КНІГІ ОНЛАЙН
Прыняць удзел у вычытцы распазнанага тэксту Падрабязней
АСТРАВЕЦКІ РАЙВЫКАНКАМ БЕЛАРУСКАЕ ТАВАРЫСТВА ДРУЖБЫ I КУЛЬТУРНАЙ СУВЯЗІ 3 ЗАМЕЖНЫМІ КРАІНАМІ ГРАМАДСКАЕ АБ'ЯДНАННЕ «МІЖНАРОДНАЯ АСАЦЫЯЦЫЯ БЕЛАРУСІСТАЎ» НАЦЫЯНАЛЬНЫ НАВУКОВААСВЕТНІЦКІ ЦЗНТР ІМЯ Ф. СКАРЫНЫ ПРЫ МІНІСТЗРСТВЕ АДУКАЦЫІ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ ТАВАРЫСТВА «БЕЛАРУСЬ ЯПОНІЯ» ЯПОНСКАЯ АСАЦЫЯЦЫЯ БЕЛАРУСІСТАЎ ЯПОНСКІ ФОНД БЕЛАРУСІКА ALBARUTHENICA Іосіф Гашкевіч БЕЛАРУСЬ-ЯПОНІЯ > • 0 БЕЛАРУСЬ-ЯПОНИЯ BELARUS-JAPAN МАТЗРЫЯЛЫ ДРУПХ МІЖНАРОДНЫХ ЧЫТАННЯЎ, ПРЫСВЕЧАНЫХ ПАМЯЦІ ІОСІФА ГАШКЕВІЧА Мінск-Астраввц, 8-10 кастрычніка 2002 г. Мінск, «Беларуси! кнігазйор», 2003 УДК 008(476+520)(043.2) ББК 71(4Беи) + 71(5Япо) Б 43 Серыя заснавана ў 1993 годзе Рэдакцыйная к а л е г і я Наталля Давыдзенка (выдавецкі рэдактар), кандыдат геаграфічных навук Ігар Захарэнка, доктар філалагічных навук Адам Мальдзіс (галоўны рэдактар), доктар біялагічных навук Аляксей Мікуліч, Акіра Фурусава, выкладчык японскай мовы БДУ, Ганна Чакур, супрацоўніца газеты «Астравецкая праўда» Укладальнік Таццяна Пятровіч Рэдкалегія выказвае сардэчную падзяку Японскаму фонду за дапамогу ў выданні зборніка На вокладцы — бюст Іосіфа Гашкевіча ў г. п. Астраўцы Гродзенскай вобласці (скульптар Валяр'ян Янушкевіч). Фота Ігара Захарэнкі Беларусь-Японія = = Беларусь-Япония = Belarus- Б 43 Japan: Матэрыялы Другіх міжнар. чытанняў, прысвечаных памяці Іосіфа Гашкевіча, Мінск-Астравец, 9-10 кастрычніка 2002 г. / Рэдкал.: А. Мальдзіс (гал. рэд.) і інш. — Мн.: «Беларускі кнігазбор», 2003. — 400 с., [12] іл. — (Беларусіка = Albaruthenica; Кн. 25). ISBN 985-6638-93-3. У зборніку змешчаны матэрыялы II Міжнародных чытанняў, прысвечаных памяці першага консула Расіі ў Японіі ўраджэнца Беларусі Іосіфа Гашкевіча. У іх гаворыцца пра жыццёвы шлях і спадчыну гэтага вучонага, беларуска-руска-японскае грамадскакультурнае ўзаемадзеянне, мінулае і сучаснасць Астравецкай зямлі, на якой жыў і памёр дыпламат. Дадаткова ў зборнік уключаны лепшыя публікацыі беларускага друку апошніх гадоў, прысвечаныя Японіі. Прызначана навукоўцам-усходазнаўцам, выкладчыкам, студэнтам, краязнаўцам. УДК 008(476+520)(043.2) Б Б К 71(4Бей) + 71(5Япо) ISBN 985-6638-93-3 © Міжнародная асацыяцыя беларусістаў, 2003 © Калектыў аўтараў, 2003 Жыццё і дзейнасць Івсіфа Гашкевіча, яав навуковая спадчына 10 кастрычніка ўдзельнікі Другіх Гашкевічаўскіх чытанняў усклалі кветкі да ўстаноўленага ў гарадскім пасёлку Астравец Гродзенскай вобл, бюста дыпламата і вучонага. У цэнтры здымка японскі грамадскі дзеяч Такада Касіці, справа ад яго аташэ Пасольства Я по ніі ў Беларусі Косіна Го і праф. Джун-іці Сато, злева — старшыня Астравецкага райвыканкама Адам Кавалько Прывітанні Акира Татеяма, Временный Поверенный в делах Посольства Японии в Республике Беларусь Дорогие гости, дамы и господа! Прежде всего я хотел бы поблагодарить за приглашение на сегодняшние международные чтения. Я не историк и не специалист по изучению наследия Гошкевича. Но Иосиф Гошкевич является заметной фигурой в истории двусторонних отношений между Японией и Россией. Я думаю, что теперь он стал важной фигурой с точки зрения трехсторонних отношений Японии, России и Беларуси. В этом году исполнилось 10 лет со времени установления дипломатических отношений между Японией и Беларусью. Я думаю, что изучение деятельности и заслуг Гошкевича сегодня весьма важно, не только с точки зрения истории, но и с точки зрения дипломатических отношений между тремя странами — Японией, Россией и Беларусью. В заключение я хотел бы поблагодарить всех участников сегодняшних чтений и всех тех, кто оказал содействие в их подготовке. Спасибо за внимание. Ирина Шляхтун, заместитель председателя Островецкого райисполкома Уважаемые участники Вторых Международных чтений, посвященных памяти Иосифа Гошкевича! Дорогие гости! Разрешите сердечно поздравить вас с началом долгожданной научной встречи, сердечно поприветствовать вас как от имени исполнительной власти нашего района, так и от всех жителей Островеччины, передать самые теплые пожелания плодотворной работы, интересных открытий, творческого настроения. 17 лет назад Островеччина открыла для себя имя нашего знаменитого земляка Иосифа Гошкевича — первого российского консула в Японии, ученого-филолога. Семь лет тому в Островце состоялись Первые Гошкевичские чтения. Особенность Вторых Гошкевичевских чтений в том, что они будут проходить в два этапа — в Минске и Островце. Пользуясь случаем, хочу от имени руководства района пригласить всех участников этой научной встречи на нашу гостеприимную Островецкую землю. На территории нашего района сохранены 23 архитектурные памятника. В 1994 г. в центре Островца установлен бюст знаменитому соотечественнику, талантливому дипломату, ученому и писателю Иосифу Гошкевичу, оказавшему заметное влияние на культуру и государственную жизнь России и Японии, способствующему своими трудами вхождению страны в мировую цивилизацию. У подножия бюста всегда лежат живые цветы, теперь — хризантемы, так любимые в Японии. В Островце вам представится возможность приобщиться к культуре и истории нашего района, пообщаться с его жителями, наконец, просто пройтись по тропинкам, по которым некогда ходил сам Гошкевич. Мы подготовили для вас богатую, насыщенную программу, в которую входят и открытие памятного знака, камня-валуна с бронзовым барельефом И. Гошкевича в д. Мали работы известного скульптора Ричарда Груши, участие в открытом уроке, посвященном жизни и творчеству «беловолосого консула», и многое другое. Милости просим завтра на Островецку.о землю! Она встретит вас с радушием и гостеприимством. Аляксей Мікуліч, віцэ-прэзідэнт Грамадскага аб'яднання «Міжнародная асацыяцыя беларусістаў» Сёння мы праводзім Другія беларуска-японска-расійскія чытанні, прысвечаныя памяці нашага слыннага суайчынніка Іосіфа Гашкевіча. Частка яго свядомага жыцця, фарміраванне як асобы прайшлі спачатку на поўдні Мінскай губерні і ў Мінску, а потым у вёсцы Малі каля Астраўца на Віленшчыне (цяпер гэта Гродзенская вобласць). У працяг Першых чытанняў мы зноў сабраліся разам, каб другі раз увекавечыць памяць 1. Гашкевіча. Вельмі коратка прыгадаю калегам, што ўжо зроблена ў гонар вядомага асветніка ў апошняе дзесяцігоддзе. Першыя Міжнародныя гістарычна-краязнаўчыя чытанні аб жыцці і дзейнасці вучонага і дыпламата, гісторыі і сучасным стане звязаных з ім мясцін былі праведзены ў Астраўцы ў 1995 г. — пасля II кангрэса беларусістаў. У 1997 г. у Мінску выдадзена кніжка з матэрыяламі гэтай сустрэчы пад назвай «Беларусь-Расія-Ягюнія». Публікуюцца ў «Кантактах і дыялогах» артыкулы пра Японію. Паступова наладжваецца беларуска-японскі ўзаемапераклад. Ствараецца база дадзеных пра беларуска-японскае культурнае ўзаемадзеянне. ГІрэзідэнт МАБ А. Мальдзіс па запрашэнню Міністэрства замежных спраў Японіі ў мінулым годзе наведаў Краіну ўзыходзячага сонца, аб чым падрабязна распавёў у скарочаным варыянце «Японскага дзённіка», надрукаванага ў 1-2 нумары штомесячніка «Кантакты і дыялогі» за 2002 год. Паважаныя сябры, калегі, высокія госці! Вам болей за мяне вядомы заслугі Іосіфа Гашкевіча ў гісторыі. Ён пакінуў значны плён у гуманітарнай сферы. Прыгадаю тут па аналогіі: мы толькі што адзначылі двухсотыя ўгодкі народзінаў Ігнацага Дамейкі з-пад Міра, цяпер сусветнавядомага вучонага і асветніка Чылі. Узгадаем таксама Адама Міцкевіча, Станіслава Манюшку, іншых слынных сыноў Беларускай зямлі. Усе яны з таго часу. Генетычныя магчымасці спадчыны былога Вялікага Княства Літоўскага для моладзі канца XVIII пачатку XIX стагоддзя, на жаль, не маглі рэалізавацца на радзіме. Не дзеля пратакола, але ўсё ж прывяду старонку з асабістага радаводу. Мой прадзед Ігнат Мікуліч, прапраўнук Манеца Мікуліча, з’ехаў на работу ў Америку. Вярнуўшыся. дакупіў зямлі і пашы, ажаніўся і працягнуў наш род. А за яго «замежныя», зусім недакладныя, словы, як «во, цу, мар, ю», мяне, маіх сыноў і ўнукаў у роднай вёсцы Жарабковічы і цяпер называюць па мянушцы Кацумаравымі дзецьмі. Перапрашаю за такое лірычнае адступленне. Пераходзім непасрэдна да нраграмы Другіх беларуска-японскарасійскіх гістарычна-краязнаўчых чытанняў, прысвечаных 1 осіфу Гашкевічу, каб і надалей плённа развіваць наши грамадска-культурныя сувязі. Дазвольце прывітаць усіх замежных і беларускіх гасцей, удзельнікаў наших чытанняў! Доклады Дзюн-ити Сато (Токио) «ЯПОНСКО-РУССКИЙ СЛОВАРЬ» И. ГОШКЕВИЧА И РОЛЬ ЯПОНЦА-ПОМОЩНИКА В СОСТАВИТЕЛЬСКОЙ РАБОТЕ Хак всем сразу видно, на титульном листе «Японско-русского словаря», составленного Иосифом Гошкевичем и изданного в 1857 г. в Санкт-Петербурге, вслед за заглавием напечатано: «при пособии японца Тацибана но Коосай» в сопровождении китайских иероглифов, обозначающих названное имя на японский лад. И в предисловии словаря мы можем читать следующие упоминания И. Гошкевича: «Но одним из существенных пособий при моем труде служили мне устные изъяснения и толкования находящегося, по счастливому стечению обстоятельств, в ведомстве Азиатского департамента японца Тацибана но Коосай». Затем даны короткие сноски типа: «Он же писал японский текст для литографии». И ниже в том же предисловии И. Гошкевич объясняет технические затруднения, которые ему пришлось преодолеть при издании словаря, более конкретно. «Печатание японского словаря, — пишет он, — встречало важные затруднения: полного японского шрифта и в особенности китайского, служащего необходимым дополнением к нему, здесь нет; изготовление того и друюто сопряжено было с большими издержками и потребовало бы много времени; а потому прибегали к особому способу печатания, состоявшему в соединении действия типографии и литографии: русский текст, предварительно набранный и проверенный, отпечатывался чернилами, употребляемыми в литографии, и в оставленные пробелы вписывались японские и китайские слова; а затем все вместе переводилось на камень и окончательно печаталось в литографии». Из таких цитат следует, что японец очень помогал Гошкевичу в его составительской работе в качестве надежного информанта-носителя языка, подробно толкуя в ответ на вопросы автора значения и употребления отдельных слов и выражений. Он был также незаменимым мастером японской каллиграфии, с помощью которого И. Гошкевич смог осуществить издание своего словаря. Этот японец тщательнейшим образом вписал тонкими, но четкими и равномерными штрихами кисти все японские заглавные слова и выражения (иногда с примером их употребления) для литографской печати.