Беларусь-Японія
Матэрыялы Другіх міжнар. чытанняў, прысвечаных памяці Іосіфа Гашкевіча
Выдавец: Беларускі кнігазбор
Памер: 400с.
Мінск 2003
6 клас: каліграфія, матэматыка, музыка, сацыяльная навука.
Мэта навучання — дапамагчы дзецям расці інтэлектуальна і духоўна. Школьнікі вывучаюць розныя прадметы, авалодваюць неабходнымі ўменнямі і навыкамі. Акрамя іншага, знаёмяцца з добрымі манерамі, нацыянальнымі звычаямі і асабліва з правіламі грамадскіх паводзін.
У Японіі вучні пачатковай школы займаюцца 224 дні ў годзе. Ёсць летнія, зімовыя і вясновыя канікулы. Сярод пазакласных заняткаў — аркестр, спорт і работа ў таварыстве.
У гэтай школе 27 камп’ютэраў у кабінеце інфарматыкі і па адным у кожным кабінеце. Любы вучань мае магчымасць працаваць у Інтэрнеце.
А вось як выглядае Асака Кайсэй — старшая вышэйшая школа ў горадзе Карыяма прэфектуры Фукусіма. Дэвіз школы — «Глабальны дух. Крэатыўны дух. Чалавечы дух».
Штат школы складаецца з дырэктара, намесніка дырэктара, настаўнікаў (44 чалавекі), сумяшчальнікаў (11 чалавек), асістэнта, медсястры, асістэнта настаўніка англійскай мовы, работнікаў сакратарыята (7 чалавек).
Вучні маюць магчымасць выбіраць прадметы ў залежнасці ад сваіх інтарэсаў і жыццёвых мэт. У першы год навучання існуе некалькі абавязковых прадметаў і некалькі па выбару. На другі і трэці год — больш шырокі выбар. Акрамя таго, яны могуць наведваць інтэнсіўныя курсы ў час летніх і зімовых канікулаў.
Навучальны год пачынаецца ў красавіку і дзеліцца на два семестры: першы заканчваецца ў верасні, другі доўжыцца з кастрычніка па сакавік. У канцы кожнага семестра вучні атрымліваюць так званыя крэдыты.
Кожная школа ў Японіі мае сваю эмблему, сімвал, дэвіз. Калі наша трупа пакідала школы, дырэктар, настаўнікі і вучні выходзілі да нас, каб шчыра развітацца, пажадаць яшчэ адной сустрэчы.
Наша наездка была арганізавана Японскім фондам пры падтрымцы Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь. Фонд быў заснаваны ў 1972 г. як спецыяльная арганізацыя пад патранатам Міністэрства замежных спраў з мэтай усталявання сяброўскіх сувязяў з іншымі краінамі. Гэта першая спецыяльная арганізацыя, якая начала займацца разнастайнымі праграмамі міжнароднага культурнага абмену для распаўсюджання японскай мовы, культуры, мастацтва і спорту. Усяго Японскі фонд рэалізуе дванаццаць відаў праграм, з’яўляецца спонсарам гэтых праектаў. Людзі, якія працуюць у фондзе, прасякнуты пачуццём любові і гонару за сваю краіну, аднак яны з вялікай павагай ставяцца да культуры і звычаяў іншых народаў.
Ніна Мячкоўская (Мінск)
ЯПОНСКІ ПАДРУЧНІК БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ
Такійскае выдавецтва «Дайгакушарын», якое цесна звязана з аддзяленнем славістыкі аднаго з універсітэтаў японскай сталіцы, распрацавала новую выдавецкую серыю — кампактныя вучэбныя дапаможнікі па ўсіх славянскіх мовах. У канцы 1998 г, выйшлі два з іх, падрыхтаваныя універсітэцкімі славістамі, мужам і жонкай. Падручнік на чэшскай мове напісала Куміко Каназашы, а па беларускай мове — яе муж, беларусіст Руносукэ Курода. Што да чэшскай мовы, дык гэта не першы моўны дапаможнік для японцаў, а вось падручнік па беларускай мове надрукаваны ў Японіі ўпершыню.
Перад намі — невялічкая кніжка ўсяго на 175 старонак, амаль кішэнны фармат, але ж якая ёмістая! I пры гэтым зусім не дробны шрыфт і не звышцесны набор. Канцэнтраванасць кнігі ствараюць дзве рэчы. Па-першае, высокі прафесіяналізм аўтара, інакш кажучы, добрае разумение таго, як даць чытачу (перш за ўсё японскаму студэнту) усебаковае і пры гэтым сціслае і практычнае ўяўленне аб незнаёмай мове. Па-другое, поспех кнігі Руносукэ Курода забяспечваецца дбайным выкарыстаннем беларускіх лінгвістычных крыніц. Як і мае быць, гэтыя крыніцы, 15 назваў, рупліва пералічаны ў прадмове — 13 мінскіх выданняў, адно — маскоўскае, адно — варшаўскае. Руносукэ Курода меў справу з усімі слоўнікамі і граматыкамі, што былі падрыхтаваны ў Нацыянальнай акадэміі навук, з беларускімі моўнымі даведнікамі і размоўнікамі, атаксама з частотным! слоўнікамі беларускай мовы Надзеі Мажэйка і Адама Супруна, створанымі ў БДУ.
Цяпер аб самім падручніку. Яго назва нашага чытача магла б дэзарыентаваць, бо яна вузейшая, чым змест кнігі — «Частотны слоўнік беларускай мовы. 1500 слоў». Вядома, слоўнік у ёй ёсць (нрычым у дзвюх алфавітных версіях — беларуска-японскай і японска-беларускай), і тое, што ў яго трапілі толькі самыя частыя словы, — гэта галоўная перадумова той канцэнтраванасці і лінгвістычнай якасці, аб якой гаварылася вышэй. Аднак фактычна падручнік змяшчае не толькі слоўнікі, але і кароткі
нарыс беларускай фанетыкі і граматыкі, пералік асноўных адрозненняў беларускай мовы ад рускай у гучанні, пісьме і граматыцы, а таксама некалькі тэматычных падборак лексікі.
Што ж за словы трапілі ў падборкі? На мой погляд, псіхалагічна гэта вельмі цікавы, невыпадковы і нават сімвалічны момант. Уявіце: такійскі славіст складае першы японскі падручнік беларускай мовы, такой экзатычнай для Японіі. На пяці старонках ён змяшчае некалькі дзесяткаў беларускіх слоў універсальнага значэння. Што гэта за словы? Натуральна, гэта галоўныя каардынаты жыцця ўсіх людзей: дні тыдня, назвы месяцаў, пор года 1 старой свету, нарэшце, — назвы краін і народаў. У гэтыя каардынаты жыцця ўпісаны і нашы імёны: Беларусь, беларус, беларуска.
На жаль, у японскім падручніку па беларускай мове (І гэта ў адрозненне ад чэшскай кнігі) няма геаграфічнай карты краіны «выкладаемай мовы». Думаю, справа была ў тым, што ў Токю цяжка было адшукаць карту Беларусі з тапанімікай па-беларуску, і хаця першая падрабязная карта новай Беларусі з беларускімі назвамі з’явілася (не ў нас, а ў Германіі) яшчэ ў 1993 г., усё ж годна прадстаўляць нашыя імёны ў свеце — гэта перш за ўсё наш клопат.
Хай тэты водгук будзе прывітаннем у адрас японскіх славістаў Куміко Каназашы і Руносукэ Курода. Шчыра віншую іх з навуковым і выдавецкім поспехам, а нас з вамі, шаноўныя суайчыннікі, з тым, што ў свеце стала больш звестак пра Беларусь і што ў Японіі лягчэй будзе чытаць пабеларуску.
Oleg Barshay (Minsk Tokyo)
LOANWORDS IN BELORUSSIAN AND JAPANESE
A COMPARATIVE ESSAY
Dne may think of loanwords as a means of research in the field of comparative linguistics or in a wider sense, comparative culture between different nations. In fact, any borrowing from foreign language is indicative of language contact, and a variety of properties of such a contact may be judged by what kind of words were borrowed, from what languages, by what routes, and when as well as by how the borrowings operate under new language environment. Loanwords may provide a deep insight into the essence of recipient language being elements thrown in a different milieu, very much like a litmus paper that provides information about chemical nature of a substance under investigation.
The choice of languages considered in this essay, Belorussian and Japanese, is not incidental. Not only the former is the author’s native tongue (along with Russian) while the latter has been the subject of his long-time study, but the two nations, and hence the languages, offer surprisingly much in common — if one comes to think of it considering very different locations and language origins. Japan has a long and continuous history as independent nation, with centuries of nearly complete isolation from the rest of the world while the history of Belarus is a mosaic of successive contrastive scenes from the prosperous central part of a large European state to the hinterland of a gigantic empire.
On the other hand, both nations have experienced lengthy periods of large-scale cultural influence from their neighbors that has contributed a great deal to development of respective national cultures, including languages. In case of Japan, it was primarily China and Korea followed by major European countries while cultural influence experienced by Belarus was mainly Polish and Russian. Recently, both countries have been exposed to the Western (primarily American) cultural invasion in terms of science and technology, mass culture, and lifestyles though in case of Japan, it has started much earlier. As for language, this implies a constant war between two strategies, namely, borrowing directly and immediately lots of
additional loanwords, and coining new vocabulary from the native stock (many factors involved in this war go far beyond purely linguistic scope into the realm of sociology and politics).
Another important similarity is that many words, mainly of Latin or Greek derivation (so called international words), have been borrowed not directly from the source languages but rather through intermediary languages. In case of Japanese, such intermediary is more often than not English (which might be compared historically to the borrowing of Buddhist terms via Chinese). With Belorussian, many foreign borrowings have come through Polish and Russian. An important difference is, however, that the origin of the Japanese language is not exactly clear while Belorussian is undoubtedly akin to other Slavic tongues so that intermediaries are closely related ones.
Basically, Japanese vocabulary may be divided into three big groups — native words (wago), Sino-Japanese words (kango), and borrowings from foreign, mainly Occidental, languages (gairaigo). On the other hand, Belorussian lexicon is normally divided into native, and borrowed words. Included in the former are generic Slavic words shared with other Slav nations as well as more narrow layers of East Slavic and West Slavic words, and proper Belorussian words that are not numerous and cover also a number of loan translations, mostly from Russian.
In terms of geography of borrowing, loanwords in Japanese are represented, first of all, by English, and then, with much lesser shares, Dutch, French, German, Italian, Portuguese, Russian, Spanish, Sanskrit, Korean, Ainu and other languages. In so doing, source languages are strongly related to specific historical periods and areas of knowledge.
The Belorussian word-stock has been augmented by borrowings from Russian (including secondary loans from French, Italian, Spanish, and other European languages), other neighbouring nations — Polish, Lithuanian, Ukrainian, by Turkic words taken from the Tartars, Latin, Greek, German and other loans.
КНІГІ ОНЛАЙН
