Чарадзейнае дрэва  Чарльз Дыкенс, Фрэнсіс Браўн, Эндру Лэнг, Элеанора Фарджн, Дональд Бісет, Кэтлін Фойл, Памела Трэверс

Чарадзейнае дрэва

Чарльз Дыкенс, Фрэнсіс Браўн, Эндру Лэнг, Элеанора Фарджн, Дональд Бісет, Кэтлін Фойл, Памела Трэверс
Для малодшага школьнага ўзросту
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 127с.
Мінск 1980
30.11 МБ
Джон Вясёлае Сэрца ўзяў сваю скрыпку 1 пайшоў збіраць галлё. Але людзі Даліны Змрочнай Пані былі такія дбайныя гаспадары, што падабралі амаль усё да трэсачкі. Хутка заняўся дзень, ахінуўшы зямлю густым туманам, і хлопец вярнуўся ў хату толькі з маленькай вязачкай галля. Дзверы па-ранейшаму былі адчынены, але папрадухі з сярэбранымі прасніцамі зніклі. Толькі на падлозе, дзе яны сядзелі, ляжалі дзве доўгія залатыя ніткі.
Джон Вясёлае Сэрца кінуў галлё каля ачага, падняў залатыя ніткі і пачаў наладжваць скрыпку. I тут хлопец зразумеў, што праўду казаў сівы дзядок на кірмашы. He паспеў ён звязаць парваныя струны залатымі ніткамі, як струны зрабіліся што новыя. Зазіхацела і пачала пералівацца ўсімі колерамі вясёлкі некалі парэпаная скрыпка і на вачах зрабілася залатой. Джон Вясёлае Сэрца так узрадаваўся, што не заўважыў,
як узяў скрыпку ў рукі. He паспеў смычок дакрануцца да струн, як яны самі зайгралі тую самую вясёлую песню, якую спявалі ноччу папрадухі.
— Людзі кінуць працаваць, як пачуюць гэтую песню,— сказаў сам сабе Джон Вясёлае Сэрца і пайшоў са скрыпкай па даліне.
Музыка палілася над далінай, і людзі пачулі яе. I здарылася тое, чаго ніколі не бывала ў Даліне Змрочнай Пані: мужчыны кінулі капаць, а жанчыны — чысціць і скрэбці. He працавалі і малыя дзеці. Усе замерлі на сваіх месцах. Калі Джон Вясёлае Сэрца прыйшоў у замак, людзі пакідалі свае інструманты, перасталі збіваць масла і рабіць сыры. Заціхлі ткацкія станкі і прасніцы. Застыла прасніца і ў руках Змрочнай Пані.
Джон Вясёлае Сэрца ішоў па пакоях замка і іграў. Так ён дайшоў да лесвіцы, якая вяла на вежу. Калі ён апынуўся каля Змрочнай Пані, тая кінула на падлогу сваю прасніцу і пайшла ў скокі. За ёй пайшлі ў скокі ўсе служанкі. Сама Змрочная Пані зноў зрабілася маладой. 3 вачэй знікла Ty­ra, а ў валасах — сівізна. Дзяўчаты прынеслі ёй бела-пунсовую ў палосы сукенку, якую яна насіла ў маладосці, і Змрочная Пані ператварылася ў Пані Без Клапот. Залатыя валасы яе рассыпаліся па плячах, смехам
заіскрыліся вочы, а шчокі зарумяніліся, як летнія ружы.
Святкавала ўся даліна. Густы туман паплыў за ўзгоркі, і на блакітным небасхіле засвяціла сонейка. На замкавым двары забіла фантанам чыстая крыніца. 3 усходу прыляцеў белы сокал з залатым пярсцёнкам у дзюбе і надзеў яго на палец гаспадыні замка. Волат разарваў вяроўку, скінуў з плячэй кош з пяском, лёг на сонцы і заснуў. Гэтай ноччу на ўзгорках танцавалі феі, a начныя папрадухі з сярэбранымі прасніцамі .сядзелі ў кожнай хаце.
I тады ўсе пачалі хваліць Джона Вясёлае Сэрца і яго скрыпку. Калі чуткі пра чароўную ігру дайшлі да караля, ён загадаў разбурыць жалезную браму, пусціў дадому салдата, а Джона Вясёлае Сэрца абвясціў сваім першым скрыпачом. Гэта была самая высокая пасада ў каралеўстве.
Як толькі родныя і суседзі Джона Вясёлае Сэрца даведаліся, якую славу прынесла яму скрыпка, яны ўсе як адзін — старыя і малыя — узяліся за скрыпкі. Але кажуць, што ніхто з іх так і не навучыўся іграць ніводнай песні, акрамя маці Джона Вясёлае Сэрца.
Чарлз Дзікенс
ЧАРАДЗЕЙНАЯ КОСТАЧКА
ылі калісьці кароль і каралева. Ён быў самы мужны на свеце мужчына, а яна — самая прыгожая на свеце жанчына. Кароль гэты служыў у канторы, а каралева была дачка вясковага лекара.
Было ў караля з каралевай дзевятнаццаць дзяцей. Самай старэйшай споўнілася сем гадоў, самаму меншаму — сем месяцаў. Семнаццаць з іх няньчылі немаўлятку, a Алісія, якой мінула сем гадоў, клапацілася пра ўсіх васемнаццаць.
Тут і пачынаецца наша казка.
Аднойчы раніцай па дарозе ў кантору кароль завітаў у рыбную краму купіць паўтара фунта добрага ласося. Каралева прасіла адразу прыслаць рыбу дадому. Крамнік містэр Піклс спытаў:
— Можа, яшчэ што-небудзь трэба, сэр? — А падаўшы рыбу, сказаў: — Калі ласка, сэр. Заходзьце да нас. Усяго добрага!
Кароль ішоў на службу з цяжкім сэрцам і цяжкімі думкамі: калі ён яшчэ атрымае грошы, а яго малыя павырасталі са сваіх адзежынак.
He паспеў ён адысціся ад крамы, як яго дагнаў пасыльны містэра Піклса і спытаў:
— Сэр, вы не заўважылі ў нашай краме старой лэдзі?
— Якой старой лэдзі? — здзівіўся кароль.— Я там нікога не бачыў.
Ён і сапраўды не бачыў ніякай старой лэдзі, бо ў краме яна была для яго нябачнай. Заўважыў яе толькі пасыльны містэра Піклса. ,
Ды тут старая лэдзі сама падышла да караля шпаркімі крокамі. На ёй была сукенка з пералівістага шоўку дзівоснай прыгажосці. Ад сукенкі прыемна пахла сушанай лавандай.
—: Кароль Уоткінс I, калі не памыляюся? — спытала старая.
— Так,— адказаў кароль,— маё прозвішча Уоткінс.
— Вы бацька чароўнай прынцэсы Алісіі?
— Так, і яшчэ васемнаццаці мілых дзетак.	.
— I цяпер ідзяце ў сваю кантору?
Тут каралю прыйшла ў галаву думка, што старая лэдзі, мабыць, чараўніца, бо адкуль яна ўсё гэта ведае?
— Вы не памыліліся,— адказала старая лэдзі на яго думкі.— Я добрая фея Грандмарына. Слухайце мяне ўважліва! Сёння, у час абеду, дайце прынцэсе Алісіі пакаштаваць ласося, якога вы толькі што купілі.
— Каб ёй толькі не пашкодзіла гэта рыба,— засумняваўся кароль.
Старая лэдзі так узлавалася на Уоткінса, што ён спалохаўся і пакорліва папрасіў прабачэння.
— Толькі і чуеш— «пашкодзіла—не пашкодзіла»,— з пагардай абуралася чараўніца.— He будзьце скнарай, Уоткінс. Скажыце лепш, што самі хочаце з’есці ўсяго ласося.
Кароль вінавата апусціў галаву і паабяцаў, што больш не будзе так гаварыць.
— Вось і добра,— палагаднела фея Грандмарына і дадала: — Калі чароўйая прынцэса Алісія пакаштуе ласося — а я ў гэтым не сумняваюся,— вы ўбачыце ў яе на талерцы 30
рыбную костачку. Загадайце 'дзяўчынцы ўзяць яе і церці, пакуль яна не пачне пералівацца, як перламутр. А потым накажыце, каб яна захоўвала костачку як мой падарунак.
— I гэта ўсё? — спытаў кароль.
— Майце вытрымку, сэр,— сурова ўпікнула яго фея Грандмарына.— He перабівайце чалавека, пакуль ён не сказаў усяго, што хоча сказаць. Але што з вас возьмеш — так робяць усе дарослыя.
Кароль зноў апусціў галаву і паабяцаў, што пастараецца быць больш стрыманым.
— Будзьце ласкавы, пастарайцеся,— сказала фея.— А яшчэ перадайце прынцэсе Алісіі ад мяне прывітанне і скажыце, што рыбная костачка — падарунак чарадзейны, які можна скарыстаць адзін толькі раз. Але ён прынясе ёй усё, што яна пажадае, праўда, калі пажадае ў НАЛЕЖНЫ ЧАС. Усё перадайце, каб нічога не забыліся.
Кароль нясмела спытаў:
— Mary я пацікавіцца ў вас, чаму толькі адзін раз? — I выклікаў гэтым страшэнны гнеў феі.
— Абрыдлі вы мне, сэр, сваімі «чаму»! — усклікнула яна і тупнула пры гэтым нагой.— Бач ты яго! Чаму гэта, чаму тое!.. А таму! Сэрца ад’елі мне гэтыя дарослыя сваімі пытаннямі!
Кароль вельмі спалохаўся, убачыўшы, як раз’юшылася старая лэдзі. Ён пашкадаваў, што пакрыўдзіў яе, і паабяцаў, што ніколі больш не будзе задаваць недарэчныя пытанні.
— Калі ласка, сэр! — сказала фея.— By­fly вам вельмі ўдзячная!
3 гэтымі словамі яна знікла, а кароль пайшоў на службу. Там ён нешта пісаў, перапісваў, зноў пісаў, а калі настаў час абедаць, пайшоў дадому.
За абедам ён, як і загадала фея, даў прынцэсе Алісіі пакаштаваць ласося. I калі дзяўчынка з’ела кавалачак рыбы, кароль убачыў у яе на талерцы костачку. Тады ён перадаў слова ў слова ўсё, што сказала фея. Прынцэса Алісія ўзяла костачку і церла яе датуль, пакуль тая не пачала пералівацца, як перламутр,
А назаўтра раніцай не паднялася з ложка каралева. Яна толькі войкнула:
— Ой, божа, галава!
I страціла прытомнасць.
Прынцэса Алісія, якая ў гэту хвіліну зазірнула ў пакой, каб даведацца, калі яны будуць снедаць, вельмі занепакоілася, убачыўшы, у якім стане яе каралеўская вялікасць, і званочкам паклікала пакаёўку Пегі. Але тут яна ўспомніла, дзе стаіць бутэлечка з нюхальнай соллю, узлезла на крэс-
ла, дастала соль і дала каралеве панюхаць. Потым прынесла вады і папырскала маці лоб. I калі неўзабаве прыйшла старая добрая пакаёўка, дык толькі пахваліла маленькую прынцзсу:
— Якая ты спрытная! У мяне, бадай, лепш бы і не атрымалася.
Каралева хварэла доўга і цяжка. I прынцэса Алісія даглядала семнаццаць юных прынцаў і прынцэс, спавівала і забаўляла васемнаццатага, самага меншага, варыла есці, прыбірала ў хаце. Адным словам, працавала ад відна да відна, і ўсё гарэла ў яе руках. Прыслугі ў іх было няшмат, і вось чаму: па-першае, кароль быў не надта багаты на грошы; па-другое, павысіць заробак у канторы, дзе ён працаваў, не збіраліся; a па-трэцяе, да таго заробку было яшчэ так далёка, што ён здаваўся недасягальным і маленькім, як зоркі на небе.
Але дзе ж была чарадзейная рыбная костачка раніцай, калі захварэла каралева? У кішэні прынцэсы Алісіі! I прынцэса ўжо хацела выкарыстаць яе, каб выратаваць каралеву, але ўспомніла пра нюхальную соль і перадумала.
ІІасля таго як каралева ачуняла і задрамала, Алісія заспяшалася наверх, каб расказаць пра сваю найвялікшую тайну самай лепшай сяброўцы — герцагіні. Усе думалі,
2 Зак. 2176
33
што гэта лялька, але на самай справе гэта была герцагіня, хоць ніхто, апрача прынцэсы, не здагадваўся пра тое.
А найвялікшая тайна прынцэсы Алісіі была пра чарадзейную рыбную костачку. Дзяўчынка ўкленчыла каля ложка, на якім ляжала апранутая ў сукенку герцагіня, і шэптам расказала ёй пра сваю тайну. Герцагіня ўсміхнулася і паківала галавой. Людзі думалі, што яна ніколі не ўсміхаецца і не ківае галавой, але герцагіня часта рабіла і тое, і другое, хоць ніхто, апрача прынцэсы, не ведаў пра гэта.
Пашаптаўшыся з сяброўкай, прынцэса Алісія збегла па лесвіцы ўніз, каб заняць сваё месца каля хворай каралевы. Праўда, вечарамі з ёю сядзеў і кароль. Седзячы каля ложка, ён сярдзіта паглядаў на дачку і думаў сам сабе, чаму яна не скарыстае чарадзейную рыбную костачку. I кожны раз, калі Алісія заўважала бацькаў дапытлівы позірк, яна бегла наверх, зноў расказвала герцагіні пра сваю тайну і звычайна дадавала:
— Дарослыя ўпэўнены, што мы, дзеці, нічога не разумеем!
I герцагіня падміргвала ёй, хоць і лічылася самай прыстойнай герцагіняй на свеце.
— Алісія,— звярнуўся да дачкі кароль неяк увечары, калі яна прыйшла пажадаць яму добрай ночы.
— Слухаю, тата.
— Дзе твая чарадзейная костачка?
— У мяне ў кішэні.
— А я ўжо думаў, што ты згубіла яе,