КНІГІ ОНЛАЙН
Прыняць удзел у вычытцы распазнанага тэксту Падрабязней
Раздзел IX Стар. 311 “У самую глухую поўнач...” — радок з народнага раманса. Раздзел X Стар. 321 “Зноў прагне няшчасцяў маіх лёс...” — радок з верша Гарсіласа дэ ла Вегі. Стар. 322 “Самага спрытнага кардаванца ці мексіканца...” — Прыхільнасць жыхароў Кордавы да верхавой язды і перавага мексіканскіх коннікаў уваходзілі тады ў прымаўку. Раздзел XI Стар. 327 К у п і д о н (міф.) — бог кахання, які звьгчайна меў выяву ў выглядзе крылатага хлопчыка з лукам і стрэламі і павязкай на вачах. X а р о н (міф.) перавозчык мерцвякоў цераз падземную раку Сцікс у пекла. “Дзейства аб с^дзілішчы С м е р ц і” — аднаактовая п’еса, у аснову якой быў пакладзены папулярны ў сярэднія стагоддзі сюжэт “танца смерці” з удзелам прадстаўнікоў усіх саслоўяў, дастаткаў і становішчаў. Перад суддзёй — смерцю — у п’есе выкрываліся заганы імператара, вяльможы, багача і г. д. Раздзел XII Стар. 332 К а м е д ы я.Пад словам “камедыя” тут маецца на ўвазе драматычны твор увогуле. Стар. 335 Касільдэя Вандальская — гэта значыць Андалуская, па імені племя вандалаў, якія некалі валодалі паўднёвай часткай Іспаніі. Раздзел XIII Стар. 339 Ф а н е г a — мера ёмістасці (5,5 літра). Д у б л о н — старадаўняя іспанская залатая манета, вартасцю два ці чатыры эскуда. Раздзел XIV Стар. 342 Мачаха Геркулеса (міф.).Геркулес, сын Юпітэра і Алкмены, якога даймала яго мачаха Юнона, вымушаны быў паступіць на службу да цара Эўрысфея і здзейсніць, па загадзе апошняга, дванаццаць подзвігаў. Стар. 343 Веліканша Хіральда (хіральда — “якая верціцца”) — статуя вялізнай вышыні, якая ўстаноўлена на адной з вежаў сабора ў Севільі ў 1568 годзе і якая ўяўляла сабой каласальны флюгер. “Прыйшоў, убачыў, перамог” — словы Юлія Цэзара з яго данясення аб перамозе над Фарнакам, царом Баспорскага царства (63-47 гады да н. э.), якая дасталася яму лёгка. Быкі Гісанда — чатыры вялізныя статуі, якія знаходзяцца ў наваколлі Гісанда (каля горада Авілы). Прорва Кабра бездань у наваколлі вёскі Кабра (у правінцыі Кордава), якую прымхлівыя людзі прымалі за адзін з уваходаў у пекла. Раздзел XVII Стар. 366 “Духоўныя асобы... ці то два студэнты...” — Адзенне свяшчэннікаў і студэнтаў было ў той час аднолькавым: доўгая сутана, шырокі капялюш і плашч. Раздзел XIX Стар. 378 П а т э н ы — чатырохвугольныя ці круглыя металічныя пласцінкі з выявай “святога”, якія служылі ўпрыгажэннем у сялянак. Раздзел XX Стар. 385 Ц ы ц э р о н (106—43 гады да н. э.) — рымскі палітычны дзеяч і аратар. Стар. 386 Б р а с — мера даўжыні (1,67 метра). Раздзел XXI Стар. 393 Ф у г е р ы — буйнейшыя нямецкія банкіры, якія фінансавалі іспанскіх каралёў пад залог сярэбраных руднікоў і ртутных капальняў. Раздзел XXII Стар. 396 Рэхідор — член сельскай ці гарадской управы. Стар. 399 Герцаг Альба (1508—1582) — крывавы ўціхамірнік Нідэрландаў. Стар. 400 Гайферас, Мелісэндра — героі старадаўніх іспанскіх рамансаў. Гайферас пляменнік Карла Вялікага, Мелісэндра — дачка апошняга, суджаная Гайфераса. Незадоўга да вяселля яе ўкралі маўры, і на працягу многіх гадоў яе месцазнаходжанне было невядома. Стар. 401 Геркулесавы с л у п ы горы на абодвух берагах Гібралтара: гара Кальпе — на еўрапейскім беразе, гара Абіла — на афрыканскім. Раздзел XXIII Стар. 405 Меч Дзюрандаль — назва дзівоснага мяча Раланда. Стар. 409 Радрыга — апошні гоцкі кароль (170—711) на Пірэнейскім паўвостраве, пры якім арабы ўварваліся на паўвостраў. “Я ўчора валодаў дзяржавай...” — вершы з папулярнага народнага раманса, які перадае скаргі караля Радрыга, сведкі разбурэння дзяржавы. Раздзел XXIV Стар. 414 Берберыйскі п а л о н гэта значыць палон у маўраў. Берберыяй у той час называлася Паўночная Афрыка. Раздзел XXVI Стар. 426 Шалёнка род сялёдкі. Стар. 427 Рыфейскія г о р ы — казачныя горы на паўночным краі зямлі. Стар. 430 “Было б для іх Трояй” гэта значыць месцам канчатковага разбурэння і гібелі, як гэта здарылася калісьці з Трояй, ад якой засталіся адны руіны. Раздзел XXXI Стар. 471 Ліргандэй — чараўнік, дзеючая асоба рыцарскага рамана “Люстэрка князёў і рыцараў”. Стар. 471 Аркалай — дзеючая асоба рамана “Амадыс Гальскі”; ён зачараваў галоўнага героя. Раздзел XXXII Стар. 473 М я р л і н герой старажытных брытанскіх паданняў, маг і чараўнік. Д з і т (міф.) — тое ж, піто Плутон, бог падземнага царства. Пячоры Дзіта — пячоры падземнага царства. Стар. 477 К а с і к — правадыр індзейскіх плямёнаў у Амерыцы. Раздзел XXXIII Стар. 481 “Ездзіць у карэце...” — Захапленне карэтамі было ў той час вельмі распаўсюджана. Карэтамі абзаводзіліся ўсе — і дваране і плебеі, якія разбагацелі. У літаратуры гэта мода жорстка высмейвалася. Раздзел XXXIV Стар. 493 “За добрае маўчанне ўсе цябе будуць зваць Санча” — намёк на іспанскую прыказку: “Хто ўмее маўчаць, таго завуць Санча” (па сугуччы слоў: “санта” — “святы” і “Санча”). Раздзел XXXV Стар. 496 Баратарыя-ад іспанскага слова barato танны. Стар. 499 “Крыж губернатарскага жазла...” — Верхняя частка гэтага жазла мела форму крыжа, які на судзе служыў для прысягі. Раздзел XXXVI Стар. 502 Г і п а к р а т (памёр каля 370 года да н. э.) — славуты ўрач старажытнасці. У афарызме Гіпакрата на самай справе размова ідзе не аб курапатках, а аб хлебе. Стар. 503 Ціртэафуэра (літаральна: “пайшоў вон”) — назва вёскі ў правінцыі Таледа. Універсітэт Асунскі— універсітэт другаснага значэння. Раздзел XXXVII Стар. 508 Альгуасіл паліцэйскі чыноўнік, наглядчык. Раздзел XXXIX Стар. 524 Лакедэманяне— жыхары Лакедэмона (старажытнай Спарты). Стар. 526 “Доўбню, цара жаб...” — намёк на байку “Жабы, якія просяць цара”. Стар. 528 “Заплаціце... за дастаўку...” У той час за дастаўку плаціў той, хто атрымліваў карэспандэнцыю. Раздзел XL Стар. 533 Аюнтам'ентагарадскі ці сельскі савет. Раздзел XLII Стар. 550 Гордзіеў вузе л.— Паводле падання, Гордзій, бедны селянін, стаўшы царом Фрыгіі, прысвяціў у аддзяку за гэта Юпітэру сваю павозку, на ярме якой быў скручаны складаны вузел. Калі Аляксандр Македонскі, ажыццяўляючы паход супраць Дарыя, зайшоў у храм, у якім захоўваўся вузел Гордзія, яму перадалі прадказанне аракула, што ўладаром Азіі стане той, хто разблытае гэты вузел. Пасля марных спроб развязаць вузел Аляксандр проста рассек яго мячом. Стар. 553 Роке Гінарт, ці Педра Рокагінард а,— у 1607—1611 гадах узначальваў узброеныя сялянскія атрады, якія выступілі супраць феадальных памешчыкаў і дзейнічалі ў ваколіцах Барселоны. Імя Роке Гінарта карысталася вялікай папулярнасцю ў народзе. Раздзел XLIII Стар. 558 Барселонскі віцэ-кароль — намеснік іспанскага караля ў Каталоніі. Раздзел XLVII Стар. 575 Д з і я н а (міф.) багіня месяца; тут у значэнні месяца. Антыподы (міф.) — жыхары супрацьлеглых паўшар’яў. Стар. 580 “Скарбаў Венецыі...” — Як буйнейшы гандлёвы цэнтр на Сярэдняземным моры, Венецыя ў XVI стагоддзі была адным з самых багатых гарадоў. П а т о с і — багатае месцанараджэнне каляровых і каштоўных металаў у Паўднёвай Амерыцы (Балівія), таму Патосі стала сінонімам багацця і шчасця. Куарцільё — дробная манета. Стар. 581 Апалонава калясніца (міф.) — калясніца, на якой Апалон, бог сонца, аб’язджаў небасхіл, асвятляючы і саграваючы зямлю. Стар. 582 “Самору доўга асаджалі...” — іспанская прымаўка, заснаваная на гістарычным эпізодзе доўгагадовай асады Саморы (у XII стагоддзі) каралём Санча II Кастыльскім. Асада гэта працягва- лася і пасля смерці караля, які загінуў ад рукі здрадніка Вель- іда Дальфонса. Раздзел XLVIII Стар. 586 К у а р т a — медная манета, вартасцю чатыры мараведзі. Раздзел XLIX Стар. 593 item (лац.) — таксама, апрача таго. ЗМЕСТ Частка першая Раздзел I 6 Раздзел II 11 Раздзел III 18 Раздзел IV 25 Раздзел V 33 Раздзел VI 40 Раздзел VII 46 Раздзел VIII 55 Раздзел IX 61 Раздзел X 66 Раздзел XI 74 Раздзел XII 83 Раздзел XIII 95 Раздзел XIV 103 Раздзел XV 112 Раздзел XVI 125 Раздзел XVII 135 Раздзел XVIII 154 Раздзел XIX 177 Раздзел XX 186 Раздзел XXI 197 Раздзел XXII 206 Раздзел XXIII 214 Раздзел XXIV 218 Раздзел XXV 229 Раздзел XXVI 247 Раздзел XXVII 251 Частка другая Раздзел I 266 Раздзел II 276 Раздзел III 281 Раздзел IV 286 Раздзел V 288 Раздзел VI 295 Раздзел VII 300 Раздзел VIII 308 Раздзел IX 311 Раздзел X 315 Раздзел XI 324 Раздзел XII 331 Раздзел XIII 337 Раздзел XIV 342 Раздзел XV 354 Раздзел XVI 357 Раздзел XVII 366 Раздзел XVIII 371 Раздзел XIX 378 Раздзел XX 385 Раздзел XXI 389 Раздзел XXII 395 Раздзел XXIII 404 Раздзел XXIV 413 Раздзел XXV 420 Раздзел XXVI 425 Раздзел XXVII 431 Раздзел XXVIII 437 Раздзел XXIX 443 Раздзел XXX 457 Раздзел XXXI 464 Раздзел XXXII 472 Раздзел XXXIII 479 Раздзел XXXIV 488 Раздзел XXXV 495 Раздзел XXXVI 501 Раздзел XXXVII 506 Раздзел XXXVIII 512 Раздзел XXXIX 521 Раздзел XL 530 Раздзел XLI 540 Раздзел XLII 547 Раздзел XLIII 558 Раздзел XLIV 560 Раздзел XLV 568 Раздзел XLVI 571 Раздзел XLVII 575 Раздзел XLVIII 585 Раздзел XLIX 590 Заўвагі 596 Школьная бібліятэка Літаратурна-мастацкае выданне СЕРВАНТЭС Сааведра Мігель дэ ХІТРЫ ГІДАЛЬГА ДОН КІХОТ ЛАМАНЧСКІ Р а м а н Для сярэдняга школьнага ўзросту Рэдактар М. А. Зелянкова Мастацкі рэдактар К. С. Ракіцкі Камп’ютэрны набор і вёрстка A. В. Русецкая Тэхнічны рэдактар Г. Ф. Дуброўская Карэктары Д. Р. Лосік, М. Ч. Пермякова Падпісана да друку з арыгінал-макета 18.05.99. Фармат 84x108 / . Папера Газетная. Гарнітура Школьная. Афсетны друк. 32 Ум. друк. арк. 32,76. Ул.-выд. арк. 29,26. Тыраж 14760 экз. Зак. 1415. Дзяржаўнае прадпрыемства “Выдавецтва “Юнацтва” Дзяржаўнага камітэта Рэспублікі Беларусь па друку. Ліцэнзія ЛВ № 7, 20.12. 1997 г. 220600, Мінск, пр. Машэрава, 11. Друкарня выдавецтва “Беларускі Дом друку”. 220013, Мінск, пр. Ф. Скарыны, 79. Сервантэс Саведра М. дэ. С 32 Хітры гідальга Дон Кіхот Ламанчскі: Раман: Для сярэд. шк. узросту/ Пер. на бел. мову М.П.Пазнякоў; Маст. К. С. Ракіцкі,— Мн.: Юнацтва, 1999.622 с., іл.(Школьная бібліятэка). ISBN 985-05-0372-6. Раман Сервантэса “Дон Кіхот” адзін з самых выдатньіх твораў сусветнай літаратуры. Задуманы як пародыя на рыцарскія раманы, ён поўна і ярка адлюстроўвае жыццё Іспаніі на мяжы феадальнай і капіталістычнай эпох. У вобразе Дон Кіхота ўвасоблены рысы высакародства і самаахвярнасці, а ў вобразе Санча Пансы пісьменнік аддае належнае народнаму здароваму гумару, пачуццю справядлівасці і велікадушнасці.