Брэменскія музыкі
Браты Грым
Выдавец: Юнацтва
Памер: 302с.
Мінск 1999
— Бацька, вазьмі мяне з сабой.
— Што ты, — кажа бацька, — заставайся лепш дома: ты такі маленькі, глядзіш, і згубішся.
А сын гаворыць:
— He, я не згублюся, вазьмі мяне з сабой.
— Ну што тут рабіць? Запхнуў яго бацька сабе ў кішэню і паехаў на поле.
Вось прыехалі яны на поле. Пачаў бацька зямлю араць, а сына пасадзіў у свежую баразну.
Бацька арэ, а сын па баразне гуляе.
Раптам выходзіць з-за гары велікан.
— Бачыш велікана? — гаворыць бацька сыну. — Глядзі, далёка не адыходзься, a то ўбачыць цябе велікан і забярэ з сабою.
Так і здарылася. Велікан зрабіў два крокі і апынуўся ля той самай баразны, па якой гуляў хлопчык.
Нахіліўся над ім велікан, падняў яго асцярожна двума пальцамі, агледзеў з усіх бакоў, потым запхнуў сабе ў кішэню і пайшоў.
Бацька так перапалохаўся, што слова вымавіць не мог.
«Прапаў, — думае, — мой сын, ніколі мне больш яго не ўбачыць. Чаму толькі я яго з сабой на поле ўзяў?»
А велікан занёс хлопчыка да сябе ў горы і пачаў яго там карміць горнымі арэхамі са свайго саду. Хто гэтых арэхаў паесць, той веліканам стане.
Два гады жыў хлопчык у велікана, два гады лускаў арэхі і з кожным днём рабіўся вышэйшым і дужэйшым.
I вось вырашыў нарэшце велікан выпрабаваць сілу хлопчыка.
Павёў ён яго ў лес і сказаў:
— Ану, пакажы сваю сілу. Хлопчык схапіў дзвюма рукамі маладое дрэўца і вырваў яго з коранем.
— He, — гаворыць велікан, — відаць, ты мала сілы набраўся. Трэба табе яшчэ ў мяне пажыць, яшчэ арэхаў паесці.
Зноў прайшлі два гады. I зноў павёў велікан хлопчыка ў лес.
На гэты раз хлопчык вырваў з зямлі старое дрэва з тоўстымі і доўгімі каранямі.
Але і тут велікан сказаў:
— He, мала яшчэ ў цябе сілы, ідзём дамоў.
I яшчэ два гады пражыў хлопчык у велікана. Арэхі еў, сілы набіраўся. I так вырас за гэты час, што стаў ужо не хлопчыкам, а маладым веліканам.
Трэці раз пайшлі яны ў лес.
— Ану, пакажы сваю сілу, — сказаў яму велікан.
■ 131 -ф»
Хлопчык паглядзеў навокал, выбраў самы тоўсты дуб і пачаў вырываць яго з коранем. Па ўсім лесе трэск пайшоў, калі ён цягнуў дрэва з зямлі.
— Вось цяпер у цябе сілы даволі, — сказаў яму велікан і павёў на тое ж самае поле, адкуль прынёс хлопчыка шэсць гадоў таму назад.
А бацька хлопчыка, як і шэсць гадоў таму назад, араў у гэты час зямлю.
Раптам падходзіць да яго малады велікан і гаворыць:
— Дзень добры, бацька. Бачыш, якім малайцом я стаў.
Бацька спалохаўся.
— Што ты, — гаворыць, — я цябе не ведаю, ідзі сваёй дарогай.
А малады велікан кажа:
— He, я твой сын. Дай ты мне паараць, я не горш за цябе спраўлюся.
He верыць бацька.
— Зусім ты не мой сын, — гаворыць. — Ідзі адсюль, ты мне ўсё поле стопчаш.
А велікан стаіць і не з месца.
Кінуў тады бацька плуг, адышоўся ўбок і сеў на камень.
Ухапіўся малады велікан за плуг, націснуў на яго злёгку адной рукой, ды так, што ўвесь плуг у зямлю ўвайшоў.
Разгневаўся бацька.
— Гэй, — крычыць, — што ты робіш? Хіба так аруць? Ты плуг паломіш!
Тады малады велікан выпраг коней, а сам упрогся замест іх. А бацьку крыкнуў:
— Ідзі ты дамоў ды загадай маці ежы пабольш нарыхтаваць, пакуль я тут поле ару!
Бацька махнуў рукой і пайшоў дамоў. Малады велікан хутка ўзараў усё поле. Потым упрогся ў дзве бараны і імгненна забаранаваў яго. А калі закончыў
працу, вырваў на ўзлессі два дубы з каранямі, узваліў іх сабе на плечы і падвесіў да іх верхавін і каранёў плуг, коней, і бароны.
Прыходзіць ён у двор да сваіх бацькоў. А маці глядзіць на яго і не пазнае.
— Хто гэты страшны велікан, які нясе нашых коней? — пытаецца яна ў бацькі.
— Гэта наш сын, — адказвае ёй бацька.
— Што ты, — гаворыць маці. — Хіба наш сын такі быў? Наш быў маленькі.
А сын паставіў коней у канюшню, даў ім аўса і сена, а плуг і бароны занёс у хлеў. Потым гаворыць мацеры:
— Матуля, я прагаладаўся. Ці няма ў цябе чаго-небудзь паесці?
— Зараз, — гаворыць маці, — прынясу.
Прынесла яна дзве вялікія місы бульбы. Ёй з бацькам хапіла б гэтага на восем дзён, а сын праглынуў усю бульбу зараз і яшчэ папрасіў. Дала яму маці поўны кацёл свініны. Ён і свініну з’еў, а ўсё яшчэ галодны.
— Ну, — кажа ён бацьку і маці, — бачу я, не пракарміць вам мяне. Дайце мне жалезны кій, ды TaKi моцны, каб яго аб калена зламаць я не мог. I пайду я з гэтым кіем па свеце вандраваць.
Пайшоў бацька ў кузню і заказаў яму вялікі жалезны кій.
Выкаваў каваль кій, ды такі доўгі і цяжкі, што яго двое коней ледзь прывезлі.
Узяў яго велікан за абодва канцы, упёрся ў сярэдзіну каленам — кій трэснуў і зламаўся.
Тады бацька запрог дзве пары коней і паехаў у кузню па новы кій.
Яшчэ таўсцейшы новы кій, яшчэ цяжэйшы.
А велікан і гэты кій зламаў аб калена.
Запрог тады бацька чатыры пары коней. Ледзь дацягнулі яны дамоў трэці кій.
А сын узяў яго, зламаў і кажа:
— Бачу, бацька, не здабыць табе для мяне добрага кія. Прыйдзецца мне без яго вандраваць.
Развітаўся ён з бацькамі і пайшоў з дому.
Ішоў дзень, ішоў другі, а на трэці дзень дабраўся да адной вёскі, дзе стаяла вялікая кузня.
Гаспадар гэтай кузні быў багаты і скупы каваль.
Зайшоў малады велікан у кузню і кажа:
— Ці не патрэбны табе, гаспадар, работнік?
— Што ж, — кажа каваль, — работнік мне патрэбны. А ці многа ты за работу просіш?
— He, — адказвае малады велікан. — Мне грошы зусім не патрэбны, я дарма буду працаваць. Толькі кожныя два тыдні буду табе па два выспяткі даваць. Згодзен?
Абрадаваўся скупы каваль. Думае — выспятак не бяда, былі б грошы цэлыя.
— Згодзен, — гаворыць, — заставайся ў мяне.
Выцягнуў каваль з горна раскаленую паласу жалеза, а малады велікан як стукне па ёй молатам — жалеза, нібы шкло, рассыпалася, а кавадла ў зямлю ўвайшло.
Разгневаўся каваль.
— Што гэта ты, — гаворыць, — разбойнік, робіш?
Хіба можна так біць? Кажы, колькі хочаш за гэты ўдар атрымаць, ды ідзі адсюль хутчэй.
— Грошы твае мне не патрэбны, — гаворыць малады велікан. — Расплачвайся, як абяцаў.
Даў ён гаспадару выспятка, і паляцеў гаспадар, як пёрка, — праз чатыры стагі сена пераляцеў.
А малады велікан знайшоў сабе ў кузні тоўсты жалезны кій і пайшоў далей.
Ішоў ён, ішоў і прыйшоў нарэшце да варот багатай сядзібы.
На шырокім двары стаяў сам памешчык.
Малады велікан пакланіўся яму і кажа:
— Ці не патрэбны табе работнік?
— Работнік мне патрэбны, — адказвае памешчык, — але ці шмат ты за год грошай хочаш?
— Грошы мне не патрэбны, — кажа малады велікан. — Вось папрацую я ў цябе год і дам табе тры выспяткі, і не болей.
А памешчык скупы быў, яшчэ скупейшы за каваля. Абрадаваўся ён, што грошай плаціць не прыйдзецца, і кажа:
— Я згодзен.
На другі дзень паслаў памешчык усіх сваіх работнікаў у лес па дровы.
Сабраліся работнікі, запрэглі коней, а малады велікан яшчэ спіць.
Упраўляючы падышоў да яго і крычыць на самае вуха:
— Уставай хутчэй! Усе ўжо ў лес паехалі!
— Ну і няхай едуць, — кажа малады велікан. — А я пасплю ўволю, бо ўсё роўна раней за ўсіх работу закончу.
Пайшоў упраўляючы да памешчыка і пачаў яму скардзіцца:
— Спіць велікан і на працу ісці не хоча. Што з ім рабіць?
Тут памешчык сам пайшоў будзіць велікана.
— Ты чаго валяешся, гультай, уставай хутчэй!
— Добра! — адказвае малады велікан. — Зараз устану! Устаў ён, апрануўся не спяшаючыся. Прынёс два мяшкі гароху, зварыў сабе вялікі чыгун кашы, з’еў усю кашу начыста, а потым запрог коней і паціху паехаў у лес.
Прыехаў у лес, вырваў з зямлі два вялізныя дрэвы, кінуў на воз і павярнуў коней дамоў.
Толькі ўехаў у вароты — насустрач яму памешчык. Глядзіць на яго сярдзіта і кажа:
— Ты чаму так хутка вярнуўся, гультай?
Малады велікан узяў дрэва адной рукой і паказаў памешчыку.
— Чаго ты, — кажа, — дарэмна лаешся? Тут з аднаго дрэва гара дроў будзе.
Памешчык яму нічога не адказаў, а дома пахваліўся жонцы:
— Добры нам работнік папаўся. Хоць і спіць больш за ўсіх, ды затое і працуе лепш за ўсіх.
Цэлы год пражыў малады велікан у памешчыка, прыйшоў ён да гаспадара і кажа:
— Ну, гаспадар, плаці за работу — атрымлівай тры выспяткі.
Спалохаўся памешчык, пачаў прасіць велікана:
— He давай ты мне выспяткаў, лепш стань замест мяне памешчыкам, а я буду работнікам тваім.
— He, — адказвае малады велікан. — Як дамовіліся, так і расплачвайся. Атрымлівай выспяткі.
Пачаў яго памешчык угаворваць:
— Пажыві ў мяне, калі ласка, яшчэ два тыдні. Папрацуй яшчэ трошкі.
— Ну, два тыдні — тэрмін невялікі, — кажа малады велікан. — Так і быць, пажыву.
А памешчык сабраў усіх сваіх суседзяў-памешчыкаў, і пачалі яны ўсе разам думаць, як загубіць маладога велікана. Думалі яны, думалі і прыдумалі.
— Загадай, — кажуць, — маладому велікану калодзеж вычысціць. А як спусціцца ён туды, мы на яго зверху жорны скінем і заб’ём яго.
Так і зрабілі.
Палез малады велікан у калодзеж, а памешчыкі на яго самыя цяжкія, млынавыя, жорны скінулі.
«Ну, — думаюць памешчыкі, — цяпер ужо мы забілі велікана, цяпер ужо мы ад яго пазбавіліся!»
А малады велікан крычыць з калодзежа:
— Гэй, вы, адганіце курэй ад калодзежа! Яны там наверсе грабуцца, а на мяне пясочак сыплецца!
Закончыў велікан работу і вылез адтуль з жорнамі на шыі.
— Глядзіце, — кажа, — якія ў мяне каралі.
Зняў ён з сябе жорны і падышоў да памешчыка.
— Ану, — кажа, — гаспадар, плаці спаўна, атрымлівай выспяткі.
Стукнуў ён яго разок — і ўзляцеў памешчык пад самыя аблокі.
А велікан пайшоў да жонкі памешчыка.
— Дай жа, — гаворыць, — я і табе заадно выспятка дам, каб мужу твайму аднаму сумна не было.
Памешчыца ад выспятка яшчэ вышэй за памешчыка ўзляцела. Яна трошкі лягчэйшая за яго была. Вось лятаюць жонка і муж пад аблокамі.
Муж кажа:
— Жонка, спускайся да мяне.
А жонка адказвае:
— He, муж, ты да мяне падымайся.
Муж кажа:
— He, ты спусціся, я не магу да цябе падняцца.
А жонка адказвае:
— He, ты падыміся, я не магу да цябе спусціцца.
Так яны і да гэтага часу ўсё лятаюць і спрачаюцца.
А велікан узяў свой жалезны кій і пайшоў далей хадзіць па свеце.
КАРОЛЬ 3 ЗАЛАТОЙ ГАРЫ
Было ў аднаго купца двое дзяцей, хлопчык і дзяўчынка, і былі яны маленькія і не ўмелі яшчэ хадзіць. Адправіў аднойчы купец за мора караблі з усім таварам сваім, і спадзяваўся шмат грошай з таго займець; але вось прынеслі вестку, што караблі тыя пайшлі на дно, патапіліся. I зрабіўся ён замест багатага чалавека бедным, застаўся ў яго толькі кавалачак зямлі за горадам. Каб неяк пра гора забыцца, выйшаў чалавек з дому ў поле і там пачаў хадзіць, і раптам з’явіўся перад ім маленькі чорны чалавечак і пытае, ча-
КНІГІ ОНЛАЙН
