесцэнты падлягаюць дыспансернаму нагляду на працягу 3 месяцаў.
П р а г н о з. Да прымянення антыбіётыкаў лёгачная 1 септычная формы чумы заканчваліся смяротным зыходам, а скурная і бубонныя
давалі 60—70 % лятальных выпадкаў. Пры лячэнні антыбіётыкамі лятальнасць зніжаецца да 10—5 %.
Прафілактыка чумы перш за ўсё зводзіцца да пастаяннага кантролю колькасці грызуноў у прыродных ачагах чумы, пацукоў і мышэй у населеных пунктах, своечасовага выяўлення магчымых эпізаотый чумы сярод грызуноў, а пры неабходнасці — да іх знішчэння.
КНІГІ ОНЛАЙН
