КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Слухай, матулечка, а ты ў мяне такая смелая,—адарваўшы галаву ад пляча маці, Іна зірнула той у вочы. — Такая ў цябе прафесія мужная! He тое што ў мяне. — Кожны выбірае свой шлях сам, гаварылі калісьці. Бога няма... А ён ёсць! I ёсць пакуты, якія ты павінен прайсці, каб застацца чалавекам... I не кожны гэта можа вынесці. Нават, як ты сказала, дачушка, чалавек мужнай прафесіі, — Кацярына глядзела на агонь, які, здавалася супакойваў яе, ачышчаў душу... — А ты ж вунь столькі вынесла, Кацюша. I дзяцей дапамагла падняць, людзям якую карысць прыносіш! — Собаль пагладзеў на яе і раптам усміхнуўся, паказаў на Джэка: — Цяпер вось і сабакам... Кацярына ўсміхнулася. — Бог дае чалавеку столькі, колькі ён можа адужаць. Але, — яна абвяла позіркам усіх, — ва ўсім раўнавага ў жыцці ёсць. Ты атрымаў нармальную прафесію, грошы сякія-такія маеш. Кар'ера угару ідзе — але... ніякага асабістага жыцця. Яна горка ўсміхнулася. — Кацярына, ты ж ведаеш: мы — адна сям'я. Чаго табе яшчэ трэба, га? — Собаль здзіўлена паглядзеў на яе. — Нічога ты не разумееш, Ваня. Чаго бабе ў жыцці не стае? Мужыка, дзяцей, дома, і каб у ім, у гэтым доме, шчасце жыло ды не пераводзілася. — А якое яно, тваё шчасце? — Нічога вам, мужыкам, і невядома. Жыццё пражыў, а нічога не зразумеў, Іван Данілавіч... — з горкаю іроніяй прамовіла, гледзячы на полымя, Кацярына. — Ой, мама, а я ж сёння свой крыжык згубіла! Той самы, бацькаў падарунак табе, памятаеш? — Іна дакранулася да шыі, на якой зіхцеў-пераліваўся залаты ланцужок. — Дрэнны гэта знак, дачушка маія. Але нічога, дасць Бог, знойдзем. Усё бывае. Вось і гэты гаротнік, — яна паглядзела на сабаку, — пэўна, нездарма сюды трапіў, таксама штосьці нарабіў, раз у яго нехта пальнуў. Гэта як трэба ненавідзець жывую істоту, каб у яе кулю пусціць! —Дык добра, што дроб быў на птушку, а не на буйнога звера, а то б сканаў аўчар гэты адразу, — заўважыў Іван Данілавіч. — I ўсё роўна дараваць такому чалавеку нельга! Я так лічу! — рашуча сказала Іна. — Я ніколі не выйшла б замуж за чалавека, калі б даведалася, што ён ці яго блізкія забіваюць жывёл і птушак, няхай бы і дзеля палявання! Паляванне — гэта тое ж забойства. Толькі ўзаконенае! Іна ўскочыла. Вочы яе палалі. — Бёдненькі ты мой! — яна прысела каля Джэка, правяла рукою па яго боку. — I хто ж цябе так, а? Даніла сказаў: — А калі гэты чалавек даведаецца, дзе сабака і прыйдзе да нас, мы яму аўчарку не аддамо! Няхай лепш у нас жыве. Атаму... Ён махнуў рукою. — ...Так яму і трэба, дурню такому! — Давайце лепш спаць сёння. Усім хапіла напоўніцу! — Собаль устаў. — Ужо позна. — Нічога, заўтра ўся вёска ўжо будзе ведаць пра сабаку. Кузьміч пастараецца, — Кацярына таксама ўстала. — Іна, пойдзем ужо. — А я тут пакуль пабуду. Хутка ў печы дагарыць — тады і я спаць. А так і сабаку цёпла будзе, і нам спакайней, — сказаў Даніла і, не ўстаючы, паварушыў вугольчыкі. Усе, акрамя яго, развітаўшыся да заўтра, выйшлі ў ноч. Частка IX Мінула некалькі дзён. Нягледзячы на цёплае летняе надвор'е, людзі ведалі, што не за гарамі восеньскія халодныя дажджы, і спяшаліся атрымаць асалоду ад кожнага жнівеньскага дня. На лавачцы каля плота сядзелі Собаль з Кузьмічом і курылі. — Што, Данілавіч, — перарваў маўчанне дзед, — на тваім падворку можна палявы шпіталь адкрываць. Бач, як аператыўна ўсё ў вас. Нават сабака можа стаць чалавекам, хоць на час. Галоўнае... Кузьміч глыбока зацягнуўся. — ...каб не наадварот. Хаця, бывае, сабакі лепшыя за некаторых людзей. Ён задумаўся. Твар стаў сур'ёзным. Собаль рэдка бачыў Кузьміча такім. — Я, от, тады яшчэ малым быў. У сорак трэцім, па-мойму. Партызаны ахфіцэра нямецкага кокнулі і кагосьці там яшчэ. Вось... I нашага аднаго падстрэлілі. Калі адступалі ў лес, пакінулі партызана гэтага ў Піменавай хаце. Ну, Пімен, той, што... шасцёраў яго малых было. Вось... Нейкая гнідаданесла ў паліцыю. Пімена, жонку яго... разам з дзецьмі, і таго партызана — усіх загналі ў хату... Ну, і падпалілі, гады! Як людзі гэтыя крычалі... Крык той, лямант і зараз чуіо, хоць столькі мінула... Тыя, двухногія, няўжо яны людзі, га? Сабакі! Нелюдзі! Кузьміч апусціў галаву. Нервова раскрыў пачак «Прымы». Некалькі цыгарэт паляцела на пясок. Дзед вылаяўся. Падняў «прыміны». — Дзядзька Ваня! Паглядзіце на нашага госця! Бачыце, ачуняў ужо! — пачуўся голас Іны. — Я ж гаварыў табе, Данілавіч — зажыве, як на сабаку! — перамяніў адразу тэму Кузьміч, убачыўшы, як аўчарка ідзе па двары да дзяўчыны. Бінтоў на ім ужо не было. — Бач ты, які разумны! Тым часам Іна наліла нечага ў міску, і Джэк накіраваўся да ежы. — Вось і есці пачаў нармальна, — падхапіў Собаль. — Значыць, неўзабаве паправіцца, Іван Данілавіч быў задаволены тым, што сабака ачуняў. «I дзеля чаго нам Бог даў яго?» — разважаў ён, успамінаючы словы Кацярыны. Пахаваўшы жонку, ён праз нейкі час зразумеў, што, акрамя сыноў і яе з дачкою, нікога з родных у яго няма. Бацькі даволі рана памерлі. Кацярына з яго Марыяй былі з дзетдома пасляваеннага «гатунку» — цудам знайшлі адна адну. I так усё жыццё раслі як два дзікія дрэўцы, дорачы пяшчоту, якой самім калісьці не хапіла, сваім родным. Собаль адчуваў, што Кацярына была для яго, напэўна, больш чым сястра жонкі, але столькі год баяўся прызнацца ў гэтым не толькі ёй, але нават сабе... Калісь у метрыцы Іны Кацярына запісала ў графе «Імя па бацьку» «Іванаўна», хаця імя сапраўднага бацькі яе дачкі, відавочна, было іншым. Собаль ведаў, што маці таго «мужа» яе забараніла яму сустракацца з Кацярынаю і, калі нарадзілася Іна, не прыняла яе з дачкою. Таму імя па бацьку дзяўчыны было яго — Іванаўна. Іна была яго дачкою... Хаця называла Собаля «дзвдзька Ваня». А ён любіў іх — сваіх Міколу і Данілу і іх — Кацярыну і Іну. Гэта была яго сям'я... Іван Данілавіч доўга глядзеў туды, за хаты, дзе каласілася калгаснае поле, над якім раз-поразу праносіўся вецер, гайдаючы жывое золата. I яно ззяла-пералівалася пад промнямі жнівеньскага сонца... * * * Пасля полудня тое месца ля плота на двары, дзе ляжаў сабака, раптам накрыў чорны цень. Сёння Джэк, бадай, упершыню пасля здарэння самастойна мог устаць і падысці да міскі з ежаю. Прымружыўшы вочы, ён ляжаў, адчуваючы, як прыемная стома паступова ахоплівае ўсё цела. Потым ён быццам бы праваліўся кудысь... ...Ён у машыне. Рознакаляровыя агеньчыкі скачуць перад вачыма, калі аўто падкідае на ўхабах. Рэзкі ўдар — машына спынілася. Дзверы расчыняюцца — у салон уварваўся свежы струмень паветра... Нешта сціснула шыю... Нешта цягне яго за сабою... Цяжка дыхаць... Цяжка... Шоргат лісця... Чыесьці крокі, гулкія... Кожны аддаецца ў галаве... Белы твар на бела-чорным фоне... I — агонь... Сноп агню... Боль у галаве... Чырвоныя пялёсткі болю... Ён расце, гэты боль, запаўняе кожную клетачку змучанага цела... Чырвоныя пялёсткі гаснуць адзін за адным, паступова, у чорнай, непрагляднай цемры... Усё... правал... Джэк усхапіўся ад сну... Над ім, замест яснага цёплага сонейка, вісела вялізная чорная хмара. Шэрань сціскала паветра вакол. Штосьці бліснула на ўсходзе — і пакаціўся па небе раскат грому, нібы груда камення звалілася на зямлю, Неўзабаве яшчэ адна бліскавіца — ужо бліжэй — уваткнулася ў дол. 1 зноў гром скалануў паветра. Першыя кроплі, тугія, цяжкія, упалі на зямлю, малюсенечкімі фантанчыкамі, як кулямі, прасяваючы яе. Джэк ускочыў і, не зважаючы на боль, панёсся да стопкі, дзверы ў якую былі расчыненыя. Ускочыў туды. Лёг. Затаіўся... Частка X Над вёскаю навіс чорна-шэры полаг, які, здавалася, увабраў у сябе і зямлю, і неба. Чорныя абрысы хат былі ледзьве бачныя ў гэтай смузе. 1 толькі часам яна адступала перад асляпляльным бляскам маланкі — тады станавілася светла, як удзень. На імгненне. Раптам на зямлю абрынуліся тоны вады. Дождж лупцаваў па хатах, дрэвах. Ніводнага чалавека не было зараз на вуліцы: нікому не хацелася апынуцца ў самым цэнтры гэтай стыхіі. Як ні дзіўна, але, калі кінжал бліскавіцыўчарговы раз распароў шызае неба, можна было заўважыць легкавы аўтамабіль, які невядомы вандроўнік-смяльчак спыніў пдд высокім адзінокім дубам, што рос недалёка ад ваколіцы ля дарогі. Гэты волат узвышаўся над усёй вёскай і, як Ілья Мурамец, узіраўся ўдалеч, мабыць, ужо не адну сотню гадоў. На сваім вяку бачыў ён нямала навальніц, але вядома, што бліскавіцу можа прыцягнуць не толькі дрэва — тым больш адзінокае, — але і метал... Пачуўся чарговы ўдар грому, і маланка трапіла якраз у вершаліну магутнага дрэва, запаліўшы некалькі галін. Падпаленыя, яны абгаралі. Адна з іх палаючым факелам абрынулася на капот машыны, якая тут жа рванула з месца і памчалася ў бок вёскі. Гэта была кульмінацыя дзівоснага прыроднага спектакля. Бо неўзабаве дождж пачаў сціхаць, а праз хмары прабіліся першыя, пакуль яшчэ нясмелыя, сонечныя промні. I — раптам чорна-шызае неба нібы расчынілася, прапускаючы наперад гарачае, асляпляльна-залатое сонца. Яно, як пераможца на п'едэстале, заззяла на нябесным Алімпе, узіраючыся ўдалеч і дорачы ўсяму свету сваё цяпло. Праз лічаныя хвіліны ўжо нельга было зразумець, быў дождж альбо не: слёзы на твары карміцелькі-зямлі высахлі. Вёска таксама нібы абудзілася ад сну: пачалі расчыняцца дзверы, вокны, падалі свой голас каровы ў хлявах. Ляснула чыясьці брамка. Машына стаяла ля калодзежа, недалёка ад старой бярозы. Гэта быў стары сіні «форд», у якім сядзелі двое. I ніхто з іх нават не падазраваў, наколькі блізка знаходзіцца зараз мэта іх падарожжа. — Слухай, Андрэй, гэтую вёску я праязджаў двойчы — адразу ж пасля ўсяго, ну... ты разумееш, — Васіль Сцяпанавіч нешта горача даказваў сыну. — Што нам тут яшчэ шукаць? Паехалі далей! Ён хацеў завесці машыну, але сын не згаджаўся з бацькам. — Ты ж гаварыў, што пытаўся ў людзей пра Джэка, так? — Так. — I колькі іх было, тых дарадцаў? — Двое. Бабулька нейкая каля магазіна і хлопец на адным двары. — А ты ў хаты заходзіў? He? А ў той жа магазін? Прадавец ведае усё, што ў вёсцы робіцца! —Дык людзей у той вёсцы няма — усе ў полі! Хаця... наконт магазіна я, і праўда, не скумекаў. — Слухай, тата, я пацду вады нап'юся — вунь якраз і калодзеж побач. Я неяк сэрцам адчуваю, што наш Джэк дзесьці тут. А вось чаму? — Андрэй выйшаў з машыны, — ...не ведаю пакуль. Пойдзем лепш разам да калодзежа — карысна ногі размяць, а?